30-იანი წლების სისხლიანი ტერორი თანამედროვე სპექტაკლში და უპრეცედენტო ვიზუალური ეფექტები, რომელიც მაყურებელს წარმოდგენის მონაწილედ ხდის

8 აპრილს რუსთაველის თეატრში მედიაოპერა „თაბაშირის იუდა“ გაიმართება. ეს არის ერთმოქმედებიანი პიესა, რომლის ხანგრძლივობა 1 საათი და 20 წუთია. წარმოდგენის პრემიერა ბათუმის სახელმწიფო მუსიკალურ ცენტრში შედგა. ახლა მას თბილისელი მაყურებელი იხილავს.

სპექტაკლის სიუჟეტი გასული საუკუნის 30-იანი წლების რეალურ ამბავს მოგვითხრობს, რომელიც საბჭოთა ოკუპაციის დროს არსებულ ე.წ „წითელ ტერორს“ ეხება. ლიბრეტო აგებულია „სიბლაგში“ გადასახლებული სკოლის მასწავლებლის „გულაგიდან“ გამოგზავნილ წერილებსა და ე.წ. „კაგებეს“ უნიკალურ საარქივო მასალებზე დაყრდნობით. პიესა მოგვითხრობს საბჭოთა სადამსჯელო მანქანასა და სისხლიან რეპრესიებს შეწირული ოჯახის ამბავს - ამბებს დაპატიმრებებზე, დახვრეტაზე, წართმეულ ბავშვებზე, გაუბედურებულ ქალებზე...

სპექტაკლში გამოყენებულია როგორც საარქივო, ასევე უცნობი ქრონიკის მასალა.

უჩვეულო ვიზუალური ეფექტები და განათება მაყურებელს სპექტაკლის თანამონაწილედ ხდის.

მუსიკის ავტორი - ზაზა მარჯანიშვილია

პიესის ავტორი და დამდგმელი რეჟისორი - მარინა სალუქვაძე

ვიზუალური ეფექტები - მარიამ ლომიძე, მარინა სალუქვაძე, მალხაზ ბარბაქაძე

მთავარ როლებში - სოფო ხალვაში, მამუკა მანჯგალაძე

მარინა სალუქვაძე:

- ამ პიესის დაწერის იდეა სპონტანურად გაჩნდა მას მერე, რაც მამამ თავისი არქივი მანახა, სადაც უცნაურ, გაყვითლებულ ფურცლებზე სიბლაგიდან ბაბუის მოწერილი წერილები აღმოვაჩინე. სიბლაგი ერთ-ერთი გულაგი იყო ციმბირში, სადაც პოლიტპატიმრები იყვნენ გადასახლებულები.

ბაბუას პაპირუსის ქაღალდებზე ოჯახის წევრებისთვის - ცოლისთვის, დისთვის, ძმისთვის ჰქონდა მოწერილი წერილები. როდესაც მამას ის მასალა გამოვართვი, კითხვა დავიწყე, გაოგნებული ვიყავი. ეს არ იყო მხოლოდ ის, რაც მანამდე მესმოდა, - რომ რეპრესირებული ოჯახის შვილი ვიყავი და საშინელი წლები გამოიარა ჩემმა ოჯახმა. წერილებს ჩავუღრმავდი... ბევრმა რამემ შემაშფოთა, დამაფიქრა, დამთრგუნა...

მამას საზოგადოება „მემორიალის“ საარქივო მასალასთანაც ჰქონდა წვდომა, რადგანაც წლების განმავლობაში ამ საზოგადოების თავმჯდომარე იყო. მოკლედ, იქაც საოცარ ფაქტებს, დოკუმენტებს, ფირებს გადავაწყდი და აღმოვაჩინე, რამაც ჩემი ცხოვრება თითქოს თავდაყირა დააყენა. ამან კი ასეთი პიესის დაწერა და შექმნა გამოიწვია. ამ სპექტაკლმა შესაძლოა, სტალინისტების აგრესიაც კი გამოიწვიოს.

ძალიან გამახარა იმან, რომ ბათუმის სახელმწიფო ხელოვნების ცენტრმა შემომთავაზა - პიესა მათ სცენაზე განხორციელებულიყო. სპექტაკლზე მუსიკოსი, ჩემი მეუღლე ზაზა მარჯანიშვილი უკვე მუშაობდა, რომელმაც გადაწყვიტა, რომ წარმოდგენა მთლიანად მუსიკალური ყოფილიყო. ძალიან უჩვეულო ფორმა ავირჩიეთ. აქ არის კინოს, თეატრის, დოკუმენტალისტიკის, ვიდეოარტის სინთეზი. უჩვეულო სანახაობა გამოვიდა, რაზეც ძალიან ბევრი ვიმუშავეთ. პროექტში ჩაერთო ძალიან ცნობილი რეჟისორი მაკა ლომიძე. ასევე ვიზუალური არტის ძალიან კარგი სპეციალისტი მალხაზ ბარბაქაძე. კოსტიუმების მხატვარია ვერა ყიფიანი. მსგავსი პროექტების მომზადებას წელიწად-ნახევარი მაინც უნდა, მაგრამ რეკორდულ ვადებში ვიმუშავეთ - მთელი ვიზუალური მასალა სამ კვირაში შევქმენით, რაც გაოცებას იწვევს და სიამაყით ვამბობ, რომ სპექტაკლი მიწვეულია ევროპაში სხვადასხვა ფესტივალზე. თუმცა გვაქვს ბედნიერება, თბილისელ მაყურებელსაც ვანახოთ ჩვენი სპექტაკლი.

- რატომ დაარქვით ამ ნამუშევარს „თაბაშირის იუდა“?

- იმ დოკუმენტებში, რომლებიც ვახსენე, ისეთი ფაქტები, ამბები იყო, რომ ინსპირაცია მომივიდა, ასე დამერქვა, თუ რატომ, - ამას უკვე მაყურებელი ნახავს და მიხვდება. მეტს ვერაფერს ვიტყვი, წინასწარ არ მინდა, რომ იდეა გავყიდო.

მოკლედ, ეს არის მუსიკალური სპექტაკლი, ვიდეოარტი და ქრონიკა.

გამოყენებულია, რამდენიმე ეკრანი და სცენაზე რამდენიმე გამოსახულებაა. რაც შეეხება მონაწილეებს, მთავარ როლში ძალიან გაგვიმართლა, რომ სოფო ხალვაშია, გარდა იმისა, რომ ჩვენი საყვარელი ადამიანია, შესანიშნავი მომღერალია და გაირკვა, რომ გასაოცარი სამსახიობო ნიჭიც აქვს. ეს აღმოჩენა იყო. გარდა ამისა, მონაწილეობენ ბათუმის დრამატული თეატრის მსახიობები - მამუკა მანჯგალაძე, უნიჭიერესი მომღერალი და მსახიობი აჩიკო გოგიტიძე. საერთოდ, ბათუმი გამოირჩევა არაჩვეულებრივი ხმებით, საოცარი მომღერლებითა და შემსრულებლებით. უმეტესობა მათგანი ბათუმის სახელმწიფო მუსიკალურ ცენტრშია გაერთიანებული, რომელიც ამ პროექტის წარმდგენი გახლავთ... სპექტაკლში მონაწილეობს რუსთაველის თეატრის მსახიობი ბაჩო ჩაჩიბაია, რომელიც იუდას როლს ასრულებს.

პრემიერა სპეციალურად 9 აპრილის პერიოდს დავამთხვიეთ. წელს იმ ტრაგედიიდან 30 წელი გახდება. გვინდა, ჩვენი პატივისცემა და ხსოვნა გამოვხატოთ ამ დღისადმი. გასული საუკუნის 30-იან წლებში სისხლიანი ტერორის მსხვერპლნი იყვნენ ის ახალგაზრდები, რომლებიც 80-იანი წლების თავისუფალი საქართველოს იდეას შეეწირნენ.

ზაზა მარჯანიშვილი, მუსიკოსი, „თაბაშირის იუდას“ მუსიკის ავტორი:

- ერთ-ერთი რთული პროექტი იყო, რაზეც მიმუშავია. სულ თვალცრემლიანი ვაკეთებდი. მარინასთან ერთად, იმდენი საშინელება ვნახეთ მასალებში, იმდენ დოკუმენტს გავეცანით და გამოვიძიეთ, რა გითხრათ. უამრავი ისეთი ფაქტი და ამბავია, რაც ხალხმა არ იცის. როდესაც მათ ეცნობი, განცდა გაქვს, რომ ის ყველაფერი თითქოს შენ გადაგხდა. მე ეს განვიცადე. მერე იმ სევდის მუსიკალურად გადმოცემა, ოღონდ, მასზე ჯერ მუსიკის შექმნა ძალიან რთულია. მოკლედ, შეიძლება ვთქვა, რომ ერთი სიცოცხლე გავათავე. ბათუმში პრემიერაზე ბევრი თვალცრემლიანი ხალხი ვნახეთ, რაც იმას ნიშნავს, რომ სათქმელი ვთქვით და ეს მაყურებელმა გაიგო. მუსიკალური ორიენტაცია უფრო კლასიკურ მხარეზეა აღებული. ბათუმში ძალიან კარგი მომღერლები ვიპოვეთ, შესანიშნავად გაართვეს ამოცანას თავი.

მთავარ როლში სოფო ხალვაშია. ის ერთადერთი მომღერალია, რომელიც კლასიკურ ჟანრში არ მღერის, ამიტომ შევეცადე, მუსიკა ცოტა სხვანაირად დამეწერა. მანაც შესანიშნავად გაართვა თავი, საოცარი მუსიკალური ინტუიცია აქვს. ერთი შემოხედვით ხვდება, რა მინდა ხოლმე. მასთან ერთიერთობა, როგორც მუსიკოსის მუსიკოსთან, ძალზე კომფორტულია. მოკლედ, სამუშაოს სოფოსთან უფრო სხვა მიმართულება მიეცა, რაც კინომუსიკასთან უფრო ახლოა.

წარმოდგენა-პერფომანსი გახლავთ, რომელიც ალეგორიებითაა სავსე, მაგრამ თვითონ სათაური, ალეგორიასთან კავშირში არ არის.

სოფო ხალვაში:

- ძალიან ვაფასებ მარინას და ზაზას და გამიხარდა, რომ დამიკავშირდნენ. რა თქმა უნდა, შედგა ჩვენი თანამშრომლობა. რაც შეხება ამ პიესას, მძიმე საყურებელია. ეს არის მარინას ოჯახის ამბავი და ორმაგად უფრო მძიმე იყო. სანახავად რთულია ასევე დოკუმენტური კადრები და მისი გადახარშვა, რომ ეს ყველაფერი ჩვენმა წინაპრებმა გამოიარეს. ამის აღქმა აუცილებელი იყო, დადგმა, რომ მომავალმა თაობამ აუცილებლად უნდა იცოდეს, რა გამოვიარეთ. რა იყო და კარგია, რომ ამას თან დართული აქვს დოკუმენტური კადრები და გაცოცხლებულია თითოეული სცენა წერილების მიხედვით. მონაწილეობენ ოპერის მომღერლები, მაგრამ მხოლოდ ოპერის მიმართულება არ არის და ეს ყველაფერი ძალიან უხდება ერთმანეთს. თავად ზაზას მუსიკა ფანტასტიკურია და იმდენად ერთიანია ეს ყველფერი, მართლა სერიოზული სამუშაო აქვს მას ჩატარებული.