ტუბერკულოზის სიმპტომები და მკურნალობა - პასუხები ხშირად დასმულ კითხვებზე

რა არის ტუბერკულოზი? - ეს არის დაავადება, რომელსაც იწვევს ტუბერკულოზის მიკრობაქტერია. მის სამიზნეს, ძირითადად, ფილტვი წარმოადგენს, თუმცა შეუძლია დააზიანოს ადამიანის სხვა ორგანოებიც (თირკმელი, ხერხემალი, თავის ტვინი და ა.შ.). მკურნალობის არ ჩატარების შემთხვევაში ტუბერკულოზმა შეიძლება გამოიწვიოს ადამიანის მძიმე დაავდება და სიკვდილი.

როგორ ხდება ტუბერკულოზის გადაცემა?

ტუბერკულოზის გადაცემა ხდება ადამიანიდან ადამიანზე, ჰაერის გზით. ტუბერკულოზით ინფიცირებული ადამიანის ლაპარაკის, სიმღერის, ხველის და ცემინების დროს ხდება მიკრობების გამოყოფა ჰაერში, რაც ქმნის ინფიცირების რისკს იმ ადამიანებისთვის, ვისთანაც დაავადებულს მჭიდრო და ინტენსიური კონტაქტი აქვს. რას ნიშნავს ლატენტური და აქტიური ტუბერკულოზი?

ადამიანის ორგანიზმში ტუბერკულოზის ბაქტერიის შეჭრა ჯერ კიდევ არ ნიშნავს ტუბერკულოზით დაავადებას, რადგან იმუნურმა სისტემამ შეიძლება მოახდინოს მისი გამრავლების შეჩერება. ამ მდგომარეობას ლატენტური ტუბერკულოზი ეწოდება, რომლის დროსაც ადამიანს არ აღენიშნება ტუბერკულოზისთვის დამახასიათებელი სიმპტომები და არ წარმოადგენს ინფექციის გავრცელების წყაროს.

ტუბერკულოზის ბაქტერიით ინფიცირების შემდეგ, როდესაც ადამიანის იმუნური სისტემა ვერ ახერხებს ხელი შეუშალოს მის გამრავლებას, ვითარდება აქტიური ტუბერკულოზი. ლატენტური ტუბერკულოზის დროს აქტიური დაავადების განვითარების რისკია 5-15%.

ვინ ავადდება ყველაზე ხშირად ტუბერკულოზით?

ტუბერკულოზის მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან შემდეგი ჯგუფები:

• ალკოჰოლის/ნარკოტიკის მომხმარებლები;
• შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულები;
• სილიკოზით დაავადებულები;
• head and neck cancer
• ჰოჯკინის ლიმფომით და ლეიკემიით დაავადებულები;
• თირკმლის მწვავე დაავადების მქონეები;
• დაბალი წონის მქონე ადამიანები და სხვა.

რა სიმპტომები ახასიათებს ტუბერკულოზს?

ტუბერკულოზის სიმპტომები დამოკიდებულია იმაზე, თუ სად არის ბაქტერია ლოკალიზებული. ფილტვისმიერი ტუბერკულოზის დროს ხშირია:

• ხველა 3 კვირის ან/და მეტი ხანგრძლივობით;
• ტკივილი გულმკერდის არეში;
• სისხლიანი ნახველი
• სისუსტის და დაღლილობის შეგრძნება;
• წონის კარგვა;
• უმადობა;
• სიცივის შეგრძნება;
• ცხელება;
• ოფლიანობა ღამით.

როგორ ხდება ტუბერკულოზის დიაგნოსტირება?

ტუბერკულოზთან ეფექტური ბრძოლისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მისი დროული გამოვლენა. ამ კუთხით, საქართველოში, უკანასკნელი წლების განმავლობაში ძალიან მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადაიდგა. კერძოდ, ჩვენს ქვეყანაში დაინერგა ტუბერკულოზის დიაგნოსტიკის ახალი მეთოდი, აპარატ Genexpert-ის გამოყენებით.

დიაგნოსტიკის ეს მეთოდი უკვე ხელმისაწვდომია საქართველოს ყველა რეგიონში.

„ჯინექსპერტის“ საშუალებით, ნახველში ტუბერკულოზის ბაქტერიის განსაზღვრით, უმოკლეს ვადაშია (რამდენიმე საათში) შესაძლებელი ტუბერკულოზის დიაგნოზის დასმა. ტუბერკულოზის დიაგნოსტირებას ამარტივებს ასევე ის ფაქტი, რომ "ჯინექსპერტზე“ გადამისამართება შეუძლია მოახდინოს ოჯახის ექიმმა და ამისთვის ფტიზიატრის ჩართვა აღარ არის საჭირო, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს პაციენტის გარემოსთან კონტაქტის პერიოდი. ამიტომ, გახანგრძლივებული ხველის შემთხვევაში, პაციენტს შეუძლია მიმართოს ოჯახის ექიმს და და დროულად მოხდეს დიაგნოსტირება.

როგორ ხდება ტუბერკულოზის მკურნალობა?

სტანდარტულად, ტუბერკულოზის მკურნალობისთვის ინიშნება 6 თვიანი კურსი, 4 სხვადასხვა ანტიბაქტერიული მედიკამენტის გამოყენებით. ეფექტური მკურნალობისთვის აუცილებელია მკურნალობის კურსის ბოლომდე მიყვანა და დანიშნული მედიკამენტების ზედმიწევნით დროულად მიღება. წინააღმდეგ შემთხვევაში შესაძლებელია მკურნალობა არაეფექტური გამოდგეს და განვითარდეს რეზისტენტული ფორმა, რაც გულისხმობს, რომ დანიშნული მედიკამენტი ტუბერკულოზის ბაქტერიის მიმართ უძლური ხდება.

2000-2016 წლებში, ტუბერკულოზის დიაგნოსტირებისა და მკურნალობის პროგრამების საშუალებით მსოფლიოში 53 მილიონი ადამიანის გადარჩენა მოხერხდა.

როგორია ტუბერკულოზის გავრცელება მსოფლიოში და საქართველოში?

2016 წელს მსოფლიოში ტუბერკულოზით ინფიცირებულთა რაოდენობამ შეადგინა 10.4 მილიონი, რომელთაგან 1.7 მილიონი ადამიანი გარდაიცვალა. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, საქართველოში, 2016 წელს ყველა ფორმის ტუბერკულოზის 3329 შემთხვევა აღინიშნა, რომელთა შორის 2462 ახალი შემთხვევა იყო.