რა ხორციელდება საქართველოში ნარჩენების მართვისთვის და ვინ არიან ამ პროცესში ჩართულები?

ყოველწლიურად, საქართველოში დაახლოებით, 900 000 ტონა - 3,42 მილიონი მ3 საყოფაცხოვრებო ნარჩენი წარმოიქმნება, რაც ერთ სულ მოსახლეზე დაახლოებით, 600 კილოგრამს შეადგენს.

აღნიშნული ნარჩენები 1000-მდე არასახიფათო და სახიფათო ნივთიერებას შეიცავს, რაც გარემოსა და ადამიანის ჯანმრთელობას საფრთხეს უქმნის.

მნიშვნელოვანია, ყველა ჩვენგანმა გავითვალისწინოთ, რომ ნარჩენების უკონტროლოდ განთავსება აბინძურებს ჰაერს, წყალს და ნიადაგს; აზიანებს ეკოსისტემებს და ბიომრავალფეროვნებას; აბინძურებს საკვებს და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ხელს უწყობს ინფექციური დაავადებების გავრცელებას.

ნარჩენების შეგროვება, უსაფრთხოს განთავსება, რეციკლირება, აღდგენა და ზოგადად, ნარჩენების მართვა დღეს პრიორიტეტს წარმოადგენს. 2015 წლამდე, კერძოდ, ნარჩენების მართვის კოდექსის მიღებამდე, საქართველოში არ არსებობდა ნარჩენების მართვის სათანადო სისტემის შექმნის საკანონმდებლო საფუძველი, მაშინ, როცა ეს საკითხი პრობლემატური იყო.

ნარჩენების მართვის კოდექსი ამკვიდრებს პრინციპების/მოთხოვნების რიგს და ვალდებულებებს აკისრებს როგორც ნარჩენების წარმომქმნელებს, ასევე ნარჩენების მართვის ობიექტების ოპერატორებს. ზოგიერთი მოთხოვნა უკვე ძალაშია, დანარჩენი მოთხოვნები კი კოდექსში განსაზღვრული გრაფიკის შესაბამისად, ეტაპობრივად ამოქმედდება.

ბოლო წლების განმავლობაში საქართველოში განხორციელდა ღონისძიებები, რომლებიც მიზნად ისახავდა კანონმდებლობისა და შესაბამისი სტრატეგიების შესრულებას. ასევე, აღნიშნული აქტივობების მიზანი იყო თანამედროვე სტანდარტებისა და საქართველო-ევროკავშირს შორის ასოცირების შესახებ შეთანხმების მოთხოვნების შესაბამისი ნარჩენების მართვის სისტემის დანერგვა.

აღნიშნული აქტივობების ფარგლებში, თბილისში ნარჩენების მართვის გაუმჯობესებასთან დაკავშირებით საჯარო ფორუმი Talking Environment - „გარემოს ქმნი შენ“ ჩატარდა. ღონისძიება ევროკავშირის მხარდაჭერით განხორციელდა და მასში მონაწილეობა ფართო საზოგადოების 400-ზე მეტმა წარმომადგენელმა მიიღო.

საჯარო ფორუმმა ახალგაზრდობის, სამოქალაქო საზოგადოების, ექსპერტული ჯგუფების, საერთაშორისო ორგანიზაციების, მედიისა და სხვა დაინტერესებული მხარეების 400 მეტ წარმომადგენელს საქართველოში ნარჩენების მართვის საკითხების შესახებ დისკუსიებში ჩართვის შესაძლებლობა მისცა.

ნარჩენების არასათანადო მართვით ქვეყანაში შექმნილ გამოწვევებზე, აგრეთვე ნარჩენების მართვის სფეროში მიმდინარე რეფორმებსა და მიღწეულ წარმატებებზე დეტალურად ისაუბრეს სახელმწიფო უწყებების წარმომადგენლებმა და ადგილობრივმა ექსპერტებმა. ფორუმის მონაწილეებს შესაძლებლობა მიეცათ გაცნობოდნენ საერთაშორისო გამოცდილებას ნარჩენების მართვისა და ცირკულარული ეკონომიკის სფეროში.

გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის მინისტრის ლევან დავითაშვილის განცხადებით, საქართველოს ევროკავშირთან ძალიან მნიშვნელოვანი, მჭიდრო თანამშრომლობის დღის წესრიგი აქვს. როგორც მინისტრმა აღნიშნა, ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულება გარემოსდაცვითი მიმართულებით თანამშრომლობასაც განსაზღვრავს.

„ჩვენი გარემოსდაცვითი პოლიტიკის დიდ ნაწილს ჩვენი კანონმდებლობის სწორედ ევროპასთან ჰარმონიზაცია და პოლიტიკის დაახლოება წარმოადგენს, შესაბამისად, ევროკავშირისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია გარემოსდაცვითი თემატიკა. ევროპის დღეებში ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია გარემოსდაცვითი თემატიკის წამოწევა. ვფიქრობ, რომ გარემოსდაცვითი ცნობიერების ამაღლებისთვის ეს იქნება ძალიან მნიშვნელოვანი. გვექნება საუბარი ჩვენი პოლიტიკის მიმართულებებზე, ნარჩენების მართვაზე, იმიტომ რომ ეს არის ძალიან აქტუალური საკითხები და გვინდა, რომ ამ თემებით მაქსიმალურად მივიქციოთ მოსახლეობის ყურადღება“, - აღნიშნა ლევან დავითაშვილმა.

საქართველოში გარემოს დაცვის პრობლემატურობასა და საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების მიერ განხორციელებულ აქტივობებთან დაკავშირებით განცხადება პარლამენტის გარემოს დაცვის და სოფლის მეურნეობის კომიტეტის თავმჯდომარემ კახა კუჭავამაც გააკეთა.

„მთავარ გამოწვევად ერთ რომელიმე ფორმას არ დავასახელებ. მე ვიტყოდი, რომ გარემოს დაცვის საკითხების პრიორიტეტად ქცევა, ის მთავარი გამოწვევაა, რომელზეც თითოეულმა მოქალაქემ, სახელმწიფომ, აღმასრულებელმა თუ საკანონმდებლო ორგანომ უნდა იზრუნოს. ჩვენ ძალიან საინტერესო სამოქმედო გეგმა და დღის წესრიგი გვაქვს. მნიშვნელოვანია, დიალოგი გვქონდეს ყველა დაინტერესებულ მხარესთან, ვისაც რამე ეთქმის და შეგვიძლია, მათ არამხოლოდ მოვუსმინოთ, არამედ გავითვალისწინოთ მათი მოსაზრებები. ზუსტად ამ მიზნით ტარდება ფორუმი და დარწმუნებული ვართ, რომ ძალიან წარმატებული იქნება. ჩვენ ყოველთვის მზად ვართ, განსაკუთრებით, საქართველოს პარლამენტში, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების კომიტეტში, ზუსტად ის პლატფორმა შევქმნათ, რომელიც საშუალებას მოგვცემს, ერთად ვისაუბროთ იმ საკითხებზე, რომელიც მნიშვნელოვანია“, - აღნიშნა მან.

ფორუმში მონაწილეობა მიიღო საქართველოში ევროკავშირის ელჩმა კარლ ჰარცელმა, რომელმაც მონაწილეებს სიტყვით მიმართა. კარლ ჰარცელის განცხადებით, ევროკავშირის დახმარების 10% გარემოს დაცვისთვის არის განკუთვნილი.

„ძალიან მიხარია, რომ მაქვს საშუალება, ვიყო კონფერენციაზე - „გარემოს ქმნი შენ“. მახარებს, რომ საზოგადოების ყურადღება ასეთი მაღალია. ეს არის შესაძლებლობა, დასხდნენ და ერთად განიხილონ გარემოსთან დაკავშირებული საკითხები. ევროკავშირი გარემოს დაცვის საკითხებზე საქართველოს მთავრობასთან ერთად დიდი ხანია ჩართულია მუშაობაში და დახმარებას უწევს მათ. მინდა, გითხრათ, რომ ჩვენი დახმარების 10% სწორედ გარემოს დაცვის საკითხებისთვის არის განკუთვნილი საქართველოში. ეს არის ნაგავსაყრელების საკითხი, ნარჩენების მართვის საკითხი, ასევე, საკანონმდებლო ცვლილებები, რომლებიც გარემოსთან არის დაკავშირებული. ეს სერიოზული გამოწვევებია. მე ყველაფერს ვაკეთებ მაგალითად, იმისთვის, რომ ნარჩენები შევამცირო. მოგიწოდებთ, ნარჩენების შემცირებისკენ თქვენც იფიქროთ“, - განაცხადა კარლ ჰარცელმა.

ევროკავშირის ელჩმა ჰარცელმა ფორუმზე გახსნიალად გამოაცხადა სოციალური მედია-კამპანია „ნარჩენების შემცირების გამოწვევა“, რომელიც მიზნად ისახავს ფართო საზოგადების ჩართვას ნარჩენების რაოდენობის მინიმიზაციაში მათი შემცირების, ხელახალი გამოყენების, გადამუშავების გზით. მან აღნიშნა, რომ ნარჩენების შემცირება არის ის, რაც თითოეულ ჩვენგანს ხელეწიფება - „ნარჩენების შემცირების გამოწვევით“ იმედი მაქვს, რომ ეს გზავნილი ფართო მასებს მიაღწევს.

აღსანიშნავია, რომ ეროვნულ დემოკრატიული ინსტიტუტის (NDI) ბოლო კვლევების მიხედვით გარემოსდაცვითი საკითხები პრიორიტეტულ საკითხებად გამოიკვეთა ადგილობრივ მნიშვნელოვან საკითხების ჩამონათვალში. კერძოდ, საქართველოს მოქალაქეებს ყველაზე მეტად აღელვებს: ჰაერის დაბინძურება (57%), სურსათის უსაფრთხოება (44%) და საკვებ პროდუქტებში სახიფათო და ტოქსიკური ნივთიერებების არსებობა (40%). გამოკითხვის შედეგების თანახმად, თბილისის მოსახლეობისათვის ყველაზე მწვავე პრობლემას გარემოს დაბინძურება წარმოადგენს.

R