"პატარა ბავშვით, კილომეტრებს გავდივარ პატიმარი ქმრის სანახავად..." - უცხოეთის ციხეებში მყოფი ქართველების ისტორიები

მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ციხეებში საქართველოს მოქალაქე ასობით მსჯავრდებული იხდის სასჯელს. ზოგიერთ ქვეყანაში პატიმართა მიმართ მოპყრობა სასტიკია, ზოგიერთი პენიტენციური სისტემის ლოიალობის შესახებ კი საყოველთაოდ არის ცნობილი. თუმცა, ბევრი მიზეზის გამო, ქართველ მსჯავრდებულებს (და მათ ოჯახის წევრებსაც) სასჯელის მოხდა საკუთარ სამშობლოში ურჩევნიათ.

რამდენიმე დღის წინ AMBEBI.GE-ს უცხოეთის ციხეებში მყოფი ქართველი მსჯავრდებულები დაუკავშირდნენ, რომლებიც საქართველოში ექსტრადირებას წლებია ითხოვენ. როგორც თავად ამბობენ, საამისო დოკუმენტაცია დიდი ხანია წესრიგში აქვთ. მსჯავრდებულთა ოჯახის წევრები აცხადებენ, რომ თუ სახელმწიფო მათ ყურადღებას არ მიაქცევს, საპროტესტო აქციებს დაიწყებენ.

AMBEBI.GE გიამბობთ საქართველოს მოქალაქე სამი მსჯავრდებულის ისტორიას, რომლებიც უცხოეთის ციხეებში იხდიან სასჯელს.

გიორგი კურტანიძის საქმე

27 წლის გიორგი კურტანიძე აზერბაიჯანის ციხეში სასჯელს უკვე მეხუთე წელია იხდის ქურდობის ბრალდებით. შემთხვევა 2014 წელს აზერბაიჯანში მოხდა. ნათელმხილველის სახლში შეპარვისა და ნახევარ მილიონ მანათამდე ღირებულების ოქროს ქურდობის ფაქტზე დაკავებულმა პირმა ძარცვის თანამონაწილედ გიორგი კურტანიძე დაასახელა, რის საფუძველზეც იგი აზერბაიჯანის საზღვრის გადაკვეთისას 2014 წელს დააკავეს.

მსჯავრდებულის მეუღლე, თამარ გეგუჩაძე, აზერბაიჯანის სასამართლო სისტემაში არსებულ კორუფციაზე დაუჯერებელ ფაქტებს ყვება. როგორც თავად ამბობს, მეზობელი სახელმწიფოს საგამოძიებო უწყების გამომძიებელმა მას ”საქმის მოსაგვარებლად” 15 000 აზერბაიჯანული მანათი (დაახლოებით 9 000 დოლარი) მოსთხოვა. ვინაიდან ოჯახს ამხელა თანხა არ გააჩნდა, მათ გამომძიებელს 2 000 დოლარი გადასცეს, თუმცა, როგორც ჩანს, ეს თანხა საკმარისი არ აღმოჩნდა - გამომძიებელს პირობა არ შეუსრულებია და კურტანიძეს სასჯელის მაქსიმალური ზომა 11 წელი და 6 თვე შეეფარდა.

მსჯავრდებულის ოჯახის განცხადებით, უკვე ოთხი წელია ისინი საქართველოსა და აზერბაიჯანის ხელისუფლებებს ინტენსიურად სთხოვენ კურტანიძის საქართველოში ექსტრადირებას, თუმცა პროცესი ხელოვნურად ჭიანურდება. თამარ გეგუჩაძე ამბობს, რომ აზერბაიჯანში ქმართან ციხეში პაემნისთვის წასვლა ოჯახისთვის დიდ სირთულეებთან არის დაკავშირებული:

"წარმოუდგენლად გვიჭირს უკვე ამხელა გზაზე სიარული. პატარა ბავშვთან ერთად საჭმელებით დატვირთული, ჩემოდნებით კილომეტრებს გავდივარ ფეხით ქმრის სანახავად... გადავივლით საბაჟოებს და სიცივეში, ქარში, წვიმაში გვიწევს ცდა, სანამ ავტობუსი გაივლის შემოწმებას. ეს ლოდინი ზოგჯერ 3-4 საათს გრძელდება. ყოფილა შემთხვევები, როცა ორი ოჯახი ერთად წავსულვართ საქართველოდან ჩვენი პატიმრების სანახავად და მთელი ღამე ქუჩაში გაგვითენებია.

უამრავი ცრემლი, ტკივილი და ნერვიულობა ახლავს თან ყოველ წასვლას, ამას ემატება თანხები, რომლის საშუალებაც სამწუხაროდ, არ გვაქვს. იქ საბუთების შევსებაში ფული უნდა გადაიხადო, შესასვლელში თანხა უნდა გადაიხადო რომ შეგიშვან; ოთახში, სადაც 3 დღე შეგიძლია დარჩე, ფული უნდა გადაიხადო... ყველაფერში ფულს გთხოვენ, სწორედ ამიტომ მინდოდა იმ კორუფციული ქვეყნიდან წამომეყვანა მეუღლე და ვთხოვე დახმარება ჩვენს სახელმწიფოს. უწყება არ დამიტოვებია, მაგრამ იცით რა არის ყველაზე ცუდი? როცა განცხადებებს ვწერდი ან ვხვდებოდი ვინმეს, ყველა ირონიულად იცინოდა - თუ კაცი არ გყავს, ვერაფერს გახდები, აზრი არა აქვს, ტყუილად წვალობ, მაინც არაფერი გამოგივაო. ანუ რა გამოდის, ვისაც არ გვყავს ახლობელი ან ნათესავი, რომელიც სახელმწიფო სტრუქტურებში თანამდებობაზე მუშაობს, ისეთ ხალხს არ უნდა დაეხმაროს სახელმწიფო?!” - გვეუბნება მსჯავრდებულის მეუღლე თამარ გეგუჩაძე.

ავთანდილ მარტიაშვილის საქმე

2014 წლის 17 იანვარს, სომხეთის ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურის ინფორმაციით, სომხეთის საზღვრის გადაკვეთისას, მეღრის საბაჟო პუნქტზე, ირანიდან მიმავალ სატვირთო მანქანაში 927,6 კილოგრამი ჰეროინი აღმოაჩინეს. სატვირთოს მძღოლი, საქართველოს მოქალაქე ავთანდილ მარტიაშვილი ადგილზე დააკავეს, თურქეთის მოქალაქე ოსმან უღურლუ (სატრანსპორტო კომპანიის დირექტორი) კი მეორე დღეს ერევანში დააკავეს. მათ ნარკოტიკების კონტრაბანდა ედებათ ბრალად, თუმცა დანაშაულს ორივე უარყოფდა.

რეგიონის ისტორიაში ყველაზე დიდი ოდენობის ნარკოტიკების ამოღების საქმე შემთხვევიდან მეოთხე წელია გაუხსნელია. გამოძიებამ დღემდე ვერ დაადგინა, ვინ იდგა ნარკოტიკების ამ უპრეცედენტო კონტრაბანდის უკან. ავთანდილ მარტიაშვილი, რომელსაც 17 წლით თავისუფლების აღკვეთა აქვს მისჯილი, სომხეთის ციხეში სასჯელს მეხუთე წელია იხდის. შაქრიანი დიაბეტის უმძიმესი ფორმა მან საპყრობილეში ყოფნისას შეიძინა და ბოლო ორი წელია ციხის საავადმყოფოში წევს. როგორც თავად აცხადებს, იქ მას ინსულინის გარდა არანაირი მედიკამენტი და საჭირო საკვებიც კი არ მიეწოდება.

მსჯავრდებული მარტიაშვილი AMBEBI.GE-სთან ყვება, რომ მისმა ოჯახის წევრებმა არაერთხელ მიმართეს საქართველოს პროკურატურას, თუმცა დღემდე პასუხი არ მიუღიათ.

"მე თუ დამნაშავე ვარ, გამოძიების ოთხი წლის თავზე სად არიან ამ საქმის ორგანიზატორები?! სად აორთქლდა ჩემი დაკავებისას 77 კგ ჰეროინი? მაგრამ ეს არავის აინტერესებს. საქართველოს ხელისუფლება არაფერში მეხმარება, არ ცდილობს სიმართლე გაირკვეს. სომხურმა მხარემ 14 თვის წინ გამოგზავნა თანხმობა ჩემს გადმოყვანასთან დაკავშირებით. ჩემი მეუღლე თითქმის ყოველ კვირა წერს განცხადებას ხან იუსტიციის მინისტრს, ხან პროკურატურას, მაგრამ არავითარ პასუხს არ სცემენ. ყველანაირი საბუთი წარდგენილი აქვს. ვწერთ, რომ ჩემი გადმოყვანის ხარჯებს მთლიანად ჩემი ოჯახი აანაზღაურებს, მაგრამ მაინც არანაირი პასუხია. მე ასე ვფიქრობ, რომ არ აწყობთ ჩემი გადმოყვანა, რადგან თუ მე გადმომიყვანენ, ყველაფერს ნათელი მოეფინება" - ამბობს მარტიაშვილი.

ნოდარ გარუჩავას საქმე

საქართველოს მოქალაქე ნოდარ გარუჩავა 2012 წლის 21 ნოემბერს საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვარზე დააკავეს. მეზობელი ქვეყნის სამართალდამცავმა უწყებამ იგი ავტოგასამართი სადგურის Farid-ის ძარცვის ბრალდებით გაასამართლა. შემთხვევა 2012 წელს აზერბაიჯანის ერთ-ერთ სოფელში მოხდა. ავტოგასამართ სადგურს თავს შეიარაღებული პირები დაესხნენ, რომლებმაც პერსონალი თოკით დააბეს და 4 ათასი აზერბაიჯანული მანათი გაიტაცეს. აღნიშნულ ფაქტზე დაკავებულ გარუჩავას ავტომობილიდან ნივთმტკიცებად 1 ავტომატი, 1 რევოლვერი, 1 დანა და 30 ჰილზი ამოიღეს.

დანაშაულისთვის შეფარდებული 12-წლიანი სასჯელიდან გარუჩავას ნახევარი უკვე მოხდილი აქვს. როგორც მსჯავრდებულის მეუღლე ამბობს, საქართველოში ექსტრადირებისთვის დოკუმეტაცია 2015 წლიდან წესრიგში აქვთ, თუმცა თავიდან მისი გადმოყვანა ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე ჭიანურდებოდა. თუმცა, ბოლო პერიოდში იუსტიციის მინისტრის პირველმა მოადგილემ ალექსანდრე ბარამიძემ ოჯახს განუცხადა, რომ ვიდრე მსჯავრდებული სასჯელის ნახევარს არ მოიხდიდა, მისი საქართველოში გადმოყვანა გამორიცხული იყო.

მიმდინარე წლის 21 ნოემბერს ზუსტად ექვსი წელი გადის, რაც გარუჩავა აზერბაიჯანის ციხეში სასჯელს იხდის. მსჯავრდებულის მეუღლე ამბობს, რომ მას სწორედ 21 ნოემბრისთვის დაჰპირდნენ მეუღლის ექსტრადირებას:

"წლებია ამ დოკუმენტების მოზადებასა და მიწერ-მოწერებში ვარ. არ დამიტოვებია არცერთი უწყება და არცერთი პასუხისმგებელი პირი, ვინც ამ საკითხთან შეიძლებოდა ყოფილიყო დაკავშირებული. ამჯერად პირობა მივიღე, რომ 21 ნოემბერს მოხდება ექსტრადირება. ვნახოთ როგორ შეასრულებენ“ - აღნიშნა ხათუნა ქობალიამ.

უფლებადამცველი გია გელაძე, რომელიც წლებია უცხოეთის ციხეებში მყოფი ქართველი პატიმრების საკითხებზე მუშაობს, ამბობს, რომ "საქართველოს ხელისუფლება თავს არ იწუხებს საკუთარი მოქალაქეების დაცვისთვის":

"წლებია მე და ჩემი ორგანიზაცია ვითხოვთ აზერბაიჯანიდან, სომხეთიდან, პოლონეთიდან გადმოიყვანონ ჩვენი მოქალაქეეები, მაგრამ - უშედეგოდ. უცხო ქვეყანაში სასჯელზე მყოფი არცერთი პატიმრის ბედი ჩვენს სახელმწიფოს არ ადარდებს! არც საკონსულოები აქცევენ მათ ყურადღებას ადგილზე. თუმცა საპირისპირო სურათია უცხელი მოქალაქე მსჯავრდებულების საქართველოდან გაყვანის შემთხვევებში - უცხოელ მსჯავრდებულებს საბუთებს ელვის სისწრაფით უმზადებენ, მათ თავიანთი ქვეყნის საკონსულოებიც აქცევენ ყურადღებას და საქართველოდან ექსტრადირებაც უპრობლემოდ ხდება" - აღნიშნავს გია გელაძე.

ევროპული გამოცდილება მსჯავრდებულების საკუთარ სამშობლოში ექსტრადირების ხელშეწყობას ითვალისწინებს, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა - როცა მაგალითად, მსჯავრდებული განსაკუთრებით საშიში დამნაშავეა და მისი ექსტრადირება, შესაძლოა, საფრთხის შემცველი იყოს. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საქართველოს რატიფიცირებული აქვს საერთაშორისო ხელშეკრულებები და რიგი საკანონმდებლო ნორმები, რომლებიც მსჯავრდებულთა ექსტრადირების საკითხებს არეგულირებენ.