"გზადაგზა ქართულ წარწერებს ვკითხულობდი, სოფლის ბანერებზე, მაღაზიებზე, სილამაზის სალონებზე, ავტომანქანებზე და გული ყელში მებჯინებოდა... ჩვენი, ქართულწარწერიანი ავტობუსის დანახვაზე ადგილობრივები ჩერდებოდნენ და ჩვენთან საუბარს იწყებდნენ ძველი, კახეთში უხუცესი ხალხისგან შემორჩენილი ქართული სიტყვებით... თითქოს დროში ვმოგზაურობდი და ბედნიერებისგან ემოციები ყელში მიჭერდა..." - ასე იხსენებს ფერეიდანში რამდენიმედღიან მოგზაურობას მარიამ ხატიაშვილი, რომელიც იქ მიღებულ ამაღელვებელ ემოციებს უზიარებს AMBEBI.GE-ს მკითხველს.
- ყოველთვის მინდოდა იქ ჩასვლა, მაგრამ რატომღაც აქამდე ვერ მოვახერხე. იქ მიღებული სითბო და სიხარული ამდენი წლის ლოდინად ღირდა! ირანში, ქაშანში, ისპაჰანსა და ფერეიდანში ტურით ჩავედით. ცამეტნი ვიყავით...
ფერეიდანის ტური, როგორც მოსალოდნელი იყო, გამორჩეულად ემოციური აღმოჩნდა... ჩვენი ჩასვლის შესახებ მხოლოდ სასტუმროს მენეჯერმა იცოდა. გზაში, როგორც იქაურობას მივუახლოვდებოდით, შემხვედრი მანქანები შუქების ანთებით გვესალმებოდნენ. ვიკითხე - რა ხდება-მეთქი? ასე ხვდებიან ქართულ სანომრე ნიშნებიან მანქანებსო....
სოფელ მარტყოფში რომ ჩავედით, რამდენიმე წუთში ათეულობით ადამიანი მოგროვდა - გაიგეს, რომ ქართველები ვიყავით და ძალიან თბილად გვხვდებოდნენ. თავიდან, ქალები თავს იკავებდნენ და ფანჯრებიდან გვიყურებდნენ, შემდეგ მამაკაცებმა დართეს ნება და გოგონებიც შემოგვიერთდნენ, კახური აქცენტით გვესაუბრებოდნენ, საქართველოზე გვეკითხებოდნენ...
- სოფლებს ქართული სახელების ჰქვიათ, არა?
- დიახ. ფერეიდანში ასეა. იქიდან ჩუღურეთში წავედით და მარტყოფელები უკან მანქანით გამოგვყვნენ - ჩვენთან ურთიერთობის დრო ეცოტავათ და იმიტომ გამოგყვნენო, ამიხსნეს. ცრემლები ვეღარ შევიკავე, როდესაც ვნახე, რომ თითქმის ყველა მარკეტს, მაღაზიასა და სახლებზე, სპარსულთან ერთად, ქართული წარწერები იყო... "დიდება უფალს", "იხარე ქართველო", "საქართველო სამშობლოა" - ასეთი ტიპის ფრაზები იყო...
- ერთმანეთში რა ენაზე საუბრობდნენ?
- მხოლოდ ჩვენთან კი არა, ან ჩვენს გასაგებად საუბრობდნენ, ზოგადად ქართულად საუბრობენ თურმე, რამაც კიდევ უფრო ამიჩუყა გული... ჩვენს დანახვაზე ერთმანეთს ქართულად ეკითხებოდნენ: რა ხდებაო? გვეფერებოდნენ - "ნამაზი" ხალხი ხართო. შემდეგ აგვიხსნეს, ლამაზს ნიშნავსო...
იქიდან სოფელ ვაშლოვანში წავედით და იქაც იგივე დაგვხვდა... თითქმის ყველა ქართულად საუბრობდა და ჩვენიც ესმოდათ. თავიდან ერიდებოდათ, ჩვენს ნაუბარს ვერ გაიგებთო... შემდეგ ვუთხარით, ყველაფერი გვესმისო, უფრო გაიხსნენ... ცუდი ამინდი იყო, ძალიან ციოდა და ვაშლოვანში ჩვენი მისვლა ვერ გაიგეს. ქუჩაში ბავშვები შევნიშნეთ და გამოველაპარაკეთ, მაგრამ პასუხი არ გაგვცეს. ცოტა რომ დავშორდით, დავუძახე: მოდით ჩვენთან-მეთქი და მომაძახეს - შენ თვითონ მოდიო... მათთან რამდენიმე პატარა ვიდეოც ჩავწერე, თუ როგორ საუბრობდნენ ქართულად...
შემდეგ იქაური ქალი გამოვიდა და ჩაიზე დაგვპატიჟა. ამდენი დრო არ გვქონდა და უარის თქმა დავაპირეთ, მაგრამ შემდეგ ძალიან კატეგორიულად მოგვთხოვა, - როგორ, ქართველები ჩამოსული ხართ და სტუმრად არ შემოხვალთო?! უარს აზრი არ ჰქონდა. ქართული სტუმარ-მასპინძლობა იქ შევიგრძენი, სიხარულისგან თვალები უციმციმებდა, შვილს დაურეკა - ქართველები გვყავს სტუმრადო...
- ქართულ კერძებს ამზადებენ?
- ასე, თქვენსავით სტუმრად ჩამოსულმა ქართველებმა გვასწავლესო, გვითხრეს. ჩურჩხელა განსაკუთრებით გვიყვარსო... მათთან საუბრისას ჩემი მოგვარეები, ხატიაშვილები ვიპოვე. ისინიც ძალიან ბედნიერები იყვნენ. ყველა, ვისაც კი მივესალმებოდით - "სახჩი" წამოდითო გვეუბნებოდნენ...
ვაშლოვანში, ერთ-ერთ სახლს "სამშობლო საქართველო" ეწერა და ოთხივე კედელზე ქართული ლექსი იყო ამოტვიფრული... ძირითადი გვარები: ონიკაშვილი, სეფიაშვილი, იოსელიანი, გუგუნაშვილი... თუმცა, დაბოლოება შვილი აღარ აქვთ, ჩემი მოგვარეები ხატიკანად იწოდებიან, თუმცა, თავისი ძირძველი გვარი ყველამ იცის... ჩემმა მოგვარეებმა, კახური აქცენტით მითხრეს – წარმოშობით სიღნაღიდან ვართო... ეს სიტყვები ისე წარმოთქვეს, როგორც ჩემი წინაპრებისგან რომ მაქვს მოსმენილი...
ბოლოს, ერთ-ერთ ქართულ კაფეში შევედით სავახშმოდ და იქიდან გამოსულებს, თოვლი დაგვხვდა. თურმე ძალიან იშვიათად თოვს და ადგილობრივებმა გვითხრეს - ბედნიერ ფეხზე მოსულხართო. სასტუმროში კიდევ ერთი ფერეიდნელი ქართველი მოგვადგა, რომელიც იმ დღეებში ერთ-ერთი სოფელში ვნახეთ. ახალგაზრდა გაბრაზებული ბიჭი, ქოლგა ეხურა - თქვენი ჯგუფის წევრმა ჩემი ნომერი ჩაიწერა, შემპირდა გესტუმრებით და რატომ დამაღალატეთ, გეძებდითო...
ემოციებისგან ცრემლებს ვერ ვიკავებდით... ღამის 11 საათი იყო, მაგრამ უარი ვერ ვუთხარით. ოჯახში ეტყობოდათ, რომ მთელი დღე სამზარეულოში იფუსფუსეს, რადგან გველოდნენ. სახლში, ტელევიზორში, "სხვა საქართველო სად არის" ჰქონდათ ჩართული და ეს იყო ბოლო აკორდი, - მოზღვავებულ ემოციებს გზა გავუხსენი და ვიტირე...
გვითხრეს, აქედანაც ჩადიან ჩვენგან საქართველოში, მაგრამ მათთვის, ვინც ამას ვერ ახერხებს, ქართველების სტუმრობა ოცნების ახდენას ჰგავსო!"