რა საფრთხე ემუქრება საქართველოს, თუ აშშ-სა და ირანს შორის კრიზისი გამწვავდება?

უკვე არავინ დავობს, რომ ახლო აღმოსავლეთში "დენთის კასრის" აფეთქების შემთხვევაში, პროცესები საქართველოს გვერდს ვერ აუვლის...

ტერაქტები, ლტოლვილების შემოდინების საფრთხე, ჰუმანიტარული კრიზისი - ეს იმ საფრთხეების არასრული ჩამონათვალია, რაც ყასემ სოლეიმანის ლიკვიდაციის შემდეგ ამერიკასა და ირანს შორის გამოწვეული კრიზისის ფართომასშტაბიან სამხედრო დაპისპირებად გარდაქმნის შემთხვევაში საქართველოს ემუქრება.

AMBEBI.GE საკითხზე რამდენიმე ექსპერტს ესაუბრა, რომლებიც ამ ვითარებაში საქართველოს მხოლოდ და მხოლოდ ზომიერი პოლიტიკისკენ მოუწოდებენ.

პოლიტიკის ინსტიტუტის დამფუძნებელი კორნელი კაკაჩია ამბობს, რომ შექმნილი ვითარებიდან გამომდინარე საქართველომ ძალიან ფრთხილად უნდა იმოქმედოს:

"ერთი მხრივ, საქმე გვაქვს უახლოეს მეზობელ ქვეყანა ირანთან და მეორე მხრივ მნიშვნელოვან სტრატეგიულ პარტნიორთან - ამერიკასთან. ამ სიტუაციაში საქართველო დაინტერესებული უნდა იყოს რეგიონში სიმშვიდე შენარჩუნდეს, რადგან ნებისმიერი სახის დესტაბილიზაცია, რომელმაც შესაძლოა ირანი და მთლიანად ახლო აღმოსავლეთი ჩაითრიოს, ძალიან სახიფათოდ აისახება როგორც საქართველოზე, ასევე მთლიანად სამხრეთ კავკასიაზე.

ამას ექნება, როგორც ეკონომიკური, ასევე ჰუმანიტარული სახე, ლტოლვილების მოზღვავება და სხვა - არაერთი საშიში სცენარი, რომელიც ამ პროცესების თანმდევი იქნება.

- ელოდებით, რომ მხარეები ფართომასშტაბიან დაპირისპირებაზე წავლენ?

- საუკეთესო ვარიანტი იქნება, თუ ეს არ მოხდა და ირანსა და ამერიკას შორის არსებული სტატუსკვო შენარჩუნდება. მდგომარეობა უახლოეს ხანებში რომ არ გაუმჯობესდება, ეს ნათელია, მაგრამ მთავარია ესკალაცია არ მოხდეს. ეს როგორც დანარჩენი მსოფლიოსთვის, ასევე კონკრეტულად საქართველოსთვისაც ძალიან მნიშვნელოვანია. საბედნიეროდ, საქართველო უშუალოდ არ არის ჩართული კონფლიქტში, თუმცა, იმის გამო რომ ეს "დენთის კასრი" სამეზობლოში გვაქვს, ძალიან დიდი სიფრთხილე გვმართებს.

თუმცა, ამ ყველაფრის პლუსი ის არის, რომ არცერთი მხარე ამ დაპირისპირებაში ჩართვას არ გვთხოვს და ჩვენი პირდაპირი ჩართვის აუცილებლობა არ არსებობს... იმ შემთხვევაში, თუ ყველაფერი ფართომასშტაბიან კონფლიქტში გადაიზარდა, მაშინ ეს ყველა თანმდევი პროცესი საქართველოს გვერდს ვერ აუვლის...

მაგრამ, მასშტაბური დაპისპირების მოლოდინიც ნაკლებია, ვფიქრობ, ამერიკა უფრო წერტილოვანი დარტყმებით შემოიფარგლება.

- საზოგადოებაში გაჩნდა ტერაქტების შიშიც. არის თუ არა საფრთხე რეალური?

- რახან საქართველო ირანთან სტაბილურ და კეთილმეზობლურ ურთიერთობებს ინარჩუნებს, ეს საფრთხეები გადაჭარბებული მგონია, თუმცა, კიდევ ერთხელ ვამბობ, ძალიან დიდი სიფრთხილე მართებს საქართველოს დიპლომატიურ სამსახურს. ამასთან, არც სახელმწიფო უნდა იჯდეს გულხელდაკრეფილი და უსაფრთხოებისთვის ყველაფერი უნდა გააკეთოს.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ აქამდე ჩვენ ამის გამოცდილება არ გვქონდა, რადგან მეტ-ნაკლებად ვახერხებდით ოქროს შუალედის დაცვას ამერიკის ინტერესებსა და ირანს შორის

ამიტომ, ვფიქრობ, ტერორისტული აქტების სამიზნე არ ვიქნებით. ყველა განცხადება და ქმედება კარგად აწონდაწონილი და ემოციაგამოცლილი უნდა იყოს - როგორც არასდროს, ახლა გვაქვს ვითარება, როდესაც ნებისმიერი ნაბიჯი ზუსტი უნდა იყოს, რადგან საფრთხეები საკმაოდ რეალურია.

- ფაქტია, რომ ჩვენ ახლა მსოფლიოში ახალ გადანაწილებას ვადევნებთ თვალს. რამდენიმე დღის წინ, თურქეთმა ლიბიაში მხარი დაუჭირა იმ ხელისუფლებას, რომელსაც გაერო აღიარებს, თუმცა, მისი მოწინააღმდეგები არიან ძალები, რომელთაც რუსეთი უჭერს მხარს. ეს ნიშნავს, რომ რუსეთ-თურქეთის მეგობრობა იმაზე მყიფეა, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს?

- ეს ფაქტი ჩვენთვისაც მნიშვნელოვანია, რადგან ორივე სახელმწიფო ჩვენი მეზობელია. რუსეთ-თურქეთის თანამშრომლობა უფრო სიტუაციურადაა სტრატეგიული და სტაბილურობაზე გათვლილი, რადგან მათი ეროვნული ინტერესები რადიკალურად განსხვავებულია.

რუსეთის ინტერესები გასაგებია - მას სურს მსოფლიო პოლიტიკის ერთ-ერთი პოლუსის დაკავება. თავის მხრივ, თანამედროვე თურქეთსაც არ აკმაყოფილებს, რომ ერთი რიგითი ქვეყანა იყოს, მისი სურვილია რეგიონში წამყვანი სახელმწიფო გახდეს... თუმცა, სხვა თემაა, რამდენად გამოუვა ეს ან ერთს ან მეორეს".

ამირან სალუქვაძე, ანალიტიკოსი სამხედრო-პოლიტიკურ და უსაფრთხოების საკითხებში:

- ბოლო დროს მსოფლიო მედიაში ატეხილი დიდი აჟიოტაჟის მიუხედავად, იმის ინდიკატორები, რომ ამერიკა-ირანს შორის დაპირისპირება მასშტაბურ სახეს მიიღებს, ჯერჯერობით არ ჩანს - ამერიკა არ ემზადება ფართომასშტაბიანი ომისთვის. მას არ მოუთხოვია დამატებითი ძალები თავდაცვის სფეროში, რის გარეშეც მასშტაბურ სამხედრო ოპერაციას, პრაქტიკულად ვერ ჩაატარებს. ვიდრე ასეთი მიმართა არ იქნება კონგრესისადმი, ომზე ლაპარაკი ნაადრევია...

- თუმცა, სამი ათასზე მეტი სამხედრო გადაისროლეს ერაყში...

- გასაგებია, მაგრამ ეს არის მიზერული... ახლო აღმოსავლეთში უზარმაზარი ამერიკული სამხედრო კონტიგენტი არსებობს, მაგრამ ეს ძალები არ არის საკმარისი ირანის წინააღმდეგ სახმელეთო ან საჰაერო-სახმელეთო სამხედრო ოპერაციის მომზადებისა და განხორციელებისთვის. ამას ბევრად დიდი დაჯგუფება სჭირდება. ყოველ შემთხვევაში, იმაზე მეტი, ვიდრე 90-იანი წლების შემდეგ ერაყსა და იუგოსლავიაში იყო მობილიზებული.

ირანელი გენერლის ლიკვიდაცია არ არის წინაპირობა, რომ ღია ომი დაიწყოს, ასეთი უკიდურესი სცენარი მოსალოდნელი არ არის

ამერიკასა და ირანს შორის კარგა ხანია ვითარება დაძაბულია, უბრალოდ, მსოფლიო და ქართული მედიაც სირიაზე იყო გადართული, მასაც ეპიზოდურად აშუქებდა, ისევე, როგორც ერაყის ამბებს. ამიტომაც აღმოჩნდა ეს ამბები ქართული და მსოფლიო საზოგადოებისთვის ასეთი სკანდალური.

კი იმუქრება ირანი, მაგრამ წლის მიწურულს მუდმივად ხდებოდა თავდასხმები ამერიკის ბაზაზე, შემდეგ ამერიკა საპასუხო დარტყმებს ახორციელებდა ერაყსა და სირიაში, რასაც ხელახალი შეტევები მოჰყვებოდა... თუმცა, ასეთი აჟიოტაჟი არ ამტყდარა.

- ირანი მუქარას არ წყვეტს, ომის დროშა აღმართა, გავრცელდა მოკლული გენერლის შვილის განცხადება, რომელიც აშშ-ს და მის მოკავშირე ისრაელს "ბნელ დღეს" დაჰპირდა...

- დიახ, ომის დროშის აღმართვა მართლაც ახალია და ამ ეტაპზე, ბირთვული პროგრამიდან გასვლაც, თუმცა, ამაზე უფრო ადრეც საუბრობდნენ, თან მათ იქ ყოფნას დიდი მნიშვნელობა არ ჰქონდა, რადგან როცა მოლაპარაკებები შეწყვეტილი იყო, მის იქ ყოფნას დიდი აზრი ისედაც არ ჰქონდა... თუ მათ მუქარის შესრულება დაიწყეს, ამას აუცილებლად მოჰყვება ამერიკის მხრიდან პასუხი, თუმცა, ჯერჯერობით ამერიკა ამაზე არ საუბრობს. შესაძლოა დროს წელავს, ძნელი სათქმელია.

თუ ეს მაინც მოხდა, მაშინ შეგვეძლება, საქართველოს საფრთხეებზე საუბარი. ამ ეტაპზე მსოფლიო ლიდერები და საერთაშორისო ორგანიზაციები ჩართულია, მიმდინარეობს დიალოგი და პირდაპირი ომის დაწყების საფრთხე არ არსებობს.

რონდელის ფონდის ევროპული კვლევების ცენტრის დირექტორი კახა გოგოლაშვილი კი ფიქრობს, რომ საქართველო ძალიან რთულ მდგომარეობაში დგება და რაც უფრო მეტად გაიზრდება დაპირისპირება აშშ-სა და ირანს შორის, უფრო მეტი სანერვიულო ექნება ჩვენს ქვეყანას. ამის შესახებ პოლიტიკის ექსპერტმა "ინტერპრესნიუსს" განუცხადა.

როგორც გოგოლაშვილი აღნიშნავს, ირანიდან ლტოლვილთა ნაკადის საფრთხე ნაკლებად დგას, რადგან ნაკლებ სავარაუდოა, აშშ-მ ირანში სახმელეთო ოპერაცია დაიწყოს, თუმცა, ესკალაციის შემთხვევაში, საქართველო რთულ ვითარებაში აღმოჩნდება. მისივე თქმით, იმ ფონზე, როცა თურქეთი აშშ-სთვის არასანდო პარტნიორია, ამის ალტერნატივად აშშ-მა შესაძლოა საქართველოც მოიაზროს, რაც მომგებიანი მხოლოდ მშვიდობიან ვითარებაში იქნებოდა.

"ირანი ძალიან ახლოა ჩვენთან, აშშ-სთან სამხედრო ურთიერთობების გაძლიერება მისასალმებელია, თუმცა, გააჩნია, რა კონტექსტში და რა პირობებში. თუ ჩვენ მოგვიწევს აშშ-სთან მეტად დაახლოება სამხედრო თვალსაზრისით და მათი ბაზების განთავსება საქართველოში, რომელიც ირანთან დაპირისპირებისთვის იქნება გამოყენებული, მაშინ ჩვენ რა თქმა უნდა, გავხდებით ირანის, ასევე ტერორისტული ორგანიზაციების სამიზნე, რომლებიც ირანის მხარდაჭერით მოქმედებენ, ეს რა თქმა უნდა, სარისკოა და არამომგებიანი.

საუბრობენ იმაზეც, რომ შეიძლება ირანიდან ლტოლვილთა ნაკადი მოაწყდეს საქართველოს, მაგრამ ეს შეიძლება მოხდეს მხოლოდ ფართომასშტაბიანი ომის შედეგად, რაც ნაკლებ სავარაუდოა

რაც შეეხება საქართველოს პოლიტიკურ გეზს, აქ მისაღები იქნება ძალიან რთული გადაწყვეტილებები. ვიცით, რომ თურქეთმა ახალხანს არ მისცა საშუალება აშშ-ის, რომ ინჯირლიკის ბაზა გამოეყენებინა სამხედრო მიზნებისთვის. სულ უფრო და უფრო ვხედავთ, რომ თურქეთი ამ თვალსაზრისით აშშ-ისთვის არასანდო პარტნიორი გახდა.

ახლო აღმოსავლეთში ნებისმიერი სამხედრო ოპერაცია საჭიროებს, რა თქმა უნდა, ტერიტორიას და სივრცეს, ბაზებს და ლოჯისტიკურ მარშრუტებს. ეს ლოჯისტიკური მარშრუტი თურქეთის ალტერნატივად შეიძლება გახდეს საქართველო, რაც შეიძლება მშვიდობიან ვითარებაში ჩვენთვის მომგებიანი და კარგი ამბავი ყოფილიყო იმიტომ, რომ ამ შემთხვევაში იზრდება ჩვენი შანსები ნატო-ში გაწევრიანებისთვისაც, მაგრამ ომის და ასეთი კონფრონტაციის ვითარებაში ჩვენი გადაქცევა თუ გნებავთ ლოგისტიკურ კორიდორადაც კი, უკვე სარისკოა პატარა ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა,“- აცხადებს კახა გოგოლაშვილი.

რაც შეეხება ირანსა და აშშ-ის ომის ალბათობას, კახა გოგოლაშვილი ამბობს, რომ ირანის მუქარა და ქმედებები უპასუხოდ არ დარჩება. თუმცა, ექსპერტი ვარაუდობს, რომ აშშ სახმელეთო ოპერაციას არ დაიწყებს, რადგან ეს ვერც ახლო აღმოსავლეთში შეცვლის ვითარებას და ამასთანავე, ტრამპის პოლიტიკის მარცხი იქნება.

მთავარ ფოტოზე: აშშ-ს პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი და ირანის პრეზიდენტი ჰასან როუჰანი