ქართველი პრინცი ამერიკაში - ისტორია ალექსანდრე ჭავჭავაძის შთამომავალზე, რომელიც აშშ-ს დაზვერვაში 25 წელი მუშაობდა

მკვლევარი მედეა აბაშიძე წლების განმავლობაში აგროვებდა მასალებს ემიგრაციაში მყოფ ქართველებზე, ქართულ-ბრიტანულ და ქართულ-ამერიკულ ურთიერთობებზე. ჟურნალი "ისტორიანი" მის არქივში დაცულ მასალებს აქვეყნებს, რომელშიც მედეა აბაშიძე ამერიკაში მცხოვრები ქართველი პრინცის, დავით ჭავჭავაძის ისტორიას ყვება.

დავითი პოეტ ალექსანდრე ჭავჭავაძის შთამომავალი გახლდათ. მწერალი, პუბლიცისტი და მთარგმნელი, 25 წლის განმავლობაში მუშაობდა CIA-ში (აშშ-ის ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველო).

დავით ჭავჭავაძე 2014 წლის 5 ოქტომბერს, 90 წლის ასაკში გარდაიცვალა, ნიუ იორკში. სიცოცხლის ბოლო წლებში მესამე ცოლთან, წარმოშობით რუს ევგენია დე სმიტთან ერთად ცხოვრობდა ვაშინგტონის პრესტიჟულ რაიონში მდებარე ორსართულიან სახლში. დავითს დარჩა ოთხი შვილი ორი ქორწინებიდან: პირველ მეუღლესთან, ჰელენ ჰასტედთან - მარიამი (მარუსია) და ალექსანდრა, ხოლო მეორესთან, ჯუდით კლიპინგერთან - ეკატერინე და მაიკლი (მიკო).

მეუღლესთან, ევგენია დე სმიტთან ერთად

ქართული წარმოშობის ამერიკელი მწერლისა და პუბლიცისტის, ცნობილი ქართველი პოეტ-რომანტიკოსისა და საზოგადო მოღვაწის, ალექსანდრე ჭავჭავაძის პირდაპირი შთამომავალის შესახებ, საქართველოში ვიწრო წრისთვის თუ არის ცნობილი. დავით ჭავჭავაძე ალექსანდრე ჭავჭავაძის შვილთაშვილის შვილის, პავლე ჭავჭავაძის ვაჟია. დავითის დედა ნინა რომანოვა, იმპერატორ ნიკოლოზ პირველის შვილთაშვილი იყო. დავით ჭავჭავაძეს აშშ-ში პრინცად მოიხსენიებდნენ - მის შესახებ "ვიკიპედიაში" შექმნილ გვერდზეც ის პრინც დავით ჭავჭავაძედ არის მოხსენიებული.

დაიბადა 1924 წლის 20 მაისს ლონდონში, სადაც მისი მშობლები - პავლე და ნინა რევოლუციის შემდეგ გადავიდნენ. ინგლისში პავლემ დაამთავრა კემბრიჯის წმინდა სამების კოლეჯი. აქ დაუმეგობრდა ემიგრაციაში მყოფ დიდ რუს მწერალს ვლადიმირ ნაბოკოვს, რომლის რჩევით, ჭავჭავაძეების ოჯახი ვაჟის (დავითის) დაბადების შემდეგ, 1927 წელს ამერიკაში გადავიდა და ნიუ-იორკში დაბინავდა.

ამერიკაში პავლე ლიტერატურულ შემოქმედებით საქმიანობას ეწეოდა, წერდა წიგნებს, თარგმნიდა რუსულიდან და ქართულიდან ინგლისურ ენაზე. მათ შორის, გადათარგმნა ინგლისურად სვეტლანა ალილუევას მეორე წიგნი "მხოლოდ ერთი წელი". პავლემ ხუთი საავტორო წიგნი დაწერა.

მამა-შვილი პავლე და დავით ჭავჭავაძეები

ლოგიკური აზროვნების უნარმა, განსწავლულობამ, უზადო, დახვეწილმა გემოვნებამ და არისტოკრატიულმა წარმოშობამ დავითს უპირობო ავტორიტეტი და აღიარება მოუტანა. მამის - პავლე ჭავჭავაძის მხრიდან მისი გენეალოგია მიდის საქართველოს მეფე გიორგი XII-სთან. დედის - ნინა რომანოვას მხრიდან იგი რუსეთის მეფე ნიკოლოზ I-ის, აგრეთვე ინგლისის მეფე ჯორჯ II-ის, დანიის მეფე კრისტიან IX-ის და საბერძნეთის მეფე გეორგ I-ის შთამომავალი იყო.

დავითის აღზრდით ძირითადად რუსი ძიძა იყო დაკავებული. მოგვიანებით, ჭავჭავაძეებმა ვაჟი დახურულ სამხედრო სასწავლებელში მიაბარეს, რომლის დამთავრების შემდეგ სწავლა პრესტიჟულ იელის უნივერსიტეტში განაგრძო, სადაც იყო სტუდენტური კაპელის წევრი. დავითს შესანიშნავი ვოკალური მონაცემები ჰქონდა, შესანიშნავად მღეროდა და უკრავდა გიტარაზე და ყველგან საზოგადოების გული და სული იყო.

1943 წელს დავითი ჯარში გაიწვიეს, სადაც განამწესეს სამხედრო დაზვერვაში უცხო ენების, განსაკუთრებით კი რუსული ენის ცოდნის გამო. მიენიჭა ლეიტენანტის წოდება. ომის დამთავრების შემდეგ დავითი მუშაობდა თარჯიმნად გერმანიაში, მაგრამ 1950 წელს იგი სასწრაფოდ გამოიძახეს ვაშინგტონში ცსს-ში (ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველო - CIA), სადაც 25 წელიწადს იმსახურა.

ამის შესახებ მან დაწერა თავის ავტობიოგრაფიულ წიგნში «გვირგვინები და შინელები». როგორც ჩანს, ეს გარემოება გარკვეულწილად თრგუნავდა, მაგრამ იმის გააზრება, რომ მას შეუძლია შებრძოლება იმ ძალასთან, რომელმაც დაუხვრიტა ბაბუა, ახლობელი ადამიანები, მეფის ოჯახი, გაანადგურა არისტოკრატიული საზოგადოების საუკეთესო წარმომადგენლები, ძალას აძლევდა.

სამსახურიდან გადადგომის შემდეგ, 1974 წელს დავითი ვაშინგტონში დასახლდა და აქტიური საზოგადოებრივი და საგანმანათლებლო მოღვაწეობა დაიწყო. კითხულობდა ლექციებს უნივერსიტეტში, კერძო კომპანიების შეკვეთით ატარებდა გამოკვლევებს ტერორიზმის შესახებ, მონაწილეობდა კულტურულ ღონისძიებებში, წერდა სტატიებს, გამოსცა რამდენიმე საინტერესო ისტორიული წიგნი. დავით ჭავჭავაძეს ეკუთვნის ისტორიული და პუბლიცისტური სტატიები და წიგნები («დიდი მთავრები», «ვლასოვის მოძრაობა», ავტობიოგრაფიული წიგნი «გვირგვინები და შინელი» და სხვა).

საქართველოში, თავის ისტორიულ სამშობლოში, საგვარეულო მამულ წინანდალში ის პირველად 1977 წელს უფროს ქალიშვილთან მარუსიასთან ერთად ჩამოვიდა. წინანდალმა თითქოს შეიგრძნო ერთგვარი მისტიკური კავშირი თავის წინაპრებთან. დავითისთვის მოულოდნელი იყო ის გულთბილი მიღება, რომელიც თბილისსა და წინანდალში მოუწყეს. ამერიკაში მცხოვრებმა ქართველმა პრინცმა წინანდალი ზღაპარს შეადარა და განსაკუთრებით აღნიშნა ჭავჭავაძისეული ისტორიული გარემო, რომელიც იქ სუფევდა...

წაიკითხეთ ვრცლად ისტორიულ-შემეცნებითი ჟურნალის “ისტორიანის“ ნოემბრის ნომერში