სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის ორ­დე­ნი ქვეყ­ნის უმაღ­ლე­სი სა­ხელ­მწი­ფო ჯილ­დოა, რომ­ლი­თაც სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის ჩა­დე­ნი­ლი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი, გა­მორ­ჩე­უ­ლი, გმი­რუ­ლი საქ­ცი­ე­ლის­თვის ჯილ­დოვ­დე­ბი­ან. ჩვენს ქვე­ყა­ნას 19 ეროვ­ნუ­ლი გმი­რი ჰყავს.

ალ­ბათ, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ძნე­ლად მო­ი­პო­ვე­ბა ადა­მი­ა­ნი, რო­მელ­საც ამ პი­როვ­ნე­ბე­ბის ის­ტო­რი­ე­ბი ერთხელ მა­ინც არ მო­უს­მე­ნია, თუმ­ცა AMBEBI.GE-მ გა­და­წყვი­ტა, გმი­რე­ბის სრუ­ლი სია მი­ა­წო­დოს მკი­თხველს, რად­გან ამ ადა­მი­ა­ნე­ბის სა­ხე­ლე­ბი და გმი­რუ­ლი საქ­მე­ე­ბი ჩვენ მუდ­მი­ვად უნდა გვახ­სოვ­დეს.

ბო­ლოს, ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის ორ­დე­ნი მა­მია ალა­სა­ნი­ა­სა და ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძეს მი­ე­ნი­ჭათ 2018 წელს.

მა­მია ალა­სა­ნია

ასევე დაგაინტერესებთ

17:25 / 20-05-2021

"ეს არის მტერზე გამარჯვების კიდევ ერთი ნიშანი" - საქართველოს შეიარაღებული ძალების ბოლო მთავარსარდალი პრემიერის ძალისხმევით ქართულ მიწას უბრუნდება

სა­ქარ­თვე­ლოს უშიშ­რო­ე­ბის პოლ­კოვ­ნი­კი იყო. 1970 წელს და­ამ­თავ­რა მოს­კო­ვის სახ­ლმწი­ფო უშიშ­რო­ე­ბის კო­მი­ტე­ტის უმა­ლე­სი სკო­ლა. მუ­შა­ობ­და სა­ქარ­თვე­ლოს სსრ უშიშ­რო­ე­ბის ორ­გა­ნო­ებ­ში მა­ღალ თა­ნამ­დე­ბო­ბებ­ზე.

სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის გა­მო­ცხა­დე­ბის შემ­დეგ, ალა­სა­ნი­ამ სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­დაზ­ვერ­ვო ბი­უ­როს უფ­რო­სის მო­ად­გი­ლის თა­ნამ­დე­ბო­ბა და­ი­კა­ვა. 1992-93 წლებ­ში იგი სა­მო­ქა­ლა­ქო და­პი­რის­პი­რე­ბის აღ­მო­ფხვრის მიზ­ნით, სა­მეგ­რე­ლო­ში გა­იგ­ზავ­ნა.

უშიშ­რო­ე­ბის პოლ­კოვ­ნი­კი მა­მია ალა­სა­ნია 1993 წლის 27 სექ­ტემ­ბერს, სო­ხუ­მის და­ცე­მის დღეს სე­პა­რა­ტის­ტებ­მა აფხა­ზე­თის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი რეს­პუბ­ლი­კის მთავ­რო­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­თან ერ­თად ტყვედ აიყ­ვა­ნეს და დახ­ვრი­ტეს.

2017 წლის ოქ­ტომ­ბერ­ში ნეშ­ტის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბი­სა და თბი­ლის­ში გად­მოს­ვე­ნე­ბის შემ­დეგ, მა­მია ალა­სა­ნია თბი­ლის­ში, ნა­რი­ყა­ლა­ზე მდე­ბა­რე წმინ­და ნი­კო­ლო­ზის სა­ხე­ლო­ბის ტაძ­რის ეზო­ში სამ­ხედ­რო პა­ტი­ვით დაკ­რძა­ლეს.

2018 წლის 5 თე­ბერ­ვალს სა­ქარ­თვე­ლოს ყო­ფილ­მა პრე­ზი­დენ­ტმა გი­ორ­გი მარ­გვე­ლაშ­ვილ­მა მა­მია ალა­სა­ნი­ას სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის წო­დე­ბა მი­ა­ნი­ჭა.

გუ­რამ გა­ბეს­კი­რია

გუ­რამ გა­ბეს­კი­რია 1947 წლის 2 მარტს ქა­ლაქ სო­ხუმ­ში. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში და­კა­ვე­ბუ­ლი იყო პრო­ფე­სი­უ­ლი ფეხ­ბურ­თით. 1960-იანი წლე­ბის ბო­ლოს სო­ხუ­მის „დი­ნა­მო­ში“ თა­მა­შობ­და. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, სა­ფეხ­ბურ­თო კა­რი­ე­რა სტავ­რო­პოლ­ში, მინ­სკსა და კის­ლო­ვოდსკში გა­აგ­რძე­ლა, ბო­ლოს კი თბი­ლი­სის „ცსკა“-ში თა­მა­შობ­და.

1972 წელს გა­ბეს­კი­რია რეს­პუბ­ლი­კუ­რი დო­ნის, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით კი სა­ერ­თა­შო­რი­სო კა­ტე­გო­რი­ის ფეხ­ბურ­თის მსა­ჯი გახ­და.

1992 წელს გუ­რამ გა­ბეს­კი­რია სო­ხუ­მის მერი გახ­და, ხოლო 1993 წელს, აფხა­ზე­თის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი რეს­პუბ­ლი­კის მი­ნის­ტრთა საბ­ჭოს და თავ­დაც­ვის საბ­ჭოს წევ­რი.

1993 წლის 27 სექ­ტემ­ბერს, სო­ხუ­მის და­ცე­მის დღეს, აფხა­ზე­თის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი რეს­პუბ­ლი­კის მთავ­რო­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­თან ერ­თად პოლ­კოვ­ნიკ­მა გუ­რამ გა­ბეს­კი­რი­ამ უარი გა­ნა­ცხა­და ალ­ყა­ში მოქ­ცე­უ­ლი ქა­ლა­ქის და­ტო­ვე­ბა­ზე, რის შე­დე­გა­დაც, ტყვედ ჩა­ვარ­დნი­ლი მთავ­რო­ბის ყვე­ლა წევ­რი, მათ შო­რის გა­ბეს­კი­რია, სე­პა­რა­ტის­ტებ­მა დახ­ვრი­ტეს.

სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ მხო­ლოდ 90-იანი წლე­ბის ბო­ლოს იხი­ლა აფხა­ზი ტე­ლე­ო­პე­რა­ტო­რის გა­და­ღე­ბუ­ლი კად­რე­ბი - "და­ი­ჩო­ქე და შე­ა­გი­ნე ქარ­თვე­ლებს!" და სო­ხუ­მის მე­რის გუ­რამ გა­ბის­კი­რი­ას პა­სუ­ხი - "არას­დროს ჩემს სი­ცო­ცხლე­ში!" (Никогда в жизни!).

2017 წელს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის წო­დე­ბა ქა­ლაქ სო­ხუ­მის უკა­ნას­კნელ ქარ­თველ მერს, პოლ­კოვ­ნიკ გუ­რამ გა­ბეს­კი­რი­ას მი­ე­ნი­ჭა.

ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძე

ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძე ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის გა­მორ­ჩე­უ­ლი ლი­დე­რი იყო. ის გა­ნათ­ლე­ბით ქი­მი­კო­სი გახ­ლდათ, თუმ­ცა ცნო­ბი­ლია თა­ვი­სი ნაშ­რო­მე­ბით ფი­ლო­ლო­გი­ა­ში.

ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძე ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და სა­ქარ­თვე­ლოს სსრ მწე­რალ­თა კავ­ში­რის მხატ­ვრუ­ლი თარ­გმა­ნის კო­ლე­გი­ის რე­დაქ­ცი­ას. 1970-იანი წლე­ბი­დან მან კა­თა­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის რე­ფე­რენ­ტად და­ი­წყო მუ­შა­ო­ბა. 1979 წელს მისი ინი­ცი­ა­ტი­ვით რო­მის პა­პის, იო­ა­ნე-პავ­ლე მე­ო­რი­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის ილია მე­ო­რის შეხ­ვედ­რის ორ­გა­ნი­ზე­ბა მო­ა­ხერ­ხა.

სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რი და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი იყო ქარ­თუ­ლი სა­სუ­ლი­ე­რო ლი­ტე­რა­ტუ­რით. თა­ვის სა­მეც­ნი­ე­რო ნაშ­რომ­ში, რო­მე­ლიც და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის ნაშ­რომს - „გა­ლო­ბა­ნი სი­ნა­ნუ­ლი­სა­ნი“ ეძღვნე­ბო­და, ამ­ტკი­ცებ­და, რომ იგი არა ნა­წარ­მო­ე­ბის სა­ხე­ლის, არა­მედ ჟან­რის და­სა­ხე­ლე­ბაა.

ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძე იყო ქარ­თვე­ლოს დი­სი­დენ­ტი და 1980-იანი წლე­ბის ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის ერთ-ერთი ლი­დე­რი.

1989 წლის 13 ოქ­ტომ­ბერს ხა­რა­გა­უ­ლის რა­ი­ონ სო­ფელ ბო­რით­თან ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძე სა­ეჭ­ვო ვი­თა­რე­ბა­ში მომ­ხდარ ავ­ტო­კა­ტას­ტრო­ფა­ში და­შავ­და. ამა­ვე კა­ტას­ტრო­ფას ემსხვერ­პლა მე­რაბ კოს­ტა­ვა. ჭავ­ჭა­ვა­ძე ავ­ტო­კა­ტას­ტრო­ფი­დან 69-ე დღეს სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში A ჰე­პა­ტი­ტის დი­აგ­ნო­ზით გარ­და­იც­ვა­ლა.

2018 წლის 16 დე­კემ­ბერს სა­ქარ­თვე­ლოს ყო­ფილ­მა პრე­ზი­დენ­ტმა გი­ორ­გი მარ­გვე­ლაშ­ვილ­მა ზუ­რაბ ჭავ­ჭა­ვა­ძეს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის წო­დე­ბა მი­ა­ნი­ჭა.

მარო მა­ყაშ­ვი­ლი

2015 წელს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის წო­დე­ბა წი­თე­ლი ჯვრის მო­წყა­ლე­ბის დას მა­რი­ამ (მარო) მა­ყაშ­ვილს მი­ე­ნი­ჭა.

ის 1902 წლის 25 აგ­ვის­ტოს და­ი­ბა­და. მამა - კონ­სტან­ტი­ნე მა­ყაშ­ვი­ლი, ცნო­ბი­ლი პო­ე­ტი, სა­ქარ­თვე­ლოს მწე­რალ­თა კავ­ში­რის ერთ-ერთი და­მა­არ­სე­ბე­ლი იყო. თბი­ლი­სის ქალ­თა გიმ­ნა­ზი­ის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ, მა­რომ სწავ­ლა თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სიბ­რძნის­მე­ტყვე­ლე­ბის ფა­კულ­ტეტ­ზე გა­ნაგ­რძო.

რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს 1921 წლის ომის და­წყე­ბის­თა­ნა­ვე, მარო, მე­გობ­რე­ბის მხარ­დამ­ხარ, წი­თელ ჯვარ­ში მო­წყა­ლე­ბის დად ჩა­ე­წე­რა და სა­ნი­ტა­რულ რაზმთან ერ­თად თბი­ლი­სის თავ­დაც­ვის მარ­ჯვე­ნა სექ­ტო­რის­კენ, კო­ჯორ-ტა­ბახ­მე­ლას მი­მარ­თუ­ლე­ბით გა­ე­მარ­თა. 1921 წლის 19 თე­ბერ­ვალს, მას რუ­სუ­ლი არ­ტი­ლე­რი­ის მიერ ნას­რო­ლი ყუმ­ბა­რის ნამ­სხვრე­ვი კე­ფა­ში მოხ­ვდა და და­ი­ღუ­პა.

2013 წელს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის წო­დე­ბა მი­ე­ნი­ჭათ: ქა­ი­ხოს­რო (ქა­ქუ­ცა) ჩო­ლო­ყაშ­ვილს, ზუ­რაბ ია­რა­ჯულს, გი­ორ­გი ან­წუ­ხე­ლი­ძეს, ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას, ექ­ვთი­მე თა­ყა­იშ­ვილს, მე­რაბ კოს­ტა­ვას, ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას, გრი­გოლ ფე­რა­ძეს, გი­ორ­გი მაზ­ნი­აშ­ვილს, მი­ხე­ილ (მი­ხა­კო) წე­რე­თელ­სა და გი­ორ­გი კვი­ნი­ტა­ძეს.

ქა­ი­ხოს­რო (ქა­ქუ­ცა) ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი

ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშვლი პირ­ველ მსოფ­ლიო ომში, თავ­და­პირ­ვე­ლად, ავ­სტრია-უნ­გრე­თის ფრონტზე იბ­რძო­და.

სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის გა­მო­ცხა­დე­ბის შემ­დეგ, 1918-1920 წლებ­ში, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი სა­ხალ­ხო გვარ­დი­ის ცხე­ნო­სან დი­ვი­ზი­ონ­ში მსა­ხუ­რობ­და, სა­დაც დი­ვი­ზი­ო­ნის პირ­ველ ეს­კად­რონს მე­თა­უ­რობ­და.

ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი 1920 წლის ზა­ფხუ­ლი­დან ბა­თუ­მის ოლ­ქის გე­ნე­რალ-გუ­ბერ­ნა­ტორ ბე­ნია ჩხიკ­ვიშ­ვილ­თან მსა­ხუ­რობ­და, გან­სა­კუთ­რე­ბულ მინ­დო­ბი­ლო­ბა­თა ოფიც­რად.

რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს 1921 წლის ომის და­სა­წყის­ში, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი, გე­ნე­რალ და­ვით ჭავ­ჭა­ვა­ძეს­თან ერ­თად, და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ახა­ლი ცხე­ნო­სა­ნი ნა­წი­ლე­ბის ჩა­მო­სა­ყა­ლი­ბებ­ლად გა­აგ­ზავ­ნეს. ომის ბოლო პე­რი­ო­დის­თვის, მათ შეძ­ლეს ორი ეს­კად­რო­ნის შექ­მნა, რო­მელ­თა­გან ერთ-ერთს თა­ვად ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი ჩა­უდ­გა სა­თა­ვე­ში.

საბ­ჭო­თა რუ­სე­თის მიერ სა­ქარ­თვე­ლოს და­პყრო­ბის შემ­დეგ, 1922 წელს, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვილ­მა შე­ფი­ცულ­თა რაზ­მი შექ­მნა და საბ­ჭო­თა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ პარ­ტი­ზა­ნუ­ლი ბრძლა და­ი­წყო. იმა­ვე წელს, მის­მა რაზმმა ხევ­სუ­რეთ­ში აჯან­ყე­ბა მო­ა­წყო. 1924 წლის აგ­ვსი­ტოს აჯან­ყე­ბა­ში, გეგ­მის მი­ხედ­ვით, მის რაზმს თბი­ლი­სი უნდა აეღო, თუმ­ცა აჯან­ყე­ბა და­მარ­ცხდა და ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვილს საფ­რან­გეთ­ში მო­უ­წია წას­ვლა, სა­დაც 1930 წელს ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზით გარ­და­იც­ვა­ლა.

ზუ­რაბ ია­რა­ჯუ­ლი

ქარ­თვე­ლი სამ­ხედ­რო მფრი­ნა­ვი, სა­ქარ­თვე­ლოს სამ­ხედ­რო-სა­ჰა­ე­რო ძა­ლე­ბის უფ­რო­სი ლე­ი­ტე­ნან­ტი, სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რი. და­ი­ღუ­პა აფხა­ზე­თის ომში 21 წლის ასაკ­ში.

ზუ­რაბ ია­რა­ჯულ­მა სა­ო­მა­რი მოქ­მე­დე­ბე­ბის დროს, ქვეყ­ნის ერ­თი­ა­ნო­ბის და­სა­ცა­ვად, ოცზე მეტი საბ­რძო­ლო გაფ­რე­ნა გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა და მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის პო­ზი­ცი­ებ­ზე არა­ერ­თი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი იე­რი­ში მი­ი­ტა­ნა.

ზუ­რაბ ია­რა­ჯუ­ლი, 1993 წლის 13 ივ­ლისს, კო­პიტ­ნა­რის აე­როდ­რო­მი­დან სო­ფელ შრო­მის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, სუ-25 მო­ი­ე­რი­შე თვითმფრი­ნა­ვით გაფ­რინ­და. ქარ­თველ­მა მფრი­ნა­ვებ­მა, სო­ფელ შრო­მას­თან, მთლი­ა­ნად გა­ა­ნად­გუ­რეს მტრის სამ­ხედ­რო კო­ლო­ნა. აე­როდ­რომ­ზე დაბ­რუ­ნე­ბულ ზუ­რაბ ია­რა­ჯულს კვლავ მო­უხ­და საბ­რძო­ლო და­ვა­ლე­ბის შე­სას­რუ­ლებ­ლად სო­ფელ შრო­მის­კენ მიბ­რუ­ნე­ბა, სა­დაც ქარ­თულ­მა მო­ი­ე­რი­შე­ებ­მა მტერ­ზე მო­რი­გი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი შე­ტე­ვა გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლეს, თუმ­ცა მო­წი­ნა­აღ­მდე­გემ მისი თვითმფრი­ნა­ვის ჩა­მოგ­დე­ბა შეძ­ლო.

ქარ­თვე­ლი პი­ლო­ტი მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის მიერ კონ­ტრო­ლი­რე­ბად ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე პა­რა­შუ­ტით და­ეშ­ვა და სამი დღე-ღა­მის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ფრონ­ტის ხა­ზის გა­დაკ­ვე­თას და სამ­შვი­დო­ბო­ზე გას­ვლას ცდი­ლობ­და. მტერს ეჭვი ჰქონ­და, რომ პი­ლო­ტი ცო­ცხა­ლი გა­დარ­ჩა და ეძებ­და. სა­ბო­ლო­ოდ, გუ­მის­თის ტყე­ში, მო­წი­ნა­აღ­მდე­გემ ზუ­რაბ ია­რა­ჯუ­ლი ალ­ყა­ში მო­აქ­ცია. მას და­ნე­ბე­ბა შეს­თა­ვა­ზეს და დაჰ­პირ­დნენ, რომ მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ტყვედ გაც­ვლიდ­ნენ, თუმ­ცა ის მტერს ცო­ცხა­ლი არ და­ნებ­და - მდე­ვარ­თა­გან ორი მოკ­ლა და ერთი დაჭ­რა.

გი­ორ­გი ან­წუ­ხე­ლი­ძე

უმ­ცრო­სი სერ­ჟან­ტი გი­ორ­გი ან­წუ­ხე­ლი­ძე, 2008 წლის 9 აგ­ვის­ტოს, რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს ომის დროს, მო­წი­ნა­აღ­მდე­გეს ტყვედ ჩა­უ­ვარ­და. იგი წა­მე­ბის შემ­დეგ, ცხინ­ვა­ლის მე­ხუ­თე სკო­ლას­თან, ძმა­თა სა­საფ­ლა­ო­ზე ცე­მით მოკ­ლეს.

გი­ორ­გი ან­წუ­ხე­ლი­ძემ 23 წლის ასაკ­ში გმი­რუ­ლად შეს­წი­რა თავი სამ­შობ­ლოს. იგი ვა­ზი­ა­ნის მე­ო­თხე ბრი­გა­დის 41-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნის კაპ­რა­ლი იყო. ტყვედ ჩა­ვარ­დნილს დიდი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში სას­ტი­კად აწა­მებ­დნენ, და­კი­თხვას უწყობ­დნენ, აი­ძუ­ლებ­დნენ, ინ­ფორ­მა­ცია გა­ე­ცა. თუმ­ცა მა­ინც არ გა­ტყდა... თა­ვი­სი საქ­ცი­ე­ლით მტე­რიც გა­აკ­ვირ­ვა! გა­აკ­ვირ­ვა და იმ­დე­ნად გა­აბ­რა­ზა, რომ ცხინ­ვა­ლის მე-5 სკო­ლას­თან ძმა­თა სა­საფ­ლა­ო­ზე ცე­მა­ში ამო­ხა­დეს სული...

აქ მთავ­რდე­ბა ქარ­თვე­ლი ჯა­რის­კა­ცის სი­ცო­ცხლე და იწყე­ბა სა­ხალ­ხო გმი­რის ის­ტო­რია!

2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომში და­ღუ­პუ­ლი კაპ­რა­ლი ან­წუ­ხე­ლი­ძე ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის ორ­დე­ნით მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილ­მა 2013 წლის აპ­რილ­ში და­ა­ჯილ­დო­ვა. ჯილ­დო ან­წუ­ხე­ლი­ძის ქვრივს, მაკა ჩიკ­ვი­ლა­ძეს გა­დაე­ცა.

ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ია

სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქი ამ­ბრო­სი (ერის­კა­ცო­ბა­ში ბე­სა­რი­ონ ხე­ლა­ია) ებ­რძო­და რუ­სი­ფი­კა­ტო­რულ პო­ლი­ტი­კას აფხა­ზეთ­ში, პრე­სა­ში იმ პირ­თა წი­ნა­აღ­მდეგ ჩნდე­ბო­და, ვინც აფხაზ ხალ­ხს ქარ­თვე­ლე­ბის სი­ძულ­ვილს უნერ­გავ­დნენ. ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას წი­ნა­აღ­მდეგ რუ­სულ­მა მხა­რემ ძა­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბა არ­ქი­მან­დრი­ტო­ბის პე­რი­ო­დი­დან­ვე და­ი­წყო.

ის სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ის ავ­ტო­კე­ფა­ლი­ის აღ­დგე­ნის­თვის იბ­რძო­და, რის გა­მოც 1905 წელს რუ­სეთ­ში გა­და­ა­სახ­ლეს, 1908 წელს კი წა­უ­ყე­ნებს ბრალ­დე­ბა, თით­ქოს ეგ­ზარ­ქოს ნი­კო­ნის სიკ­ვდილ­ში მი­ე­ღოს მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მომ­დევ­ნო წლებ­ში ბრა­ლი ვერ და­უმ­ტკი­ცეს, სამ­შობ­ლო­ში დაბ­რუ­ნე­ბის უფ­ლე­ბას მა­ინც არ აძ­ლევ­დნენ.

1917 წელს ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ია სა­ქარ­თვე­ლო­ში დაბ­რუნ­და, რის შემ­დე­გაც მცხე­თა-თბი­ლი­სის აფხა­ზე­თის მიტ­რო­პო­ლი­ტად აკურ­თხეს. 1921 წელს იგი სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თა­ლო­კოს-პატ­რი­არ­ქი გახ­და.

1922 წელს პატ­რი­არ­ქმა გე­ნუ­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე გაგ­ზავ­ნა მო­წო­დე­ბა, რომ­ლის თა­ნახ­მა­დაც რუ­სუ­ლი მხა­რე ქარ­თვე­ლებს არ­თმევ­და მშობ­ლი­ურ ენას, უბილ­წავ­და ეროვ­ნულ კულ­ტუ­რას და უბღა­ლავ­და სარ­წმუ­ნო­ებ­რივ გრძნო­ბას. ის სა­ქარ­თვე­ლო­დან წი­თე­ლი არ­მი­ის გაყ­ვა­ნა­სა და რე­ფე­რენ­დუ­მის მო­წყო­ბას ითხოვ­და. ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას მი­მარ­თვა პო­ლი­ტი­კუ­რი რე­ა­გი­რე­ბის გა­რე­შე დარ­ჩა. რუ­სეთ­მა კი მისი დევ­ნა კი­დევ უფრო აქ­ტი­ურ ფა­ზა­ში გა­და­იყ­ვა­ნა - პატ­რი­არ­ქი და სა­კა­თა­ლი­კო­სო საბ­ჭოს 9 წევ­რი და­ა­პა­ტიმ­რეს. მათ რამ­დე­ნი­მე ბრალ­დე­ბა წა­უ­ყე­ნეს, მათ შო­რის იყო კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე მი­მარ­თვის გაგ­ზავ­ნაც.

კა­თო­ლი­კოს-პა­ტა­რი­არ­ქის გა­ნა­ჩე­ნი სიკ­ვდი­ლით დას­ჯას ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და, თუმ­ცა ასა­კის გამო 8 წლით თა­ვი­სუფ­ლე­ბის აღ­კვე­თა და მთე­ლი ქო­ნე­ბის კონ­ფის­კა­ცია მი­უ­სა­ჯეს. 1924 წლის ბო­ლოს გა­მო­ცე­მუ­ლი ამ­ნის­ტი­ით პატ­რი­არ­ქს სას­ჯე­ლი მო­უხ­სნეს.

ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ია 1927 წლის 29 მარტს გარ­და­იც­ვა­ლა. 1995 წელს კი სა­ქარ­თვე­ლოს მარ­თლმა­დი­დებ­ლურ­მა ეკ­ლე­სი­ამ წმინ­და­ნად შე­რა­ცხა.

ექ­ვთი­მე თა­ყა­იშ­ვი­ლი

სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე, ის­ტო­რი­კო­სი და სა­ქარ­თვე­ლოს მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა აკა­დე­მი­ის აკა­დე­მი­კო­სი. ექ­ვთი­მე თა­ყა­იშ­ვი­ლი (წმინ­და ექ­ვთი­მე ღვთის­კა­ცი) 1863 წლის 3 იან­ვარს და­ი­ბა­და.

ექ­ვთი­მე თა­ყა­იშ­ვი­ლი თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ერთ-ერთი დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლია. მან 1921-1945 წლებ­ში საფ­რან­გეთ­ში გა­ტა­ნი­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს სა­გან­ძუ­რი სრუ­ლად და­იც­ვა, რის გა­მოც კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ამ მას „სა­ქარ­თვე­ლოს მე­ჭურ­ჭლე­თუ­ხუ­ცე­სი“ უწო­და.

ბოლ­შე­ვი­კუ­რი რუ­სე­თის წი­თე­ლი არ­მი­ის მიერ სა­ქარ­თვე­ლოს ანექ­სი­ის შემ­დეგ, 1921 წლის 11 მარტს, ექ­ვთი­მე თა­ყა­იშ­ვილ­მა სა­ქარ­თვე­ლოს პირ­ვე­ლი რეს­პუბ­ლი­კის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის სხვა წარ­მო­მად­გენ­ლებ­თან ერ­თად, სა­ქარ­თვე­ლო და­ტო­ვა. მან გა­ხიზ­ნუ­ლი მთავ­რო­ბის სხვა წევ­რებ­თან ერ­თად საფ­რან­გეთ­ში თან წა­ი­ღო სა­ქარ­თვე­ლოს გან­ძის ის­ტო­რი­უ­ლად გან­სა­კუთ­რე­ბით ღი­რე­ბუ­ლი ნა­წი­ლი და მი­უ­ხე­და­ვად უკი­დუ­რე­სი გა­ჭირ­ვე­ბი­სა, რო­მელ­საც საფ­რან­გეთ­ში გა­ნიც­დი­და, ხე­ლუხ­ლებ­ლად შე­მო­უ­ნა­ხა ქვე­ყა­ნას.

1945 წლის 11 აპ­რილს უკვე მხცო­ვა­ნი „სა­ქარ­თვე­ლოს მე­ჭურ­ჭლე­თუ­ხუ­ცე­სი“ გან­ძით დატ­ვირ­თუ­ლი დაბ­რუნ­და თბი­ლის­ში... და სა­მეც­ნი­ე­რო საქ­მი­ა­ნო­ბას და­უბ­რუნ­და.

1951 წელს და­ა­პა­ტიმ­რეს მისი შვი­ლიშ­ვი­ლი, მომ­დევ­ნო წელს თა­ვად ექ­ვთი­მე თა­ყა­იშ­ვი­ლი უნი­ვერ­სი­ტე­ტი­დან გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლეს, სა­ბო­ლო­ოდ კი 1953 წლის თე­ბერ­ვალ­ში, უკი­დუ­რეს სი­ღა­რი­ბე­ში მცხოვ­რე­ბი მო­ხუ­ცი, გუ­ლის დამ­ბლით გარ­და­იც­ვა­ლა, უკა­ნას­კნელ გზა­ზე კი რამ­დე­ნი­მე ათე­ულ­მა ადა­მი­ან­მა გა­ა­ცი­ლა...

მე­რაბ კოს­ტა­ვა

დი­სი­დენ­ტი, სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რი მე­რაბ კოს­ტა­ვა 1939 წლის 26 მა­ისს და­ი­ბა­და. ის პრო­ფე­სი­ით მუ­სი­კათმცოდ­ნე გახ­ლდათ, პო­ე­ტი.

1946 წელს მე­რაბ კოს­ტა­ვა თბი­ლი­სის ვაჟ­თა პირ­ველ სკო­ლა­ში შე­იყ­ვა­ნეს. სწო­რედ აქ გა­იც­ნეს ერ­თმა­ნე­თი მან და ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ამ და გა­და­წყვი­ტეს, სამ­შობ­ლოს თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­თვის ებ­რძო­ლათ. ამ ბრძო­ლის პრო­ცეს­ში ის ხში­რად ხდე­ბო­და რეპ­რე­სი­ე­ბის მსხვერ­პლი.

1977 წლის 7 აპ­რილს მე­რაბ კოს­ტა­ვა ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას­თან ერ­თად და­ა­პა­ტიმ­რეს. მე­რაბს 3 წლით პა­ტიმ­რო­ბა მი­უ­სა­ჯეს. სა­ბა­ბი ან­ტი­საბ­ჭო­თა აგი­ტა­ცია და პრო­პა­გან­და, ჟურ­ნალ "ოქ­როს საწ­მი­სის" გა­მო­ცე­მა იყო. გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბამ­დე რამ­დე­ნი­მე თვე ჰქონ­და დარ­ჩე­ნი­ლი, როცა პრო­ვო­კა­ცია მო­უ­წყვეს, - 5 წელი და­უ­მა­ტეს, რო­გორც "ხუ­ლი­განს" და ციმ­ბირ­ში ან­გარ­სკში გა­ამ­წე­სეს.

1978 წელს მე­რაბ კოს­ტა­ვა ამე­რი­კის კონ­გრე­სის მიერ წარ­დგე­ნილ იქნა ნო­ბე­ლის პრე­მი­ა­ზე, არა­და, მა­შინ მე­რა­ბის შე­სა­ხებ ფარ­თო სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ თით­ქმის არა­ფე­რი იცო­და; მას­ზე ინ­ფორ­მა­ცია ძი­რი­თა­დად დი­სი­დენ­ტურ წრე­ებ­სა და სა­მე­გობ­როს ჰქონ­დათ. ციმ­ბირ­ში ყოფ­ნის დროს, 1985 წელს, თბი­ლის­ში მე­რა­ბის ერ­თა­დერ­თმა ვაჟ­მა - 25 წლის ირაკ­ლი კოს­ტა­ვამ ტრა­გი­კუ­ლად და­ას­რუ­ლა სი­ცო­ცხლე...

პო­ლი­ტი­კუ­რი ზე­წო­ლის გამო, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა იძუ­ლე­ბუ­ლი გახ­და, მე­რაბ კოს­ტა­ვა გა­ე­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­ნა. 1987 წლის 30 აპ­რილს იგი 10-წლი­ა­ნი პა­ტიმ­რო­ბი­დან სამ­შობ­ლო­ში დაბ­რუნ­და. ამის შემ­დეგ არა­ერ­თი თა­ნამ­დე­ბო­ბა შეს­თა­ვა­ზეს, მაგ­რამ მე­რაბ­მა მუ­სი­კის მას­წავ­ლებ­ლო­ბა არ­ჩია, ბარ­ნო­ვის ქუ­ჩა­ზე, მუ­სი­კა­ლურ შვიდ­წლედ­ში ას­წავ­ლი­და.

მე­რაბ კოს­ტა­ვა ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას­თან ერ­თად, 1987-1990 წლებ­ში გა­მარ­თულ თით­ქმის ყვე­ლა საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ის, გა­ფიც­ვის, შიმ­ში­ლო­ბის, მი­ტინ­გი­სა და დე­მონ­სტრა­ცი­ის ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი იყო. ერთხელ დე­და­მი­სის­თვის უთ­ქვამს - "დედი, არ გე­წყი­ნოს, მაგ­რამ ჯერ უფა­ლი მიყ­ვარს, მერე ზვი­ა­დი, მერე კი შენ".

1989 წლის 13 ოქ­ტომ­ბერს ქუ­თა­ი­სი­დან თბი­ლისს მო­მა­ვა­ლი მე­რაბ კოს­ტა­ვა სო­ფელ ბო­რით­თან (ხა­რა­გა­უ­ლის რა­ი­ო­ნი) ტრა­გი­კუ­ლად და­ი­ღუ­პა. სი­ო­ნის სა­კა­თედ­რო ტაძ­რი­დან გა­მო­ას­ვე­ნეს და მთაწ­მინ­და­ზე, მწე­რალ­თა და სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე­თა პან­თე­ონ­ში დაკ­რძა­ლეს.

ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია

1991-1992 წლებ­ში იყო სა­ქარ­თვე­ლოს პირ­ვე­ლი პრე­ზი­დენ­ტი, მეც­ნი­ე­რი, ფი­ლო­ლო­გი, მწე­რა­ლი, მთარ­გმნე­ლი, პო­ლი­ტი­კო­სი, ფი­ლო­ლო­გი­ის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი, დი­სი­დენ­ტი და სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნულ-გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ლი მოძ­რა­ო­ბის ერთ-ერთი ლი­დე­რი.

ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია პრე­ზი­დენ­ტო­ბამ­დე დი­სი­დენ­ტურ საქ­მი­ა­ნო­ბას აქ­ტი­უ­რად ეწე­ო­და. ამის გამო ის 1956 და 1977-1979 წლებ­ში და­ა­პა­ტიმ­რეს. 1977 წლის 1 აპ­რილს ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია სა­ქარ­თვე­ლოს მწე­რალ­თა კავ­ში­რი­დან „ან­ტი­საბ­ჭო­თა პრო­პა­გან­დი­სათ­ვის“ გა­რი­ცხეს.

ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია იყო ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი 1987-1990 წლებ­ში გა­მარ­თუ­ლი თით­ქმის ყვე­ლა ძი­რი­თა­დი მშვი­დო­ბი­ა­ნი მა­სობ­რი­ვი აქ­ცი­ი­სა, რო­მე­ლიც 9 აპ­რილს სის­ხლი­ა­ნი დარ­ბე­ვით დას­რულ­და. მე­რაბ კოს­ტა­ვას და­ღუპ­ვის შემ­დგომ ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია სა­თა­ვე­ში ჩა­უდ­გა "სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს წმინ­და ილია მარ­თლის სა­ზო­გა­დო­ე­ბას".

1991-1992 წლე­ბის სამ­ხედ­რო გა­დატ­რი­ა­ლე­ბის დროს ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას პერ­სო­ნა შე­ტე­ვის ობი­ექ­ტად იქცა. 1991 წლის დე­კემ­ბერს ოპო­ზი­ცი­ამ რამ­დე­ნი­მე შე­ნო­ბა­ზე, მათ შო­რის სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენტზე იე­რი­ში მი­ი­ტა­ნეს. შე­ნო­ბა­ში გამ­სა­ხურ­დია იმ­ყო­ფე­ბო­და. მან და მისი მთავ­რო­ბის წევ­რებ­მა შე­ნო­ბი­დან გა­აღ­წი­ეს. სა­ბო­ლო­ოდ, პირ­ვე­ლი პრე­ზი­დენ­ტი ჩეჩ­ნეთ­ში გა­ი­ხიზ­ნა და ჯო­ხარ დუ­და­ე­ვის მთავ­რო­ბის­გან თავ­შე­სა­ფა­რი მი­ი­ღო.

1993 წელს გამ­სა­ხურ­დია სა­ქარ­თვე­ლო­ში დაბ­რუნ­და და „დევ­ნი­ლი მთავ­რო­ბა“ აღად­გი­ნა. ცდი­ლობ­და, ანტი-შე­ვარ­დნა­ძის კო­ა­ლი­ცია შე­ექ­მნა, რო­მე­ლიც სა­მეგ­რე­ლო­სა და აფხა­ზე­თის რე­გი­ო­ნე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბის მხარ­და­ჭე­რას ეყ­რდნო­ბო­და. ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას ჯა­რებ­მა სწრა­ფად მო­ა­ხერ­ხეს სამ­თავ­რო­ბო შე­ნა­ერ­თე­ბის მიერ და­ტო­ვე­ბუ­ლი სამ­ხედ­რო ამუ­ნი­ცი­ის ნა­წი­ლის ხელ­ში ჩაგ­დე­ბა, რა­მაც 1993 წელს, და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში სა­მო­ქა­ლა­ქო ომის და­წყე­ბას შე­უ­წყო ხელი. სა­ბო­ლო­ოდ, გამ­სა­ხურ­დი­ას მიერ წა­მო­წყე­ბუ­ლი აჯან­ყე­ბა სწრა­ფად ჩა­ახ­შეს...

დღემ­დე ბუ­რუ­სი­თაა მო­ცუ­ლი პირ­ვე­ლი პრე­ზი­დენ­ტის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის საქ­მე - ის 1993, 31 დე­კემ­ბერს და­ი­ღუ­პა... ცხე­დარს თავ­ში ერ­თა­დერ­თი ტყვია ჰქონ­და ნას­რო­ლი...

გრი­გოლ ფე­რა­ძე

ქარ­თვე­ლი თე­ო­ლო­გი, ის­ტო­რი­კო­სი, არ­ქი­მან­დრი­ტი, ის­ტო­რი­ის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი და პრო­ფე­სო­რი.

1921 წელს გე­ლათ­ში გა­მარ­თულ მე­სა­მე სა­ეკ­ლე­სიო კრე­ბა­ზე მამა გრი­გო­ლი გარე კა­ხე­თის სამ­ღვდე­ლო­ე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი იყო და მისი ევ­რო­პა­ში სას­წავ­ლებ­ლად გაგ­ზავ­ნის სა­კი­თხი გა­და­წყდა. ამ პე­რი­ოდ­ში სა­ქარ­თვე­ლო­ში კო­მუ­ნის­ტუ­რი წეს-წყო­ბი­ლე­ბა დამ­ყარ­და და უცხო­ეთ­ში მცხოვ­რებ ქარ­თვე­ლებს სამ­შობ­ლოს­კენ და­საბ­რუ­ნე­ბე­ლი გზა შე­ეკ­რათ. გრი­გო­ლი გა­ემ­გზავ­რა ინ­გლის­ში და სა­მეც­ნი­ე­რო საქ­მი­ა­ნო­ბას ეწე­ო­და.

1931 წლის 18 აპ­რილს გრი­გოლ ფე­რა­ძე ლონ­დო­ნის წმინ­და სო­ფი­ას ბერ­ძნულ სა­კა­თედ­რო ტა­ძარ­ში ბე­რად აღიკ­ვე­ცა. 19 აპ­რილს იქვე ეკურ­თხა დი­აკ­ვნად, ხოლო 25 მა­ისს პა­რი­ზის წმინ­და სტე­ფა­ნეს ბერ­ძნულ სა­კა­თედ­რო ტა­ძარ­ში მღვდე­ლი გახ­და.

მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დროს, როცა ფა­შის­ტებ­მა თით­ქმის მთე­ლი ევ­რო­პა და­ი­პყრეს, შე­ი­ტყეს, რომ საფ­რან­გე­თის ბა­ნაკ­ში პა­ტა­რა ქვეყ­ნის დიდი გან­ძი ინა­ხე­ბო­და, მის შე­სა­ფა­სებ­ლად კი გრი­გოლ ფე­რა­ძე მი­იწ­ვი­ეს. მან ფა­შის­ტებს უთხრა, რომ ამ ქო­ნე­ბას ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მხო­ლოდ ქარ­თვე­ლე­ბის­თვის ჰქონ­და, რო­გორც ეროვ­ნულ შე­მოქ­მე­დე­ბას.

იმის გამო, რომ მამა გრი­გო­ლი ფა­შის­ტე­ბის­გან დევ­ნილ ხალ­ხს ეხ­მა­რე­ბო­და, შე­ი­პყრეს და ცი­ხე­ში ჩას­ვეს, შემ­დეგ კი ოს­ვენ­ცი­მის ბა­ნაკ­ში გა­და­იყ­ვა­ნეს, სა­დაც და­ი­ღუ­პა კი­დეც... მას­თან ერ­თად მყო­ფი პა­ტიმ­რე­ბი იხ­სე­ნებ­დნენ, რომ მამა გრი­გოლ­თან ერ­თად ბა­ნაკ­ში ერთი მრა­ვალ­შვი­ლი­ა­ნი ებ­რა­ე­ლი იყო, რო­მელ­საც ფა­შის­ტებ­მა გა­ზის კა­მე­რა­ში გა­გუდ­ვა გა­და­უ­წყვი­ტეს. მამა გრი­გოლს ის შე­ებ­რა­ლა და მისი სას­ჯე­ლი სა­კუ­თარ თავ­ზე თა­ვად აიღო - გა­ზის კა­მე­რა­ში შე­ვი­და.

გი­ორ­გი მაზ­ნი­აშ­ვი­ლი

კაცი, რო­მელ­საც რუ­სეთ-ია­პო­ნი­ის ომში გა­მო­ჩე­ნი­ლი მა­მა­ცო­ბის­თვის რუ­სე­თის იმ­პე­რა­ტო­რის ასუ­ლე­ბი უხ­ვევ­დნენ ჭრი­ლო­ბას (ქა­ლიშ­ვი­ლიც იმ­პე­რა­ტორ­მა მო­უ­ნათ­ლა), ხოლო სა­კუ­თა­რი სამ­შობ­ლოს­თვის გა­მო­ჩე­ნი­ლი მა­მა­ცო­ბის­თვის დახ­ვრი­ტეს - ასე­თი იყო 1937 წელს და­პა­ტიმ­რე­ბუ­ლე­ბის სიკ­ვდი­ლის ფორ­მა...

1918 წლის 8 აპ­რილს, მდი­ნა­რე ჩო­ლო­ქთან, მაზ­ნი­აშ­ვი­ლის სარ­დლო­ბით მცი­რე­რი­ცხო­ვან­მა ქარ­თულ­მა ჯარ­მა მო­წი­ნა­აღ­მდე­გეს მძი­მე დარ­ტყმა მი­ა­ყე­ნა და მისი წინსვლა შე­ა­ჩე­რა.

1919 წლის თე­ბერ­ვალ­ში გე­ნე­რა­ლი მაზ­ნი­აშ­ვი­ლი ახალ­ცი­ხი­სა და ახალ­ქა­ლა­ქის სამ­ხედ­რო გუ­ბერ­ნა­ტო­რად და­ი­ნიშ­ნა. რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს 1921 წლის ომის დროს, თბი­ლი­სის დაც­ვი­სას, გე­ნე­რა­ლი მაზ­ნი­აშ­ვი­ლი ქა­ლა­ქის თავ­დაც­ვის ცენ­ტრა­ლურ სექ­ტორს მე­თა­უ­რობ­და. მის სექ­ტორ­ში, ქარ­თულ­მა არ­მი­ამ ომის ყვე­ლა­ზე დიდი გა­მარ­ჯვე­ბა მო­ი­პო­ვა, რო­დე­საც 19 თე­ბერ­ვალს, რუ­სუ­ლი 58-ე მსრო­ლე­ლი ბრი­გა­და თით­ქმის სრუ­ლი­ად გა­ა­ნად­გუ­რა.

1921 წლის 18-21 მარტს, გი­ორ­გი მაზ­ნი­აშ­ვილ­მა, ქარ­თუ­ლი ჯა­რით, ბა­თუ­მი მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის ნა­წი­ლე­ბის­გან გაწ­მინ­და. საბ­ჭო­თა რუ­სე­თის მიერ სა­ქარ­თვე­ლოს და­პყრო­ბის შემ­დეგ, გე­ნე­რა­ლი მაზ­ნი­აშ­ვი­ლი ქარ­თულ წი­თელ ჯარ­ში მსა­ხუ­რობ­და და დი­ვი­ზი­ას მე­თა­უ­რობ­და.

1921 წლის 6 სექ­ტემ­ბერს იგი ორი წლით, თბი­ლის­ში, მე­ტე­ხის ცი­ხე­ში და­ა­პა­ტიმ­რეს. 1923 წელს „სამ­ხედ­რო ცენ­ტრის“ საქ­მეს­თან და­კავ­ში­რე­ბით, თავ­და­პირ­ვე­ლად, დახ­ვრე­ტა მი­უ­სა­ჯეს, თუმ­ცა სას­ჯე­ლი სა­ზღვარ­გა­რეთ გა­და­სახ­ლე­ბით შე­უც­ვა­ლეს, რის შემ­დე­გაც იგი, რამ­დე­ნი­მე წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ირან­სა და საფ­რან­გეთ­ში ცხოვ­რობ­და. 1925 წელს გი­ორ­გი მაზ­ნი­აშ­ვი­ლი სა­ქარ­თვე­ლო­ში დაბ­რუნ­და და ცხოვ­რე­ბა სო­ფელ სა­სი­რეთ­ში გა­აგ­რძე­ლა.

1937 წელს იგი და­ა­პა­ტიმ­რეს და დახ­ვრი­ტეს.

მი­ხე­ილ (მი­ხა­კო) წე­რე­თე­ლი

ქარ­თვე­ლი მეც­ნი­ე­რი ძვე­ლი აღ­მო­სავ­ლე­თის ის­ტო­რი­ის დარ­გში, ლინგვის­ტი, სო­ცი­ო­ლო­გი, პო­ლი­ტი­კუ­რი და სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე.

1900-1907 წლებ­ში ის ცხოვ­რობ­და და მოღ­ვა­წე­ობ­და საფ­რან­გეთ­სა და შვე­ი­ცა­რი­ა­ში და ანარ­ქის­ტულ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში აქ­ტი­უ­რად იყო ჩარ­თუ­ლი. 1907 წელს სა­ქარ­თვე­ლო­ში დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლი კი ანარ­ქის­ტულ პო­ზი­ცი­ა­ზე იდგა.

ის სა­ქარ­თვე­ლოს სა­სარ­გებ­ლოდ აქ­ტი­ურ სა­მეც­ნი­ე­რო და სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ საქ­მი­ა­ნო­ბას ეწე­ო­და. მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის პე­რი­ოდ­ში წე­რე­თე­ლი გერ­მა­ნი­ა­ში მოქ­მე­დი „ქარ­თუ­ლი სა­მო­კავ­ში­რეო კო­მი­ტე­ტის“ ერთ-ერთი ხელ­მძღვა­ნე­ლი იყო, რომ­ლის მეშ­ვე­ო­ბით გერ­მა­ნი­ის სა­კონ­ცენ­ტრა­ციო ბა­ნა­კი­დან ასო­ბით ქარ­თვე­ლი სამ­ხედ­რო ტყვე გა­თა­ვი­სუფ­ლდა.

1945 წლი­დან მი­ხე­ილ წე­რე­თე­ლი ცხოვ­რობ­და და საქ­მი­ა­ნობ­და მი­უნ­ხენ­ში. მას ბრი­უ­სე­ლის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის პრო­ფე­სო­რო­ბა შეს­თა­ვა­ზეს, თუმ­ცა ამ პე­რი­ოდ­ში პო­ლი­ტი­კუ­რი პრობ­ლე­მე­ბი­სად­მი ინ­ტე­რე­სი უფრო ჰქონ­და. მი­ხე­ილ წე­რე­თე­ლი 87 წლის ასაკ­ში გარ­და­ი­ცა­ლა. დაკ­რძა­ლუ­ლია საფ­რან­გეთ­ში, ლე­ვილ­ში.

გი­ორ­გი კვი­ნი­ტა­ძე

ქარ­თვე­ლი სამ­ხედ­რო მოღ­ვა­წე, გე­ნე­რა­ლი, სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი რეს­პუბ­ლი­კის შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის პირ­ვე­ლი და ბოლო მთა­ვარ­სარ­და­ლი იყო.

1918 წლის ბო­ლოს გი­ორ­გი კვი­ნი­ტა­ძე სომ­ხეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს ომის სა­დახ­ლო-შუ­ლა­ვე­რის ფრონ­ტის სა­ვე­ლე შტა­ბის უფ­რო­სი იყო. 1919 წლის სექ­ტემ­ბრი­დან ქარ­თუ­ლი სამ­ხედ­რო სკო­ლის უფ­რო­სი გახ­და. 1920 წლის მაის-ოქ­ტომ­ბერ­ში მე­ო­რედ ეკა­ვა შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის მთა­ვარ­სარ­დლის პოს­ტი. თა­ნამ­დე­ბო­ბი­დან გა­დად­გო­მის შემ­დეგ და­უბ­რუნ­და სამ­ხედ­რო სკო­ლას.

1921 წლის თე­ბერ­ვალ-მარ­ტში კვლავ იკა­ვებ­და მთა­ვარ­სარ­დლის პოსტს. ბოლ­შე­ვი­კუ­რი რუ­სე­თის მიერ სა­ქარ­თვე­ლოს ოკუ­პა­ცი­ის შემ­დეგ, გი­ორ­გი კვი­ნი­ტა­ძემ სა­ქარ­თვე­ლო და­ტო­ვა და მთე­ლი დარ­ჩე­ნი­ლი ცხოვ­რე­ბა მან საფ­რან­გეთ­ში გა­ა­ტა­რა. გე­ნე­რა­ლი გი­ორ­გი კვი­ნი­ტა­ძე ღრმად მო­ხუ­ცე­ბუ­ლი, 1970 წლის 7 აგ­ვის­ტოს პა­რი­ზის მახ­ლობ­ლად, დაბა შა­ტუ­ში გარ­და­იც­ვა­ლა.

ჯონ მა­კ­კე­ი­ნი

2010 წელს სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის სტა­ტუ­სი ამე­რი­კელ სე­ნა­ტორს ჯონ მა­კ­კე­ინს მი­ე­ნი­ჭა.

ის არი­ზო­ნას სე­ნა­ტო­რის პოსტს 1987-2018 წლებ­ში იკა­ვებ­და. იყო კონ­გრე­სის წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა პა­ლა­ტის წევ­რი. 2008 წლის აშშ-ს საპ­რე­ზი­დენ­ტო არ­ჩევ­ნებ­ში კი რეს­პუბ­ლი­კუ­რი პარ­ტი­ის საპ­რე­ზი­დენ­ტო კან­დი­და­ტი.

ჯონ მა­კ­კე­ი­ნი 2008 წლის რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს აგ­ვის­ტოს ომის დროს, ჩვენს ქვე­ყა­ნას მხარს უჭერ­და და ჩრდი­ლო­ელ აგ­რე­სორს მო­უ­წო­დებ­და, სა­ქარ­თვე­ლო­დან ჯა­რე­ბი გა­ეყ­ვა­ნა.

ჯონ მა­კ­კე­ი­ნი 2018 წლის 25 აგ­ვის­ტოს სიმ­სივ­ნის დი­აგ­ნო­ზით გარ­და­იც­ვა­ლა.

ლეხ კა­ჩინ­სკი

პო­ლო­ნე­თის პრე­ზი­დენ­ტი ლეხ კა­ჩინ­სკი 2005 წლი­დან იკა­ვებ­და ქვეყ­ნის პირ­ვე­ლი პი­რის პოსტს 2010 წლამ­დე, მის ტრა­გი­კულ გარ­დაც­ვა­ლე­ბამ­დე.

2010 წლის 10 აპ­რილს, კა­ჩინ­სკის ტუ-154 ტი­პის თვითმფრი­ნა­ვი სმო­ლენ­სკის "სე­ვერ­ნის" აე­როდ­რომ­თან ჩა­მო­ვარ­და. ავი­ა­კა­ტას­ტრო­ფის შე­დე­გად 96 ადა­მი­ა­ნი და­ი­ღუ­პა, მათ შო­რის პრე­ზი­დენ­ტი, პირ­ვე­ლი ლედი მა­რია კა­ჩინ­სკა და პო­ლო­ნუ­რი პო­ლი­ტ-ე­ლი­ტის ნა­წი­ლი.

გა­მო­ძი­ე­ბა ჯერ დას­რუ­ლე­ბუ­ლი არ არის და მას­ში რუ­სე­თის სა­ხე­ლიც ფი­გუ­რი­რებს.

კა­ჩინ­სკის ოჯა­ხის წევ­რე­ბი კა­ტას­ტრო­ფას წი­ნას­წარ გან­ზრა­ხულ მკვლე­ლო­ბად მი­იჩ­ნე­ვენ და თვლი­ან, რომ პრე­ზი­დენ­ტის თვითმფრი­ნა­ვის კა­ტას­ტრო­ფა შემ­თხვე­ვი­თო­ბა და მით უმე­ტეს, პი­ლო­ტე­ბის შეც­დო­მით გა­მოწ­ვე­უ­ლი არ ყო­ფი­ლა. საპ­რე­ზი­დენ­ტო არ­ჩევ­ნებ­ში კა­ჩინ­სკის პო­ტენ­ცი­უ­რი გა­მარ­ჯვე­ბა, რუ­სეთ­თან ომში სა­ქარ­თვე­ლო­სად­მი მის მიერ გა­მო­ცხა­დე­ბუ­ლი მხარ­და­ჭე­რა და მისი პო­ლი­ტი­კა ევ­რო­კავ­შირ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში - ეს ის ფაქ­ტე­ბია, რომ­ლებ­მაც რუ­სეთს მისი მკვლე­ლო­ბის და­გეგ­მვის­კენ უბიძ­გა - ეჭ­ვო­ბენ გარ­დაც­ვლი­ლი პრე­ზი­დენ­ტის ოჯა­ხის წევ­რე­ბი.

2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომის პე­რი­ოდ­ში, მი­უ­ხე­და­ვად გარ­თუ­ლე­ბუ­ლი ფრე­ნე­ბი­სა და პო­ლო­ნე­ლი მფრი­ნა­ვე­ბის უა­რი­სა რე­ი­სის შეს­რუ­ლე­ბა­ზე, კა­ჩინ­სკი სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მოფ­რინ­და. სწო­რედ მისი ინი­ცი­ა­ტი­ვით შე­იკ­რი­ბა თბი­ლის­ში 6 სა­ხელ­მწი­ფოს ლი­დე­რე­ბი, რა­მაც რუ­სე­თის ჯარი, ფაქ­ტობ­რი­ვად, შე­ა­ჩე­რა.

ჟი­უ­ლი შარ­ტა­ვა

2004 წელს ეროვ­ნუ­ლი გმი­რის წო­დე­ბა ჟი­უ­ლი შარ­ტა­ვას მი­ე­ნი­ჭა. ის აფხა­ზე­თის ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი რეს­პუბ­ლი­კის მი­ნის­ტრთა საბ­ჭოს თავ­მჯდო­მა­რე იყო და გე­ნე­რალ-მა­ი­ო­რი იყო.

1992 წელს ჟი­უ­ლი შარ­ტა­ვა აირ­ჩი­ეს სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის წევ­რად რუს­თა­ვის მა­ჟო­რი­ტა­რუ­ლი ოლ­ქი­დან. 1993 წლის 18 ივ­ლისს აფხა­ზეთ­ში და­წყე­ბუ­ლი სამ­ხედ­რო მოქ­მე­დე­ბე­ბის დროს ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძემ ის ფრონ­ტის წინა ხაზ­ზე გაგ­ზავ­ნა და აფხა­ზეთს მი­ნის­ტრთა საბ­ჭო­სა და თავ­დაც­ვის საბ­ჭოს თავ­მჯდო­მა­რედ და­ნიშ­ნა.

შარ­ტა­ვას მონ­დო­მე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, 27 სექ­ტემ­ბერს, სო­ხუ­მის და­ცე­მის დღეს, როცა ის უშუ­ა­ლოდ ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და მთავ­რო­ბის სახ­ლის დაც­ვას, სე­პა­რა­ტის­ტებ­მა თა­ნა­მებ­რძო­ლებ­თან ერ­თად ტყვედ აიყ­ვა­ნეს და დახ­ვრი­ტეს.

ზაზა და­მე­ნია

ზაზა და­მე­ნია თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს მე-11 მე­ქა­ნი­ზე­ბუ­ლი ბრი­გა­დის მსუ­ბუ­ქი ქვე­ი­თი ბა­ტა­ლი­ო­ნის "კო­მან­დოს" ყუმ­ბარმ­ტყორ­ცნე­ლი და კაპ­რა­ლი იყო.

2004 წლის აგ­ვის­ტო­ში, ის, ცხინ­ვა­ლის მი­სად­გო­მებ­თან იბ­რძო­და. 16 აგ­ვის­ტოს, სა­მა­ჩაბ­ლო­ში, თლი­ა­ყა­ნის მი­სად­გო­მებ­თან, მო­წი­ნა­აღ­მდე­გემ სან­გარ­ში ხელ­ყუმ­ბა­რა ჩა­აგ­დო. მტრის მიერ ჩაგ­დე­ბულ ხელ­ყუმ­ბა­რას, ზაზა სხე­უ­ლით გა­და­ე­ფა­რა და სამი თა­ნა­მებ­რძო­ლი გარ­და­უ­ვა­ლი სიკ­ვდი­ლის­გან იხ­სნა...

შემ­დეგ, თა­ნა­მებ­რძო­ლე­ბი იგო­ნებ­დნენ, რომ ზა­ზას­თვის და­ძა­ხე­ბაც ვერ მო­ას­წრეს, ეს ისე სწრა­ფად გა­ა­კე­თა:

"ეს იყო იმ­პულ­სი, თავ­გან­წირ­ვის, მე­გობ­რე­ბის გამო, და­უ­ფიქ­რებ­ლად უყოყ­მა­ნოდ სიკ­ვდი­ლი მე­გობ­რე­ბის გა­და­სარ­ჩე­ნად, რო­მე­ლიც ადა­მი­ანს ან აქვს ან არა და ამას ასე, იმ­პულ­სურ მოქ­მე­დე­ბებ­ში მიხ­ვდე­ბი... ზა­ზას ბუ­ნე­ბა­ში ეს ინ­სტიქ­ტი­ვით ჰქონ­და და შეძ­ლო - მან იქვე მყო­ფი სამი თა­ნა­მებ­რძო­ლი გა­და­არ­ჩი­ნა, რომ­ლე­ბიც გან­წი­რუ­ლი იყ­ვნენ...

და­ღუპ­ვამ­დე ორი დღით ადრე, ნაღ­მის აფეთ­ქე­ბის დროს თვა­ლებ­ში მიწა შე­ე­ყა­რა და მხედ­ვე­ლო­ბა და­უქ­ვე­ით­და. ოც­მე­თა­ურ­მა სახ­ლში წას­ვლა შეს­თა­ვა­ზა. ზა­ზამ იუ­ა­რა: წიგ­ნის კი­თხვა არ შე­მიძ­ლია, მაგ­რამ მტერს კი ვხე­დავ და სხვას თუ არა­ა­ფე­რი, ტყვი­ას ხომ მა­ინც გა­და­გი­ტე­ნი­თო..."

გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ფო­ტო­ე­ბის მფლო­ბე­ლე­ბი: ელეფ­თერ ლა­ფა­ჩი; გი­ორ­გი მა­მუ­ლია; ვახ­ტანგ რუ­რუა; მა­რი­ნა ტაბ­ლი­აშ­ვი­ლი; სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის ეროვ­ნუ­ლი ბიბ­ლი­ო­თე­კა; ეროვ­ნუ­ლი ფო­ტო­მა­ტი­ა­ნე.