"საბჭოთა კავშირის სუნი ტრიალებს სახელმწიფო უწყებებში" - რაში ადანაშაულებენ კულტურის სამინისტროს მწერლები და გამომცემლები

საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს მიერ გამოცხადებული რეორგანიზაციის ფარგლებში "ქართული წიგნის ეროვნული ცენტრი" და "მწერალთა სახლი" ერთიანდება. ორი უწყების უფლებამონაცვლედ ახლადშექმნილი "ქართული ლიტერატურის ეროვნული ფონდი" გამოცხადდა, რომელსაც ლიტერატურათმცოდნე ირმა რატიანი უხელმძღვანელებს.

სამინისტროს ინიციატივას მწერალთა და გამომცემელთა დიდი ნაწილის პროტესტი მოჰყვა. მწერალი ირაკლი ლომოური აღნიშნულ გადაწყვეტილებას დანაშაულად მიიჩნევს და მთავრობას მიმართავს, დროულად თქვას უარი მასზე:

"მწერალთა სახლი" და "ქართული წიგნის ეროვნული ცენტრი" მთავრობამ გააუქმა და რაღაც გაუგებარი ფონდი შექმნა. ეს დანაშაულია საკუთარი ხალხის, ქვეყნის, კულტურის წინაშე! წინაპრებისა და შთამომავლების წინაშე! მთავრობავ, გონს მოდი და სასწრაფოდ გააუქმე ეს შენი დანაშაულებრივი გადაწყვეტილება, სანამ ჯერ კიდევ დროა!

თავის საქმეს საუკეთესოდ ასრულებდა ორივე - "მწერალთა სახლიც" და "ქართული წიგნის ეროვნული ცენტრიც". მათი ერთ ფონდად ქცევა ისეთივე აბსურდია, როგორც მუსკომედიის გაერთიანება ოპერისა და ბალეტის თეატრთან იმ მოტივით, რომ ორივეგან მღერიან. "მწერალთა სახლს" თავისი ფუნქცია და საქმე აქვს, "ქართული წიგნის ეროვნულ ცენტრს" - თავისი. მათი გაერთიანება, სინამდვილეში, მათ დაშლას და მოშლას ნიშნავს. მწერლებს მთავრობა არაფერს ეკითხება, ისე იღებს გადაწყვეტილებას, ამ დროს ეს ორივე ცენტრი მწერლებისაა და მკითხველი საზოგადოების და არა უწიგნური მოხელეების" - უთხრა AMBEBI.GE-ს ირაკლი ლომოურმა.

“პირდაპირ მინდა მივმართო კულტურის მესვეურებს ხელისუფლებაში: რატომ გააუქმეს მწერალთა სახლი და ეროვნული წიგნის ცენტრი?! ორი ინსტიტუცია, რომელიც ძალიან კარგ საქმეს აკეთებდა ქართული კულტურისთვის. მწერალთა სახლში ისეთი საღამოები ტარდებოდა და ისეთი ცოცხალი აზრი იყო… რატომ გააუქმეს?! ეროვნული წიგნის სახლმა ისეთი ბაზრობა მოაწყო ფრანკფურტში, სტუმრის სტატუსით… პასუხი არ მაქვს. როდესაც გაწყდება კავშირი ხალხსა და ხელისუფლებას შორის, მერე იწყება აუხსნელი, მე პასუხი არ მაქვს ამაზე და მინდა ვინმემ მიპასუხოს: რატომ მოხდა ასე?!” - აცხადებს ლანა ღოღობერიძე.

ასეთი კრიტკული შეფასებების საპასუხოდ, კულტურის მინისტრის მოადგილემ მედიასთან განაცხადა, რომ „კლასიკური „ფეიკნიუსია“, როცა ამბობენ, რომ „მწერალთა სახლი“ და „წიგნის ეროვნული ცენტრი“ დაიხურა.

„ჩემთვის აბსოლუტურად გაუგებარი, გასაკვირი და ცოტა გულსატკენიც არის ის ნეგატივი, რომელიც წარმოიშვა ამ საკითხების გარშემო. პირდაპირ ვამბობ, აი ჩემი აზრით კლასიკური მაგალითი არის სწორედ იმ “ფეიკ ნიუსის”, სადაც ჩვენ ვსაუბრობთ რაღაცის გაუქმებაზე, რაღაცის დანგრევაზე და არა იმაზე თუ რა იქმნება სსიპ-ების გაერთიანების საფუძველზე და რა სარგებელის მომტანი შეიძლება იყოს ეს. ვიმსჯელოთ ამაზე და არა იმაზე თუ რა დაინგრა და რა გაუქმდა" - აღნიშნა მიხეილ გიორგაძემ.

მისივე განცხადებით, სსიპ-ების გაერთიანება საკადრო ოპტიმიზაციას არ გულისხმობს. კადრების შენარჩუნებაზე გააკეთა აქცენტი „ლიტერატურის ეროვნული ფონდის“ ახლადდანიშნულმა დირექტორმა ირმა რატიანმაც.

"ჩემთვის გაუგებარია, საიდან წარმოიშვა ეს მითი, რომ მწერლის სახლი უქმდება. მინდა ყველა დავარწმუნო, რომ მწერლის სახლი, რომელიც უკვე შეიძლება ითქვას, ბრენდია, არათუ უქმდება, არამედ იქ ფუნქციონირებას იწყებს ქართული ლიტერატურის ეროვნული ფონდი, რომლის მთავარი მიზანია წიგნიერების ამაღლება ქართულ საზოგადოებაში და ქართული მწერლობის პოპულარიზაცია მსოფლიოში.

მწერლის სახლს თავისი ისტორიიდან გამომდინარე ვერავინ შეუცვლის სახელს, ამიტომ მეგობრებო, მინდა ყველა დაგამშვიდოთ და დაგიდასტუროთ, რომ ეს ისტორიული შენობა ყოველთვის იყო და იქნება მწერლის სახლი. ორი სსიპ-ის გაერთიანება მოხდა ქართული ლიტერატურის ეროვნულ ფონდთან, გადმოვიდა კულტურის სამინისტროში არსებული რამდენიმე მიმართულებაც, რომელიც ლიტერატურის საკითხებზე მუშაობს. ქართული ლიტერატურის ეროვნული ფონდი არის ახალი ორგანიზაცია, რომელსაც ფართო მიზნები და ამოცანები აქვს" - უთხრა ჟურნალისტებს რატიანმა.

ამგვარი განცხადებების მიუხედავად, „მწერალთა სახლის“ აწ უკვე ყოფილი დირექტორი ნატა ლომოური თვლის, რომ პანიკის რეალური საფუძველი არსებობს. მისი თქმით, სამინისტრომ არ შეასრულა დაპირება, რაც მიმდინარე პროცესებში ამ ორი უწყების ხელმძღვანელებისა და სხვა თანამშრომლების ჩართვას გულისხმობდა:

"თავიდან გვითხრეს, რომ აპირებდნენ რეფორმას და ჩვენც ვიქნებოდით ჩართული მასში, მაგრამ საბოლოოდ ისე მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ჩვენ არავინ შეგვხვედრია და არავის უკითხავს აზრი. აზრი არ ჰკითხეს უმთავრეს ბენეფიციარებს, მწერლებსა და გამომცემლებსაც. ჩინოვნიკურად დახურულ კარს მიღმა გადაწყდა ეს უმნიშვნელოვანესი საკითხი. ამბობენ, რომ ამ გადაწყვეტილებას საფუძვლად დაედო ევროპელი ექსპერტის დასკვნა. თუმცა, მე მაქვს ეს დასკვა წაკითხული და იქ არავითარი პირდაპირი მინიშნებაც კი არ არის იმაზე, რომ ეს უწყებები დახურულიყო.

მე პირადად 2011 წლიდან ვმუშაობ და უდიდესი შრომა მაქვს ჩადებული იმაში, რომ „მწერალთა სახლი“ წარმატებული საერთაშორისო პარტნიორების მიერ ყოფილიყო აღიარებული. თავიდან იყო საუბარი კადრების შენარჩუნებაზე, მაგრამ მოვიდა ქალბატონი რატიანი და თანამშრომლების პირით შემომითვალა, რომ ჩემი ადგილი აქ არ არის. უკვე დაწყებულია გასაუბრებები თანამშრომლებთან. გასაუბრებას ატარებს ირმა რატიანი და სამი დეპარტამენტის ხელმძღვანელები. ამ სამიდან კი არცერთი არ არის არც „მწერალთა სახლის“ და არც „წიგნის ეროვნული ფონდის“ თანამშრომელი.

ჩემი ინიციატივით მივედი გასაუბრებაზე და წარვუდგინე CV. რომელ პოზიციაზეც გამოვთქვი ინტერესი, მითხრეს, უკვე დაკავებულიაო. არადა, ასეთ შემთხვევებში, შრომის კოდექსით უპირატესობა ენიჭებათ თანამშრომლებს, რომლებსაც წლები უმუშავიათ იმ უწყებაში, რომელსაც ეხება ორგანიზაცია. მოიყვანეს მთლიანად თავიანთი ხალხი. ბევრს უშვებენ საერთოდ სახლში, ბევრს გაუუარესდა შრომის პირობები, შეუმცირდა ხელფასი და ა.შ.

რაც შეეხება დებულებას, რომელშიც გაწერილია ამ ახალი სსიპ-ის ფუნქცია-მოვალეობები, არის სრულიად ქაოტური და გაუგებარი. მასში არაფერია ნათქვამი მწერალთა რეზიდენციებზე, რომელიც "მწერალთა სახლის" ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი და წარმატებული პროექტია; არაფერია ნათქვამი „რეპრესირებული მწერლების მუზეუმზე“ და კიდევ ბევრი რამ არის ყურადღების მიღმა დარჩენილი.

ჩემთვის გაუგებარია, რატომ გახდა საჭირო განვითარებაზე, განათლებაზე, პროგრესზე ორიენტირებული პატარა, თუმცა უმნიშვნელოვანესი ცენტრის, პირდაპირი გაგებით, ოაზისის მიზანში ამოღება, დაშლა და დასუსტება?! ეს იყო აბსოლუტურად საბჭოთა კავშირის სტანდარტით მიღებული გადაწყვეტილება" - უთხრა AMBEBI.GE-ს ნატა ლომოურმა.

AMBEBI.GE დაინტერესდა "წიგნის ეროვნული ცენტრის" პოზიციითაც. მისი ხელმძღვანელი დეა მეტრეველი გვეუბნება, რომ რეორგანიზაციის ეს ფორმა უამრავ ეჭვს ბადებს.

"მათ საბჭოთა კავშირის რეჟიმისთვის დამახასიათებელი ფორმა აირჩიეს - ორმა კაცმა ჩუმად, კაბინეტში მიიღო ასეთი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები, ისე რომ აზრი არავისთვის უკითხავს. პროცესებში არ იყვნენ ჩართული მწერლები, გამომცემლები, ექსპერტები. სწორედ ეს ბადებს ეჭვს - რატომ ჩუმად?! იმიტომ, რომ როდესაც "წიგნის ეროვნული ცენტრი" და "მწერალთა სახლი" იქმნებოდა, მაშინ ჩართული იყო ეს სექტორი და ახლა რატომ დაგეგმეს ეს ვითომ კეთილშობილური რეფორმები ჩუმად?

ჩვენი ქვეყნის პრიორიტეტი არის თარგმანები, ჩვენი ენა მცირე ენაა, ამიტომ თარგმანების კუთხით სპეციალური, ცალკე ორგანიზაციის არსებობა არის აუცილებელი. ეს მოდელი გადმოტანილია ნორვეგიიდან, ისლანდიიდან, იმ ქვეყნებიდან, სადაც დგას ეს პრობლემა. ამ ტიპის ორგანიზაციები ქოლგა ორგანიზაციებში კი არ უნდა იყოს, პირიქით უნდა იყოს პრიორიტეტში აყვანილი და კონცენტრირებული. ასეთი ნაბიჯები მოწმობს არაპროფესიონალიზმს და ვხედავ სხვა საფრთხესაც: საბჭოთა კავშირის სუნი ტრიალებს უკვე რიგ სახელმწიფო უწყებებში“ - განაცხადა დეა მეტრეველმა AMBEBI.GE-სთან საუბრისას.

რაც შეეხება ახლადშექმნილი ფონდის ფუნქციებს, კულტურის სამინისტროს ვებ-გვერდზე განთავსებული ინფორმაციის თანახმად მისი მიზნები იქნება ეროვნული ლიტერატურის, ლიტერატურული მემკვიდრეობის დაცვა და განვითარება; ახალი ნაწარმოებების შექმნის, გამოცემის, თარგმნისა და ხელმისაწვდომობისათვის ხელსაყრელი პირობებისა და მექანიზმების შექმნა; ქართველი მწერლებისთვის სარეზიდენციო პროგრამების დანერგვა; ქართული ლიტერატურის უცხოურ ენებზე მთარგმნელთა გადამზადება და მთარგმნელთა პროფესიული ქსელების განვითარება და ა.შ.