ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შოკი სი­ცო­ცხლის­თვის სა­ში­ში გე­ნე­რა­ლი­ზე­ბუ­ლი ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცი­აა. ის ორ­გა­ნიზ­მში ალერ­გე­ნის (ცი­ლის, შრა­ტის, მე­დი­კა­მენ­ტის და სხვა­თა) გან­მე­ო­რე­ბი­თი შეყ­ვა­ნის შემ­თხვე­ვა­ში ვი­თარ­დე­ბა. შე­საძ­ლოა, გა­მო­იწ­ვი­ოს მწე­რის ნაკ­ბენ­მაც. ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის შემ­თხვე­ვა­თა 10-20% ლე­ტა­ლუ­რად (სიკ­ვდი­ლით) სრულ­დე­ბა. გე­ნე­რა­ლი­ზე­ბუ­ლი ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცია უმე­ტე­სად ალერ­გენ­თან კონ­ტაქ­ტი­დან რამ­დე­ნი­მე წა­მის ან წუ­თის შემ­დეგ აღ­მო­ცენ­დე­ბა, ზოგ­ჯერ კი რამ­დე­ნად­მე მოგ­ვი­ა­ნე­ბით (2 სა­ა­თის ფარ­გლებ­ში) იჩენს თავს.

ძლი­ერ სენ­სი­ბი­ლი­ზი­რე­ბულ (ანუ მა­ღა­ლი მგრძნო­ბე­ლო­ბის მქო­ნე) პი­რე­ბის­თვის ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი რე­აქ­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში ალერ­გე­ნის არც დოზა და არც ორ­გა­ნიზ­მში შეყ­ვა­ნის გზა გა­დამ­წყვეტ როლს არ ას­რუ­ლებს - შო­კის გან­ვი­თა­რე­ბი­სათ­ვის ან­ტი­გე­ნის უმ­ნიშ­ვნე­ლო დო­ზაც კი საკ­მა­რი­სია, თუმ­ცა დიდი დოზა ამ­ძი­მებს შო­კის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას და ახან­გრძლი­ვებს კი­დეც მას. სამ­წუ­ხა­როდ, ბოლო ხანს მე­ტის­მე­ტად გახ­შირ­და ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შოკი სხვა­დას­ხვა თე­რა­პი­უ­ლი და დი­აგ­ნოს­ტი­კუ­რი ჩა­რე­ვის დროს. მას იწ­ვევს ან­ტი­ბი­ო­ტი­კე­ბი, პე­ნი­ცი­ლი­ნი და მისი ანა­ლო­გე­ბი, სტრეპ­ტო­მი­ცი­ნი, B1 ვი­ტა­მი­ნი, ამი­დო­პი­რი­ნი, ანალ­გი­ნი, ნო­ვო­კა­ი­ნი, იმუ­ნუ­რი შრა­ტე­ბი, ვაქ­ცი­ნე­ბი, იოდ­შემ­ცვე­ლი რენტგე­ნო­კონ­ტრა-სტუ­ლი ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბი, სის­ხლი და მისი შემ­ცვლე­ლე­ბი, კან­ზე­და ტეს­ტე­ბი, ჰი­პო­მა­დე­სენ­სი­ბი­ლი­ზი­რე-ბელი თე­რა­პია (ანუ მგრძნო­ბე­ლო­ბის დაქ­ვე­ი­თე­ბის­თვის მი­მარ­თუ­ლი მკურ­ნა­ლო­ბა) ამა თუ იმ ალერ­გე­ნით და სხვა.

რა ხდე­ბა ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის დროს

ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის დროს ჰი­პე­რრე­აქ­ცი­ას გა­ნა­პი­რო­ბებს სის­ხლის პლაზ­მა­ში გან­სა­ზღვრუ­ლი ან­ტი­გე­ნე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის არ­სე­ბო­ბა. ან­ტი­გენს (ალერ­გენს) ორ­გა­ნიზ­მში მოხ­ვედ­რი­სას ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბი ბო­ჭა­ვენ, ანუ ვი­თარ­დე­ბა ან­ტი­გენ-ან­ტის­ხე­უ­ლის რე­აქ­ცია, რის შე­დე­გა­დაც ღვიძ­ლის, ნაწ­ლა­ვე­ბის, ბა­დე­ქო­ნის, პლევ­რის, ენის, ცხვი­რის ლორ­წო­ვა­ნი გარ­სის და სხვა ღრუბ­ლი­სებ­რი უჯრე­დე­ბი­დან დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით ჰის­ტა­მი­ნი და სე­რო­ტო­ნი­ნი გა­მო­თა­ვი­სუფ­ლდე­ბა. თა­ვის მხრივ, ეს ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბი არ­ტე­რი­ო­ლე­ბის გე­ნე­რა­ლი­ზე­ბულ დი­ლა­ტა­ცი­ას (გა­ფარ­თო­ე­ბა-მო­დუ­ნე­ბას), ვე­ნე­ბის კონ­სტრიქ­ცი­ას (შე­ვიწ­რო­ე­ბას) და გლუ­ვი კუნ­თე­ბის სპაზმს იწ­ვევს. შო­კის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობს აგ­რეთ­ვე პო­ლი­პეპ­ტი­დი ბრა­დი­კი­ნი­ნი, რო­მე­ლიც სის­ხლძარ­ღვთა დი­ლა­ტა­ცი­ას გა­ნა­პი­რო­ბებს და მათ გან­ვლა­დო­ბას ზრდის და ე.წ. ნელა მოქ­მე­დი სუბსტან­ცია, რო­მე­ლიც გლუ­ვი კუნ­თე­ბის (გან­სა­კუთ­რე­ბით - ბრონ­ქე­ბი­სა და ბრონ­ქი­ო­ლე­ბის კუნთთა) ხან­გრძლივ სპაზმს იწ­ვევს.

შო­კის მთა­ვა­რი, ყვე­ლა­ზე არ­სე­ბი­თი ნი­შა­ნია სის­ხლის ნა­კა­დის შემ­ცი­რე­ბა, რა­საც უჯრე­დე­ბის მიერ დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით გა­მო­ყო­ფი­ლი ჰის­ტა­მი­ნი, სე­რო­ტო­ნი­ნი და სხვა მე­დი­ა­ტო­რე­ბის გავ­ლე­ნა გა­ნა­პი­რო­ბებს, ასე­ვე - პე­რი­ფე­რი­უ­ლი და ცენ­ტრა­ლუ­რი სის­ხლის მი­მოქ­ცე­ვის მწვა­ვე მოშ­ლა. კა­ნის სა­ფარ­ვე­ლი ამ დროს ცივი, ნა­მი­ა­ნი და ცი­ა­ნო­ზუ­რი ხდე­ბა. სის­ხლის მი­მოქ­ცე­ვის მოშ­ლა არ­ღვევს თა­ვის ტვი­ნი­სა და ცალ­კე­უ­ლი ში­ნა­გა­ნი ორ­გა­ნო­ე­ბის ფუნ­ქცი­ას. ვი­თარ­დე­ბა ცნო­ბი­ე­რე­ბის და­ბინ­დვა, ქო­ში­ნი, ირ­ღვე­ვა შარ­დის გა­მო­ყო­ფა.

კლი­ნი­კუ­რი სუ­რა­თი

ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის ხა­რის­ხი და სიმ­ძი­მე ბევ­რად არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი სის­ხლძარ­ღვო­ვა­ნი კო­ლაფ­სის გან­ვი­თა­რე­ბის სის­წრა­ფე­ზე და, შე­სა­ბა­მი­სად, თა­ვის ტვი­ნის ფუნ­ქცი­ის დარ­ღვე­ვის ხა­რისხზე.

მსუ­ბუ­ქი ფორ­მა (გან­ვი­თა­რე­ბის ხან­გრძლი­ვო­ბა - რამ­დე­ნი­მე წუ­თი­დან 2 სა­ა­თამ­დე) ვლინ­დე­ბა კა­ნის ჰი­პე­რე­მი­ით (სი­წით­ლით), ქა­ვი­ლით, ცხვირ­ცე­მი­ნე­ბით, რი­ნო­რე­ით (ცხვი­რი­დან უხვი გა­მო­ნა­დე­ნით), თავ­ბრუხ­ვე­ვით, თა­ვის ტკი­ვი­ლით, ჰი­პო­ტენ­ზი­ით (წნე­ვის დაქ­ვე­ი­თე­ბით), ტა­ქი­კარ­დი­ით, სიმ­ხურ­ვა­ლი­სა და ძლი­ე­რი სი­სუს­ტის შეგ­რძნე­ბით, უსი­ა­მოვ­ნო შეგ­რძნე­ბე­ბით სხე­უ­ლის სხვა­დას­ხვა უბან­ში.

სა­შუ­ა­ლო სიმ­ძი­მის ფორ­მას ახა­სი­ა­თებს შე­და­რე­ბით მკვეთ­რად გა­მო­ხა­ტუ­ლი სიმპტო­მე­ბი - ტოქ­სი­დერ­მია (კა­ნის და­ზი­ა­ნე­ბა ალერ­გე­ნის ზე­მოქ­მე­დე­ბით), კვინ­კეს შე­შუ­პე­ბა, კო­ნი­უნ­ქტი­ვი­ტი (თვა­ლის ლორ­წო­ვა­ნი გარ­სის ან­თე­ბა), სტო­მა­ტი­ტი (პი­რის ღრუს ლორ­წო­ვა­ნი გარ­სის ან­თე­ბა), ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი დარ­ღვე­ვე­ბი - ტა­ქი­კარ­დია, ტკი­ვი­ლე­ბი გუ­ლის არე­ში, არით­მია, არ­ტე­რი­უ­ლი წნე­ვის საგ­რძნო­ბი დაქ­ვე­ი­თე­ბა, მკვეთ­რად გა­მო­ხა­ტუ­ლი სი­სუს­ტე, ძლი­ე­რი თავ­ბრუხ­ვე­ვა, მხედ­ვე­ლო­ბის დარ­ღვე­ვა, სმე­ნის დაქ­ვე­ი­თე­ბა, მო­უს­ვენ­რო­ბა და აგ­ზნე­ბა, სიკ­ვდი­ლის შიში.

ადა­მი­ანს ამ დროს კან­კა­ლი უვარ­დე­ბა, ცივი წე­ბო­ვა­ნი ოფლი ას­ხამს, თავ­ში ძლი­ერ ხმა­ურ­სა და რეკ­ვას შე­იგ­რძნობს, მის­დის გული. ამ ფონ­ზე შე­საძ­ლოა გან­ვი­თარ­დეს ობსტრუქ­ცი­უ­ლი სინ­დრო­მი ბრონ­ქუ­ლი ას­თმის ტი­პის შე­ტე­ვით, ცი­ა­ნო­ზით, შე­საძ­ლოა, გა­მო­იკ­ვე­თოს კუჭ­ნაწ­ლა­ვი­სე­უ­ლი სინ­დრო­მი (ღე­ბი­ნე­ბა, გუ­ლის­რე­ვა, მუც­ლის შე­ბერ­ვა, ენის შე­შუ­პე­ბა, ძლი­ე­რი ტკი­ვი­ლი მუც­ლის არე­ში, ფა­ღა­რა­თი სის­ხლის მი­ნა­რე­ვით) ან თირკმლი­სე­უ­ლი სიმპტო­მე­ბი (პო­ლი­უ­რია - გახ­ში­რე­ბუ­ლი შარ­დვა).

მძი­მე ფორ­მის დროს ელ­ვი­სე­ბუ­რი სის­წრა­ფით ვი­თარ­დე­ბა კო­ლაფ­სი (ცი­ა­ნო­ზი, სი­ფერ­მკრთა­ლე, ძა­ფი­სებ­რი პულ­სი, არ­ტე­რი­უ­ლი წნე­ვის მკვეთ­რი ვარ­დნა), კო­მუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა (გო­ნე­ბის და­კარ­გვა, უნე-ბლიე შარ­დვა და დე­ფე­კა­ცია). გუ­გე­ბი ამ დროს გა­ფარ­თო­ე­ბუ­ლია, სი­ნათ­ლე­ზე რე­აქ­ცია არ ვლინ­დე­ბა. არ­ტე­რი­უ­ლი წნე­ვის ვარ­დნის­და კვა­ლად მა­ჯის­ცე­მა და წნე­ვა არ ისინ­ჯე­ბა, გული ჩერ­დე­ბა და სუნ­თქვა წყდე­ბა.

არ­სე­ბობს ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის სხვა­დას­ხვა ვერ­სია - გე­ნე­რა­ლი­ზე­ბუ­ლი ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცია შე­საძ­ლოა გან­ვი­თარ­დეს უპი­რა­ტე­სად:

• კა­ნის სა­ფარ­ვე­ლის და­ზი­ა­ნე­ბით - და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლია კა­ნის ჰი­პე­რე­მია და მწვე­ლი ქა­ვი­ლი, კვინ­კეს შე­შუ­პე­ბა, ჭინჭრის ცი­ე­ბა;
• ნერ­ვუ­ლი სის­ტე­მის და­ზი­ა­ნე­ბით (ცე­რებ­რუ­ლი ვერ­სია) - ამ დროს ადა­მი­ანს აწუ­ხებს თა­ვის ძლი­ე­რი ტკი­ვი­ლი, გუ­ლის­რე­ვა, პა­რეს­თე­ზია - ჩხვლე­ტის, წვის, ჭი­ან­ჭვე­ლე­ბის ცოც­ვის, სიმ­ხურ­ვა­ლი­სა და სხვა ცრუ შეგ­რძნე­ბე­ბი, ჰი­პე­რეს­თე­ზია - გაძ­ლი­ე­რე­ბუ­ლი მგრძნო­ბე­ლო­ბა, კრუნ­ჩხვე­ბი, გო­ნე­ბის და­კარ­გვა ეპი­ლეფ­სი­ის ტი­პის კლი­ნი­კუ­რი გა­მოვ­ლი­ნე­ბე­ბით;
• სა­სუნ­თქი სის­ტე­მის ორ­გა­ნო­თა და­ზი­ა­ნე­ბით (ას­თმუ­რი ვა­რი­ან­ტი), რო­დე­საც დო­მი­ნი­რებს სულ­ხუთ­ვა, ვი­თარ­დე­ბა ას­ფიქ­სია (იგი­ვე გა­გუდ­ვა). ამ უკა­ნას­კნე­ლის მი­ზე­ზია ზედა სა­სუნ­თქი გზე­ბის გა­მავ­ლო­ბის დარ­ღვე­ვა ხორ­ხის შე­შუ­პე­ბის გამო, აგ­რეთ­ვე - წვრი­ლი და სა­შუ­ა­ლო ბრონ­ქე­ბის გა­მავ­ლო­ბის დარ­ღვე­ვა;
• გუ­ლის და­ზი­ა­ნე­ბით (კარ­დი­ო­გე­ნუ­ლი ვა­რი­ან­ტი), რო­მელ­საც მწვა­ვე მი­ო­კარ­დი­ტის (გუ­ლის კუნ­თო­ვა­ნი გარ­სის ან­თე­ბის) ან მი­ო­კარ­დი­უ­მის ინ­ფარ­ქტის კლი­ნი­კუ­რი სუ­რა­თის გან­ვი­თა­რე­ბა ახა­სი­ა­თებს.

რა არის სიკ­ვდი­ლის მი­ზე­ზი ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის დროს

ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის დროს სიკ­ვდი­ლი შე­საძ­ლოა გან­ვი­თარ­დეს ბრონ­ქოს­პაზ­მით ან ფილ­ტვე­ბის შე­შუ­პე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი სუნ­თქვის მწვა­ვე უკ­მა­რი­სო­ბის გამო, ასე­ვე - გულ-სის­ხლძარ­ღვთა მწვა­ვე უკ­მა­რი­სო­ბის ან ტვი­ნის შე­შუ­პე­ბის გამო.

ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის მკურ­ნა­ლო­ბა მიზ­ნად ისა­ხავს:

• სის­ხლში ან­ტი­გე­ნის (ალერ­გე­ნის) გა­დას­ვლის ბლო­კი­რე­ბას;
• ან­ტი­გენ-ან­ტის­ხე­უ­ლის რე­აქ­ცი­ის შე­დე­გად დიდი ოდე­ნო­ბით წარ­მოქ­მნი­ლი და სის­ხლში მოხ­ვედ­რი­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რად აქ­ტი­უ­რი ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის გა­ნე­იტ­რა­ლე­ბას;
• ჰი­პო­ფიზ-თირკმელ­ზე­და ჯირ­კვლის (ჰორ­მო­ნუ­ლი) უკ­მა­რი­სო­ბის აღ­დგე­ნას;
• ავად­მყო­ფის კო­ლაფ­სი­დან გა­მოყ­ვა­ნას;
• ბრონ­ქოს­პაზ­მის მოხ­სნას;
• ას­ფიქ­სი­ის მოვ­ლე­ნა­თა ლიკ­ვი­და­ცი­ას;
• სის­ხლძარ­ღვთა კედ­ლის გან­ვლა­დო­ბის შემ­ცი­რე­ბას;
• ფსი­ქო­მო­ტო­რუ­ლი აგ­ზნე­ბის დაქ­ვე­ი­თე­ბას;
• მოგ­ვი­ა­ნე­ბი­თი გარ­თუ­ლე­ბე­ბის თა­ვი­დან აცი­ლე­ბას რო­გორც გულ-სის­ხლძარ­ღვთა სის­ტე­მი­სა და თირკმე­ლე­ბის, ისე კუჭ-ნაწ­ლა­ვის ტრაქ­ტის, ცენ­ტრა­ლუ­რი ნერ­ვუ­ლი სის­ტე­მი­სა და სხვა ორ­გა­ნო­თა მხრივ.
• ანა­ფი­ლაქ­სი­უ­რი შო­კის დროს სა­ჭი­როა და­უ­ყოვ­ნე­ბე­ლი დახ­მა­რე­ბა, ვი­ნა­ი­დან ყო­ვე­ლი წუთი შე­საძ­ლოა სა­ბე­დის­წე­რო აღ­მოჩ­ნდეს.
• ავად­მყო­ფი უნდა და­აწ­ვი­ნოთ, თავი გვერ­დზე მი­უბ­რუ­ნოთ (თუ კბი­ლის პრო­თეზს იყე­ნებს, ას­ფიქ­სი­ის თა­ვი­დან აცი­ლე­ბის მიზ­ნით მო­ვა­ცი­ლოთ), მე­დი­კა­მენ­ტის შეყ­ვა­ნის ად­გი­ლის ზე­მოთ შეძ­ლე­ბის­დაგ­ვა­რად გა­და­ვუ­ჭი­როთ ღვე­დი.

აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ალერ­გე­ნის შეჭ­რის ად­გი­ლას ად­რე­ნა­ლი­ნის 0,1%-იანი ხსნა­რის შეყ­ვა­ნა (1-0,5 მლ) და ყი­ნუ­ლის და­დე­ბა, რათა ალერ­გე­ნის შე­წო­ვა მაქ­სი­მა­ლუ­რად შე­ფერ­ხდეს. თუ ალერ­გე­ნი ორ­გა­ნიზ­მში პე­რო­რა­ლუ­რი გზით მოხ­ვდა (ანუ ალერ­გე­ნის შემ­ცვე­ლი პრო­დუქ­ტი ადა­მი­ან­მა შე­ჭა­მა ან და­ლია), სა­ჭი­როა კუ­ჭის ამო­რე­ცხვა. ად­რე­ნა­ლი­ნის 0,1%-იანი ხსნა­რი (1 მლ) კან­ქვე­შაც უნდა შე­ვიყ­ვა­ნოთ. წა­ი­კი­თხეთ სრუ­ლად