257 წლის შემდეგ საქართველოში დაბრუნებული სამეფო საგანძური - მე-18 საუკუნის უნიკალური ტილოს ისტორია

ხელოვნების სასახლემ უნიკალური ტილო, მეფე თეიმურაზ მეორის პორტრეტი შეიძინა. ფერწერული ნამუშევარი 257 წლის შემდეგ საქართველოს დაუბრუნდა. პორტრეტი ხელოვნების სასახლეში 25 ოქტომბრიდან გამოიფინა და 2 დღის განმავლობაში ყველა მსურველს შეეძლება მისი ნახვა.

დედოფალ ელისაბედის დავალებით, 1761 წელს ალექსანდრე ანტროპოვის მიერ შექმნილი ტილო, არა მხოლოდ საქართველოს საგანძური, არამედ მსოფლიო შედევრების ნაწილია.

"ნატანჯი, ნაგვემი მეფე, რომელიც არ გატყდა, საქართველოს დამოუკიდებლობა მაინც არ დათმო. მეფე, რომელიც იყო პოეტი და განმანათლებელი. მისი უკანასკნელი სურვილი იყო საქართველოში დაკრძალულიყო და დღემდე ვერ ხერხდება მისი უკანასკნელი ოცნების აღსრულება. ამიტომაც, სიმბოლური მნიშვნელობის ფაქტია პორტრეტის დაბრუნება... დადგება დრო, სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში მეფე თეიმურაზის ცხედარი თავის ადგილს დაიმკვიდრებს" - აღნიშნა ხელოვნების მუზეუმის დირექტორმა გიორგი კალანდიამ პრეზენტაციაზე.

ხელოვნების სასახლის ექსპერტებმა პორტრეტის შესასყიდად "1stdibs"-ის გალერეასთან გამართეს მოლაპარაკება, რის შემდეგაც ხელოვნების მუზეუმის დირექტორმა გიორგი კალანდიამ დახმარებისთვის ფონდ „ქართუს“ მიმართა. უნიკალური პორტრეტი ფონდმა 38,400 აშშ დოლარად შეისყიდა და ხელოვნების მუზეუმს გადასცა.

თეიმურაზ მეფის პორტრეტის საქართველოში დაბრუნების მნიშვნელობაზე, AMBEBI.GE განათლების, მეცნიერების, კულტურის და სპორტის მინისტრს – მიხეილ ბატიაშვილს გაესაუბრა:

- დღეს მართლაც ისტორიული დღეა! საქართველოში დაბრუნდა უმნიშვნელოვანესი - თეიმურაზ მეფის პორტრეტი, რომელიც ვფიქრობთ საქართველოს კულტურული ცხოვრებისთვის გამორჩეულია! მეფემ, რომელმაც ამდენი გამოიარა და სამწუხაროდ, საქართველოში ვერ დაბრუნდა, დღეს პორტრეტის სახით დაბრუნდა... ძალიან მნიშვნელოვანია ამ პორტრეტის დაბრუნება და ის, რომ ნებისმიერ მსურველს შეუძლია გაეცნოს ტილოს, რომელსაც უზარმაზარი ფასეულობა აქვს! ფონდი "ქართუს" და პირადად ბატონი ბიძინა ივანიშვილის დამსახურებით განხორციელდა ეს დიდი კულტურული მოვლენა".

ხელოვნების სასახლის დირექტორი გიორგი კალანდია ამბობს რომ, ქართველები არ ვართ განებივრებული ქართველი მეფეების ფერწერული ტილოებით და ამიტომაც ეს უნიკალური შენაძენი ქვეყნის ეროვნულ საგანძურს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას სძენს.

"ძალიან დიდი მადლობა ფონდ "ქართუს", განათლების, მეცნიერების, კულტურის და სპორტის სამინისტროს, პირადად ბატონ მიხეილ ბატიაშვილს. ჩვენ ყოველთვის ვგრძნობთ მათ მხარდაჭერას! დიდი მადლობა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს პორტრეტის დაცულად ტრანსპორტირებისთვის და ყველას, ვინც წვლილი შეიტანა ამ უმნიშვნელოვანეს საქმეში" - ამბობს კალანდია და პორტრეტის შექმნის ისტორიას გვიყვება.

"1761 წელს ქართლ-კახეთის მეფე თეიმურაზი მიემგზავრება რუსეთში, იმისათვის რომ ორად გახლეჩილი ჩვენი ქვეყანა გადაარჩინოს და ეძებოს გზა სამშობლოს ფეხზე დასაყენებლად... თეიმურაზ მეფე საოცრად მომხიბვლელი გარეგნობის იყო და მან ძალიან დიდი ეფექტი მოახდინა იმპერატრიცაზე. იმდენად დიდი, რომ იმპერატრიცამ ბრძანება გასცა რუსეთის საიმპერატორო კარის ყველაზე გამორჩეულ მხატვარს, რუსული რეალიზმის ფუძემდებელს – ანტროპოვს მეფე თეიმურაზი დაეხატა...

ალექსანდრე ანტროპოვი რუსული მხატვრობის გამორჩეული წარმომადგენელია, დღემდე მისი 15 ნამუშევარია შემორჩენილი და რასაკვირველია არცერთი არ იყიდება! როდესაც ამ პორტრეტს ვყიდულობდით, ვფიქრობდით რამდენად დიდი იყო ალბათობა ჩვენს ჩრდილოელ მეზობელს გაეგო ამ მხატვრის ნახატის შესახებ და რამდენად სწრაფად შეიძლებოდა დაგვეკარგა...

1761 წელსვე მეფე თეიმურაზი რუსეთის იმპერატრიცასთან ერთად მიდის რუსეთის სამხატვრო და მეცნიერებათა აკადემიაში, სადაც მას დიდი ზარ-ზეიმით გადასცემენ გრავიურას. ეს გრავიურა არის ამოსავალი წერტილი, რითაც ჩვენ პორტრეტი ვიპოვეთ. გრავიურა არის შესრულებული 1761 წელს, ორი ძალიან ცნობილი გრავიორის მიერ. ერთ-ერთი გადასცეს საჩუქრად მეფე თემურაზს. ამ გრავიურას ქვედა, მარჯვენა კუთხეში აწერია, რომ პორტრეტის მხატვარი ანტროპოვია. რაც ყველაზე საყურადღებოა, გრავიურაც არის უნიკალური იმ მხრივ, რომ სულ 15 ცალია შემორჩენილი პორტრეტების მსგავსად.

გრავიურაზე წარწერაა, რომ დახატულია ანტროპოვის მიერ და ყველა დეტალი ზუსტად ემთხვევა პორტრეტს. ღილების რაოდენობასაც კი ვითვლიდით, რომ არაფერი შეგვშლოდა. კოსტიუმზე ორნამენტებიც ერთნაირია! ყველა ფრაგმენტი ერთმანეთს დაემთხვა. თეთრი საბურავი მიუთითებს, რომ ძალიან მაღალი სოციალური წრის წარმომადგენელია. ეს იყო მართლაც დიდი აღმოჩენა ჩვენთვის და ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა დროს!

...სამი საუკუნის წინ რუსეთიდან შინ მომავალი მეფე თეიმურაზი, ცოტა გულდაწყვეტილი, გულნატკენი, მიზანვერმიღწეული, მაგრამ მაინც არგატეხილი უკან ბრუნდებოდა, ცხენზე მჯდომმა უკანასკნელი ლოცვის წარმოთქმაც კი ვერ მოასწრო და მღვდელმა ყურში ჩასძახა: ნუ გეშინია, ვიცი რომ ლოცვა გინდა და გულში წარმოთქვიო...

მეფემ ვერ შეძლო სამშობლოში დაბრუნება, გზაში გარდაიცვალა და სულ წარმოვიდგენ ხოლმე იმ 15 კაცს, რომლებიც ასე გამწარებული და გატანჯული უკან ბრუნდებოდნენ. მათ ბოლო იმედი ქართლ-კახეთის მეფე თეიმურაზი ხელიდან გამოეცალათ. მიიღეს ნებართვა და ვახტანგ მეექვსის გვერდით დაკრძალეს მეფე თეიმურაზი... მას შემდეგ ქართული მხარე და განსაკუთრებით ქართული ეკლესია ცდილობს მეფე სამშობლოში დააბრუნოს, რაც ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა. თუმცა, მეფე თეიმურაზის უნიკალური პორტრეტი სამშობლოშია!" - აღნიშნა გიორგი კალანდიამ.

25-27 ოქტომბერს ხელოცნების სასახლის კარი ღია იქნება ყველა დამთვალიერებლისთვის და სამშობლოში დაბრუნებული პოეტი მეფის პორტრეტის ნახვა ყველა მსურველს უსასყიდლოდ შეეძლება.