ბოლო 4 წელში საქართველოდან უცხოეთში 19 ბავშვი გააშვილეს - "მშვილებლები მომზადებულები ჩამოვიდნენ: ქართული ზღაპრებიც იცოდნენ"
საქართველოში გასაშვილებელი ბავშვის სტატუსი ამ დროისთვის 224 არასრულწლოვანს აქვს მინიჭებული. შვილად აყვანის მსურველებს წლობით უწევთ რიგში დგომა, რასაც ხშირ შემთხვევაში სასურველი კრიტერიუმების დაუკმაყოფილებლობა განაპირობებს.
ამ ეტაპზე, შვილად აყვანის მსურველებს შორის 11 უცხოელი წყვილიცაა დარეგისტრირებული. საქართველოდან უცხო ქვეყანაში ბავშვის გაშვილება შესაძლებელია იმ შემთხვევაში, თუ ბავშვის ბიოლოგიურ ოჯახში დაბრუნება და საქართველოში გაშვილება შეუძლებელი ხდება.
როგორც AMBEBI.GE-ის სოციალური მომსახურების სააგენტოდან აცნობეს, 2014 წლიდან დღემდე უცხოეთში სულ 19 ბავშვი გაშვილდა. მათ შორის ყველაზე მეტი - 7 ბავშვი 2015 წელს გააშვილეს ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. რაც შეეხება ქვეყნებს, ყველაზე მეტი - 12 ბავშვი, ამერიკის შეერთებულ შტატებშია გაშვილებული, 1 - ინგლისში, 4-4 აზერბაიჯანსა და შოტლანდიაში.
როგორია საერთაშორისო გაშვილების პროცედურები და როგორ ხდება მშვილებლებისა და ბავშვის შეგუების პროცესი - ამ საკითხებზე AMBEBI.GE სოციალური მომსახურების სააგენტოს მეურვეობის და მზრუნველობის სამმართველოს წარმომადგენელს გიორგი კუპრეიშვილს გაესაუბრა.
- რა პროცედურებით ხდება საქართველოდან უცხოეთში ბავშვების გაშვილება?
- საერთაშორისო შვილად აყვანის წესი, რაც გვაქვს, ჰააგის კონვენციით ხორციელდება. პროცედურა ასეთია: მშვილებელს, ვისაც შვილის აყვანა უცხო ქვეყნიდან სურს, თავისივე ქვეყანაში შვილად აყვანის კომპეტენტურ ორგანოს უნდა მიმართოს, რომელიც შემდეგ იმ ქვეყნის ცენტრალურ ორგანოს უკავშირდება, სადაც წყვილი ბავშვის შვილად აყვანას მოითხოვს.
შემდეგი პროცედურები, ამ ორი ქვეყნის კომპეტენტურ ორგანოებს შორის მიმდინარეობს. მიმართვის შემდეგ ეს ორგანო თავისივე ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად სწავლობს ოჯახი შვილის ასაყვანად მზად არის თუ არა. ამ მზაობის შესწავლის შემდეგ, იკვლევს რა არის საჭირო იმისათვის, რომ ჩვენი მოთხოვნები დააკმაყოფილონ.
ჩვენგან მიღებული ინფორმაცია მათთვის მთავარია და ამ ინფორმაციის შესაბამისად მშვილებლებს ამზადებენ. შეიძლება ეს დამატებითი დოკუმენტაცია იყოს, შეიძლება დამატებით სწავლება გაატარონ და ა.შ. შესაძლებელია ორი ქვეყნის სტანდარტი ერთმანეთს არ ემთხვეოდეს, ამიტომაც გვეკითხებიან, რა არის საჭირო. მაგალითად, ჩვენ ქორწინების ან განქორწინების მოწმობებს ვითხოვთ.
ამის შემდეგ, შვილად აყვანის კომისია მშვილებელსა და ბავშვს შორის თავსებადობას ადგენს და შესაბამის რეკომენდაციებსაც აძლევს. თავსებადობის დადგენის შემდეგ, მშვილებელთან შეთავაზება იგზავნება და ის იღებს გადაწყვეტილებას, უნდა თუ არა რომ პროცესი გაგრძელდეს. მათი თანხმობის შემდეგ, მიმღები სახელმწიფოსგან ვიღებთ გარანტიებს, რომ შვილად აყვანის შემთხვევაში ბავშვი ამ სახელმწიფოსგან მიიღებს მუდმივად ცხოვრების უფლებას და იმ გარანტიებსა და სიკეთეებს, რითიც ამ ქვეყნის მოქალაქე ყველა ბავშვი სარგებლობს. ამ გარანტების მიღების შემდეგ გაიცემა დასკვნა და მშვილებლები საქართველოში ჩამოდიან.
- ბავშვისა და მშვილებელის კომუნიკაცია როგორ ხდება და რა ბარიერებს აწყდებით?
- ბარიერები კულტურული, თუნდაც კვების კუთხით, რა თქმა უნდა, არსებობს. თუმცა, ოჯახები იმდენად კარგად არის შესწავლილი, იმდენად დეტალებში ვიცით მათ შესახებ და ბავშვის თაობაზე ისე კარგად არიან ინფორმირებულები, რომ ძალიან მომზადებულები ჩამოდიან. ერთ ფაქტს მოგიყვებით: ბავშვი 3-4 წლის იყო, ფაქტობრივად უსინათლო. მშვილებლები პედაგოგები იყვნენ, ერთ-ერთი უსინათლო ბავშვთა სპეციალისტი გახლდათ და სპეციალურ სკოლაში ასწავლიდა. აქედან გამომდინარე, მათ ძალიან კარგად იცოდნენ ასეთი შესაძლებლობის ბავშვის თვისებები და მასთან მოპყრობა.
თუმცა, პროცესი გარკვეულ სირთულეებთანაც იყო დაკავშირებული, რადგან უსინათლოსთან ჟესტიკულაციით ურთიერთობა ვერ მოხდებოდა. ჩვენდა გასაოცრად, მშვილებლები ძალიან მომზადებულები ჩამოვიდნენ. ძირითადი ქართული სიტყვები ნასწავლი ჰქონდათ, ქართული ზღაპრები და ანდაზები იცოდნენ. გარდა ამისა, ზოგიერთი სიტყვის წერაც კი ისწავლეს. მათი თავსებადობა შედგა. პრაქტიკულად გაუცხოების მომენტები არ არსებობს. ბავშვები იმდენად ელოდებიან მშობელს, რომ როცა იგებენ დედა უნდა მივიდეს, ძალიან ბედნიერები არიან.
თავსებადობის პროცესი არც ისეთი ხანგრძლივია. სოციალური აგენტი აფასებს და სასამართლოს უგზავნის, შემდეგ საბოლოო გადაწყვეტილებას სასამართლო იღებს. უარის თქმის მომენტი არ გვქონია, ყოველთვის თანხმობა გვქონდა.
- გაშვილების შემდეგ რამდენ ხანში ერთხელ ხდება ბავშვის შემოწმება და პრობლემის ქონის შემთხვევაში მის ინტერესებს ვინ იცავს?
- კანონი გვავალდებულებს და 3 წლის განმავლობაში, ყოველ 6 თვეში ერთხელ მიმღები ქვეყანა ანგარიშებს გვიგზავნის. ხოლო 18 წლამდე გავაგრძელებთ თუ არა შემოწმებას, ეს უკვე ჩვენზეა დამოკიდებული. თუ კომისია დაინტერესდება, 18 წლამდე უფლება აქვს შეამოწმოს. ჩვენ თუ ვეტყვით, რომ უნდა გაკონტროლდეს, გააკონტროლებენ და ანგარიშს გამოგვიგზავნიან, მაგრამ აქამდე უარყოფითი შემთხვევა არ გვქონია.
2017 წლამდე ვალდებულება გვქონდა, რომ ყოველ წელიწადს შეგვემოწმებინა. ერთი ასეთი შემთხვევა მახსენდება: გერის შვილად აყვანის შემთხვევა იყო, რამაც გარკვეული უკმაყოფილება გამოიწვია. ქალი ახალ ზელანდიაში გათხოვდა, მისმა ქმარმა ცოლის შვილი აიყვანა. ჩვენ ვალდებულები ვიყავით წელიწადში ერთხელ შეგვემოწმებინა, ისინი ამბობდნენ რომ ისედაც ჩემი შვილია და რაღა ანგარიშებს ითხოვთო, ჩვენც შევწუხდით და ბავშვიცო. ყოველ წელს მოდის სოციალურ მუშაკი და ერთი და იგივეს გვიმოწმებსო. თუმცა, ჩვენი კანონმდებლობა ამას მოითხოვდა და თავადაც იყვნენ ინფორმირებულები ამის შესახებ. დღეს კანონმდებლობა საშუალებას გვაძლევს განვლილი ისტორიის შეფასებით, ეს შემოწმება შევწყვიტოთ.
- რა შემთხვევაში შვილდება ბავშვი საქართველოდან სხვა ქვეყანაში?
- ბავშვი საერთაშორისო გაშვილებას ექვემდებარება, როდესაც სტატუსის მინიჭებიდან 8 თვეა გასული. პირველ რიგში, მისი საქართველოში გაშვილების უპირატესობა უნდა ამოიწუროს. ბავშვის უფლებაა, რომ ჯერ საქართველოში გაშვილდეს, თუმცა როცა ვერ შვილდება, იწყება საერთაშორისო გაშვილების პროცედურა. საქართველოში რიგიც საკმაოდ დიდია და თან უმეტესად ჯანმრთელ და მცირეწლოვან ბავშვებზეა მოთხოვნა. რამდენადაც სამწუხარო არ უნდა იყოს, საქართველოში სპეციალური შესაძლებლობის მქონე ბავშვის შვილად აყვანაზე მოთხოვნა პრაქტიკულად არ არის! აქედან გამომდინარე 8 თვის გასვლის შემდეგ, საერთასორისო პროცედურა იწყება. თუ არსებობს ისეთი ტიპის გარემოება, რაც ვთქვათ ამ ბავშვის სწრაფად გაშვილების აუცილებლობას საჭიროებს, ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს შეუძლია ეს ვადა შეამციროს.