ერთ-ერთი უძ­ვე­ლე­სი თბი­ლი­სუ­რი ოჯა­ხი - ფე­რა­ძე­ე­ბის ოჯა­ხი, არა მხო­ლოდ თბი­ლი­სე­ლე­ბის­თვის, არა­მედ მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის კარ­გად არის ცნო­ბი­ლი. ფე­რა­ძე­ე­ბის ოჯა­ხის სა­უ­კუ­ნო­ვა­ნი ის­ტო­რია დაწ­ვრი­ლე­ბით არის მო­თხრო­ბი­ლი მსა­ხი­ო­ბის ძმის, ილი­კო ფე­რა­ძის წიგნ­ში - "მე, ბე­ბია, ბა­ბუა, დედა, მამა და გია ფე­რა­ძე".

AMBEBI.GE ილი­კო ფე­რა­ძეს და­უ­კავ­შირ­და და პირ­დად მის­გან მო­ის­მი­ნა უც­ნო­ბი თუ ნაც­ნო­ბი ის­ტო­რი­ე­ბი ფე­რა­ძე­ე­ბის ოჯა­ხის შე­სა­ხებ. სწო­რედ ბა­ტონ­მა ილი­კომ გვი­ამ­ბო, რომ ცნო­ბი­ლი ქა­ლა­ქუ­რი სიმ­ღე­რის - "ყვა­ვი­ლე­ბის ქვე­ყა­ნას" სი­ტყვე­ბის ავ­ტო­რი, მათი მამა ბი­ძი­ნა ფე­რა­ძე იყო, ასე­ვე გაგ­ვიმ­ხი­ლა ამ ტექ­სტის შექ­მნის ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ის­ტო­რია...

AMBEBI.GE-სთან ინ­ტერ­ვი­უ­ში ის ცნო­ბი­ლი ძმის ცხოვ­რე­ბის მნიშ­ვნე­ლო­ვან ეტა­პებ­საც იხ­სე­ნებს. გვიყ­ვე­ბა მსა­ხი­ო­ბის ოჯა­ხის ტრა­გე­დი­ი­სა და მისი შვი­ლე­ბის შე­სა­ხებ, რო­მელ­თა­გან ერთ-ერთი - რუ­სეთ­ში და­ბა­დე­ბუ­ლი მე­ო­თხე ბიჭი, ცნო­ბი­ლი მა­მის სა­ხელს ატა­რებს და მისი ზუს­ტი ას­ლია...

"ცხრა წლით უფ­რო­სი ვი­ყა­ვი ჩემს ძმა­ზე, გია ფე­რა­ძე­ზე. მე და­ვი­ბა­დე სა­მა­მუ­ლო ომამ­დე, ხოლო გია - ომის შემ­დეგ. რომ მე­კი­თხე­ბი­ან, რა­ტომ იყა­ვით ასე­თი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ძმე­ბიო, ვპა­სუ­ხობ - ჩვენს შო­რის მთე­ლი ომი იყო-მეთ­ქი.

ომმა ძა­ლი­ან შეც­ვა­ლა ბავ­შვე­ბი, რომ­ლებ­მაც ომი გა­მო­ი­ა­რეს უფრო გულ­ჩა­თხრო­ბი­ლე­ბი და დათ­რგუ­ნუ­ლე­ბი იყ­ვნენ, ხოლო ომის შემ­დეგ და­ბა­დე­ბუ­ლი ბავ­შვე­ბი გა­ცი­ლე­ბით მხი­ა­რუ­ლე­ბი და ლა­ღე­ბი. გია ბავ­შვო­ბი­დან ძა­ლი­ან ცელ­ქი და მოძ­რა­ვი იყო. ერთ ად­გი­ლას ვერ გა­ა­ჩე­რებ­დით. ასე იყო სტუ­დენ­ტო­ბა­შიც. თე­ატ­რა­ლურ ინ­სტი­ტუ­ტში სამ­სა­ხი­ო­ბო ფა­კულ­ტეტ­ზე სწავ­ლი­სას მას უამ­რა­ვი მე­გო­ბა­რი ჰყავ­და, რო­მელ­თა ნა­წი­ლი დღეს ცნო­ბი­ლი მსა­ხი­ო­ბე­ბი არი­ან.

გან­სა­კუთ­რე­ბით ახლო ურ­თი­ერ­თო­ბა ჰქონ­და ელი­სო გუ­დი­აშ­ვილ­თან, ნა­ნუ­ლი სა­რა­ჯიშ­ვილ­თან, ას­მათ ტყაბ­ლა­ძეს­თან, ამი­რან ბუ­ა­ძეს­თან, დათო დვა­ლიშ­ვილ­თან და ა.შ. გიას იუ­მო­რის გრძნო­ბა ყვე­ლა­სათ­ვის ცნო­ბი­ლი იყო, ის ხში­რად თვი­თონ ქმნი­და იუ­მო­რის­ტულ სი­ტუ­ა­ცი­ებს, კუ­რი­ო­ზებს.

ერთხელ, რუს­თა­ვი­დან თბი­ლის­ში ბრუნ­დე­ბო­და გია და მან­ქა­ნა­ში შე­ი­პა­ტი­ჟა ქუ­ჩა­ში მდგო­მი ელი­სო. თბი­ლი­სის მა­გივ­რად მან­ქა­ნის მხი­ა­რუ­ლი ეკი­პა­ჟი სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში მოხ­ვდა. გია ელი­სოს შე­სა­ში­ნებ­ლად მძღოლს აფა­რებ­და ხელს თვალ­ზე, ამ თა­მაშ­ში ავა­რი­ა­ში მოხ­ვდნენ და და­ზი­ან­დნენ. ელი­სომ ფეხი მო­ი­ტე­ხა, სხვა მე­გობ­რე­ბიც და­შავ­დნენ, გიამ ტვი­ნის შერ­ყე­ვა მი­ი­ღო.

სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში მი­სუ­ლი დე­და­ჩე­მის­თვის გიას უთ­ქვამს - "აჰა მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა რომ მე­ძახ­დი შე უტვი­ნოო, ხომ და­გიმ­ტკი­ცე, რომ ტვი­ნი მქო­ნი­აო".

გია არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვად თა­მა­შობ­და ფეხ­ბურთს, ჩვე­ნი ფან­ჯრე­ბი პირ­და­პირ გად­მოჰ­ყუ­რებს ე.წ. სამ­ხატ­ვრო ტექ­ნი­კუ­მის სპორ­ტულ მო­ე­დანს, ახლა ის გა­ნა­ახ­ლეს, კე­თილ­მო­ა­წყვეს. გია იქ თა­მა­შობ­და თა­ვის მე­გობ­რებ­თან ერ­თად. მას პა­ტა­რა მო­ედ­ნე­ბის პე­ლეს ეძახ­დნენ. გიას მე­გო­ბა­რი იყო დათო ყი­ფი­ნი, რო­მე­ლიც ეუბ­ნე­ბო­და - "ნახე რა დარ­ტყმა გაქვს, წა­მო­დი, ივარ­ჯი­შე და ჩემ­ზე მა­გა­რი ფეხ­ბურ­თე­ლი გა­მოხ­ვა­ლო!". მე მა­გის თავი მაქვს რომ შენ­სა­ვით რე­ჟიმ­ში ვი­ვარ­ჯი­შოო, მერე რო­დის უნდა დავ­ლი­ოო? - მი­უ­გებ­და ხოლ­მე გია.

ხა­ტავ­და არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვად. და­ამ­თავ­რა კი­დეც სამ­ხატ­ვრო ტექ­ნი­კუ­მი, ერთი შტრი­ხით შე­ეძ­ლო ადა­მი­ა­ნის ხა­სი­ა­თის და­ჭე­რა" - იხ­სე­ნებს მსა­ხი­ობ ძმას ილი­კო ფე­რა­ძე.

რაც შე­ე­ხე­ბა გია ფე­რა­ძის ოჯახს და მის ტრა­გი­კულ ის­ტო­რი­ას, ილი­კო ფე­რა­ძე AMBEBI.GE-სთან სა­უ­ბარ­ში ამ­ბობს, რომ ეს ფაქ­ტი მე­დი­ით უამ­რავ­ჯერ გავ­რცელ­და, თუმ­ცა ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში გარ­კვე­უ­ლი დე­ტა­ლე­ბი და­მა­ხინ­ჯე­ბუ­ლად და არას­წო­რად იყო გად­მო­ცე­მუ­ლი.

"გიას ირი­ნა მი­ქა­ტა­ძეს­თან ქორ­წი­ნე­ბამ­დე ორი მე­უღ­ლე ჰყავ­და, თითო შვი­ლი დარ­ჩა თითო ქორ­წი­ნე­ბი­დან.

უზო­მოდ უყ­ვარ­დათ ერ­თმა­ნე­თი ირი­ნას და გიას! ირი­ნა ძა­ლი­ან ცნო­ბი­ლი და კარ­გი ოჯა­ხი­დან იყო - ცნო­ბი­ლი მო­ქან­და­კე ჯუნა მი­ქა­ტა­ძე იყო მა­მა­მი­სი, ხოლო დედა ასე­ვე ცნო­ბი­ლი ოჯა­ხის, საყ­ვა­რე­ლი­ძე­ე­ბის ულა­მა­ზე­სი ქალ­ბა­ტო­ნი და ამ ოჯახ­ში ხში­რად ქა­ლა­ქის ცნო­ბი­ლი პი­როვ­ნე­ბე­ბი იყ­რი­და თავს, მათ შო­რის მა­შინ­დე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბიც. გია და ირი­ნა, ჯუნა მი­ქა­ტა­ძის სახ­ლში ცხოვ­რობ­დნენ...

რაც შე­ე­ხე­ბა იმ ტრა­გი­კულ დღეს, ასე გან­ვი­თარ­და მოვ­ლე­ნე­ბი: გია სა­ქე­ი­ფოდ იყო წა­სუ­ლი და სახ­ლში გვი­ან დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლა ნას­ვა­მი, რო­გორც ყო­ველ­თვის ირი­ნას და­უ­წყია ქოთ­ქო­თი. თუმ­ცა, მა­ლე­ვე დამ­შვი­დე­ბუ­ლან და სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში დამ­სხდა­რან ყა­ვის და­სა­ლე­ვად. გია სა­წოლ­ზე იყო წა­მო­წო­ლი­ლი, ხოლო ირი­ნა მის წინ იჯდა და ყა­ვას მი­ირ­თმევ­და. გიას ჯი­ბე­ში ედო სი­გა­რე­ტის კო­ლო­ფი და მას­თან ერ­თად კალ­მის­ტრის ფორ­მის ია­რა­ღი, რო­მე­ლიც "გე­კოს" ტყვი­ებს ის­რო­და.

არ ვიცი ვინ აჩუ­ქა ეს ია­რა­ღი მას, სულ თან დაჰ­ქონ­და. დღე­ო­ბებ­ზე რომ და­დი­ო­და მე­გობ­რე­ბის წრე­ში, სა­კი­დებ­ზე ჩა­მო­კი­დე­ბულ ქუ­დებს ეს­რო­და ხოლ­მე, გას­რო­ლი­სას დიდი ხმა ჰქონ­და და იყო ერთი წი­ო­კო­ბა და მხი­ა­რუ­ლე­ბა... იმ დღეს წა­მო­წო­ლი­ლი რომ იყო, წა­მო­წე­უ­ლა, ჯი­ბი­დან ამო­უ­ღია სი­გა­რე­ტის კო­ლო­ფი, სან­თე­ბე­ლა და მას­თან ერ­თად იდო ეს ია­რა­ღიც, რო­მე­ლიც გა­მო­ე­დო ჯი­ბეს და უეც­რად გა­უს­ვრია...

ირი­ნას და თა­ვად გიას, უბე­დუ­რი ბედი - ტყვი­ამ ნეკ­ნებს შო­რის გა­ი­ა­რა და ირი­ნა ად­გილ­ზე­ვე გარ­და­იც­ვა­ლა... გია შოკ­ში ჩა­ვარ­დნი­ლა, და­იბ­ნა, ძა­ლი­ან შე­ში­ნე­ბია და ფეხ­შიშ­ვე­ლი გაქ­ცე­უ­ლა გა­რეთ, წა­სუ­ლა მე­გო­ბარ­თან, რომ­ლის­თვი­საც ყვე­ლა­ფე­რი მო­უ­ყო­ლია, ერთი ბოთ­ლი არა­ყიც სულ­მო­უთ­ქმე­ლად და­უ­ლე­ვია და მი­უ­ღია პო­ლი­ცი­ის­თვის ჩა­ბა­რე­ბის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა. მე­ო­რე დი­ლას ის თა­ვი­სით მი­ვი­და და ჩა­ბარ­და სა­მარ­თალ­დამ­ცვე­ლებს.

მას თა­ვის დღე­ში ქა­თა­მი არ და­უკ­ლავს. ბე­ბი­ა­ჩე­მი რომ ეტყო­და - გია მოდი და­მი­კა­ლი ქა­თა­მიო, რას ამ­ბობ ბებო, ფა­შის­ტი ხომ არ ხარ? ქა­თამს რა და­მაკ­ვლე­ვი­ნებ­სო, ეტყო­და ხოლ­მე.

...ირი­ნას დაკ­რძალ­ვა­ზე იყ­ვნენ მა­შინ­დე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის უმაღ­ლე­სი პი­რე­ბი. ერთ-ერ­თმა მათ­გან­მა პირ­და­პირ თქვა, რომ ეს იმ­დე­ნად შემ­ზა­რა­ვი მკვლე­ლო­ბაა, მკვლე­ლი სა­მა­გა­ლი­თოდ უნდა და­ი­სა­ჯო­სო და მორ­ჩილ­მა „სა­მარ­თალ­დამ­ცავ­მა“ სტრუქ­ტუ­რებ­მა პირ­ნათ­ლად შე­ას­რუ­ლეს ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბის და­ვა­ლე­ბა, ყვე­ლა­ფე­რი გა­ა­კე­თეს, რომ გიას სას­ჯე­ლის უმ­კაც­რე­სი ზომა შე­ფარ­დე­ბო­და.

აპყრო­ბი­ლე­ში მას შე­ე­ყა­რა ჭლე­ქი, მი­უ­ხე­და­ვად ჯან­მრთე­ლო­ბის მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბი­სა, ცი­ხის სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში არ გა­და­იყ­ვა­ნეს, არა­მედ მძი­მედ ავად­მყო­ფი, პირ­და­პირ გა­უშ­ვეს ეტაპ­ში ვლა­დი­მირ­ში. ძა­ლი­ან ხში­რად ვა­კი­თხავ­დი ცი­ხე­ში, ვსა­უბ­რობ­დით... თავს ძა­ლი­ან დათ­რგუ­ნუ­ლად გრძნობ­და. ვე­რა­ფერს ვშვე­ლი­დი... გიას ად­ვო­კა­ტი მე­უბ­ნე­ბო­და - აზრი არ აქვს, ვე­რა­ფერს ვა­კე­თებ, არა­ვინ არ მის­მენს, უკვე ყვე­ლა­ფე­რი გა­და­წყვე­ტი­ლი­აო.

შემ­დეგ გია სსრ კავ­ში­რის სხვა­დას­ხვა ცი­ხე­ებ­ში გა­დაჰ­ყავ­დათ ეტა­პით, სა­ყო­ველ­თა­ო­დაა ცნო­ბი­ლი რომ პა­ტიმ­რის­თვის ეტა­პი­რე­ბა არის ყვე­ლა­ზე სა­ში­ნე­ლი ტან­ჯვა. ეტა­პი­რე­ბი­სას არც გვა­რი გაქვს, არც სა­ხე­ლი, გაქვს მხო­ლოდ ნო­მე­რი და თუ სად­მე აღ­მოგხდა სული, ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბას­თან მი­დის პა­ტა­კი, რომ გარ­და­იც­ვა­ლა ესა და ეს ნო­მე­რი პა­ტი­მა­რი...

გია ყვე­ლას­თან პო­უ­ლობ­და სა­ერ­თო ენას, მისი იუ­მო­რის და წარ­სუ­ლის მეშ­ვე­ო­ბით. იგი ყველ­გან უყ­ვარ­დათ და პა­ტივს სცემ­დნენ. ერთ-ერთი ეტა­პი­რე­ბი­სას ცი­ხე­ში 40 წელი შე­უს­რულ­და და სვერდლოვ­სკის ცი­ხე­ში ცნო­ბილ­მა "კა­ნო­ნი­ერ­მა ქურ­დებ­მა" ცი­ხე­ში გა­და­უ­ხა­დეს და­ბა­დე­ბის დღე, "სუ­ხა­რე­ბის" და შე­დე­დე­ბუ­ლი რძის­გან შე­ზა­ვე­ბუ­ლი ტორ­ტით, „ჩე­ფი­რით“, სა­ჩუქ­რე­ბით და სი­ურპრი­ზე­ბით...

ია­კუ­ტი­ის ცი­ხი­დან ისევ სა­ქარ­თვე­ლო­ში დაბ­რუ­ნე­ბა­ში დიდი როლი ითა­მა­შეს ჩემ­მა მე­გობ­რებ­მა, აგ­რეთ­ვე მის­მა რუს­მა მე­გობ­რებ­მა, რომ­ლე­ბიც ცნო­ბი­ლი მსა­ხი­ო­ბე­ბი იყ­ვნენ.

ცი­ხე­ში ყოფ­ნი­სას, გიას ძა­ლი­ან შე­ერ­ყა ჯან­მრთე­ლო­ბა და გა­მოს­ვლის შემ­დეგ დიდ­ხანს არ უცო­ცხლია..." - გვიყ­ვე­ბა ილი­კო ფე­რა­ძე და დას­ძენს რომ, ქარ­თულ მე­დი­ა­ში ხში­რად ვრცელ­დე­ბა შე­უ­მოწ­მე­ბე­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც სენ­სა­ცი­ურ ხა­სი­ათს ატა­რებს და რო­მელ­თაც სი­ნამ­დვი­ლეს­თან არა­ფე­რი აქვს სა­ერ­თო. მი­სი­ვე თქმით, გიას შემ­თხვე­ვა­შიც ბევ­რი სი­სუ­ლე­ლე და­ი­ბეჭ­და მის ცი­ხის შემ­დგომ ცხოვ­რე­ბა­ზე, მაგ­რამ უმე­ტეს­წი­ლად არას­წო­რი...

"სწო­რი და სენ­სა­ცი­უ­რი არის ის, რომ ერთ-ერთ გას­ტროლ­ზე ყოფ­ნის შემ­დეგ, გიას აღ­მო­აჩ­ნდა რუ­სეთ­ში და­ბა­დე­ბუ­ლი მე­ო­თხე შვი­ლი, მა­საც ქვია გია, არის მოს­კო­ვის ერთ-ერთი თე­ატ­რის წამ­ყვა­ნი მსა­ხი­ო­ბი და ორი წვე­თი წყა­ლი­ვით გავს მა­მა­მისს გია ფე­რა­ძეს! (გია ფე­რა­ძე უმ­ცრო­სი დე­დის გვარ­საც ატა­რებს და მას მრუ­სეთ­ში იც­ნო­ბენ, რო­გორც გი­ორ­გი კუ­ზუ­ბოვს. ავტ)

მე და დე­დამ მის შე­სა­ხებ გა­ვი­გეთ გიას და­პა­ტიმ­რე­ბის შემ­დეგ. პა­ტა­რა გიას დე­დამ (ირი­ნა კუ­ზუ­ბო­ვა, ავტ.) გა­მოგ­ვიგ­ზავ­ნა ბავ­შვის სუ­რა­თი, რო­მელ­შიც ვერ გა­ნას­ხვა­ვებ­დი მა­მას და შვილს! შემ­დეგ და­ი­კარ­გა ჩვენს შო­რის კავ­ში­რი და უკვე 21 სა­უ­კუ­ნე­ში, რო­დე­საც ინ­ტერ­ნე­ტი შე­მო­ვი­და, მოვ­ძებ­ნე ჩემი ძმის­შვი­ლი, და­ვუ­კავ­შირ­დი და დედა-შვი­ლი სა­ქარ­თვე­ლო­ში მყავ­და ჩა­მოყ­ვა­ნი­ლი...

ახალ­გაზ­რდა გია ფე­რა­ძე მა­მის სრუ­ლი ას­ლია, ორი წვე­თი წყა­ლი­ვით გვა­ნან ერ­თმა­ნეთს! ყვე­ლა გა­ო­ცე­ბუ­ლი დარ­ჩა ამ მსგავ­სე­ბით. ისიც ნი­ჭი­ე­რია მა­მა­სა­ვით. რომ ჩა­მო­ვიდ­ნენ, სა­მე­ფო უბ­ნის თე­ატ­რში, მე­რაბ თა­ვა­ძის დახ­მა­რე­ბით, რო­გორც მსა­ხი­ობს სა­ღა­მო მო­ვუ­წყვე, სა­ღა­მო­ზე მო­ვი­და მთე­ლი თბი­ლი­სი.

მო­ვი­და აგ­რეთ­ვე გიას და ირი­ნას შვი­ლი მა­რი­კუ­ნა... ის დარ­ბაზ­ში არ შე­მო­სუ­ლა, გა­რეთ იც­დი­და. უმ­ცრო­სი გია იხ­სე­ნებს: "რომ გა­მო­ვე­დი გა­რეთ, მა­რი­კუ­ნას და­ნახ­ვის­თა­ნა­ვე ვიგ­რძე­ნი, რა­ღაც სი­ახ­ლო­ვე ჩვენს შო­რის და ისე მო­მე­წო­ნა, გა­ვი­ფიქ­რე ნე­ტავ, ეს ულა­მა­ზე­სი გოგო ჩემი და არ აღ­მოჩ­ნდე­ბო­დე­სო...

მას შემ­დეგ ძა­ლი­ან და­ახ­ლოვ­და და-ძმა და გიას უფ­როს შვი­ლებ­საც არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბა აქვთ.

ეს იყო ჩემი ყვე­ლა­ზე დიდი სი­ხა­რუ­ლი, რომ გიას გარ­დაც­ვა­ლე­ბი­დან 15 წლის შემ­დეგ, გიას შვი­ლე­ბი ერ­თად შევ­ყა­რე და მათ ჩემს ქა­ლიშ­ვილ­თან ერ­თად არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბა აქვთ. მე დავ­წე­რე სცე­ნა­რი პა­ტა­რა გიას და დე­და­მი­სის სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მოს­ვლის შე­სა­ხებ და ფილ­მის გა­და­ღე­ბი­სა რა მო­გახ­სე­ნოთ, მაგ­რამ ცალ­კე წიგ­ნად აუ­ცი­ლებ­ლად გა­მოვ­ცემ..." - გვიყ­ვე­ბა ილია ფე­რა­ძე.

ფო­ტო­ე­ბის მფლო­ბე­ლე­ბი: სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის ეროვ­ნუ­ლი ბიბ­ლი­ო­თე­კა; ილი­კო ფე­რა­ძე; ლე­ვან თაქთა­ქიშ­ვი­ლი