ცემასა და არაადამიანურ მოპყრობაში ბრალდებული სამართალდამცველები და გამოუძიებელი გახმაურებული საქმეები

15 წლის ლუკა სირაძის საქმემ, კიდევ ერთხელ გამოკვეთა სისტემაში არსებული პრობლემები. ბიჭი, რომელმაც პოლიციაში დაკითხვის შემდეგ თვითმკვლელობა სცადა, სამართალდამცლების მხრიდან ფსიქოლოგიური ზეწოლის მსხვერპლი გახდა.

მოზარდის მიმართ ჩვენების იძულების ფაქტზე, უკვე დააკავეს საქმის გამომძიებელი მარიანა ჩოლოიანი. თუმცა, არასამთავრობო ორგანიზაცია "ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია", რომელიც სირაძის ოჯახის ინტერესებს იცავს, ირწმუნება, რომ არასრულწლოვანზე ზეწოლას პოლიციის კიდევ მინიმუმ 3 თანამშრომელი ახორციელებდა, რომელთა ვინაობაც დადგენილი არ არის.

დასტურდება ისიც, რომ ბავშვი პოლიციის განყოფილებაში მშობლის გარეშე დროის სხვადასხვა მონაკვეთში მხოლოდ პოლიციის თანამშრომელთა გარემოცვაში რამდენჯერმე დარჩა. მათ შორის არასრულწლოვანს ცალკე ესაუბრებოდა პოლიციის განყოფილების უფროსის მოადგილე.

ბოლო პერიოდში არაერთხელ გვსმენია სამართალდამცველების მიმართ ბრალდებები - მოქალაქეები პოლიციელებს სასტიკ ცემასა და არაადამიანურ მოპყრობაში ადანაშაულებენ.

AMBEBI.GE დაინტერესდა, რამდენად ეფექტურად იძიებს პროკურატურა ამგვარ საქმეებს.

2019 წელს საზოგადოებისთვის ორი გახმაურებული შემთხვევის შესახებ გახდა ცნობილი - უჩა ილაშვილის დაკავებასა და ზვიად მთავრიშვილის გარდაცვალების საქმის ფიგურანტი პოლიციელები, რომლებსაც არაადამიანურ მოპყრობაში ადანაშაულებენ, დღემდე აგრძელებენ უწყებაში მუშაობას. არცერთ მათგანს უფლებამოსილება არ შეჩერებია.

• უჩა ილაშვილის საქმე

მიმდინარე წლის 22 მარტს უჩა ილაშვილი და თორნიკე ტურიაშვილი ალაზნის აკრძალულ ტერიტორიაზე ნავით თევზაობდნენ. როგორც ილაშვილის ადვოკატი ყვება, ამ დროს გარემოს დაცვის ინსპექციის თანამშრომელმა ბესიკ შუბითიძემ, გაფრთხილების გარეშე ცეცხლი გაუხსნა ორივე მათგანს. თუმცა, უწყების თანამშრომელი საპირისპიროს ამტკიცებდა. შუბითიძის თქმით, თანამშრომელთან ერთად, გეგმიურ შემოვლაზე გურჯაანში, მდინარე ალაზნის ტერიტორიაზე იმყოფებოდა, რა დროსაც ბრაკონიერები შენიშნა, რომლებმაც მათი მისამართით ისროლეს. შუბითიძის თქმით, ბრაკონიერებს ნიღბები ეკეთათ და სახეები ვერ გაარჩია.

ილაშვილის ადვოკატის არჩილ ჩოფიკაშვილის ინფორმაციით, პოლიციელებმა ცემითა და არაადამიანური მოპყრობით წაიყვანეს დაკავებული და ტურიაშვილი განყოფილებაში. მისივე თქმით, უჩა ილაშვილს მთელი ღამის განმავლობაში ცემით აიძულებდნენ, მეგობრის საწინააღმდეგო ჩვენება მიეცა. საბოლოოდ, დაკავებულებს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის 173-ე მუხლით შეუდგინეს დაკავების ოქმი და ყვარლის დროებითი მოთავსების იზოლატორში გადაიყვანეს.

პროკურატურა საქმეს 333-ე მუხლით იძიებს, რაც სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებას გულისხმობს. ილაშვილის ადვოკატი არჩილ ჩოფიკაშვილი მიიჩნევს, რომ გამოძიება არაეფექტურად მიმდინარეობს. იმ შემთხვევაში, თუ გამოძიება დროულად და ეფექტურად არ წარიმართება, იგი ამ საქმის გასაჩივრებას სტრასბურგში გეგმავს.

• ზვიად მთავრიშვილის საქმე

2019 წლის 22 მარტს გურჯაანში, მთავრიშვილების ოჯახში მომხდარი შეკამათების გამო 112-ში ზარის შესვლის შემდეგ, პოლიციის თანამშრომლები მითითებულ მისამართზე მივიდნენ.

პროკურატურის ინფორმაციით, ზვიად მთავრიშვილი პოლიციის განყოფილებაში გამოკითხვის მიზნით გადაიყვანეს მას შემდეგ, რაც დასთან - მარინე მთავრიშვილთან კონფლიქტის დროს მისმა არასრულწლოვანმა დისშვილმა 112-თან დაკავშირების შედეგად სამართალდამცავების დახმარება ითხოვა.

ზვიად მთავრიშვილის ოჯახის ინფორმაციით, გურჯაანის სოფელ კაჭრეთში, პოლიციის შენობაში გადაყვანილი მამაკაცი სასტიკად სცემეს. სახლში დაბრუნების შემდეგ მთავრიშვილი თავის ტკივილს უჩიოდა და ამბობდა, რომ პოლიციელებმა სცემეს. მისი მდგომარეობა მეორე დღეს გაუარესდა, ძლიერი თავის ტკივილი დაეწყო და მეხსიერების პრობლემები შეექმნა.

მთავრიშვილი პირველ აპრილს გურჯაანის საავადმყოფოში უგონოდ გადაიყვანეს. დიაგნოზად დაუსვეს „ტრავმული სუბდურული სისხლჩაქცევა“, კომა. იმავე დღეს კი თბილისში, ღუდუშაურის კლინიკაში გადაიყვანეს. პაციენტი 15 აპრილს გარდაიცვალა.

ზვიად მთავრიშვილის მიმართ პოლიციელთა მხრიდან შესაძლო ძალადობის ფაქტზე, კახეთის საოლქო პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილში გამოძიება დაიწყო 2019 წლის 1 აპრილს გურჯაანის რაიონული სამმართველოს თანამშრომლების მიერ უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტზე, ჩადენილი ძალადობით, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სსკ-ის 333-ე მუხლის მე-3 ნაწილის "ბ" ქვეპუნქტით.

გავიხსენოთ უახლოეს წარსულში მომხდარი რამდენიმე სისხლის სამართლის საქმე, რომლებმაც უფლებადამცველების კრიტიკა გამოიწვია და ჩვენც, ჟურნალისტებსაც ბევრი კითხვის ნიშანი გაგვიჩინა.

• სერგო მამასახლისის საქმე

AMBEBI.GE-მ რამდენიმე თვის წინ მკითხველს ექსკლუზიურად გააცნო მსჯავრდებულ სერგო მამასახლისის საქმე. პატიმრის ინტერესებს არასამთავრობო ორგანიზაცია „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ იცავს. ორგანიზაციაში მიიჩნევენ, რომ მამასახლისი პოლიციის მხრიდან სასტიკი ცემისა და არაადამიანური მოპყრობის მსხვერპლი გახდა. იგი 2017 წლის სექტემბერში დეზერტირების ბაზრის მიმდაბრე ტერიტორიიდან აიყვანეს. სასამართლომ ყაჩაღობის ბრალი წაუყენა და ამჟამად სასჯელს იხდის გლდანის მერვე დაწესებულებაში.

მსჯავრდებული დანაშაულს არ აღიარებს და ამტკიცებს, რომ პოლიციამ მისგან აღიარებით ჩვენება გაუსაძლისი ფიზიკური და მორალური ზეწოლის შედეგად მოიპოვა. სერგო მამასახლისი აცხადებს, რომ სამართალდამცველები შვილის გაუპატიურებით დაემუქრნენ და თავზე პოლიეთილენის პარკი ჩამოაცვეს. მამასახლისის დაკავებისთანავე საქმეში ჩაერთო სახალხო დამცველის ოფისი, რომელმაც წინასწარი დაკავების იზოლატორში მყოფი ბრალდებული მოინახულა და დოკუმენტში აღწერა მისი ფიზიკური დაზიანებები.

ორი წელია რაც პროკურატურაში შესაძლო წამებასა და არაადამიანურ მოპყრობაში დადანაშაულებული პოლიცილების მიმართ საქმის გამოძიება მიმდინარეობს. ადვოკატი დიმიტრი ნოზაძე გამოთქვამს ეჭვს, რომ უწყებაში საქმე ფორმალურადაა აღძრული და რეალურად სიმართლის დასადგენად არაფერი კეთდება. მისი თქმით, იგი უშედეგოდ ცდილობს მიიღოს ინფორმაცია საგამოძიებო ორგანოსგან, თუ რა ეტაპზეა აღნიშნული საქმის ძიება.

ამ სტატიის გამოქვეყნების დღესვე (2019 წლის 22 თებერვალს) AMBEBI.GE-მ წერილობით მიმართა პროკურატურას და მოითხოვა ინფორმაცია, თუ რა ეტაპზეა აღნიშნული საქმის გამოძიების პროცესი. თუმცა უწყებისგან პასუხი არ მიგვიღია.

• დემურ სტურუას საქმე

კიდევ ერთი გახმაურებული საქმე, რომელშიც ბრალდებული პოლიციელი სასამართლომ გაამართლა - 2017 წლის 9 ივნისს ყოფილი პოლიციელი გოდერძი თევზაძე, რომელსაც ბრალი ედებოდა სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებისა და გარდაცვლილი დემურ სტურუას თვითმკვლელობამდე მიყვანაში, ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ გაამართლა.

22 წლის დემურ სტურუა 2016 წლის 7 აგვისტოს სამტრედიის რაიონში, სოფელ დაფნარში ჩამომხრჩვალი იპოვეს. მან თვითმკვლელობამდე დატოვა წერილი, რომლის თანახმადაც, თავი მოიკლა პოლიციელ გოდერძი თევზაძის ზეწოლის გამო. საქართველოს მთავარმა პროკურატურამ დემურ სტურუას წერილში მოხსენიებულ პოლიციელს, სამტრედიის რაიონული სამმართველოს უბნის ინსპექტორ-გამომძიებელს, გოდერძი თევზაძეს ბრალი 2016 წლის 29 აგვისტოს წაუყენა თვითმკვლელობამდე მიყვანის და სამსახურებრივი უფლებამოსილების ძალადობით გადამეტების მუხლით. მასზე გამოცხადებული ძებნის შემდეგ სამართალდამცავ უწყებებს თევზაძე თავად ჩაბარდა.

საქმეში არსებული ექსპერტიზის დასკვნით დადასტურდა თვითმკვლელობის წინ დემურ სტურუას მიერ დაწერილი წერილის ნამდვილობაც და მისი წამების ფაქტიც. სტურუას ოჯახის ინფორმაციით, ექსპერტიზის დასკვნით, გარდაცვლილს მარჯვენა ფეხის წვივზე აქვს დაზიანება, არის ნაცემი და წამების კვალი აღენიშნებოდა ენის მარცხენა მხარეზეც.

• ოდენა ბარამიას საქმე

ოდენა ბარამიას 2016 წლის აპრილში სენაკში ავტომობილი გაუფუჭდა, რის გამოც ღამე გაათია მანქანაში. მეორე დილით ფეხით გააგრძელა გზა, რის შემდეგაც მას პოლიციელები შეხვდნენ და ალკოტესტის გავლა მოსთხოვეს. ადვოკატის, ეკა ციმაკურიძის თქმით, თავდაპირველად ბარამიამ უარი განაცხადა ალკოტესტის გავლაზე, რადგანაც იგი მანქანას არ მართავდა, თუმცა შემდეგ მაინც გაიარა და სიმთვრალე არ დაუდგინდა. ციმაკურიძის თქმით, ბარამიას თავდაპირველმა უარმა გამოიწვია პოლიციელების გაღიზიანება, რის შემდეგ ის ჯერ პოლიციის მანქანაში სცემეს, შემდეგ პოლიციის განყოფილებაში.

პროკურატურამ გამოძიება დაიწყო სისხლის სამართლის კოდექსის 333–ე მუხლის მიხედვით, რაც სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებას ნიშნავს, თუმცა მოგვიანებით საქმე გადააკვალიფიცირა და გამოძიება 373–ე მუხლის მიხედვით დაიწყო, რაც ცრუ დასმენას გულისხმობს.

ბარამიას ინტერესებს იცავს არასამთავრობო ორგანიზაცია „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“. ორგანიზაციაში მიიჩნევენ, რომ საგამოძიებო უწყებებმა საქმე არასათანადოდ გამოიძიეს.

"აღსანიშნავია, რომ პოლიციელთა მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტზე გამოძიება შეწყდა ისე, რომ არ ჩატარებულა საქმის ყველა გარემოების სრულყოფილი შესწავლა და ყველა რელევანტური ფაქტის გადამოწმება. მაგალითად, არ არის დაკითხული დამლაგებელი, რომელმაც, ბრალდებულის განმარტებით, ცემის შემდეგ სისხლის კვალი გაწმინდა; არ არის ამოღებული და შემოწმებული ბრალდებულის ქურთუკი, რომელზეც ბრალდებულის მითითებით, აღინიშნებოდა სისხლის კვალი“ - განმარტავენ არასამთავრობო ორგანიზაციაში.

საია მიიჩნევს, რომ ზუგდიდის რაიონულმა სასამართლომ უსამართლო განაჩენი გამოიტანა. მათი განცხადებით, ამგვარი პრაქტიკის დამკვიდრება საგანგაშო შედეგებს გამოიღებს:

"სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს, იმ პირის სისხლის სამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემა ცრუ ბრალდების გამო, რომელიც აცხადებს, რომ სცემეს სამართალდამცავი უწყების წარმომადგენლებმა. მაშინაც კი, როცა საქმის გამოძიების ეტაპზე ან სასამართლოში განხილვის შედეგად უტყუარად ვერ დასტურდება პოლიციელთა მხრიდან ცემის ფაქტი, აღნიშნული არ წარმოადგენს საკმარის საფუძველს იმისთვის, რომ პირი, რომელიც ჩივის ცემის გამო, მიეცეს სისხლის სამართლის პასუხისგებაში ცრუ დასმენის ბრალდებით.

მნიშვნელოვანია, რომ ამგვარი პრაქტიკა უარყოფით ზეგავლენას ახდენს იმ მოქალაქეებზე, რომელთა მიმართ შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს პოლიციის მიერ უფლებამოსილების გადამეტებას, რათა ვერ გაბედონ აღნიშნულის გაცხადება, იმ შიშით, რომ საკმარისი მტკიცებულებების არარსებობის ან არაეფექტური გამოძიების გამო, შესაძლოა მათ წინააღმდეგაც დაიწყოს სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება ცრუ დასმენის ბრალდებით", - განმარტავენ ახალგაზრდა იურისტები.