"ეს ღირსების შემლახველია ბავშვისთვის" - როგორ ირღვევა თქვენი შვილის უფლებები სკოლებში მშობელთა კრებაზე?

საჯარო თუ კერძო სკოლებში მშობელთა კრებების ჩატარების პრაქტიკა საქართველოში ათწლეულებია არსებობს. თუმცა, მსგავსი კრებების ჩატარების ფორმა, საზოგადოების ქცევის განვითარებასთან ერთად არ იცვლება და იგი უკვე არათუ ვერ პასუხობს საერთაშორისოდ აღიარებულ მოთხოვნებს, არამედ ზოგი მოსაზრებით, პირდაპირ არღვევს ადამიანის უფლებებს.

პერსონალური მონაცემების დაცვის კულტურა საქართველოში განვითარების გზაზეა და შესაბამისად ბევრმა არც იცის, როგორ დაიცვას კანონი "პერსონალური მონაცემების შესახებ“, რომელიც კრძალავს ადამიანის პირადი ინფორმაციის გასაჯაროებას. ალბათ, ბევრი მასწავლებელი დღემდე არ დაფიქრებულა, რომ ნებსით თუ უნებლიედ, კანონს არღვევს მაშინ, როდესაც მშობელთა კრებებს ძველებურ ყაიდაზე ატარებს.

დღესაც ხშირია შემთხვევები, როდესაც სკოლებში ჩატარებულ კრებებზე მჟღავნდება ბავშვის პერსონალური ინფორმაცია: მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა, გონებრივი შესაძლებლობები და ოჯახის წევრების პირადი ინფორმაციაც კი.

AMBEBI.GE-ს რესპონდენტი გ.ნ. სკოლის მოსწავლის მშობელია, რომელმაც საკუთარი ვინაობის გამხელისგან თავი შეიკავა. ის გორის რაიონის ერთ-ერთი სოფლის საჯარო სკოლაში არსებულ ვითარებაზე გვესაუბრა. მისი თქმით, კრებებზე პედაგოგები ბავშვებს ნეგატიურ კონტექსტში მოიხსენიენ სხვა მშობლების თანდასწრებით.

"რაც ჩვენს სკოლაში ხდება, ჩემთვის სრულიად მიუღებელია. პრობლემა მასწავლებელმა მოსწავლესთან უნდა მოაგვაროს და არა საჯაროდ გამოიტანოს. თუ კი მასწავლებელი და მოსწავლე ვერ გადაჭრიან ამ პრობლემას, შემდეგ უნდა ჩაერთოს მშობელი და მასთანაც უნდა მოხდეს საკითხის ინდივიდუალურად განხილვა. ყოფილა შემთხვევა, როცა ჩემი შვილი ძალიან ცუდად დაუხასიათებია მასწავლებელს ყველას თანდასწრებით და ბავშვი ამას ძალიან დიდხანს განიცდიდა" - ამბობს რესპონდენტი.

AMBEBI.GE-ს კიდევ ერთი რესპონდენტი 15 წლის ბიჭია, რომელსაც მშობელთა კრებასთან დაკავშირებით არასასიამოვნო გამოცდილება აქვს:

"მეათე კლასში ვარ, მართალია სწავლით თავს არ ვიკლავ, მაგრამ აუცილებელი ხომ არ არის ყველამ კარგად ისწავლოს, ზოგს სხვა ინტერესები აქვს... ყოფილა შემთხვევა, როცა დედაჩემი დაუბარებია მშობელთა კრებაზე და ისე ვულანძღივარ მასწავლებელს, რომ დედაჩემს ძალიან შერცხვა და მეც ამის გამო ძალიან ვინერვიულე.

რადგან კარგად არ ვსწავლობ, ან თუნდაც ზოგჯერ ბიჭებს გაკვეთილი გაგვიცდენია, შეიძლება შეურაცხყოფა მომაყენოს მასწავლებელმა სხვების თანდასწრებით?! უზრდელი მიწოდოს და ა.შ? ბოლო დროს როცა ტარდება ასეთი კრებები, არ ვეუბნები ხოლმე დედაჩემს და არც ვეტყვი. ისე ნერვიულობს მერე და ისეთი გაგრძელება მოყვება ამას ოჯახში, მირჩევნია არც მივიდეს", - გვეუბნება სკოლის მოსწავლე.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ უკვე წლებია ბავშვთა საკითხებზე მუშაობს. ორგანიზაციის ხელმძღვანელი ანა აბაშიძე AMBEBI.GE-სთან საუბარში აღნიშნავს, რომ მსგავსი პრობლემით ორგანიზაციისთვისაც არაერთხელ მიუმართავთ მშობლებს. მისი განმარტებით, ასეთ შემთხვევებში სახეზეა ადამიანის უფლებების სერიოზული დარღვევა.

„სამწუხაროდ, აქამდე ამ პრობლემის განხილვა არ მომხდარა საჯარო სივრცეში, თუმცა ბოლო პერიოდში ხალხი აპროტესტებს ამ საკითხს. ჩვენი ორგანიზაციისთვისაც არაერთხელ მოუმართავთ მშობლებს. ისინი აპროტესტებდნენ, რომ მშობელთა კრებებზე ბავშვის პერსონალური ინფორმაცია მჟღავნდება. წარმოიდგინეთ, რომ თქვენი ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია, მაგალითად თქვენი სამედიცინო დასკვნა ან სხვა პირადი მონაცემი გახდეს ყველასთვის ხელმისწავდომი. ცალსახაა, აქ ილახება ადამიანის ღირსება.

ბავშვებთან კი განსაკუთრებით საფრთხილოა, რადგან ეს ინფორმაცია შეიძლება შემდგომში სხვა ახალი დანაშაულის მაპროვოცირებელი გახდეს, მაგალითად ბულინგის დაწყების მიზეზი ბავშვის მიმართ. სულ რომ არ მოჰყვეს შეურაცხმყოფელი განვითარება ამ ინფორმაციის გამჟღავნებას, ეს მაინც ღირსების შემლახველია ბავშვისთვის" - ამბობს იურისტი.

რაც შეეხება პრობლემის გადაწყვეტას, ანა აბაშიძე მიიჩნევს, რომ ეს მარტივად მოსაგვარებელია. უფლებადამცველის აზრით, მშობელთა კრებების ასეთი ფორმით ჩატარება უნდა აიკრძალოს.

"საჭიროა მხოლოდ განათლების სამინისტროს კეთილი ნება. საკითხს სისტემურად უნდა მიეხედოს, სამინისტრომ უნდა შეიმუშავოს წესი, რომლის მიხედვითაც ერთიანად აიკრძალება მშობელთა კრებების არსებული ფორმით ჩატარება, როგორც საჯარო, ისე კერძო სკოლებში" - ამბობს ანა აბაშიძე.

ამ მოსაზრებას იზიარებს ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუაც. იგი იმ ზიანის შესახებ საუბრობს, რაც შეიძლება მშობელთა კრებების არსებული სახით ჩატარების პრაქტიკამ მოუტანოს ბავშვებს.

"მშობელთა კრებები ჩემს ბავშვობაშიც ტარდებოდა, მე საბჭოთა სკოლაში მომიწია სწავლამ და რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, მაშინ დაცული იყო ის ყველაფერი, რასაც ახლა ჩვენ ვითხოვთ. მშობელთა კრებებზე ითქმებოდა მაგალითად, რომ ბავშვი ცელქია, მაგრამ ეს დახასიათება იყო ბავშვის მიმართ თანაგანცდით სავსე და აქცენტი კეთდებოდა იმაზე, თუ რა შეიძლება გაკეთებულიყო ვითარების გამოსასწორებლად.

აუცილებელია დაინერგოს ჰუმანური პრაქტიკა, ადამიანის ღირსებაზე ორიენტირებული, რომ ბავშვი არის პიროვნება დამოუკიდებელი ინდივიდი, რომელსაც აქვს თავისი ღირსებები და ასაკობრივი მოთხოვნილებები...

ბავშვმა თვითონვე უნდა გააცნობიეროს ის სირთულეები, რომელიც ვერ გადალახა და თუ კი ეს სხვა ნებისმიერი ვინმესგან გახდება შეფასების საგანი, ეს გამოიწვევს, რომ ბავშვი ვერ იქნება გადაწყვეტილებების მიმღები, თვითონ ვერ იქნება საკუთარი ცხოვრების ავტორი, რადგან ასეთ შემთხვევაში მას ართმევენ ავტორობას. როდესაც პრობლემაა, შეიძლება ელაპარაკოს მშობელი ბავშვს, ესაუბროს პედაგოგი უშუალოდ, მაგრამ ესეც ისეთი სიფრთხილითაა გასაკეთებელი, რომ პირდაპირ ბეწვის ხიდზე გავლაა.

არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იყოს შეფასებითი დამოკიდებულება მშობლებისა და პედაგოგის მხრიდან და რაც მთავარია, უნდა მოხდეს ბავშვის განცდის ამოცნობა. თუ ასე ვერ მოხდება, ყველა საუბარი იქნება საზიანო ბავშვისთვის, რადგან ბავშვი მაშინ განიცდის, რომ სამყარო მის მიმართ მტრულადაა განწყობილი. სინამდვილეში პირიქით უნდა მოხდეს, ბავშვმა უნდა აღიქვას, რომ სამყარო მის მიმართ კეთილგანწყობილია. აი, მაშინ ბავშვი პერსპექტივასაც ხედავს და შემართებაც ემატება“ - განუცხადა AMBEBI.GE-ს ნანა ჩაჩუამ.

რაც შეეხება განათლების ექსპერტებს, ისინი ევროპულ გამოცდილებაზე საუბრობენ და ისეთი ქვეყნების მაგალითები მოჰყავთ, სადაც ბავშვთა უფლებები უმაღლეს დონეზეა დაცული. მაგალითად, ირლანდიაში მშობელთა კრებები საერთოდ არ არსებობს. მასწავლებელი ბავშვს მშობელთან ატანს დალუქულ, ანონიმურ წერილს, რომლის გახსნა ბავშვს არ შეუძლია, ამას კი იმით ხსნიან, რომ კრიტიკულმა ინფორმაციამ ბავშვს თავმოყვარეობა არ შეულახოს.

საკითხთან დაკავშირებით AMBEBI.GE-მ საქართველოს განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს მიმართა. უწყებაში განგვიმარტეს, რომ აღნიშნულზე წერილობით მივმართოთ და ათი დღის ვადაში გვიპასუხებენ, უნდა ტარდებოდეს თუ არა არსებული ფორმით მშობელთა კრებები და გეგმავს თუ არა სამინისტრო ცვლილებებს აღნიშნული მიმართულებით. აღნიშნულზე განათლების სამინისტროს პოზიციას AMBEBI.GE მოგვიანებით შემოგთავაზებთ.