არგენტინაში მცხოვრები ქართველი ხელოვანი, რომელიც უნიკალურ გამოცემებს ქმნის

არგენტინაში მცხოვრები ქართველი ხელოვანი, გოჩა გაიოს შათირიშვილი უნიკალურ გამოცემებს ქმნის. მათზე მუშაობა ხელოვანმა 5 წლის წინ, ბუენოს-აირესში დაიწყო. გამოცემები 20-იანი წლების ქართული ლიტერატურის წარმომადგენლების პოეზიის ნიმუშებზეა აგებული.

ცისფერყანწელები, სიმბოლისტები, ფუტურისტები: ტიციან ტაბიძე, პაოლო იაშვილი, ვალერიან გაფრინდაშვილი, გალაკტიონ ტაბიძე, სიმონ ჩიქოვანი, სხვადასხვა დროს შექმნილი ლექსებით არიან წარმოდგენილი.

"ეს არის მხატვრული გამოცემა, უნიკალური, ერთადერთი, რომელშიც ტექსტი რომელიმე ქართველი პოეტის ხელით გადაწერილი ლექსებია, მაგრამ ეს ტექსტის მხატვრულად გაფორმებაა, როგორც ფერწერულის, სადაც ლიტერატურა, მხატვრობა და ზოგადად, ხელოვნება ერთად არსებობს. ეს არის ამ ყველაფრის აზრი" - გვეუბნება გოჩა შათირიშვილი. "გოჩა გაიოს" მისი არტისტული სახელია - გაიოსი მამის სახელის პატივსაცემად.

"ჩემი ნამუშევრები სხვადასხვა ხარისხის, ფორმის, სისქის, წონის ფურცლზე იქმნება. მათ შორისაა ამა თუ იმ ქვეყანაში გამოცემული ქაღალდები... მასზე ასოების მოხაზულობა, გრუნტი, გაფორმება ქაღალდის წონის მიხედვით ხდება, ფორმდება და განისაზღვრება.

ასე რომ, ყველა ტიპის ქაღალდი მაქვს გამოყენებული, მაგრამ როდესაც შემოდის უკვე კონცეპტუალური ხელოვნების ფაქტორი, შეიძლება საკრავი ფირფიტა, წარსულში გამოცემული რომელიმე წიგნი გამოვიყენო - ხელოვნების ნიმუშად ვაქციო და ის რომელიმე ავტორს - მწერალს, პოეტს დაუკავშირო" - განმარტავს რესპონდენტი.

რაც შეეხება მასალას, რითაც ავტორი მხატვრულად წერს ამ ლექსებს, შავი, ჩინური მელანია. საწერად კალამს იყენებს, ხოლო გამოცემის მხატვრულ გაფორმებას სხვადასხვა ტექნიკით ქმნის. ხელოვანი შერეულ ტექნიკასაც იყენებს და ამ ყველაფერს ინფორმალისტურ სტილს მიაკუთვნებს, რომელიც სათავეს იღებს გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან.

- არგენტინაში როდის და როგორ აღმოჩნდით?

- საქართველოდან 1989 წელს, 19 წლის ასაკში წავედი, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ფილოლოგიის ფაკულტეტზე ვსწავლობდი. თავიდან ვარშავაში გავემგზავრე, იქაურ უნივერსიტეტში შოთა რუსთაველის „ვეფხისტყაოსნის“ თარგმანების ისტორიაზე.

პოლონურ ენაზე ჩემი სამაგისტრო ნამუშვარი იან ბრაუნის, გამოჩენილი ქართველოლოგის ხელმძღვანელობით დავიცავი. უნივერსიტეტი რომ დავამთავრე, პოლონეთის მთავრობამ სადოქტორო სტიპენდია მომცა და იქ დამტოვეს. სადოქტორო ნაშრომი დავწერე, რომელიც შეეხებოდა XIX საუკუნის ქართულ ისტორიოგრაფიასა და ლიტერატურაში დაცულ ცნობებს.

საშუალება მქონდა, ვარშავის უნივერსიტეტში პროფესორად დავრჩენილიყავი, მაგრამ სადოქტოროს დაცვიდან სამ კვირაში არგენტინაში წავედი...

- როგორ დაიწყო ცხოვრება ბუენოს-აირესში?

- არცთუ ადვილად, მაგრამ ესეც რაღაც სიურიალური მოგზაურობა იყო ყველაზე შორეულ ქვეყანაში სამხრეთ ამერიკის კონტინენტზე. იქ ბევრი კარგი ადამიანი გავიცანი, განსაკუთრებით უნდა გამოვყო ფერმწერი ქალბატონი - ალიცია გოლდბლუმ დე ჯიანგრანდე. წარმოშობით პოლონელი იყო, ებრაული ფესვებით.

ამ უგანათლებულესი ქალბატონის მეშვეობით ბევრი შესანიშნავი ადამიანი გავიცანი, ხოლო თავად კი ჩემი ფერწერის პედაგოგი იყო. სახვით ხელოვნებაში ასევე ჩემი პედაგოგი იყო ხუან ეიშლერი, გამოჩენილი ფერმწერი. თუმცა, უმეტესად დაკავშირებული ვიყავი არგენტინის სიურეალიზმის მამამთავართან ვიქტორ ჩაბთან.

გრაფიკულ ხელოვნებას ალიცია დიაზ რინალდთან ვეზიარე - მის სამხატვრო ატელიეში გავიარე გრავიურისა და გრაფიკული ხელოვნების კურსი, ყველაფერი, რაც გრავიურას და ტექნიკას უკავშირდება (სილიგრაფია, ლიტოგრაფია, მონოტიპი, აგუაფურტე, მშრალი სტამპი და სხვ.) ნასწავლი მაქვს.

- წლების შემდეგ არგენტინაში ცხოვრებას როგორ აფასებთ - სწორი გადაწყვეტილება იყო იქ დასახლება?

- იქ დამკვიდრებით უკმაყოფილო არ ვარ. წლები, რაც ცხოვრების იმ პერიოდში გავიარე, უფლებას არ მაძლევს, რამით უკმაყოფილო ვიყო, უბრალოდ, გამიმართლა...

მოკლედ, უცხოეთში ცხოვრების პირველი ეტაპი სწავლით დავიწყე, პოლონეთში ყველაფერი მქონდა იმისთვის, რომ სხვაზე არაფერზე მეფიქრა, მაგრამ იქიდან წავედი. უფრო რთული გზა ავირჩიე, რომელმაც ჩემი დაუღალავი შრომის, სიძნელეების დაძლევის შედეგად ასევე გაამართლა.

არგენტინაში რომ ჩავედი, დემოკრატიული გარდაქმნების მეორე პერიოდი იყო, უმუშევართა რიცხვი იზრდებოდა, ამიტომ, სხვადასხვა პოზიციაზე მუშაობამ მომიწია, მაგრამ ვიმეორებ, ცხოვრებას ვუმადლი, ამ გზაზე ბევრ ისეთ ადამიანს შევხვდი, რომლებიც დიდად დამეხმარნენ.

ამავე დროს არგენტინა სხვა კუთხითაც დავინახე. ის ემიგრანტების ქვეყანაა. კი, ემიგრანტების შექმნილ ქვეყანაში სხვა სული ტრიალებს. დიდი გამოცდილება მივიღე. თავიდან ქვეყანამ იმაზე დამაფიქრა, რომ მე საკუთარი თავი უნდა შემენახა და ამას როგორ შევძლებდი. მოკლედ, ცხოვრება ავაწყვე...

- კი, მაგრამ თქვენს ამ ქართულ გამოცემებში მაინც იკითხება, რომ ნოსტალგია გაწუხებთ და ამ ნამუშევრებით მონატრებას იკლავთ...

- საქართველოდან ძალიან ახალგაზრდა წავედი, რაც არ იყო ადვილი. ვერ მოვასწარი აქ იმის გაკეთება, რაც ქართველმა, ქვეყნის მოქალაქემ უნდა გააკეთოს. პოლონეთში ბედნიერად კი ვგრძნობდი თავს და მივიჩნევ, რომ ის ჩემთვის მნიშვნელოვანი ქვეყანა იყო და იქ გატარებული წლები საუკეთესო პერიოდი, მაგრამ არგენტინამ სხვა სარკმელი გაჭრა ჩემს ბიოგრაფიაში.

ახლა კი გადავწყვიტე, რომ გულით, სულით და საკუთარი ხელით შექმნილი ნამუშევრები, გამოცემები, რომლებიც შვილებივით მიყვარს, ეროვნულ ბიბლიოთეკას დავუტოვო. ესეც დიდ ბედნიერებას მანიჭებს და ამით რაღაცნაირად პოლონეთი-არგენტინა-საქართველოს რკალს ვკრავ. მოვალეობის გრძნობა, რაც სულ მაწუხებდა, რომ რაღაც უნდა გამეკეთებინა, ახლა შევძელი.

ბატონ გიორგი კეკელიძეს ვესაუბრე ამის შესახებ და ჩემი გამოცემების ნახვის საშუალება მნახველს საქართველოში მუდმივად ექნება. მინდა მომავალ თაობას, რომლებიც სამხატვრო აკადემიაში სწავლობს, საშუალება ჰქონდეს, ეს ნახოს და სტიმული მიეცეთ.

მსოფლიოს არაერთ ქვეყანაში არაერთი გამოფენა მქონია, ბოლოს შვეიცარიაში მიმიწვიეს და საკმაოდ კარგი შეფასებები მქონდა, უცხოელებს ძალიან მოსწონთ ქართული ანბანით შექმნილი ნამუშევრები... ახლა საქართველოში ეს პირველი პერსონალური გამოფენაა, რაც განსხვავებულ ემოციას იწვევს.

- სამომავლოდ რა გეგმები გაქვთ?

- ამაზე ასეთი პასუხი მაქვს - მომავალზე მეორე დღემ იზრუნოს... ბუენოს-აირესში ამ ყველაფრის პარალელურად ვმუშაობ ხელოვნების მასალების, დოკუმენტაციის შეკრებაზე, რომლებიც მოიცავს 30-70-იან წლებს და მთელი ლათინური ამერიკის კონტინენტსა და ევროპასაც. სხვადასხვა მასალას ყველგან ვეძებ, ვაგროვებ, ვახარისხებ და ვაარქივებ. ასე რომ, საკმაოდ საინტერესოდ გადის წლები...

გოჩა შათირიშვილის ნამუშევრები 6 ნოემბერს, 6 საათზე პირველად გამოიფინება საქართველოში. ეროვნულ ბიბლიოთეკაში 70-მდე სხვადასხვა ზომის და ფორმის ნამუშევარი იქნება წარმოდგენილი - გრაგნილი, წიგნი, ფირფიტა...