ბოლო რამ­დე­ნი­მე დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ლარი დო­ლარ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში მკვეთ­რად უფა­სურ­დე­ბო­და. კო­მერ­ცი­ულ ბან­კებ­ში 1 აშშ დო­ლა­რის ღი­რე­ბუ­ლე­ბამ 3 ლარ­საც კი მი­აღ­წია, რა­მაც ქვე­ყა­ნა ინფლა­ცი­ის საფრ­თხის წი­ნა­შე და­ა­ყე­ნა.

რო­გორც გა­მო­იკ­ვე­თა, სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნულ­მა ბან­კმა ინფლაქ­ცი­ის საფრ­თხე და­ი­ნა­ხა და პრო­დუქ­ტებ­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე ფა­სის ზრდის თა­ვი­დან ასა­ცი­ლებ­ლად, გუ­შინ სა­ვა­ლუ­ტო აუქ­ცი­ონ­ზე 40 მი­ლი­ო­ნი აშშ დო­ლა­რი გა­მო­ი­ტა­ნა გა­სა­ყი­დად. ბოლო მო­ნა­ცე­მე­ბით, აღ­ნიშ­ნუ­ლი თან­ხი­დან 32 800 000 აშშ დო­ლა­რი გა­ი­ყი­და და ეს გაც­ვლით კურ­სზეც აი­სა­ხა: პირ­ველ აგ­ვის­ტოს 1 აშშ დო­ლა­რის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა 2.92 გახ­და, როცა 31 ივ­ლისს 2.97 ლარი ღირ­და.

ბიზ­ნე­სის წარ­მო­მად­გე­ნე­ბი ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ თუ ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის ტენ­დენ­ცია შე­ნარ­ჩუნ­დე­ბა, პრო­დუქ­ცი­ის გაძ­ვი­რე­ბა გარ­და­უ­ვა­ლი იქ­ნე­ბა.

პრო­დუქ­ტე­ბი, რო­მელ­თა გაძ­ვი­რე­ბაც შე­საძ­ლოა, ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბამ გა­მო­იწ­ვი­ოს

ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა პირ­და­პირ აი­სა­ხე­ბა იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის ფა­სებ­ზე. იმ­პორ­ტი­ო­რე­ბი პრო­დუქ­ცი­ას ძი­რი­თა­დად, დო­ლარ­ში ყი­დუ­ლო­ბენ, მისი მკვეთ­რი გამ­ყა­რე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში კი ხარ­ჯე­ბი ეზ­რდე­ბათ, ამი­ტომ იძუ­ლე­ბუ­ლე­ბი ხდე­ბი­ან, ფა­სე­ბი და­ა­კო­რექ­ტი­რონ.

ეკო­ნო­მის­ტი სოსო არჩვა­ძე AMBEBI.GE-ს გა­ნუ­მარ­ტავს, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს შიდა სა­მომ­ხმა­რებ­ლო ბა­ზა­რი ¾-ით იმ­პორტზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, ამი­ტომ ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა პრო­დუქ­ტე­ბის ფა­სებ­ზე იმის მი­ხედ­ვით აი­სა­ხე­ბა, რა დრო სჭირ­დე­ბა იმ­პორ­ტი­რე­ბულ პრო­დუქ­ცი­ას სა­ზღვრის გად­მოკ­ვე­თი­დან სა­მომ­ხმა­რებ­ლო დახ­ლებ­ზე მო­სახ­ვედ­რად და რა რე­ზერ­ვე­ბი აქვთ იმ­პორ­ტი­ო­რებს.

"რე­ზერ­ვე­ბის ვა­დე­ბი გან­სხვავ­დე­ბა პრო­დუქ­ცი­ის წარ­მო­მავ­ლო­ბის მი­ხედ­ვით. ნავ­თოპრდუქ­ტებ­ში ეს შე­იძ­ლე­ბა, იყოს 2-3 კვი­რის მა­რა­გი, მარ­ცვლე­ულ­ში შე­იძ­ლე­ბა იყოს უფრო ნაკ­ლე­ბი ვადა. ბევ­რი სხვა ფაქ­ტო­რიც მუ­შა­ობს, ამი­ტომ ჩვენ პი­რო­ბებ­ში, რო­დე­საც ვა­ლუ­ტის კურ­სი იც­ვლე­ბა, და­ახ­ლო­ე­ბით, 10-12 დღე ეს არის ის მაქ­სი­მუ­მი, რა დრო­შიც შე­საძ­ლოა ვა­ლუ­ტის კურ­სის ცვლი­ლე­ბამ ფა­სე­ბის ზრდა­ზე მო­ახ­დი­ნოს ზე­გავ­ლე­ნა.

ჩვენს რე­ა­ლო­ბა­ში ეს პრო­ცე­სი სამ­წუ­ხა­როდ, უფრო ჩქარ­დე­ბა - ვა­ლუ­ტის ახა­ლი კურ­სი ჯერ და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი არ არის, რომ უკვე ახა­ლი კურ­სით ხდე­ბა ფა­სე­ბის გან­სა­ზღვრა“, - აღ­ნიშ­ნა ეკო­ნო­მის­ტმა.

იმის გამო, რომ ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში პურ-პრო­დუქ­ტე­ბი ძი­რი­თა­დად, იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლი ხორ­ბლი­თა და ფქვი­ლით მზად­დე­ბა, შე­საძ­ლოა, 1 ტო­მა­რა ფქვი­ლის ფას­მა 2 ლა­რით მო­ი­მა­ტოს. თუ ახლა 1 ტო­მა­რა ფქვი­ლი სა­შუ­ა­ლოდ, 48 ლარი ღირს, ფა­სის ზრდის შემ­თხვე­ვა­ში, 50 ლარი გახ­დე­ბა. ჯერ­ჯე­რო­ბით უც­ნო­ბია, რამ­დე­ნად იმოქ­მე­დებს ფა­სის ცვლი­ლე­ბა პუ­რის ფას­ზე.

"ფქვი­ლის ფასი დღეს­დღე­ო­ბით დო­ლარ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში 2,75-2,80 კურ­სზეა გა­ან­გა­რი­შე­ბუ­ლი. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, დღეს არის სი­ტუ­ა­ცია, რომ დო­ლა­რი თუ არ დას­ტა­ბი­ლურ­და, ფა­სე­ბი უნდა გა­და­ი­ხე­დოს, თუმ­ცა ამ დრო­ის­თვის დრა­მა­ტულ ცვლი­ლე­ბებს არ ვე­ლო­დე­ბით.

დღეს ერთი ტო­მა­რა ფქვი­ლის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა სა­შუ­ა­ლოდ 48 ლა­რია, შე­სა­ბა­მი­სად, თუ ჩვენ ლა­რის კურ­სის ცვლი­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით ფასს მო­ვუ­მა­ტებთ, ეს, და­ახ­ლო­ე­ბით, 2-ლა­რი­ა­ნი მა­ტე­ბა იქ­ნე­ბა და ფასი 50 ლარ­ზე ავა“, - აღ­ნიშ­ნავს სა­ქარ­თვე­ლოს ხორ­ბლის და ფქვი­ლის მწარ­მო­ე­ბელ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის აღ­მას­რუ­ლე­ბე­ლი დი­რექ­ტო­რი ლე­ვან სი­ლა­გა­ვა.

5%-ით შე­იძ­ლე­ბა გაძ­ვირ­დეს კვერ­ცხი და ქათ­მის ხორ­ცი. რო­გორც „რა­დიო პა­ლიტ­რის“ ეთერ­ში მეფ­რინ­ვე­ლე­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნელ­მა ზუ­რაბ უჩუმ­ბე­გაშ­ვილ­მა გა­ნა­ცხა­და, პრო­დუქტზე ფასი იმ შემ­თხვე­ვა­ში გა­იზ­რდე­ბა, თუ ლა­რის კურ­სის რყე­ვე­ბი გაგ­რძელ­დე­ბა და ნიშ­ნუ­ლი არ დას­ტა­ბი­ლურ­დე­ბა.

"ლა­რის კურ­სის რყე­ვე­ბი და ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა კა­ტას­ტრო­ფუ­ლად მოქ­მე­დებს მეფ­რინ­ვე­ლე­ო­ბის დარ­გზე. იძუ­ლე­ბუ­ლი ვართ, აბ­სო­ლუ­ტუ­რად ყვე­ლა კომ­პო­ნენ­ტი - ეს იქ­ნე­ბა ზეთი, მზე­სუმ­ზი­რის შრო­ტი, სო­ი­ოს შრო­ტი, ვი­ყი­დოთ უცხო­უ­რი და ეს ყვე­ლა­ფე­რი უცხო­ურ ვა­ლუ­ტა­ზეა მიბ­მუ­ლი. შე­სა­ბა­მი­სად, ლარი ჩვე­ნი ბიზ­ნე­სის­თვის ერთ-ერთი შე­მა­ფერ­ხე­ბე­ლი ფაქ­ტო­რია. ჩათ­ვა­ლეთ, რომ მეფ­რინ­ვე­ლე­ო­ბას ფაქ­ტობ­რი­ვად, მო­გე­ბა არ აქვს.

სწო­რედ ამი­ტო­მაც არის, რომ დარ­გის გან­ვი­თა­რე­ბა წლე­ბია არ ხდე­ბა, ბო­ლო­ში ინ­ტე­რე­სი არ არის. ჩვენ თუ ახლა არ გა­ვაძ­ვი­რეთ პრო­დუქ­ცია, ფაქ­ტობ­რი­ვად, მო­გე­ბა არ გვაქვს. სულ ყვე­ლა­ფე­რი იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლია, მარ­ცვლე­უ­ლი უკვე გაძ­ვი­რე­ბუ­ლია, ჩვენ ყვე­ლა­ფერს ვა­კე­თებთ, რომ არ გა­ვაძ­ვი­როთ პრო­დუქ­ცია, მაგ­რამ თუ ნიშ­ნუ­ლი არ დას­ტა­ბი­ლურ­და და 2.80 მა­ინც არ დაჯ­და, გაძ­ვი­რე­ბა გარ­და­უ­ვა­ლია - ქა­თა­მი და კვერ­ცხი მი­ნი­მუმ 5%-ით მა­ინც გაძ­ვირ­დე­ბა" - გა­ნა­ცხა­და უჩუმ­ბე­გაშ­ვილ­მა.

ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა, რო­გორც წესი, მკვეთ­რად აი­სა­ხე­ბა მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ფა­სებ­ზეც.

ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბის ასო­ცი­ა­ცი­ე­ბის პრე­ზი­დენ­ტი ირი­ნა ჭე­ლი­ძე AMBEBI.GE-სთან სა­უ­ბარ­ში ამ­ბობს, რომ ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის ტენ­დენ­ცი­ის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, სექ­ტემ­ბრი­დან მე­დი­კა­მენ­ტებ­ზე ფა­სე­ბის ზრდა მო­სა­ლოდ­ნე­ლია.

"იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ ასე­თი სი­ტუ­ა­ცია შე­ნარ­ჩუნ­და, ყვე­ლა გა­და­ხე­დავს ფა­სებს, იმი­ტომ რომ არ­სე­ბობს კონ­კუ­რენ­ცია, არ­სე­ბობს უამ­რა­ვი ფაქ­ტო­რი. 99% მე­დი­კა­მენ­ტი­სა, დო­ლარ­შია შე­ძე­ნი­ლი და ისე შე­მო­დის, ამი­ტომ სა­ვა­რა­უ­დოა, რომ მო­ი­მა­ტებს ფა­სე­ბი. სა­ვა­რა­უ­დოდ, ძი­რი­თა­დი მოხ­მა­რე­ბის მე­დი­კა­მენ­ტებ­ზე ფა­სე­ბი მკვეთ­რად არ გა­იზ­რდე­ბა, თუმ­ცა ეს ზრდა სხვა ტი­პის პრო­დუქ­ცი­ას შე­ე­ხე­ბა და სა­ბო­ლო­ოდ მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი მა­ინც გაძ­ვირ­დე­ბა“, - აღ­ნიშ­ნა მან.

კი­დევ ერთი რამ, რაც ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის გამო ძი­რი­თა­დად, ყო­ველ­თვის ძვირ­დე­ბა, საწ­ვა­ვია.

საწ­ვა­ვის ფა­სის წარ­მოქ­მნა­ზე ზე­გავ­ლე­ნას სა­ერ­თა­შო­რი­სო ბა­ზარ­ზე ნავ­თო­ბის ფასი და გაც­ვლი­თი კურ­სი ახ­დენს. ბოლო მო­ნა­ცე­მე­ბით, 1 ბა­რე­ლი ნედ­ლი ნავ­თო­ბის ფასი და­ახ­ლო­ე­ბით, 54.82 აშშ დო­ლა­რია. ბოლო რამ­დე­ნი­მე თვეა, ნავ­თო­ბის ფასი ნელ-ნელა იზ­რდე­ბა. თუ ივ­ნი­სის შუა რი­ცხვებ­ში 1 ბა­რე­ლი ნავ­თო­ბის ფასი და­ახ­ლო­ე­ბით, 49 დო­ლა­რი იყო, აგ­ვის­ტოს და­სა­წყი­სის­თვის 5 ერ­თე­უ­ლით გა­ი­ზარ­და. ამას თან ერ­თვის ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა და ეს სუ­რა­თი გვაძ­ლევს სა­ბაბს ვი­ვა­რა­უ­დოთ, რომ შე­საძ­ლოა, სა­ქარ­თვე­ლო­ში საწ­ვა­ვიც გაძ­ვირ­დეს.

მი­უ­ხე­და­ვად ამ მო­ლო­დი­ნე­ბი­სა, ნავ­თოპ­რო­დუქ­ტე­ბის იმ­პორ­ტი­ორ­თა კავ­ში­რის თავ­მჯდო­მა­რე ვანო მთვრა­ლაშ­ვი­ლი გან­მარ­ტავს, რომ ლა­რის გამ­ყა­რე­ბის ტენ­დენ­ცია შე­ი­ნიშ­ნე­ბა, ამი­ტომ შე­საძ­ლე­ბე­ლია, ნავ­თო­ბიმ­პორ­ტი­ორ­მა კომ­პა­ნი­ებ­მა საწ­ვა­ვის ფასი არ გა­ზარ­დონ.

„თუ ლარ­მა გამ­ყა­რე­ბის პრო­ცე­სი გა­აგ­რძე­ლა და შე­უქ­ცე­ვა­დი ხა­სი­ა­თი მი­ი­ღო, რა თქმა უნდა, საწ­ვა­ვის გაძ­ვი­რე­ბის სა­კი­თხი მიმ­დი­ნა­რე ეტაპ­ზე დღის წეს­რი­გი­დან მო­იხ­სნე­ბა. იმე­დი ვი­ქო­ნი­ოთ, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პროგ­ნო­ზე­ბი და იმე­დე­ბი გა­მარ­თლდე­ბა და ლარი გამ­ყა­რე­ბას და­ი­წყებს. მე ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით საკ­მა­ოდ ოპ­ტი­მის­ტუ­რად ვარ გან­წყო­ბი­ლი და მჯე­რა, რომ ლარი გამ­ყა­რე­ბას და­ი­წყებს“ - გან­მარ­ტა მთვრა­ლაშ­ვილ­მა.

რა­ტომ გა­უ­ფა­სურ­და ლარი მკვეთ­რად დო­ლარ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში?

ამ კი­თხვა­ზე ცალ­სა­ხა პა­სუ­ხი არას­დროს არ არ­სე­ბობს. ეკო­ნო­მის­ტთა და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა ნა­წი­ლი ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბას სა­გა­რეო ფაქ­ტო­რებს უკავ­ში­რებს. გა­მო­ით­ქვა მო­საზ­რე­ბაც, რომ გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ე­ბის გამო შექ­მნილ­მა ნე­გა­ტი­ურ­მა გან­წყო­ბა­მაც გა­მო­იწ­ვია.

თსუ-ის ანა­ლი­ზი­სა და პროგ­ნო­ზი­რე­ბის დი­რექ­ტორ­მა ვახ­ტანგ ჭა­რა­ი­ამ „პა­ლიტ­რა­ნი­უ­სის“ გა­და­ცე­მა­ში „დღის თემა“ გა­ნა­ცხა­და, რომ ლარი გა­უ­ფა­სუ­რე­ბი­სა და მერ­ყე­ო­ბის გან­მა­პი­რო­ბე­ბე­ლი, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში ეკო­ნო­მი­კის სი­სუს­ტეა.

"პრობ­ლე­მა არის ის, რომ იმ­პორტდა­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბი ვართ. ად­გი­ლობ­რი­ვი ბაზ­რის­თვის ჩვენ თვი­თონ ძა­ლი­ან ცოტა პრო­დუქ­ცი­ას ვა­წარ­მო­ებთ და ამას­თან, ძი­რი­თა­დად, ყვე­ლა ტი­პის პრო­დუქ­ცი­ის მოხ­მა­რე­ბა­ზე ვართ ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლე­ბი. მათ შო­რის, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­აც კი, რომ­ლის წარ­მო­ე­ბა ჩვენ ად­გილ­ზე შეგ­ვიძ­ლია, იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლია.

თუნ­დაც ავე­ჯი და ისე­თი პრო­დუქ­ცია, რომ­ლის დამ­ზა­დე­ბა­სა და წარ­მო­ე­ბას, გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი არ სჭირ­დე­ბა, იმ­პორტზე შე­მოგ­ვაქვს. თუ ასე გაგ­რძელ­დე­ბა, ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი ჩა­ე­რე­ვა, არ ჩა­ე­რე­ვა, 40 მი­ლი­ონ დო­ლარს გა­მო­ი­ტანს თუ 100 მი­ლი­ონს, ეს ჩა­რე­ვა დრო­ე­ბი­თად იმოქ­მე­დებს" - გან­მარ­ტა მან.

რაც შე­ე­ხე­ბა საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ე­ბის ფაქ­ტორს, ჭა­რა­ია გან­მარ­ტავს, რომ მან გარ­კვე­უ­ლი ნე­გა­ტი­უ­რი მო­ლო­დი­ნე­ბი შექ­მნა, თუმ­ცა, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა მა­ინც სუს­ტი ეკო­ნო­მი­კი­თა და იმ­პორტდა­მი­კი­დე­ბუ­ლე­ბი­თაა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი.

რაც შე­ე­ხე­ბა პროგ­ნო­ზებს, ეკო­ნო­მისტს გაც­ვლი­თი კურ­სის ნიშ­ნუ­ლის და­სა­ხე­ლე­ბა უჭირს, თუმ­ცა ვა­რა­უ­დობს, რომ სა­ვა­რა­უ­დოდ, 1 დო­ლა­რის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და­ახ­ლო­ე­ბით, 2.90 ნიშ­ნუ­ლის გარ­შე­მო იტ­რი­ა­ლებს და ასეც შე­ნარ­ჩუნ­დე­ბა.

მი­სი­ვე თქმით, იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ ტუ­რის­ტუ­ლი სე­ზო­ნი წელს სა­ქარ­თვე­ლო­ში, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ჩა­ვარ­და, შე­მოდ­გო­მა­ზე კი ლარი ძი­რი­თა­დად, რყე­ვებს გა­ნიც­დის, შე­საძ­ლოა, გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის ტენ­დენ­ცია მო­მა­ვალ თვე­ებ­შიც გაგ­რძელ­დეს.