უძველესი ქართული კვალი უცხოეთის წმინდა მიწაზე - საქართველო სენსაციური აღმოჩენების მოლოდინში!

რა ბედი ელის ნგრევის პირას მისულ ქართული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებს და რა უნიკალური აღმოჩენების მომსწრე შეიძლება გახდეს საქართველო უახლოეს მომავალში? ამ და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე "კვირის პალიტრა" საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს გენერალურ დირექტორს, ნიკოლოზ ანთიძეს ესაუბრა.

- საუბარი მინდა დავიწყოთ ციხე-სოფელ მუცოს წარმატებით - პირველად ისტორიაში ქართული ძეგლი ევროპის საზოგადოების რჩეული გახდა. გამარჯვებულს ავლენს არა კვალიფიციური ჟიური, არამედ ევროპის მოსახლეობა. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ევროპაში უამრავი ძეგლია, რომელიც ამ სტატუსს იმსახურებს, მე გამარჯვებას მაინცდამაინც არ ველოდი. როგორი ემოციაა, როცა აცხადებენ, რომ ევროპის საზოგადოების რჩეული გახდა ძეგლი პატარა საქართველოდან?

- როგორც უკვე ვიცით, მუცოს სარეაბილიტაციო პროექტი "ევროპა ნოსტრას" გამარჯვებული გახდა. 149 ქვეყნიდან მხოლოდ 26 პროექტი გავიდა და ერთ-ერთი მუცო იყო. სწორედ მაშინ გახდა ცნობილი, რომ ამ 26-დან ევროპელი საზოგადოება ხმის მიცემით რჩეულს დაასახელებდა. დაჯილდოებას შატლის თეატრში ესწრებოდნენ პრეზიდენტ მაკრონის თანაშემწე კულტურული მემკვიდრეობის საკითხებში, ევროკომისარი განათლებისა და კულტურის საკითხებში, "ევროპა ნოსტრას" ხელმძღვანელი პლასიდო დომინგო, აკადემიური წრეები, პარიზის ბომონდი და სხვა პროექტების გულშემატკივრები სხვადასხვა ქვეყნიდან. თავდაპირველად ველოდი, რომ გრან-პრის შვიდეულში მოვხვდებოდით, მაგრამ როცა ისინი დაასახელეს და ამ სიაში არ აღმოვჩნდით, ძალიან მეწყინა. მუსიკალური შესვენების შემდეგ დაიწყო პირველი სამი გამარჯვებულის დასახელება. ჯერ რომელიღაც ქვეყანა გამოაცხადეს, მაგრამ ისე ვნერვიულობდი, ვერც გავიგონე. ამას მოჰყვა მეორე ადგილზე გასულის გამოცხადება და როდესაც მაკრონის თანაშემწემ პირველი ადგილი ანუ გამარჯვებული დაასახელა და მუცო მომესმა, ვერც დავიჯერე. დარბაზში ატყდა ტაში, ოვაციები... მოლოცვების შემდეგ მადლობის გადახდის დროც დადგა და სცენაზე იხმეს საქართველოს პრეზიდენტი. ქალბატონი სალომე ზურაბიშვილი სცენაზე რომ დავინახე, მახსოვს, მაკრონის მრჩეველს მივუტრიალდი და ვუთხარი, ჩემი ქვეყნის პრეზიდენტია და სიტყვით ის გამოვა-მეთქი. ყველა ღონეს ვხმარობდი, თავი როგორმე დამეძვრინა, მაგრამ უარი მივიღე... სცენაზე როგორ ავედი, არ მახსოვს; დამავიწყდა ყველა სიტყვა, რაც უნდა მეთქვა, არადა, ამ სიტყვაზე დიდხანს ვმუშაობდი. მხოლოდ ის მახსოვს, როგორ დავიწყე (ინგლისურად) - მე ვაპირებ, ვილაპარაკო ქართულად და ჩემი პრეზიდენტი თარგმანში დამეხმარება-მეთქი. ამ სიტყვებზე დარბაზში მხარდაჭერის სიცილი ატყდა. რაც უნდა მელაპარაკა და რამდენი მადლობაც უნდა გადამეხადა, მაინც ვერ გამოვხატავდი იმ ემოციას, რაც ამ გამარჯვებით დამეუფლა. ასე იუნესკოს სხდომებზე არ მინერვიულია.

- რას ნიშნავს მუცოსთვის ეს გამარჯვება?

- საქართველოს ღირსშესანიშნავი ძეგლების რუკას რომ დავხედოთ, პირველ ადგილზე იუნესკოს ნუსხაში შეტანილი ძეგლებია - სვეტიცხოველი, ჯვარი, გელათი და ჩაჟაში (უშგული). მუცოს გამარჯვება, ცნობადობის თვალსაზრისით, ამ ძეგლებთან გატოლებას ნიშნავს. ამაზე ნაკლები ხარისხი ჩვენ არ უნდა გვქონდეს.

- ასეთი წარმატებებისა და ბოლო წლებში მსოფლიოში საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის პოპულარიზაციის მიუხედავად, ჩვენში მემკვიდრეობაზე ზრუნვა მოდური ვერ გახდა, ბიზნესისთვის ძეგლების აღდგენაში ფულის გადახდა მიმზიდველი არ არის. აღარაფერს ვამბობ ძეგლების დაზიანების გახშირებულ ფაქტებზე. რა შეიძლება იყოს ამის მიზეზი?

- მთავარი მიზეზი საზოგადოების არაინფორმირებულობაა. სულ ვფიქრობთ, რა შევცვალოთ, რომ საზოგადოება მუდმივად იყოს ჩართული პროცესში. თანამედროვე გამოწვევების პირობებში სააგენტო ამ მიმართულებით სათანადო აქტიურობას ვერ ახერხებს და ყველა რესურსი ცეცხლის ჩაქრობისკენ არის მიმართული. უამრავ ძეგლს სჭირდებოდა გადაუდებელი ჩარევები, რეაბილიტაცია... ვცდილობთ საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებას. საქმე ის არის, რომ საზოგადოების არაინფორმირებულობამ დამატებითი პრობლემაც წარმოშვა - ეს არის კადრების დეფიციტი. ექსკლუზიურად გეტყვით, რომ უახლოეს მომავალში გვექნება ინტერნეტტელევიზია, პროფესიონალი კადრების სიმცირის თვალსაზრისით კი ჯერჯერობით საიმედო არაფერია. ამ საკითხზე განგაშს ვაცხადებთ. მაგალითისთვის გეტყვით, რომ წელს სამხატვრო აკადემიაში არქიტექტურის რესტავრაციის ფაკულტეტზე არავის ჩაუბარებია - ეს მომავალში კადრების უფრო მეტ დეფიციტზე მიუთითებს.საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ჯამური ბიუჯეტი 33 მილიონი ლარია (20 მილიონი - ფონდი "ქართუ", 13 მილიონი - სახელმწიფო), ბაზარზე კი მხოლოდ 28 მოთამაშე გვყავს. არ შეიძლება ერთი კომპანია 8-9 ძეგლის რესტავრაციაზე მუშაობდეს. კონკურენტული გარემო აუცილებელია. როცა ამა თუ იმ ძეგლის აღდგენას ვგეგმავთ, დიდხანს ვმსჯელობთ, ვინ უნდა გააკეთოს. ფინანსური რესურსის ნაკლებობა ნამდვილად არ გვაწუხებს, თუმცა გამკეთებელი არავინაა... წაიკითხეთ სრულად