როგორი იყო დები იშხნელების დიდი ოჯახი და რას საქმიანობენ მათი შთამომავლები - ეკა გორთამაშვილი ლეგენდარულ ბებიას იხსენებს

1898 წლის 1-ელ მაისს სავარდო და სამაისო ქუთაისში დაიბადა. ლამის 100 წელი იცოცხლა - 97 წლის ასაკში გარდაიცვალა. ლეგენდარული თამარ იშხნელი იმ მომღერალი ოჯახიდან იყო, რომელმაც გასული საუკუნის საქართველოში "დები იშხნელების" სახელით გაითქვა სახელი და ქართული ქალაქური ფოლკლორის სიმღერების შესრულების საოცარი სტილი დაამკვიდრა. დების - ნინო, თამარი, ზინაიდა, მარიამი და ალექსანდრა იშხნელების მონაწილეობით ანსამბლი ოფიციალურად 1941 წელს ჩამოყალიბდა... დიდია მათი როლი ქართული სამხმიანი ქალაქური სასიმღერო ფოლკლორის დახვეწის, რეპერტუარის გამდიდრებისა და პოპულარიზაციის საქმეში.

იშხნელები ქუთაისში, ბაგრატის ტაძართან ახლოს, ისტორიულ უბანში გიორგი იშხნელის ოჯახში დაიბადნენ. თავდაპირველად, სამოყვარულო დონეზე, ოჯახის რამდენიმე წევრი უკრავდა და მღეროდა სხვადასხვა ქართულ ქალაქურ სიმღერას. საოჯახო ანსამბლი ცნობილი იყო იმდროინდელ ქუთაისურ ინტელიგენციაში და დიდი სიყვარულით სარგებლობდა. მოგვიანებით აქტიური შემოქმედებითი კარიერა დაიწყეს. ანსამბლს თამარ იშხნელი ხელმძღვანელობდა, ის რამდენიმე სიმღერის მუსიკის ავტორიცაა ("ყოველ სნეულებაზე", "არ დაიჯერებ"...)

დებს პირველად ქუთაისის გიმნაზიაში უმღერიათ, რის შემდეგაც, დიდ გალაკტიონს, თეატრში, ერთ-ერთ საიუბილეო საღამოზე მიუწვევია. მაშინ ჯერ კიდევ გიმნაზიის მოწაფეები ყოფილან და ასე სცენაზე დგომა ეკრძალებოდათ, თანაც იმ დროისთვის ქალთა ანსამბლები არც არსებობდა, მხოლოდ ვაჟთა გუნდები იყო. იმდენად დიდი იყო მათში სიმღერის მიმართ სიყვარული, რომ კონცერტზე მაინც წასულან, დარბაზში შუქი ჩაუქრიათ და ოთხი სიმღერა ისე შეუსრულებიათ. მათი ხმები, რა თქმა უნდა, შეუმჩნეველი არავის დარჩა და გიმნაზიიდან გარიცხვით დაემუქრნენ. დების მშობლები გიმნაზიის „ნაჩალნიცას“ (როგორც ბებია ამბობდა) დაპირდნენ, ბავშვებს სცენაზე აღარასდროს გაუშვებდნენ და ამ პირობით დაებრუნებინათ ისინი გიმნაზიაში. თუმცა, შემდეგ მათი სასცენო კარიერა დაიწყო. იშხნელების უდიდესი სანათესაოდან ამჯერად თამარ იშხნელის შვილთაშვილს, ეკა გორთამაშვილს შევხვდით, რომელიც დიდ ბებიას და გენიალურ თამარ იშხნელს ასე იხსენებს:

- 18 წლის ვიყავი, როდესაც ბებია გარდაიცვალა, ასე რომ, ჩემს მეხსიერებას საკმაოდ მკაფიოდ შემორჩა იგი. არაჩვეულებრივი ადამიანი იყო, - საოცრად ნათელი, ლაღი, გულისხმიერი. იშვიათი იუმორის გრძნობა ჰქონდა, მაგრამ ამავდროულად, საკმაოდ მკაცრი და მომთხოვნიც იყო, მის ნიჭსა და გენიაზე რომ აღარაფერი ვთქვათ. სულ პატარა ვიყავი, როდესაც ბებიამ სიმღერას მაზიარა. მაშინ ვერც ვაცნობიერებდი, რამდენად დიდი ადამიანი იდგა ჩემ წინ. მე უბრალოდ მასთან ერთად ვიჯექი და ვმღეროდით. შენიშვნასაც კი ისეთი ფორმით, რბილად და ტკბილად იტყოდა, რომ უკმაყოფილებას ვერც შეამჩნევდი. ყვებოდა ბევრ საინტერესო ისტორიას, ჯერ კიდევ XX საუკუნის დასაწყისის, რევოლუციამდელი პერიოდის ამბებს.

ერთ-ერთ საიუბილეო კონცერტზე, ფილარმონიის დიდ საკონცერტო დარბაზში, მეც მომიწია მის გვერდით დგომა. მახსოვს, მასთან ბევრი და ძალიან საინტერესო ადამიანი მოდიოდა ხოლმე სტუმრად. ალბათ, იმ წლებში ამას ნაკლებად ვაცნობიერებდი, თუ როგორი ღირსეული ხალხის გარემოცვაში მიწევდა ყოფნა. მათ ვაკვირდებოდი, ვუსმენდი (რას როგორ აღვიქვამდი - ეს ცალკე საკითხია).

ფაქტი ერთია, რომ მოჯადოებული ვიყავი იმ გარემოთი, რომელსაც „ბებიას სამყარო“ ერქვა. რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი ჩემში დაილექა და წლების შემდეგ უფრო უკეთ გავაანალიზე, რამდენად ძვირფასი იყო ის დრო, ის წლები, რამდენი რამ მასწავლა და შთამაგონა იმ ურთიერთობებმა, რომლებიც ჩვენს რეალობაში სამწუხაროდ, თითქმის აღარც არის.

იშხნელების მრავალრიცხოვან ოჯახში თითქმის ყველა მღეროდა, მაგრამ კვარტეტის სახით მხოლოდ ოთხი მათგანი წარსდგა მსმენელის წინაშე და სწორედ ამ კვარტეტის ხელმძღვანელი და ამავდროულად, საკმაოდ ბევრი სიმღერის (მუსიკის) ავტორი, ბებია თამარი გახლდათ. საოცარი ენერგია ჰქონდა, პასუხისმგებლობის უდიდესი გრძნობა. რა მდგომარეობაშიც არ უნდა ყოფილიყო, კონცერტის წინ, რაღაც ძალით იმუხტებოდა და მაშინვე სრულ მზადყოფნაში იყო. სიცოცხლის ბოლო წლებშიც კი, 90 წლის ასაკში, იტალიაში გაფრინდა გასტროლზე.

ხოლო თუ რა იყო იშხნელების დიდი ოჯახისთვის დამახასიათებელი და რა არის დღემდე მათ შთამომავლებში შემორჩენილი, ამაზე რესპონდენტი ასე გვპასუხობს: "ისედაც მუსიკალურ გარემოში ვიზრდებოდით, რაც, რა თქმა უნდა, გენეტიკის დამსახურებაა. ამასთან, ისიც, რომ ჩვენს ოჯახში ყველა ვმღერით: ჩემი ძმა - ოტო-სოლომონი, რომელიც ბებიას განსაკუთრებულად უყვარდა და სულ მის გვერდით იყო, მანანა და თინა მენაბდეები - (ჩემი წარდგენა მათ არ სჭირდებათ), კახა იშხნელი, ზაზა მღებრიშვილი, ქეთი და ნინო ხუციშვილები და თითქმის ყველა შვილიშვილი თუ შვილთაშვილი არ ივიწყებს ბებიების შემოქმედებას.

კითხვაზე თუ რას ნიშნავს, იყო ლეგენდარული ადამიანების შთამომავლი, ეკა გვეუბნება: "ძალიან საამაყოა, მაგრამ რთული და საპასუხისმგებლოა, იყო „დები იშხნელების“ შთამომავალი. თამარ იშხნელი იყო ადამიანი, რომელიც სიცოცხლის ბოლომდე ერთგულად და ნაყოფიერად ემსახურა თავის ქვეყანას და ხალხს, აჩუქა ბევრი სიხარული და ბევრი უჩვეულო ჟღერადობის სიმღერა. შემდეგ დატოვა უკვდავი ხსოვნა და შთამომავლობა, რომელთაგანაც უმრავლესობა შეძლებისდაგვარად მის გზას ვაგრძელებთ.

- თავად სცენაზე სიმღერა არასდროს გდომებია?

- პროფესიით გერმანისტი ვარ, თუმცა ჩემი პროფილით არასდროს მიმუშავია. ყოველთვის რადიკალურად განსხვავებულ სფეროში ვმოღვაწეობდი და ახლაც ასეა. 17 წლის ასაკში კინოსამყაროში აღმოვჩნდი, კინოსტუდია „ქართული ფილმში,“ რეჟისორის ასისტენტის პოზიციაზე. შემდეგ იყო ბევრი სხვადასხვა ტელევიზია, პროექტი, ფილმი, სტუდია. ახლაც, ერთ-ერთი ტელევიზიის პროექტების პროდუსინგში ვმუშაობ. ყოფილა ჩემს ცხოვრებაში ეტაპები, როდესაც სხვა სფეროში მიცდია ბედი, მაგრამ ყოველთვის მაინც კინოს და ტელესივრცის სიყვარული ჭარბობდა ჩემში.

რაც შეეხება სიმღერას, ვმღერი, რამდენიმე კონცერტშიც მიმიღია მონაწილეობა, ჩემს მამიდასთან - მანანა მენაბდესთან ერთად. ახლა უკვე ვაპირებ უფრო მეტი დრო დავუთმო ამ საქმეს, იმიტომ რომ მაინც სულ მემღერება.