და­ვით გა­რე­ჯის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექსთან და ზო­გა­დად, სა­ქარ­თვე­ლო-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის სა­ზღვარ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი პრობ­ლე­მა წლე­ბია არ­სე­ბობს და დრო­დად­რო მწვავ­დე­ბა. თუმ­ცა, აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი არ არის ერ­თა­დერ­თი ქვე­ყა­ნა, რო­მელ­თა­ნაც სა­ქარ­თვე­ლოს ამ მხრივ პრობ­ლე­მე­ბი აქვს.

სწო­რედ ამა­ზე გა­ა­კე­თა აქ­ცენ­ტი სა­ქარ­თვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტმა, სა­ლო­მე ზუ­რა­ბიშ­ვილ­მა "ამე­რი­კის ხმის­თვის" მი­ცე­მულ ინ­ტერ­ვი­უ­ში, როცა გა­ნა­ცხა­და, რომ სა­კი­თხზე მუ­შა­ო­ბა აქ­ტი­უ­რად უნდა და­ი­წყოს და დავა სა­ბო­ლო­ოდ გა­და­წყდეს.

"მე რომ ვი­ყა­ვი აზერ­ბა­ი­ჯან­ში და სომ­ხეთ­ში, ორი­ვე ად­გი­ლას ვთქვი, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლია გაგ­რძელ­დეს ის, რომ ჩვენ, ასე­თი მე­გობ­რუ­ლი ქვეყ­ნე­ბი, რომ­ლებ­საც მარ­თლაც არ აქვთ არა­ფე­რი გა­სა­ყო­ფი, ვერ მი­ვი­დეთ სა­ბო­ლოო დე­მარ­კა­ცი­ამ­დე, რო­მე­ლიც არის პირ­ვე­ლი ნი­შა­ნი სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ო­ბის" - აღ­ნიშ­ნა ზუ­რა­ბიშ­ვილ­მა ინ­ტერ­ვი­უ­ში.

რამ­დე­ნი­მე დღის წინ სა­ქარ­თვე­ლოს სა­გა­რეო საქ­მე­თა მი­ნის­ტრმა და­ვით ზალ­კა­ლი­ან­მა გა­ნა­ცხა­და, რომ და­ვით გა­რე­ჯის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექსთან და­კავ­ში­რე­ბით ვი­თა­რე­ბა ამ ეტაპ­ზე მოგ­ვა­რე­ბუ­ლია და მო­მა­ვალ­ში მხა­რე­ე­ბი აქ­ტი­უ­რად იმუ­შა­ვე­ბენ, რათა მოგ­ვარ­დეს სა­ქარ­თვე­ლო-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის სა­ზღვრის დე­ლი­მი­ტა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი პრობ­ლე­მა.

ასევე დაგაინტერესებთ

14:22 / 04-05-2019

როგორი CV ჰქონდა მე-18 საუკუნეში დავით-გარეჯის არქიმანდრიტს? - ისტორიკოსი ფოტოს აქვეყნებს

11:58 / 12-12-2019

აზერბაიჯანელმა პოლიტიკოსმა არჩევნებში კანდიდატებად საკუთარი თავი, შვილები, დები, ძმები და სხვა ნათესავები წარადგინა

13:42 / 25-09-2020

"თუ ის დაკარგული რუკა იპოვეს, რაც მე მგონია, მაშინ მასზე საზღვარი კარგა შორს გადის დავით გარეჯის სადაო მონაკვეთიდან" - ექსპერტი

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია რომ, და­ვით გა­რე­ჯის სა­კითხს გუ­შინ გა­მო­ეხ­მა­უ­რა „სა­ქარ­თვე­ლო­ში მცხოვ­რებ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნელ­თა ეროვ­ნუ­ლი კონ­გრე­სის“ თავ­მჯდო­მა­რე, ალი ბა­ბა­ე­ვი. ის არ გა­მო­რი­ცხავს, რომ და­ვით გა­რე­ჯის სა­კი­თხის გამ­წვა­ვე­ბა, შე­საძ­ლოა, გარ­კვე­ულ გარე ძა­ლებ­საც აძ­ლევ­დეს ხელს, "მე­სა­მე ქვე­ყა­ნას" - რო­გორც მან აღ­ნიშ­ნა, იმი­სათ­ვის, რომ სა­ქარ­თვე­ლო-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის კე­თილ­მე­ზობ­ლუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი გა­ფუჭ­დეს.

შემ­თხვე­ვა, რო­მე­ლიც ბო­ლოს რამ­დე­ნი­მე დღის წინ და­ფიქ­სირ­და, პირ­ვე­ლი არ არის. ანა­ლო­გი­უ­რად, აზერ­ბა­ი­ჯა­ნელ­მა მე­სა­ზღვრე­ებ­მა და­ვით გა­რე­ჯის მო­ნას­ტრის­კენ მი­მა­ვა­ლი გზა გა­და­კე­ტეს და ბე­რებს წირ­ვა-ლოც­ვის აღ­ვლე­ნის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა არ მის­ცეს 2012 წელს, მა­ში­ნაც წი­ნა­სა­აღ­დგო­მო პე­რი­ოდ­ში მოხ­და.

და­ვინ­ტე­რეს­დით, რო­გო­რია ქარ­თულ-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნუ­ლი დი­ლე­მის ის­ტო­რი­უ­ლი რა­კურ­სი და­ვით გა­რეჯ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში და AMBEBI.GE ინ­ტერ­ვი­უს­თვის ის­ტო­რი­კოს გი­ორ­გი ოთხმე­ზურს და­უ­კავ­შირ­და. ის­ტო­რი­კო­სის მტკი­ცე­ბით, არ შე­იძ­ლე­ბა კი­თხვის ნი­შა­ნი არ­სე­ბობ­დეს იმა­ზე, არის თუ არა და­ვით გა­რე­ჯის ეს სა­დაო ტე­რი­ტო­რია სა­ქარ­თვე­ლო­სი:

"პრობ­ლე­მის გა­და­სა­წყვე­ტად არ­სე­ბობს ოთხი მი­მარ­თუ­ლე­ბა: პო­ლი­ტი­კუ­რი, სა­მარ­თლებ­რი­ვი, რე­ლი­გი­უ­რი და ის­ტო­რი­უ­ლი კონ­ტექ­სტი.

რე­ლი­გი­ურ და ის­ტო­რი­ულ ას­პექ­ტში ორი აზრი არ შე­იძ­ლე­ბა არ­სე­ბობ­დეს იმას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, თუ ვის უფრო ეკუთ­ვნის ეს ტე­რი­ტო­რია. სულ თა­ვი­დან რომ და­ვი­წყოთ, ჯერ კი­დევ მე­ექ­ვსე სა­უ­კუ­ნის შუა ხა­ნებ­ში, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მო­ვი­და 13 ასუ­რე­ლი მამა, რო­მელ­თა­გან ერთ-ერთი იყო და­ვით გა­რე­ჯე­ლი. იგი ჯერ მამა და­ვით­ზე მოღ­ვა­წე­ობ­და (ამი­ტო­მაც და­ერ­ქვა მა­მა­და­ვი­თი), მერე ქა­შუ­ე­თის ეკ­ლე­სი­ა­ში...

ბო­ლოს ის წა­ვი­და გა­რე­ჯში, გა­ა­შე­ნა ლავ­რე­ბი და აა­ღორ­ძი­ნა ქრის­ტი­ა­ნო­ბა. ერთ-ერთ გა­მოქ­ვა­ბულ­ში თა­ვად­ვე არის დაკ­რძა­ლუ­ლი. ზუს­ტად იმ სა­დაო თხე­მის გა­დაღ­მაა უდაბ­ნო და აქე­თაა ლავ­რა, ლავ­რას არ გვე­და­ვე­ბი­ან, თუმ­ცა იქეთ უდაბ­ნოს ტე­რი­ტო­რია, რო­მე­ლიც ახლა აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში შე­დის, ისიც სა­ქარ­თვე­ლო­სია ის­ტო­რი­უ­ლად.

არ­სე­ბობს საბ­ჭო­თა დრო­ინ­დე­ლი ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი სა­ზღვრის აღ­მწე­რე­ლი რუ­კე­ბი. სა­უბ­რო­ბენ იმა­ზე, რომ ამ დო­კუ­მენ­ტე­ბის მი­ხედ­ვით უნდა მოხ­დეს სა­ზღვრე­ბის დად­გე­ნა, რაც არას­წო­რია, რად­გან ის რუ­კე­ბი თა­ვის დრო­ზე ხარ­ვე­ზე­ბი­თაა შედ­გე­ნი­ლი. კერ­ძოდ, ისე შე­ად­გი­ნეს რუ­კე­ბი, არ ჩა­ტა­რე­ბუ­ლა დე­ლი­მი­ტა­ცია-დე­მარ­კა­ცი­ის პრო­ცე­სი. უნდა აღი­ნიშ­ნოს ისიც რომ, საბ­ჭო­თა რუ­კე­ბის ორი ვერ­სია არ­სე­ბობს: რუ­კე­ბის ერთი ნა­წი­ლი ამ­ტკი­ცებს, რომ ეს სა­დაო მო­ნაკ­ვე­თი სა­ქარ­თვე­ლო­სია, ხოლო მე­ო­რე დო­კუ­მენ­ტით დგინ­დე­ბა სა­პი­რის­პი­რო, რომ თით­ქოს აზერ­ბა­ი­ჯანს ეკუთ­ვნის.

რო­გორც არ უნდა იყოს, არ­სე­ბობს უამ­რა­ვი და­მა­დას­ტუ­რე­ბე­ლი ის­ტო­რი­უ­ლი ფაქ­ტი იმი­სა, რომ და­ვით გა­რე­ჯი სა­ქარ­თვე­ლო­სია. ასე მა­გა­ლი­თად:

და­ვით გა­რე­ჯის უდაბ­ნო­თა წი­ნამ­ძღვრე­ბი და ბე­რე­ბი იყ­ვნენ სა­ქარ­თვე­ლოს სა­მე­ფო დარ­ბა­ზის წევ­რე­ბი, და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის­გან სა­გა­და­სა­ხა­დო შე­უ­ვა­ლო­ბა ჰქონ­დათ მი­ნი­ჭე­ბუ­ლი. რო­დე­საც დე­მეტ­რე მე­ო­რის ყა­ე­ნის კარ­ზე გამ­გზავ­რე­ბის სა­კი­თხი წყდე­ბო­და, ის­ტო­რი­უ­ლი წყა­რო­ე­ბის მი­ხედ­ვით, მო­იწ­ვი­ეს გა­რე­ჯე­ლი ბე­რე­ბი, რად­გან ისი­ნი აქ­ტი­ურ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას იღებ­დნენ პო­ლი­ტი­კურ პრო­ცე­სებ­ში.

უდაბ­ნო­ში არის მე­ცხრე-მე­ცხრა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის წარ­წე­რე­ბი. ათას­ზე მეტი ქარ­თუ­ლი წარ­წე­რაა. იქა­ურ ეკ­ლე­სი­ებ­ში, გა­მოქ­ვა­ბუ­ლებ­ში ბაგ­რატ მე­ო­თხის, თა­მარ მე­ფის, და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის ფრეს­კე­ბი და პორ­ტრე­ტე­ბია სულ და თუ ის სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რია არ იყო და იყო აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ან ალ­ბა­ნე­თის (ალ­ბა­ნი­ზა­ცი­ის თე­ო­რია წა­მო­ა­ყე­ნეს აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლებ­მა, თით­ქოს მათი წი­ნაპ­რე­ბი იყ­ვნენ ქრის­ტი­ა­ნი ალ­ბა­ნე­ლე­ბი, რომ­ლებ­საც ეკუთ­ვნო­დათ ეს ტე­რი­ტო­რია) რა ლო­გი­კაა იმა­ში, რომ მათ ქარ­თვე­ლი მე­ფე­ე­ბის პორ­ტრე­ტე­ბი მო­ხა­ტეს ყველ­გან და არა თა­ვი­ან­თი მმარ­თვე­ლე­ბის?" - ამ­ბობს ის­ტო­რი­კო­სი.

ოთხმე­ზუ­რის თქმით, ის რომ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი ახლა პრე­ტენ­ზი­ას გა­მოთ­ქვა­მენ და­ვით გა­რე­ჯზე, სერ­გო ორ­ჯო­ნი­კი­ძის (ამი­ერ­კავ­კა­სი­ის ფე­დე­რა­ცი­ის კავ­ბი­უ­როს ხელ­მძღვა­ნე­ლი) 1921 წელს მი­ღე­ბუ­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის „დამ­სა­ხუ­რე­ბაა“:

"ორ­ჯო­ნი­კი­ძის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით მოხ­და შიდა სა­ზღვრე­ბის დად­გე­ნა და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნელ­მა კო­მუ­ნის­ტებ­მა მო­ი­თხო­ვეს გარ­კვე­უ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი. ორ­ჯო­ნი­კი­ძემ ეს სა­კი­თხი გა­და­წყვი­ტა აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის სა­სარ­გებ­ლოდ, სირ­ცხვი­ლია მოძ­მე კო­მუ­ნის­ტებს შო­რის სა­ზღვრებ­ზე და­ვაო, ჩვენ მსოფ­ლიო პრო­ლე­ტა­რულ რე­ვო­ლუ­ცი­ას რომ მო­ვახ­დენთ, სა­ზღვრე­ბი სა­ერ­თოდ არ იქ­ნე­ბა და რა­ტომ უნდა ვი­და­ვოთ და რა­ტომ უნდა ვა­წყე­ნი­ნოთ ჩვენს ძმებ­სო?!

საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დაშ­ლის შემ­დეგ, მხა­რე­ე­ბის დრო­ე­ბი­თი შე­თან­ხმე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე, პი­რო­ბი­თი სა­ზღვა­რი გავ­ლე­ბულ იქნა მო­ნას­ტრის თხემ­ზე ისე, რომ სა­მო­ნას­ტრო კომ­ლექ­სის ყო­ველ­დღი­უ­რი ცხოვ­რე­ბა არ შეც­ვლი­ლა.

სხვა­თა შო­რის, მა­შინ­დელ­მა ცეკა-ს მდი­ვან­მა ჯუმ­ბერ პა­ტი­აშ­ვილ­მა, 1987-88 წლებ­ში ქარ­თულ-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნულ შეხ­ვედ­რებ­ზე, რომ­ლე­ბიც სწო­რედ ამ სა­ზღვრე­ბის დად­გე­ნას ეძღვნე­ბო­და (მა­რი­კა ლორ­თქიფ­ნი­ძე ეს­წრე­ბო­და და მის­გან ვიცი ეს), აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას წა­მო­უ­ყე­ნა სა­კი­თხი, რომ თუ ბერ­თუ­ბანს გად­მოგ­ვცემთ, ოთხ იმ­დენ ტე­რი­ტო­რი­ას მოგ­ცემთ სა­ნაც­ვლო­დო.

ეს ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის გავ­ცლის პრაქ­ტი­კა საკ­მა­ოდ მი­ღე­ბუ­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო გა­მოც­დი­ლე­ბაა, თუმ­ცა მა­შინ ვერ მო­ხერ­ხდა. თუმ­ცა, მა­შინ უდაბ­ნო­ზე სა­უ­ბა­რიც არ იყო, ახლა კი უდაბ­ნო­ზეც გა­მოთ­ქვეს პრე­ტენ­ზია" - აღ­ნიშ­ნავს პრო­ფე­სო­რი.

გი­ორ­გი ოთხმე­ზუ­რი ის­ტო­რი­ულ პა­რა­ლე­ლებს ავ­ლებს და სა­ქარ­თვე­ლოს უახ­ლეს ის­ტო­რი­ას იხ­სე­ნებს. იგი ამ­ბობს, რომ წინა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ 2006 წელს ფაქ­ტობ­რი­ვად უპ­რობ­ლე­მოდ გა­დას­ცა სომ­ხეთს ხუ­ჯა­ბის ივე­რი­ის ღვთის­მშობ­ლის ქარ­თუ­ლი მო­ნას­ტრის ტე­რი­ტო­რია.

„ხუ­ჯა­ბის მო­ნას­ტე­რი სა­სა­ზღვრო ზოლ­ში იყო მოქ­ცე­უ­ლი. ის­ტო­რი­უ­ლი დო­კუ­მენ­ტე­ბით, იგი ქარ­თუ­ლი მო­ნას­ტე­რია და მარ­ნე­უ­ლის რა­ი­ონ­ში შე­დი­ო­და. თუმ­ცა რად­გან მო­ნას­ტე­რი არ იყო მოქ­მე­დი, 2006 წელს გა­დას­ცეს სომ­ხეთს. იგი­ვე მოხ­დე­ბო­და და­ვით გა­რეჯ­თან მი­მარ­თე­ბა­შიც 2012 წელს, რო­დე­საც პირ­ვე­ლად ჩად­გნენ იქ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლი მე­სა­ზღვრე­ე­ბი. გა­რე­ჯი მა­შინ გა­და­არ­ჩი­ნა იმან, რომ ის მოქ­მე­დი მო­ნას­ტე­რია და ბე­რებ­მა ატე­ხეს გან­გა­ში, ის რომ მოქ­მე­დი არ ყო­ფი­ლი­ყო, დიდი ალ­ბა­თო­ბით, ახლა აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე იქ­ნე­ბო­და ოფი­ცი­ა­ლუ­რად" - აღ­ნიშ­ნა გი­ორ­გი ოთხმე­ზურ­მა.

ის­ტო­რი­კო­სის აზ­რით, გა­მო­სა­ვა­ლი სწო­რი და ქმე­დი­თი პო­ლი­ტი­კუ­რი ნა­ბი­ჯე­ბის გა­დად­გმა­შია. მი­იჩ­ნევს, რომ უნდა შე­იქ­მნას ერ­თობ­ლი­ვი კო­მი­სია, რო­მელ­შიც შევ­ლენ რო­გორც აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის და სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, ასე­ვე, სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სი­ი­სა და მუს­ლიმ­თა თე­მის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, გე­ოგ­რა­ფე­ბი, კარ­ტოგ­რა­ფე­ბი და ის­ტო­რი­კო­სე­ბი.

გა­რე­ჯის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სი და­ახ­ლო­ე­ბით 2,5 კი­ლო­მეტრზეა გან­თავ­სე­ბუ­ლი და მისი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნა­წი­ლი მოქ­ცე­უ­ლია სა­ქარ­თვე­ლო-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის 450 კი­ლო­მეტ­რი­ა­ნი სა­ზღვრის ერთ-ერთ და­უდ­გე­ნელ მო­ნაკ­ვეთ­ში. სა­ზღვრის სა­დე­ლი­მი­ტა­ციო ორ­მხრი­ვი სამ­თავ­რო­ბო კო­მი­სია, რო­მე­ლიც 1996 წლი­დან მუ­შა­ობ­და, არა­ერ­თი მცდე­ლო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, ვერ შე­თან­ხმდა ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე - გა­რე­ჯის მთის ნა­ხევ­რად უდა­ბურ კალ­თა­ზე, რო­მელ­ზეც სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სი მდე­ბა­რე­ობს.

და­ვით გა­რე­ჯის სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექ­სი ამ­ჟა­მად 20-ზე მეტი ის­ტო­რი­უ­ლი ძეგლის­გან შედ­გე­ბა. მათ შო­რი­საა სა­ბე­რე­ე­ბი, თეთ­რი უდაბ­ნო, ნათ­ლის­მცე­მე­ლი, წინ­წყა­რო, ჩი­ჩხი­ტუ­რი, ქო­ლა­გი­რი, თეთ­რი­სე­ნა­კე­ბი, დო­დოს რქა, დიდი ქვა­ბე­ბი, უდაბ­ნო, და­ვი­თის ლავ­რა, მრა­ვალ­წყა­რო, პი­რუ­კუღ­მა­რი, შავი სე­ნა­კე­ბი, ბერ­თა მთა, გან­სა­შო­რი, ბე­რე­ბის სერი, სა­ტორ­გე, კო­წა­ხუ­რა, ბერ­თუ­ბა­ნი, მღვი­მე, პა­ტა­რა ქვა­ბე­ბი, ვე­რან-გა­რე­ჯა... სა­მო­ნას­ტრო კომ­პლექსს აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი თა­ვი­ან­თი წი­ნაპ­რე­ბის - ქრის­ტი­ა­ნი ალ­ბა­ნე­ლე­ბის მემ­კვიდ­რე­ო­ბად მი­იჩ­ნე­ვენ და "კე­ში­კჩს" უწო­დე­ბენ. ქარ­თვე­ლი ის­ტო­რი­კო­სე­ბი­სათ­ვის კი და­ვით გა­რე­ჯი მე-6 სა­უ­კუ­ნის ქრის­ტი­ა­ნულ-მარ­თლმა­დი­დებ­ლუ­რი ეკ­ლე­სია და ქარ­თველ მარ­თლმა­დი­დე­ბელ­თა ერთ-ერთ მთა­ვა­რი სიწ­მინ­დეა.