რეალურად რას აკეთებს პროკურატურის სპეციალური დეპარტამენტი, რომელსაც "სამართლიანობის აღდგენა" ევალება

"ოცნების" ხელისუფლება ქვეყნის სათავეში სამართლიანობის აღდგენის დაპირებით მოვიდა. ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ ათიათასობით მოქალაქე ელოდა, რომ ახალი მთავრობა გამოიძიებდა 2004-2012 წლებში სახელმწიფოს მიერ მოქალაქეების მიმართ ჩადენილ დანაშაულებს: ცემის, წამების, არაადამიანური და ღირსების შემლახავი მოპყრობის, ასევე ქონების იძულებით დათმობისა და სხვა ფაქტებს.

სწორედ ამ მიზნით, 2015 წელს მთავარ პროკურატურაში სპეციალური დეპარტამენტი შეიქმნა. მთავარი პროკურატურის სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტის საქმიანობა იუსტიციის მინისტრის #62 ბრძანებით რეგულირდება. AMBEBI.GE დაინტერესდა, რამდენად სამართლიანად და გამჭირვალედ მუშაობს მთავარი პროკურატურის სპეციალური დეპარტამენტი, ასრულებს თუ არა დაკისრებულ ფუნქციას და როგორია 4-წლიანი მუშაობის შედეგები.

პროკურატურამ AMBEBI.GE-ს მიაწოდა მონაცემები, რომლის მიხედვითაც ირკვევა, რომ დეპარტამენტი დღეის მდგომარეობით 462 სისხლის სამართლის საქმეზე აწარმოებს გამოძიებას. ამ წლების მანძილზე გახსნილია ქონების იძულებით ჩამორთმევის - 91 ფაქტი, ცემა-წამებისა და არასათანადო მოპყრობის - 20 ფაქტი, მხილებულია - 43 საჯარო მოხელე და დაზარალებულად ცნობილია 174 პირი.

პროკურატურის ინფორმაციით, დაზარალებულ პირებს დაუბრუნდათ 45 280 717 ლარის ღირებულების უძრავ-მოძრავი ქონება.

ამ შთამბეჭდავი ციფრების მიღმა ექსპერტები სხვა რეალობას ხედავენ და დეპარტამენტის საქმიანობაში არსებულ ხარვეზებზე საუბრობენ. არასამთავრობო ორგანიზაცია „ადამიანის უფლებათა ცენტრმა“ გასულ წელს გამოსცა კვლევა, რომელშიც სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტის საქმიანობაა შესწავლილი. როგორც ერთ-ერთი მკვლევარი, იურისტი გიორგი კაკუბავა AMBEBI.GE-სთან საუბარში განმარტავს, დეპარტამენტს არ გააჩნია კონკრეტული კრიტერიუმები, რომლითაც განსაზღვრული იქნება საქმეების წარმოებაში მიღება-არმიღების პროცესი:

„შერჩევის შემთხვევაშიც კი, არ არის ცნობილი, თუ რა კრიტერიუმებით ხელმძღვანელობს პროკურატურა. ხაზგასმით უნდა ითქვას, რომ დეპარტამენტის საქმიანობის სფეროში შემავალი განსაზღვრულ საქმეთა კატეგორიები საჭიროებს მეტ კონკრეტიკას და ამასთან, საქმეთა შერჩევის კრიტერიუმების არსებობას.

კვლევის მიზნებისთვის, ორგანიზაციამ ოფიციალური შეხვედრა გამართა პროკურატურის დეპარტამენტის წარმომადგენლებთან. მათ დაადასტურეს, რომ საქმეთა შერჩევის კრიტერიუმები წერილობითი სახით მართლაც არ არსებობს, რაც თავისთავად იწვევს არაერთ პრობლემას. პირველ რიგში პროკურატურას აძლევს ლავირების საშუალებას და ბადებს კითხვებს უწყების გამჭირვალობასთან დაკავშირებით“ - გვეუბნება კაკუბავა.

ყველაზე მეტად ამ დეპარტამენტს საქმეების გაჭიანურებას საყვედურობენ. ბაჩო შარაშენიძის საქმე (უვადო სასჯელს ზურაბ ზუბადალაშვილის მკვლელობის საქმეზე იხდის) პროკურატურის ამ დეპარტამენტმა ხელახლა გამოიძია და დაადგინა, რომ წინა ხელისუფლების დროს ბრალდებულს განაჩენი უსამართლოდ გამოუტანეს და მკვლელობასთან შარაშენიძეს არანაირი შეხება არ ჰქონია. თუმცა, უვადო მსჯავრდებულის თქმით, პროკურატურა მიზანმიმართულად აჭიანურებს საქმის მსვლელობის პროცესს:

"აუხსნელია, რატომ არაფერს აკეთებს ეს დეპარტამენტი, უკვე მერამდენედ მივწერეთ, შიმშილობაც გამოვაცხადე, ექვსი თვეა ვითხოვთ ელემენტარულ რამეს - ხომ გამოიძია ხელახლა ამ დეპარტამენტმა ჩემი საქმე? ხომ დაადგინა რომ ბევრი გაყალბება იყო იქ და მე მკვლელობა არ ჩამიდენია?! მიმართოს დადგენილებით უზენაეს სასამართლოს და ერთხელ და სამუდამოდ გაირკვევა - თუ დამნაშავედ მცნობენ აქ ვარ, მაგრამ ჩემი უდანაშაულობა საქმის მასალებში შავით თეთრზე იკითხება. ფაქტია, ვიღაცას არ აწყობს ჩემი გამოშვება" - აღნიშნა თეიმურაზ (ბაჩო) შარაშენიძემ AMBEBI.GE-სთან საუბრისას.

უმოქმედობაში ადანაშაულებს პროკურატურის სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტს ქონებაჩამორთმეული ბიზნესმენი გიორგი ხუროშვილიც. მას ბენზინგასამართი სადგურები „ნაციონალების“ დროს მუქარით ჩამოართვეს, რაც დაადასტურა ამ დეპარტამენტის მიერ წარმოებულმა ხელახალმა გამოძებამ და მას დაზარალებულის სტატუსიც მიენიჭა. თუმცა, როდესაც ჯერი ქონების დაბრუნებაზე მიდგა, ხუროშვილის შეფასებით, პროკურატურამ სრული უმოქმედობა გამოავლინა.

„მე მაქვს საფუძვლიოანი ეჭვი, რომ პროკურატურა ხელოვნურად ბლოკავს ჩემთვის ქონების დაბრუნების პროცესს. ქონების მართვის სააგენტო ითხოვს ერთადერთ დოკუმენტს - პროკურატურის დადგენილებას, რათა შესაძლებელი გახდეს ჩემთვის ქონების დაბრუნება. თვეში ორჯერ ვწერ პროკურატურას წერილს, ვთხოვ პასუხს კითხვაზე - რატომ არ აგზავნის დადგენილებას სააპელაციო სასამართლოში. ათეულობით წერილი მაქვს გაგზავნილი პარლამენტშიც - თუმცა არავინ პასუხს არ მცემს", - განაცხადა გიორგი ხუროშვილმა AMBEBI.GE-სთან საუბრისას.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „ადამიანის უფლებათა ცენტრის“ იურისტის გიორგი კაკუბავას თქმით, კვლევამაც გამოავლინა, რომ საქმეების გაჭიანურების პრობლემა, რეალურად დგას:

“ხშირია შემთხვევები, როდესაც დასკვნით ეტაპზე აუხსნელად ჭიანურდება საქმეები, რაც ბადებს ეჭვს, რომ მათ აქვთ გარკვეული ინტერესები, რომ არ დაუბრუნდეთ ამა თუ იმ პირს წართმეული ქონება, რადგან ყოფილა შემთხვევები, როდესაც ქონების მართვის სააგენტო ითხოვს პროკურატურის მიმართვას, რის შემდეგაც ამა თუ იმ პირს დაუბრუნებს სახელმწიფო უსამართლოდ ჩამორთმეულ ქონებას, თუმცა არის შემთხვევები, რომ პროკურატურა ამას არ აკეთებს“ - ამბობს კაკუბავა.

"ადამიანის უფლებათა ცენტრი" მიიჩნევს, რომ პროკურატურის სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების დეპარტამენტი დაუსაბუთებელ უარს ეუბნება მოქალაქეებს მათი საქმეების წარმოებაში მიღებაზე. ამის საილუსტრაციოდ ორგანიზაციამ რამდენიმე საქმე მოიყვანა, რომელთა მიხედვითაც, პროკურატურამ უარი ისე განაცხადა გამოძიების დაწყებაზე, რომ საქმის მასალებს არც კი გაცნობია.

„ორი იდენტური საქმე შევიდეს, შესაძლებელია ერთზე დაიწყოს გამოძიება, ან არ მიიღონ საერთოდ წარმოებაში, ხშირ შემთხვევაში უარი დაუსაბუთებელია, რაც შეიძლება დაკავშირებული იყოს კადრების სიმწირესთან. თითო პროკურორს თუ გამომძიებელს 50-მდე საქმე აწერია, რისი განხილვაც ფიზიკურად შეუძლებელია. იმ ფონზე, რომ ასიათასობით განცხადებაა შესული პროკურატურაში, ხალხი ითხოვს სამართლიანობის აღდგენას, აუცილებელია გაიზარდოს საშტატო ერთეული, რათა უფრო დროულად და ეფექტურად მოხდეს საქმეების გამოძიება" - აღნიშნა იურისტმა.

ოფიციალური ინფორმაციით, პროკურატურის სამართალწარმოების პროცესში ჩადენილი დანაშულის გამოძიების დეპარტამენტი 24 თანამშრომლითაა დაკომპლექტებული. მათი ხელფასები 1500 ლარიდან 5 600 ლარამდე მერყეობს.