ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბი ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე რთულ გა­მოწ­ვე­ვად რჩე­ბა ჯან­დაც­ვის სის­ტე­მა­ში. თუმ­ცა, მას­ზე მსჯე­ლო­ბა მხო­ლოდ მა­შინ იწყე­ბა, როცა ტრა­გი­კუ­ლი შემ­თხვე­ვა მოხ­დე­ბა და ფაქ­ტი მთელს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას აღაშ­ფო­თებს.

რამ­დე­ნი­მე დღის წინ, თბი­ლის­ში გამ­ვლელ­მა ქალ­მა ბავ­შვი და­ნით დაჭ­რა. ექ­სპერ­ტი­ზას ჯერ არ და­უდ­გე­ნია, თუმ­ცა ოჯა­ხის წევ­რე­ბი და ახ­ლობ­ლე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ 51 წლის ქალი ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მის მქო­ნეა და სა­მე­დი­ცი­ნო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­შიც იწვა, მე­დი­კა­მენ­ტებ­საც იღებ­და.

სა­ზო­გა­დო­ე­ბა შეძ­რა თე­ბერ­ვალ­ში, რუს­თავ­ში დატ­რი­ა­ლე­ბულ­მა ტრა­გე­დი­ამ - 29 წლის მა­მა­კაც­მა 13 წლის ძმიშ­ვი­ლი და­ნით მოკ­ლა. ბრალ­დე­ბულს ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბი ჰქონ­და და ახ­ლობ­ლე­ბის თქმით, მას რამ­დე­ნი­მე დღით ადრე სტა­ცი­ო­ნარ­ში მო­თავ­სე­ბა­ზე უარი უთხრეს, პა­ლა­ტე­ბის გა­დატ­ვირ­თუ­ლო­ბა გამო...

სამ­წუ­ხა­როდ, უამ­რა­ვი ასე­თი ფაქ­ტის გახ­სე­ნე­ბა შე­იძ­ლე­ბა, სა­დაც ორი­ვე მხა­რე მსხვერ­პლია. სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ ძა­ლა­დობ­რი­ვი ფაქ­ტე­ბის გა­ი­გი­ვე­ბა ფსი­ქი­კურ პრობ­ლე­მებ­თან და­უშ­ვე­ბე­ლია. სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვე­ბის მი­ხედ­ვით, მო­ძა­ლა­დე­ე­ბის ძა­ლი­ან მცი­რე ნა­წილს აღე­ნიშ­ნე­ბა ფსი­ქი­კუ­რი პრობ­ლე­მე­ბი, ხოლო ასე­თი პრობ­ლე­მე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნე­ბი, ყვე­ლა­ზე ხში­რად თა­ვად არი­ან და­უც­ვე­ლე­ბი და ძა­ლა­დო­ბის მსხვერ­პლნი...

36 წლის ოლღა კა­ლი­ნა ევ­რო­პუ­ლი ფსი­ქი­ატ­რი­ის სერ­ვი­სის მომ­ხმა­რე­ბელ­თა და გა­დარ­ჩე­ნილ­თა ქსე­ლის თავ­მჯდო­მა­რეა, ასე­ვე არის არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის წევ­რი, რო­მე­ლიც ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბის მქო­ნე პა­ცი­ენ­ტებს ეხ­მა­რე­ბა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვა­ში. რამ­დე­ნი­მე წე­ლია მუ­შა­ობს სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლის აპა­რატ­ში, პრე­ვენ­ცი­ის ეროვ­ნუ­ლი მე­ქა­ნიზ­მის ერთ-ერთ მო­ნი­ტო­რად და ყო­ველ­დღი­ურ რე­ჟიმ­ში უწევს სის­ტე­მის პრობ­ლე­მებ­ზე მუ­შა­ო­ბა.

თა­ვად ორ­ჯერ მო­უ­წია ფსი­ქი­ატ­რი­ულ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში მკურ­ნა­ლო­ბა, აქვს პა­რა­ნო­ი­დუ­ლი ში­ზოფ­რე­ნი­ის დი­აგ­ნო­ზი. ოლ­ღამ სა­კუ­თარ თავ­ზე გა­მოს­ცა­და და შიგ­ნი­დან და­ი­ნა­ხა ყვე­ლა ის ხარ­ვე­ზი, რაც ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის სის­ტე­მა­შია.

კა­ლი­ნა AMBEBI.GE-ს სა­კუ­თარ ის­ტო­რი­ას უყ­ვე­ბა და ამ­ბობს, რომ ეს იყო ერთ-ერთი ყვვე­ლა­ზე მძი­მე პე­რი­ო­დი მის ცხოვ­რე­ბა­ში, თუმ­ცა გა­მოც­დი­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ფსი­ქი­ატ­რი­ულ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში გა­ტა­რე­ბულ­მა წლებ­მა შე­მა­ტა, უნი­კა­ლუ­რი და მრავ­ლის­მომ­ცე­მია.

"ფსი­ქი­ატ­რი­უ­ლი დახ­მა­რე­ბის პროგ­რა­მას პირ­ვე­ლად 2005 წელს შე­ვე­ხე, ბი­ო­ლო­გი­ის მა­გის­ტრა­ტუ­რის პირ­ველ კურ­სზე. უცებ და­მე­წყო პრობ­ლე­მე­ბი, უძი­ლო­ბა, გარ­კვე­უ­ლი უც­ნა­უ­რი გა­მოვ­ლი­ნე­ბე­ბი, შევ­წყვი­ტე კონ­ტაქ­ტი ირ­გვლივმყო­ფებ­თან...

ჩემ­მა ოჯახ­მა ძა­ლი­ან ინერ­ვი­უ­ლა, მი­მიყ­ვა­ნეს თბი­ლი­სის ერთ-ერთ ფსი­ქი­ატ­რი­ულ ინ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში, სა­დაც ჩემი ნე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ ჩამ­კე­ტეს გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში, შემ­ბო­ჭეს და გა­მი­კე­თეს ფსი­ქოტ­რო­პუ­ლი წამ­ლის ინექ­ცია

ფსი­ქი­ატ­რი­ულ სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში 2-3 კვი­რა ვი­ყა­ვი ჩა­კე­ტი­ლი, მაგ­რამ ეს საკ­მა­რი­სი იყო იმის­თვის, რომ შოკი მი­მე­ღო. უცებ აღ­მო­ვა­ჩი­ნე, რომ 21-ე სა­უ­კუ­ნე­ში თურ­მე არ­სე­ბობს ისე­თი ად­გი­ლი, სა­დაც ადა­მი­ა­ნის პი­როვ­ნე­ბას, ნე­ბას, უფ­ლე­ბებს სრუ­ლად აიგ­ნო­რე­ბენ და სა­დაც შენი მდგო­მა­რე­ო­ბის გაპ­რო­ტეს­ტე­ბა ნიშ­ნავს კი­დევ უფრო მეტ შე­ზღუდ­ვებს და ინექ­ცი­ებს, იმ ლო­გი­კით, რომ ფსი­ქი­კუ­რად ავად­მყო­ფი ყო­ველ­თვის აპ­რო­ტეს­ტებს, რომ ფსი­ქი­კუ­რად ავად­მყო­ფია და ექიმ­მა ყო­ველ­თვის უკეთ იცის, რა გჭირ­დე­ბა შენ.

იმ პე­რი­ოდ­ში გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლად ვგრძნობ­დი თავს, არა მარ­ტო იმი­ტომ, რომ ფსი­ქი­კუ­რი კრი­ზი­სი და­მე­მარ­თა, არა­მედ იმი­ტო­მაც, რომ უცებ დავ­კარ­გე ჩემი ად­გი­ლი სამ­ყა­რო­ში. გავ­ხდი ქრო­ნი­კუ­ლი ავად­მყო­ფი, რო­მელ­საც სი­ცო­ცხლის ბო­ლომ­დე უწევ­და ფსი­ქოტ­რო­პუ­ლი წამ­ლე­ბის და­ლე­ვა და წიგ­ნებ­ზე, გეგ­მებ­ზე უა­რის თქმა.

ამას­თან ვფიქ­რობ­დი, რომ რად­გან ჩემი ტვი­ნი ავად არის, არ ღირს ჩემი იდე­ე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა, სხვა ადა­მი­ა­ნებს უნდა მო­ვუს­მი­ნო. ეს სა­ში­ნე­ლი პე­რი­ო­დი დღემ­დე რჩე­ბა ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში ნუ­ლო­ვან წერ­ტი­ლად, სა­დაც პი­როვ­ნე­ბა იმ დო­ნემ­დე ეცე­მა, რომ პა­სი­ურ რე­ჟიმ­ში გა­და­დის და ყვე­ლა­ფერ­ში და­მო­კი­დე­ბუ­ლია სხვა ადა­მი­ა­ნე­ბის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებ­ზე.

იქ ყოფ­ნი­სას ვიგ­რძე­ნი, რომ სის­ტე­მის­თვის მე, რო­გორც პი­როვ­ნე­ბა არ ვარ­სე­ბობ. ჩვენ ყვე­ლა­ნი და­ხუ­რულ სივ­რცე­ში ვი­ყა­ვით გა­მო­კე­ტი­ლე­ბი, პერ­სო­ნა­ლი ზო­გი­ერთ პა­ცი­ენტს სცემ­და კი­დეც, გან­სა­კუთ­რე­ბით მათ, ვი­საც გა­და­ად­გი­ლე­ბა უჭირ­დათ. მედ­პერ­სო­ნა­ლი ჩვენ­თან ძი­რი­თა­დად არ სა­უბ­რობ­და, მა­შინ კი როცა სა­უბ­რობ­და, იგ­რძნო­ბო­და და­ცინ­ვის ტონი...

ადა­მი­ა­ნებს აქ ორ ჯგუ­ფად ჰყოფ­დნენ - „ავად­მყო­ფე­ბად“და „ნორ­მა­ლუ­რე­ბად“. მე ავად­მყო­ფის სტა­ტუ­სი მქონ­და, რაც იმას ნიშ­ნავ­და, რომ მე ბა­რი­კა­დე­ბის ერთ მხა­რეს, და­ნარ­ჩე­ნი სამ­ყა­რო სხვა მხა­რეს იდგა

და­ნარ­ჩე­ნი სამ­ყა­როს იმე­დი არ გვქონ­და, მათ ხომ ასე­თი და­მან­გრე­ვე­ლი სის­ტე­მის არ­სე­ბო­ბა და­უშ­ვეს? ისი­ნი ხომ ფიქ­რო­ბენ, რომ თუ ფსი­ქი­კუ­რი და­ა­ვა­დე­ბის დი­აგ­ნო­ზი გაქვს, ეს ნიშ­ნავს, რომ ნე­ბის­მი­ე­რი ჩა­რე­ვა ნე­ბა­დარ­თუ­ლია და ფსი­ქი­ატრმა უკეთ იცის რა გჭირ­დე­ბა.

14 წელი გა­ვი­და ჩემი პირ­ვე­ლი სტა­ცი­ო­ნი­რე­ბი­დან, ახლა რო­გორც სპე­ცი­ა­ლის­ტმა, რო­მელ­საც მო­ნი­ტო­რინ­გის მიზ­ნით მოვ­ლი­ლი აქვს თით­ქმის ყვე­ლა ფსი­ქი­ატ­რი­უ­ლი და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა, შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ სამ­წუ­ხა­როდ, ჩემი მო­ნა­თხრო­ბი­დან ბევ­რი რამ კვლა­ვაც უც­ვლე­ლი დარ­ჩა" - გვიყ­ვე­ბა ოლღა კა­ლი­ნა.

რო­დე­საც მსჯე­ლო­ბა იწყე­ბა ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის პრობ­ლე­მებ­ზე, დარ­გის ექ­სპერ­ტე­ბი პირ­ვე­ლი რი­გის გა­მოწ­ვე­ვად სტიგ­მას ასა­ხე­ლე­ბენ. დის­კრი­მი­ნა­ცი­უ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­დან ყვე­ლა­ზე გავ­რცე­ლე­ბუ­ლია მი­თე­ბი იმის შე­სა­ხებ, რომ ყო­ვე­ლი მათ­გა­ნი არის მო­ძა­ლა­დე, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის სა­ში­ში და გო­ნე­ბა­ჩა­მორ­ჩე­ნი­ლი.

ჯან­დაც­ვის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის (ჯან­მო) პროგ­ნო­ზით, ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბი კი­დევ უფრო გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი გახ­დე­ბა. ორ­გა­ნი­ზა­ცია აძ­ლევს რე­კო­მენ­და­ცი­ას ქვეყ­ნებს დარ­გი პრი­ო­რი­ტეტ­ში აყ­ვა­ნონ. ჯან­მო სა­ქარ­თვე­ლო­ში არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის შე­სა­ხებ ამ­ბობს, რომ ქვე­ყა­ნა დარ­გში ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სი­სა და და­ფი­ნან­სე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას გა­ნიც­დის.

ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მო­ნა­ცე­მე­ბით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის გა­წე­უ­ლი ხარ­ჯი, ერთ ადა­მი­ან­ზე 4.38 ლარს შე­ად­გენს, მა­შინ როცა აღ­ნიშ­ნუ­ლი თან­ხის ოდე­ნო­ბა საფ­რან­გეთ­სა და გერ­მა­ნი­ა­ში 300 ევ­როს აღე­მა­ტე­ბა, აშშ-ში - 300 დო­ლარს.

ამ და სხვა არა­ერთ პრობ­ლე­მა­ზე მი­უ­თი­თებს სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლი თა­ვის ყო­ველ­წლი­ურ ან­გა­რი­შებ­ში და გას­ცემს რე­კო­მენ­და­ცი­ებს სა­ხელ­მწი­ფო ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის მი­მართ. ომ­ბუდსმე­ნი მრა­ვა­ლი წე­ლია სა­ჭი­როდ მი­იჩ­ნევს მთე­ლი რიგი სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბას, უკვე მოქ­მედ კა­ნო­ნებ­სა და დად­გე­ნი­ლე­ბებ­ში ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­ტა­ნას, რომ­ლე­ბიც ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის სის­ტე­მის სრულ­ყო­ფის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, თუმ­ცა რო­გორც ამა­ვე ან­გა­რი­შებ­ში ვკი­თხუ­ლობთ, მათი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის უდი­დე­სი ნა­წი­ლი გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი რჩე­ბა.

2018 წელს პროგ­რა­მის ბი­უ­ჯე­ტი 20,550 მლნ ლარი იყო, 2019 წელს კი 24 მლნ ლარს შე­ად­გენს. თუმ­ცა აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია ის რომ, მიმ­დი­ნა­რე წელს პროგ­რა­მის თი­თო­ე­უ­ლი კომ­პო­ნენ­ტის ბი­უ­ჯე­ტის გაზ­რდა თავ­შე­საფ­რის ბე­ნე­ფი­ცი­ა­რის სა­დღე­ღა­მი­სო ხარ­ჯზე არ ასა­ხუ­ლა. იგი კვლავ 17 ლარს შე­ად­გენს დღე-ღა­მე­ში. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ამ თან­ხა­ში მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის, მოვ­ლა-პატ­რო­ნო­ბის ხარ­ჯებ­თან ერ­თად, კო­მუ­ნა­ლუ­რი გა­და­სა­ხა­დე­ბიც არის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი. ასე­ვე, უც­ვლე­ლი დარ­ჩა გრძელ­ვა­დი­ან მკურ­ნა­ლო­ბა­ზე მყო­ფი პა­ცი­ენ­ტის სა­წო­ლის ფა­სიც და ძვე­ლე­ბუ­რად 23 ლარს შე­ად­გენს. სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლის აპა­რა­ტი მი­იჩ­ნევს, რომ ეს იმ­დე­ნად მწი­რი და­ფი­ნან­სე­ბაა, სერ­ვი­სის სრულ­ყო­ფი­ლე­ბა­ზე სა­უ­ბა­რიც კი ზედ­მე­ტია.

AMBEBI.GE-ს სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლის აპა­რა­ტის შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბის მქო­ნე პირ­თა უფ­ლე­ბე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის უფ­რო­სი ირი­ნე ობო­ლა­ძე ესა­უბ­რე­ბა:

"პო­ზი­ტი­უ­რი ნა­ბი­ჯე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის სის­ტე­მა ქვეყ­ნის უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი გა­მოწ­ვე­ვაა და მნიშ­ვნე­ლო­ვან ძი­რე­ულ რე­ფორ­მებს სა­ჭი­რო­ებს. არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბით, „აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლოს ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის ცენ­ტრის“ (სუ­რა­მის ფსი­ქი­ატ­რი­უ­ლი კლი­ნი­კა), ბე­დი­ა­ნის ფსი­ქი­ატ­რი­ულ კლი­ნი­კა­სა და ნა­ნე­იშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის ეროვ­ნულ ცენ­ტრში, კვლავ პრობ­ლე­მად რჩე­ბა:

პა­ლა­ტე­ბის გა­დატ­ვირ­თუ­ლო­ბა, პა­ცი­ენ­ტე­ბის პი­რა­დი სივ­რცის არარ­სე­ბო­ბა და პრი­ვა­ტუ­ლო­ბის და­უც­ვე­ლო­ბა, პა­ცი­ენ­ტე­ბის არა­ა­დაპ­ტი­რე­ბუ­ლი გა­რე­მო, შე­ნო­ბე­ბის სა­ნი­ტა­რულ-ჰი­გი­ე­ნუ­რი ნორ­მე­ბის და პა­ცი­ენ­ტთა პი­რა­დი ჰი­გი­ე­ნის და­უც­ვე­ლო­ბა, ფი­ზი­კუ­რი და ქი­მი­უ­რი შე­ზღუდ­ვის მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის არ­სე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კა, სო­მა­ტუ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის დრო­უ­ლი და ადეკ­ვა­ტუ­რი მკურ­ნა­ლო­ბის ხელ­მი­უწ­ვდომ­ლო­ბა, სა­თა­ნა­დო ფსი­ქო­სო­ცი­ა­ლუ­რი რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ის და მხარ­დამ­ჭე­რი სერ­ვი­სე­ბის არარ­სე­ბო­ბა, პა­ცი­ენ­ტთა ნე­ბის უგუ­ლე­ბელ­ყო­ფის პი­რო­ბებ­ში ხან­გრძლი­ვი ჰოს­პი­ტა­ლი­ზა­ცია და არა ნე­ბა­ყოფ­ლო­ბი­თი სა­მე­დი­ცი­ნო ინ­ტერ­ვენ­ცია.

დღე­ი­სათ­ვის მოქ­მედ 10 დიდი ზო­მის ფსი­ქი­ატ­რი­ულ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში არ­სე­ბუ­ლი პი­რო­ბე­ბი და თე­რა­პი­უ­ლი გა­რე­მო ვერ უზ­რუნ­ველ­ყოფს პა­ცი­ენ­ტთა ღირ­სე­ულ ცხოვ­რე­ბა­სა და უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვას. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რომ პო­ლი­ტი­კის გან­მსა­ზღვრელ­მა სა­ხელ­მწი­ფო უწყე­ბებ­მა უმოკ­ლეს ვა­დებ­ში გა­დად­გან ეფექ­ტი­ა­ნი ნა­ბი­ჯე­ბი ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის სფე­რო­ში, მათ შო­რის, სა­ო­ჯა­ხო ტი­პის მომ­სა­ხუ­რე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ხელ­შე­სა­წყო­ბად" - გა­ნა­ცხა­და AMBEBI.GE-სთან სა­უ­ბარ­ში სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლის აპა­რა­ტის წარ­მო­მად­გე­ნელ­მა.

"ფსი­ქი­ატრთა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის" თავ­მჯდო­მა­რის, ფსი­ქი­ატრ ეკა ჭყო­ნი­ას თქმით კი, უპირ­ვე­ლე­სი პრობ­ლე­მა სის­ტე­მის, რო­გორც ერთი მთლი­ა­ნო­ბის არარ­სე­ბო­ბაა:

"ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის სფე­რო­ში ძა­ლი­ან ბევ­რი პრობ­ლე­მაა. ვხე­დავთ, რომ თან­მიმ­დევ­რუ­ლო­ბა ამ პრო­ცე­სებს აკ­ლია. ამის შე­დე­გია ტრა­გი­უ­კუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბი, რომ­ლის შე­სა­ხე­ბაც გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია. გვაქვს დაქ­საქ­სუ­ლი სერ­ვი­სე­ბი და მთლი­ა­ნო­ბა­ში შეკ­რუ­ლი სის­ტე­მა არ გვაქვს. ინ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი სერ­ვი­სე­ბი არ ფუნ­ქცი­ო­ნი­რებს. დრო­უ­ლად ვერ აწ­ვდი შე­სა­ბა­მი­სი ხა­რის­ხის მომ­სა­ხუ­რე­ბას.

იმის­თვის, რომ ტრა­გე­დია არ მოხ­დეს, იმის­თვის, რომ ჩვე­ნი პა­ცი­ენ­ტე­ბი და­ცუ­ლე­ბი იყ­ვნენ ასე­თი შე­დე­გე­ბის­გან, სა­ჭი­როა სტან­დარ­ტე­ბი და მო­ნი­ტო­რინ­გი. შევ­დი­ვართ ჩიხ­ში და უფრო მეტი ასე­თი შემ­თხვე­ვა გვექ­ნე­ბა, სამ­წუ­ხა­როდ

ფსი­ქი­ატ­რი გან­მარ­ტავს, რომ ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის სფე­რო არა შე­ნო­ბე­ბის რე­მონ­ტის დო­ნე­ზე, არა­მედ ში­ნა­არ­სობ­რი­ვად არის შე­საც­ვლე­ლი. მისი თქმით, ამ სფე­როს­თვის სტან­დარ­ტი­ზა­ცი­ია და მო­ნი­ტო­რინ­გის სის­ტე­მის სრულ­ყო­ფა სა­სი­ცო­ცხლოდ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია:

"100 პა­ცი­ენტზე 3-4 მედ­პერ­სო­ნა­ლი როცა გყავს, სრუ­ლი­ად გა­სა­გე­ბია, რომ ასე­თი შემ­თხვე­ვე­ბი გარ­და­უ­ვა­ლია. დღი­უ­რად 17 ლა­რია გა­მო­ყო­ფი­ლი და ამა­ში შე­დის ყვე­ლა­ფე­რი, პერ­სო­ნა­ლის ხელ­ფა­სის ჩათ­ვლით. შე­უძ­ლე­ბე­ლია იმე­დი გქონ­დეს, რომ რა­ი­მე ხა­რისხს მი­აღ­წევ" - გვე­უბ­ნე­ბა ჭყო­ნია.

რო­გორც "ფსი­ქი­ატრთა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის" თავ­მჯდო­მა­რე ამ­ბობს, ის და მისი კო­ლე­გე­ბი ყო­ველ­დღე აწყდე­ბი­ან პა­ცი­ენ­ტის სტა­ცი­ო­ნარ­ში გან­თავ­სე­ბის პრობ­ლე­მას. რო­გორც წესი, არ არის ად­გი­ლე­ბი, რაც სფე­როს არას­წო­რი და­გეგ­მვი­სა და არა­სა­თა­ნა­დო და­ფი­ნან­სე­ბის შე­დე­გია. ფსი­ქი­ატ­რის თქმით, ორი წე­ლია კო­ლე­გებ­თან ერ­თად მუ­შა­ობს სტან­დარ­ტებ­ზე:

"სა­მი­ნის­ტროს­თან აქ­ტი­უ­რად ვთა­ნამ­შრომ­ლობთ. თა­ვი­დან თით­ქოს რა­ღა­ცა­ზე ვთან­ხმდე­ბით და სრუ­ლი­ად სხვა პრო­ცე­სე­ბი მი­დის მერე. სამ­წუ­ხა­როა, რომ ძი­რი­თა­დად უდ­გე­ბი­ან ფი­ნან­სუ­რი კუ­თხით და არა პა­ცი­ენ­ტის ინ­ტე­რე­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე" - ამ­ბობს ჭყო­ნია.

ჯან­მრთე­ლო­ბის და სო­ცი­ა­ლუ­რი დაც­ვის მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლე თა­მარ გა­ბუ­ნია AMBEBI.GE-სთან სა­უ­ბარ­ში არ უარ­ყოფს, რომ დარ­გში პრობ­ლე­მე­ბი მარ­თლაც არ­სე­ბობს, თუმ­ცა სა­ხელ­მწი­ფო ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის სფე­როს პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლად მი­იჩ­ნევს, რა­საც მისი თქმით, და­ფი­ნან­სე­ბის გაზ­რდაც მოწ­მობს.

"ბოლო პე­რი­ოდ­ში იზ­რდე­ბა ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­დაც­ვის პროგ­რა­მე­ბის და­ფი­ნან­სე­ბა. ექ­ვსჯერ და მე­ტად გა­ი­ზარ­და თემ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი მო­ბი­ლუ­რი ჯგუ­ფე­ბის და­ფი­ნა­ნა­სე­ბა. თუ ეს იყო 2017 წელს 232 000 ლარი 2019 წელს გახ­და მი­ლი­ონ შვი­და­სი ათა­სი ლარი. 2020 წლეს კი­დევ სამი მი­ლი­ო­ნით გა­იზ­რდე­ბა ბი­უ­ჯე­ტი, რაც ასე­ვე მი­მარ­თუ­ლი იქ­ნე­ბა სა­თე­მო ამ­ბუ­ლა­ტო­რი­ულ სერ­ვის­ზე.

მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი წინ­გა­დად­გმუ­ლი ნა­ბი­ჯია თემ­ზე მო­ბი­ლუ­რი რე­ა­გი­რე­ბის ჯგუ­ფე­ბის სის­ტე­მის შექ­მნა. რას ნიშ­ნავს ეს სის­ტე­მა? რო­დე­საც, მა­გა­ლი­თად, პა­ცი­ენ­ტი გა­მო­ე­წე­რე­ბა სა­ა­ვად­მყო­ფო­დან და მას სჭირ­დე­ბა სახ­ლში მი­ი­ღოს მომ­სა­ხუ­რე­ბა, მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი, ფსი­ქი­ატრთან კონ­სულ­ტა­ცია და ასე შემ­დეგ, ან რო­დე­საც პა­ცი­ენ­ტი უარს აცხა­დებს სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში ვი­ზიტ­ზე, მო­ბი­ლუ­რი ჯგუ­ფე­ბი, რომ­ლე­ბიც შედ­გე­ბა ექი­მი ფსი­ქი­ატ­რის­გან, ექთ­ნის­გან და სო­ცი­ა­ლუ­რი მუ­შა­კის­გან, აკი­თხა­ვენ პა­ცი­ენტს ოჯახ­ში და ად­გილ­ზე უწე­ვენ სა­მე­დი­ცი­ნო დახ­მა­რე­ბას.

ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის სტრა­ტე­გია იქ­ნე­ბა აქ­ცენ­ტი­რე­ბუ­ლი სა­ო­ჯა­ხო ტი­პის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბე­ბის და­ნერგვა­ზე. რად­გან არი­ან ისე­თი პა­ცი­ენ­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც არ სა­ჭი­რო­ბენ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში ყოფ­ნას, მაგ­რამ მა­ინც რჩე­ბი­ან იქ, რად­გან წა­სას­ვლე­ლი არ­სად აქვთ. ეს კი იწ­ვევს ად­გი­ლე­ბის გა­დატ­ვირ­თვას. წელს და­გეგ­მი­ლია და მიმ­დი­ნა­რე­ობს რუს­თავ­ში სა­ო­ჯა­ხო ტი­პის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბა, რო­მე­ლიც გათ­ვლი­ლი იქ­ნე­ბა 25 სა­წოლ­ზე და გა­ზა­ფხუ­ლამ­დე დას­რულ­დე­ბა.

ასე­ვე შე­ირ­ჩე­ვა ლო­კა­ცი­ე­ბი სხვა ად­გი­ლებ­შიც, სა­დაც ამის მეტი სა­ჭი­რო­ე­ბაა. კა­ხეთ­შია ორი ცენ­ტრის აშე­ნე­ბა და­გეგ­მი­ლი, ჩი­ნე­თის მთავ­რო­ბა გვეხ­მა­რე­ბა და 30 სა­წოლ­ზე იქ­ნე­ბა გათ­ვლი­ლი. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ისიც, რომ ინფრას­ტრუქ­ტუ­რა გა­უმ­ჯო­ბეს­და რამ­დე­ნი­მე სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში, სუ­რამ­სა და ბე­დი­ან­ში. ყვე­ლა­ზე დიდი წინ­გა­დად­გმუ­ლი ნა­ბი­ჯი იყო თემ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი მო­ბი­ლუ­რი ჯგუ­ფე­ბის შექ­მნა, გარ­და ამი­სა, წელს ამოქ­მედ­და სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მა - რე­ზი­დენ­ტი, რო­მე­ლიც გა­აგ­რძე­ლებს ფსი­ქი­ატ­რი­ა­ზე სწავ­ლას, სრუ­ლად და­უ­ფი­ნან­სებს სა­ხელ­მწი­ფო სწავ­ლის სა­ფა­სურს" - ამ­ბობს ჯან­დაც­ვის მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლე თა­მარ გა­ბუ­ნია.

თა­ნა­მედ­რო­ვე მსოფ­ლიო ფსი­ქი­კუ­რი ჯან­მრთე­ლო­ბის სტა­რა­ტე­გი­ის მთა­ვარ ამო­ცა­ნად დე­ინ­სტი­ტუ­ო­ნა­ლი­ზა­ცი­ას მიჩ­ნევს. რაც ნიშ­ნავს იმას, რომ ადა­მი­ა­ნი, რო­მელ­საც აქვს ფსი­ქი­კუ­რი პრობ­ლე­მე­ბი, არ უნდა იყოს იზო­ლა­ცი­ა­ში, ინ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში ჩა­კე­ტი­ლი, მას უნდა ჰქონ­დეს შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, თა­ვი­სი უნა­რე­ბი გა­მო­ი­ყე­ნოს, იყოს ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში, ჰქონ­დეს და­საქ­მე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა და ა.შ. თუმ­ცა, რო­გორც ჯან­დაც­ვის მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლე ამ­ბობს, ეს რთუ­ლად გან­სა­ხორ­ცი­ე­ლე­ბე­ლი და ამ ეტაპ­ზე არა­რე­ა­ლის­ტუ­რი მიზ­ნე­ბია...