ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტა დო­ლარ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში მიმ­დი­ნა­რე წლის აგ­ვის­ტო­დან უფა­სურ­დე­ბა. 10 აგ­ვის­ტო­დან დღემ­დე, ლარი თით­ქმის 30 თეთ­რით გა­უ­ფა­სურ­და. სა­ვა­ლუ­ტო ჯი­ხუ­რებ­ში ერთი დო­ლა­რის ყიდ­ვა დღე­ი­სათ­ვის 2.77 ლა­რად არის შე­საძ­ლე­ბე­ლი.

ცოტა ხნის წინ ლა­რის კრი­ზის­ზე გან­ცხა­დე­ბა გა­ა­კე­თა პარ­ლა­მენ­ტის თავ­მჯდო­მა­რემ. ირაკ­ლი კო­ბა­ხი­ძის თქმით, პარ­ლა­მენ­ტი აღ­მას­რუ­ლე­ბელ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას­თან და ეროვ­ნულ ბანკთან ერ­თად ყვე­ლა­ფერს გა­ა­კე­თებს, რათა კურ­სი დას­ტა­ბი­ლურ­დეს. სა­ინ­ტე­რე­სოა, რის გა­კე­თე­ბას აპი­რებს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ამის­თვის?

ექ­სპერ­ტე­ბი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ არც ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი და არც სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბა ლა­რის კურ­სის სტა­ბი­ლუ­რო­ბის­თვის არა­ფერს აკე­თებს. რო­გორც „ინ­ტერპრეს­ნი­უსს“ ეკო­ნო­მის­ტმა აკა­კი ცო­მა­ი­ამ გა­ნუ­ცხა­და, თუ ლარ­მა გა­ნაგ­რძო გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა, მო­უ­ლოდ­ნე­ლად მოხ­დე­ბა ინფლა­ცია, რაც სტი­ქი­ურ სა­ხეს მი­ი­ღებს.

„ეროვ­ნულ ბანკს აქვს მკვეთ­რად გა­ცხა­დე­ბუ­ლი მი­ზა­ნი, რომ მისი სა­მიზ­ნე არის ინფლა­ცია და არა ლა­რის კურ­სი. ამი­ტომ, რო­გორც ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი ამ­ბობს, ის ჩა­ერ­თვე­ბა მა­შინ, თუ ფა­სე­ბის დონე გა­და­ა­ჭარ­ბებს მიზ­ნობ­რივ მაჩ­ვე­ნე­ბელს, სხვა შემ­თხვე­ვა­ში კი იგი არ ჩა­ერ­თვე­ბა, რო­გო­რიც არ უნდა იყოს კურ­სი ბა­ზარ­ზე.

გან­ვი­თა­რე­ბა­დი ტი­პის სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის ეს არის არას­წო­რი მიდ­გო­მა. ინფლა­ცი­ის პრობ­ლე­მა შე­საძ­ლე­ბე­ლია უცებ და მო­უ­ლოდ­ნე­ლად მარ­თლაც დად­გეს იმ შემ­თხვე­ვა­ში თუ ლარი გა­უ­ფა­სუ­რე­ბას გა­ნაგ­რძობს. სა­ვაჭ­რო პარტნი­ო­რებ­თან შე­და­რე­ბით შე­საძ­ლოა, კონ­კრე­ტულ პე­რი­ოდ­ში ლარი გამ­ყარ­და, მაგ­რამ ეს ბევ­რს არა­ფერს ნიშ­ნავს და ბევ­რს არა­ფერს ცვლის. თუ ლარი უფა­სურ­დე­ბა, ის სა­ქო­ნე­ლი და მომ­სა­ხუ­რე­ბა, რომ­ლის შეს­ყიდ­ვა დო­ლარ­ში ხდე­ბა, მა­ინც ძვირ­დე­ბა.

დო­ლარ­ში შეს­ყიდ­ვე­ბი ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ისე­თი ტი­პის სა­ქო­ნელ­ზე, რო­გო­რიც არის ნავ­თო­ბპ­რო­დუქ­ტე­ბი, გაზი და ა.შ. რაც უკვე წარ­მო­ად­გენს საკ­მა­ოდ დიდ რისკს, რომ ამ ტი­პის სა­ქო­ნელ­ზე ფა­სე­ბის ზრდა ავ­ტო­მა­ტუ­რად გა­მო­იწ­ვევს სხვა ტი­პის სა­ქო­ნელ­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე ფა­სის ზრდას.

ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი საკ­მა­ოდ დიდ ბომბზე ზის, რად­გან თუ ლარ­მა გა­ნაგ­რძო გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა, მო­უ­ლოდ­ნე­ლად მოხ­დე­ბა ინფლა­ცია, ეს პრო­ცე­სი სტი­ქი­უ­რად წავა და სტი­ქი­ურ სა­ხეს მი­ი­ღებს. შე­სა­ბა­მი­სად, ეროვ­ნულ ბანკს მო­უ­წევს მძი­მე ზო­მე­ბის მი­ღე­ბა ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით.

ამას­თან, რო­გორც ეკო­ნო­მის­ტი აღ­ნიშ­ნავს, ლა­რის კურ­სის დე­ვალ­ვა­ცი­ას ხელს უწყობს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის მო­ლო­დი­ნიც, რომ­ლის გა­სა­ქარ­წყებ­ლად ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი კონ­კრე­ტულ ნა­ბი­ჯებს არ დგამს.

„ქვე­ყა­ნა­ში არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბა არის შემ­დგო­მი: ადა­მი­ა­ნის მო­ლო­დი­ნი მო­მა­ვალ­თან და­კავ­ში­რე­ბით არის გა­უ­გე­ბა­რი და ბუნ­დო­ვა­ნი. არ ვი­ცით, რომ ეკო­ნო­მი­კა ან ჩვე­ნი ცხოვ­რე­ბა მო­მა­ვალ­ში გა­უმ­ჯო­ბეს­დე­ბა. ეს გვა­ი­ძუ­ლებს თი­თო­ე­ულ ჩვენ­განს, რომ კონ­კრე­ტუ­ლი მოქ­მე­დე­ბე­ბი გან­ვა­ხორ­ცი­ე­ლოთ, რაც ლარს უფრო და უფრო აუ­ფა­სუ­რებს ანუ ჩვენ ვცდი­ლობთ, ლარი მო­ვი­შო­როთ, რო­დე­საც არ გჭირ­დე­ბათ ის შეს­ყიდ­ვის გარ­და სხვა რა­მე­ში.

მო­სახ­ლე­ო­ბა რო­გორც კი გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლებს კონ­კრე­ტულ ტრან­ზაქ­ცი­ას, სას­წრა­ფოდ გა­და­ყავს უცხო­ურ ვა­ლუ­ტა­ში ან სხვა აქ­ტივ­ში, რად­გან არ აქვთ ნდო­ბა ლა­რის მი­მართ, რომ ის კი­დევ უფრო მე­ტად არ გა­უ­ფა­სურ­დე­ბა. ეს არის მო­ლო­დი­ნე­ბის ფაქ­ტო­რი, რაც იწ­ვევს ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბას. ამ პრო­ცეს­ში, მო­ლო­დი­ნე­ბის ფაქ­ტო­რე­ბის მარ­თვა შე­უძ­ლია ეროვ­ნულ ბანკს. მას კონ­კრე­ტუ­ლი ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით, შე­უძ­ლია აგ­რძნო­ბი­ნოს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას, რომ ლარი არ გა­უ­ფა­სურ­დე­ბა მო­ლო­დი­ნე­ბის ფაქ­ტო­რე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე. ეროვ­ნულ ბანკს შე­უძ­ლია მო­ლო­დი­ნე­ბის მარ­თვა“, - აღ­ნიშ­ნა ცო­მა­ი­ამ.

პრო­ფე­სო­რი ლადო პა­პა­ვა პო­ლი­ტი­კო­სებს ურ­ჩევს, თავი შე­ი­კა­ვონ ისე­თი გან­ცხა­დე­ბე­ბის­გან, რო­მე­ლიც მი­მარ­თუ­ლია პირ­და­პირ ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში ჩა­რე­ვის­კენ. ამას­თან აცხა­დებს, რომ ვე­რა­ნა­ირ კრი­ტი­კას ვერ უძ­ლებს თა­ვად ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის პო­ლი­ტი­კა.

„პო­ლი­ტი­კუ­რი ჩა­რე­ვა ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში არის შეც­დო­მა. ეს და­უშ­ვე­ბე­ლია. ამას გან­სა­ზღვრავს სა­ქარ­თვე­ლოს კონ­სტი­ტუ­ცია და ამას გან­სა­ზღვრავს ორ­გა­ნუ­ლი კა­ნო­ნი სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის შე­სა­ხებ. ამი­ტომ პო­ლი­ტი­კო­სებს ვურ­ჩევ­დი, რომ თავი შე­ი­კა­ვონ ისე­თი გან­ცხა­დე­ბე­ბის­გან, რო­მე­ლიც მი­მარ­თუ­ლია პირ­და­პირ ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში ჩა­რე­ვის­კენ.

მე­ო­რე მხრივ გე­ტყვით, რომ ვე­რა­ნა­ირ კრი­ტი­კას ვერ უძ­ლებს თვი­თონ ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის საქ­მი­ა­ნო­ბა. დღეს მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლია მო­ნე­ტა­რუ­ლი პო­ლი­ტი­კის აგე­ბა ინფლა­ცი­ის თარ­გე­თი­რე­ბა­ზე ანუ მხო­ლოდ ინფლა­ცი­ის მაჩ­ვე­ნებ­ლის მიზ­ნობ­რივ მაჩ­ვე­ნებ­ლად წარ­მოდ­გე­ნა­ზე.

მარ­ტი­ვად რომ ვთქვათ, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნი ავ­ტო­მო­ბილს მარ­თავს, მხო­ლოდ სიჩ­ქა­რეს არ უყუ­რებს, არა­მედ აკონ­ტრო­ლებს საწ­ვა­ვის ავ­ზში არ­სე­ბულ ვი­თა­რე­ბა­საც ანუ მძღო­ლი რამ­დე­ნი­მე პა­რა­მეტრს უყუ­რებს. ეს მა­გა­ლი­თი იმის­თვის მო­ვიყ­ვა­ნე, რომ ავ­ტო­მო­ბი­ლის მარ­თვა უფრო მარ­ტი­ვი პრო­ცე­სია და მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, სულ 2 პა­რა­მეტრს მა­ინც უნდა ვუ­ყუ­როთ. ახლა წარ­მო­იდ­გი­ნეთ ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი უყუ­რებს მხო­ლოდ ინფლა­ცი­ას. ეს აბ­სო­ლუ­ტუ­რად არ არის სწო­რი “, - გა­ნა­ცხა­და ლადო პა­პა­ვამ „ინ­ტერპრეს­ნი­უს­თან“ სა­უ­ბარ­ში.

პრო­ფე­სო­რი აცხა­დებს, რომ რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა­ში პო­ლი­ტი­კუ­რი და­ძა­ბუ­ლო­ბა იზ­რდე­ბა, თან­მდე­ვი პრო­ცე­სია ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის გაც­ვლი­თი კურ­სის ცვლი­ლე­ბა. მი­სი­ვე თქმით, ამას ადას­ტუ­რებს მე­ზო­ბელ ქვეყ­ნებ­ში არ­სე­ბუ­ლი ვი­თა­რე­ბა.

„ეროვ­ნულ­მა ბან­კმა დრო­უ­ლად უნდა გა­ა­კე­თოს გან­ცხა­დე­ბე­ბი, ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში ის იგ­ვი­ა­ნებს და არ არის ადექ­ვა­ტუ­რი. არას­წო­რი გან­ცხა­დე­ბე­ბი, რა თქმა უნდა, აზი­ა­ნებს ლა­რის კურსს. რაც შე­ე­ხე­ბა არ­ჩევ­ნებს, რა თქმა უნდა, არ­ჩევ­ნე­ბი ის პე­რი­ო­დია, რო­დე­საც პო­ლი­ტი­კუ­რი და­ძა­ბუ­ლო­ბა იზ­რდე­ბა, ხოლო ეს აი­სა­ხე­ბა ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის გაც­ვლით კურ­სზე. ამის მა­გა­ლი­თია ჩვე­ნი მე­ზობ­ლე­ბი. ამ კუ­თხით გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი არა­ფე­რი ხდე­ბა ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში, უბ­რა­ლოდ, არ მინ­და სი­ტუ­ა­ცი­ით ისარ­გებ­ლოს ორმა მსხვილ­მა ბან­კმა, რომ­ლე­ბიც ხან­და­ხან აქეთ კარ­ნა­ხო­ბენ ეროვ­ნულ ბანკს თა­მა­შის წე­სებს,“ - გა­ნა­ცხა­და ლადო პა­პა­ვამ.

პარ­ლა­მენ­ტის დარ­გობ­რი­ვი ეკო­ნო­მი­კი­სა და ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ლი­ტი­კის კო­მი­ტე­ტის თავ­მჯდო­მა­რე რო­მან კა­კუ­ლია აცხა­დებს, რომ პრო­ცეს­ში ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი მყი­სი­ე­რად ჩა­ერ­თვე­ბა, რო­გორც კი ამის სა­ჭი­რო­ე­ბა და­ფიქ­სირ­დე­ბა და ინფლა­ცი­ის მხრივ რის­კე­ბი გაჩ­ნდე­ბა.

„ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის პრო­ცეს­ში ყო­ვე­ლი პუნ­ქტით ცვლი­ლე­ბის დროს ერ­თმა­ნე­თი­სა­გან გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი გან­მარ­ტე­ბე­ბი ვერ გა­კეთ­დე­ბა. ჩვენ ვი­ცით გრძელ­ვა­დი­ა­ნი მოგ­ვა­რე­ბის რე­ცეპ­ტი რაში მდგო­მა­რე­ობს. ცხა­დია, აქ სა­უ­ბა­რია, რომ გა­ი­ზარ­დოს წარ­მო­ე­ბის ხვედ­რი­თი წილი სწო­რედ იმ სა­ვა­ლუ­ტო კა­პი­ტა­ლის ფორ­მი­რე­ბა­ში, რო­მე­ლიც ლარ­ზე ასე მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად ზე­მოქ­მე­დებს. არ­სე­ბობს მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სი, რო­მელ­ზეც სი­ახ­ლეს მე ვე­რა­ფერს ვერ ვი­ტყვი.

მთა­ვა­რია, რომ ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი სი­ტუ­ა­ცი­ას აკონ­ტრო­ლებს. ის ზუს­ტად და­ა­ფიქ­სი­რებს იმ მო­მენტს, რო­დე­საც მისი ჩა­რე­ვა გარ­და­უ­ვა­ლი იქ­ნე­ბა, რათა არ მოხ­დეს ინფლა­ცი­ა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ზე­გავ­ლე­ნა. სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლია ყვე­ლა იმ ძი­რი­თა­დი პა­რა­მეტ­რის შე­სა­ხებ, რომ­ლი­თაც ლა­რის კურ­სი ფორ­მირ­დე­ბა.

შე­მიძ­ლია და­ვა­დას­ტუ­რო, რომ აქ გარ­კვე­უ­ლი მო­ლო­დი­ნი ნამ­დვი­ლად მო­ნა­წი­ლე­ობს. ჩემი აზ­რით, ამ ეტაპ­ზე ეს მო­ლო­დი­ნი არის ერთ-ერთი გა­დამ­წყვე­ტი. თუკი ლა­რის კურ­სის შემ­დგო­მი რყე­ვა მოხ­დე­ბა, აქ ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის ხვედ­რი­თი წილი ძა­ლი­ან დი­დია, რო­მელ­თა­ნაც კო­მუ­ნი­კა­ცია გვაქვს და მას გა­აჩ­ნია მზა­ო­ბა, რომ ისე­თი ინ­ტერ­ვენ­ცია გა­ა­კე­თოს, რათა ლა­რის კურ­სის გამო ინფლა­ცი­ამ სე­რი­ო­ზუ­ლი დარ­ტყმა არ მი­ი­ღოს“, - გა­ნუ­ცხა­და “ინ­ტერპრეს­ნი­უსს“ რო­მან კა­კუ­ლი­ამ.

ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის ყო­ფი­ლი დი­რექ­ტო­რი, „ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის“ წევ­რი რო­მან გო­ცი­რი­ძე კი მი­იჩ­ნევს, რომ “ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი რე­ზერ­ვებს კრუ­ხი­ვით აზის და ფუ­ლის და­ხარ­ჯვა არ უნდა“.

“მთავ­რო­ბა და ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი გო­ნივ­რულ რჩე­ვებს არ იღებ­და, როცა მთე­ლი ზა­ფხუ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვაფრ­თხი­ლებ­დით, რომ ნუ მი­ე­ცე­მოდ­ნენ ილუ­ზი­ას და ვურ­ჩევ­დით რა უნდა გა­ე­კე­თე­ბი­ნათ. მათ კლა­სი­კუ­რი რჩე­ვე­ბი არ მი­ი­ღეს. ახლა ლა­რის გა­სამ­ყა­რებ­ლად ძა­ლი­ან მარ­ტი­ვი და არა­ორ­დი­ნა­ლუ­რი რჩე­ვა უნდა მივ­ცე - ყო­ველ­დღი­უ­რად “ბლუმ­ბერ­გზე“ უცხო­უ­რი ვა­ლუ­ტა ბან­კე­ბის მიერ ძა­ლი­ან მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბით ივაჭ­რე­ბა.

ნუ გგო­ნი­ათ, რომ რა­ღაც სა­ში­ნე­ლი მო­ცუ­ლო­ბე­ბია - ეს არის დღე­ში და­ახ­ლო­ე­ბით 5-10 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რი. ამი­ტომ ბა­ტონ ბი­ძი­ნას მო­ვუ­წო­დებ, რომ არ­ჩევ­ნე­ბამ­დე ბირ­ჟა­ზე ყო­ვე­დღი­უ­რად 5-5 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რი გა­მო­ი­ტა­ნოს, ეს 20 დღე­ში 100-მი­ლი­ო­ნი იქ­ნე­ბა - ლა­რიც გამ­ყარ­დე­ბა და ოდ­ნავ წა­ეშ­ვე­ლე­ბა მის გა­კოტ­რე­ბულ პრე­ზი­დენ­ტო­ბის კან­დი­დატს. ამ შემ­თხვე­ვა­ში ივა­ნიშ­ვი­ლი ორ­მაგ სარ­გე­ბელს მი­ი­ღებს - ერ­თის მხრივ, პო­ლი­ტი­კურს და მე­ო­რეს მხრივ, გა­და­ა­ხურ­და­ვებს ფულს და სა­კუ­თარ მშე­ნებ­ლო­ბებს მო­ახ­მარს ლა­რებ­ში.

ეჭვი მაქვს, ის ამას არ გა­ა­კე­თებს, რად­გან გა­უ­ფა­სუ­რე­ბუ­ლი ლარი ძა­ლი­ან აწყობს - თუკი მას 100 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რით შე­ეძ­ლო ზა­ფხულ­ში 240-მი­ლი­ო­ნი ლა­რის ოდე­ნო­ბის სა­მუ­შა­ო­ე­ბი გა­ეს­ტუმ­რე­ბი­ნა, მათ შო­რის ხელ­ფა­სე­ბი, ახლა 100-მი­ლი­ო­ნი ლა­რით 275-მი­ლი­ო­ნი ლა­რის ხელ­ფასს გა­ის­ტუმ­რებს ანუ 35 მი­ლი­ონ ლარს მო­ი­გებს. ამი­ტომ ცოტა დათ­მოს სა­კუ­თა­რი მო­გე­ბა და შე­იძ­ლე­ბა ოდ­ნავ პო­ლი­ტი­კუ­რად იხე­ი­როს“, - აცხა­დებს რო­მან გო­ცი­რი­ძე.