"ადამიანის გარეთ გასვლა არ იკრძალება... ვერ ვიტყვი, რომ ეს მკაცრი შეზღუდვებია" - კონსტიტუციონალისტი სა­გან­გე­ბო მდგო­მა­რე­ო­ბაზე

საქართველოში საგანგებო მდგომარეობა გამოცხადდა. შესაბამისი გადაწყვეტილება რამდენიმე საათის წინ მიიღეს. აღნიშნული ახალ კორონავირუსს უკავშირდება, რომელსაც მსოფლიო თითქმის 3 თვეა ებრძვის.

რა შეზღუდვები წესდება ქვეყანაში და რას ითვალისწინებს საგანგებო მდგომარეობა, კომენდანტის საათის გარეშე, ამასთან დაკავშირებით AMBEBI.GE საია-ს ადამიანის უფლებათა დაცვის პროგრამის დირექტორს მერაბ ქართველიშვილს ესაუბრა.

- რა ვითარებაა ახლა პროცედურულად, დაახლოებით რა ვადაში ამოქმედდება საგანგებო მდგომარეობა სრულყოფილად?

- ამ ეტაპზე ჩვენ გვაქვს საგანგებო მდგომარეობის შესახებ პრემიერის გადაწყვეტილება მიღებული, ამას სჭირდება პრეზიდენტის ბრძანება, შემდეგ პრემიერ- მინისტრის კონტრასიგნაცია და ამის შემდეგ საგანგებო მდგომარეობა უკვე ძალაშია. პროცედურულად, შემდეგ პარლამენტმა უნდა დაამტკიცოს ან უარი თქვას, მაგრამ დაამკიცებს, ცხადია.

რა უფლებები იზღუდება, ეს უკვე დეკრეტებში უნდა გაიწეროს, რომელსაც გამოსცემს პრეზიდენტი. თუმცა შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რაც პრემიერმა ჩამოთვალა ყველაფერი გაიწერება დეკრეტებში. სავარაუდოდ, ხვალიდან უკვე ყველაფერი შევა ძალაში სრულყოფილად. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ დაჩქარებული წესით წარიმართება მოვლენები, ხვალიდან უკვე ყველა პროცედურა იქნება დასრულებული საიმისოდ, რომ სრულყოფილად ამოქმედდეს საგანგებო მდგომარეობა.

- შეზღუდვები აქამდეც იყო დაწესებული, რა იცვლება საგანგებო მდგომარეობის ძალაში შესვლის შემდეგ ?

- სიხალე ის არის, რომ რაც აქამდე იყო გამოცხადებული პრემიერის მიერ, ის შეზღუდვები ატარებდა სარეკომენდაციო ხასიათს. ახლა უკვე ხდება სავალდებულო და მისი დაუცველობა გამოიწვევს კონკრეტულ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას. თუ რა სახის იქნება ეს პასუხისმგებლობა სხვადასხვა შემთხვევებში, ეს უნდა გაიწეროს დეკრეტებში, რომელიც გამოიცემა.

დაემატა ის შეზღუდვები, რომ ათ კაცზე მეტის შეკრება იკრძალება, რაღაცეები გაამკაცრეს კიდევ. ამ მომენტში შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ის შეზღუდვები, რაც არ ეხება მედიას, კარგია, რადგან ლეგიტიმური მიზანი ამ საგანგებო ვითარების რაც არის, რომ კორონავირუსის გავრცელება არ მოხდეს, ამ აკრძალვების გარეშეც შეიძლება მიიღწეს. საერთო ჯამში, ეს შეზღუდვები რაც წესდება, სრულიად გასაგებია ჩემთვის.

კიდევ, რაც სავარაუდოდ დეკრეტებში გაიწერება, ეს არის სასამართლო პროცესების დისტანციურ რეჟიმში ჩატარება.

საია წლების განმავლობაში ამონიტორინგებს სასამრთლო პროცესების მიმდინარეობას, ამ შემთხვევაში შეიძლება ვთქვათ, რომ სასამართლო პროცესებს არ ეყოლება ობიექტური მაკონტროლებელი თვალი, ამიტომ ვნახოთ ეს როგორ დარეგულირდება.

- რაც შეეხება რელიგიურ რიტუალებს? შეზღუდვები ეკლესიასაც დაუწესდება?

- იდეაში რელიგიურ რიტუალებს და რელიგიის თავისუფლებას ვერ ზღუდავს ვერც დეკრეტები. ეს კონსტიტუციის 16- მუხლით არის გარანტირებული, თუმცა პრემიერმა თქვა, რომ იქაც აიკრძალება ათ კაცზე მეტის შეკრება. ალბათ წირვები ჩატარდება, მაგრამ თუ ეს გაიწერა დეკრეტში, მათ მოუწევთ ამის გათვალისწინება. თუმცა ეს სადაო საკითხია და ვნახოთ, როგორ დარეგულირდება. რელიგიური მრწამსის, აღმსარებლობის და რიტუალების უფლება, ისეთივე უნივერსალურია, როგორც მაგალითად სიცოცხლის უფლება, რომელიც არცერთ შემთხვევაში არ იზღუდება. თუმცა აქ ალბათ მოიძებნება შუალედი.

- საერთო ჯამში რამდენად მკაცრია ის შეზღუდვები, რაც დაწესდება?

- ვერ ვიტყვით, რომ ძალიან მკაცრია. პასუხობს ლეგიტიმურ მიზანს, რომ არ მოხდეს ვირუსის გავრცელება. მაგალითად, კომენდანტის საათი არ შემოუღიათ, რადგან იგი ძალიან მკაცრია და გულისხმობს, რომ შესაბამისი დოკუმენტების გარეშე სახლიდან გასვლა იკრძალება. ეს კომენდანტის საათი უფრო მეტად გამოიყენება, როდესაც საგანგებო მდგომარება ცხადდება ამბოხების, ან სახელმწიფო გადატრიალების, დამხობის დროს. ასევე შეზღუდვები არ დაწესებია საყოველთაო კარანტინს, ანუ ადამიანის გარეთ გასვლა არ იკრძალება.