რა დაავადებები დაამარცხა კაცობრიობამ და როგორ ებრძვის მსოფლიო მედიცინა თანამედროვე გამოწვევებს

პნევმონია, ჩუტყვავილა, გრიპი - ეს იმ დაავადებათა არასრული ჩამონათვალია, რომელთა განკურნებაც მედიცინას უკვე დიდი ხანია შეუძლია, თუმცა საუკუნეების განმავლობაში აღნიშნული სნეულებებით ადამიანები იღუპებოდნენ.

საინტერესოა, კიდევ რა დაავადებები დაამარცხა კაცობრიობამ, რა გამოწვევების წინაშე ვდგავართ ახლა და ამჟამად გავრცელებული დაავადებების წინააღმდეგ რა ღონისძიებებს ატარებენ მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნები - აღნიშნულ საკითხებზე AMBEBI.GE ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) წარმომადგენელსა და საქართველოს ოფისის ხელმძღვანელს, მარიან ივანუშას ესაუბრა.

როგორც ჩვენი რესპონდენტი განმარტავს, ბოლო ათწლეულებია მედიცინის სფეროში უამრავი შთამბეჭდავი პროცესის მომსწრენი ვართ. მისი თქმით, გარდა იმისა, რომ ვაქცინაციით ბევრი დაავადების პრევენციაა შესაძლებელი, ასევე წარმატებულია მათი კონტროლი, რაც იმას ნიშნავს, რომ შეიძლება, ადამიანი დაავადების წინაშე დადგეს, მაგრამ იმკურნალოს და ნორმალური ცხოვრება გააგრძელოს.

"ვაქცინაცია ბევრი სერიოზული გადამდები დაავადების თავიდან აცილების საუკეთესო გზაა, ამასთან უსაფრთხო და ეფექტურია.

1979 წელს დადასტურდა, რომ მსოფლიოში მომაკვდინებელი დაავადება ჩუტყვავილა აღმოიფხვრა, რაც საერთაშორისო თანამშრომლობის შედეგია. ამ გამოცდილებიდან გამომდინარე გვწამს, რომ სხვა დაავადებების დამარცხებაც შესაძლებელია" - აღნიშნავს მარიან ივანუშა.

ჯანმრთელობის საერთაშორისო ორგანიზაციის წარმომადგენლის განმარტებით, პოლიომიელიტის დამარცხებაზე მუშაობის პროცესში უზარმაზარი პროგრესი ფიქსირდება, რადგან დღეს ის ლეტალური შედეგის ან ადამიანების შესაძლებლობების შეზღუდვის გამომწვევ დაავადებას აღარ წარმოადგენს და პოლიომიელიტის პრევენცია უკვე ვაქცინაციით შეიძლება.

მარიან ივანუშა ასევე განმარტავს, რომ ვიდრე მიკრობების გავრცელებას კონკრეტული დაავადებების გამოწვევა შეუძლია, არსებობენ ადამიანები, რომლებიც აღნიშნული დაავადებებისგან დაცულები არ არიან და არსებობს ეპიდემიის გავრცელების საფრთხე.

"ამის კარგი მაგალითია წითელა, რომელიც ბევრ ქვეყანაში დაამარცხეს. თუმცა, რადგან სხვადასხვა მიზეზის გამო, წითელას საწინააღმდეგო ვაქცინით აცრის მაჩვენებელი მაღალი არ იყო, წითელა დაბრუნდა და დასავლეთ და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში გავრცელდა (მაგალითად, საფრანგეთში 2017 წლის ნოემბრიდან 2 200 შემთხვევა დაფიქსირდა, 2018 წელს კი უკრაინაში 15 261 შემთხვევა. წითელამ სიკვდილის 9 შემთხვევა გამოიწვია - 6 ბავშვებში და 3 მოზრდილებში).

ცოტა ხნის წინ წითელას გავცელების საფრთხის წინაშე საქართველოც დადგა. თუ 90-იან წლებში დავბრუნდებით, შეგვიძლია საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ მომხდარი აფეთქება გავიხსენოთ, როდესაც ვაქცინაციის მკვეთრად ჩავარდნის გამო, ბევრი ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის ბავშვები. აღნიშნულის მიხედვით შეიძლება ითქვას, რომ ვაქცინაციის პროგრამებით ბევრი საშიში დაავადების დამარცხება შეიძლება" - განმარტა ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის წარმომადგენელმა.

მარიან ივანუშას თქმით, დიდ გამოწვევას წარმოადგენს ძველი და კარგად ნაცნობი დაავადებების დამარცხებაც, მაგალითად, ტუბერკულოზის, რომელსაც ისეთი მიკრობი წარმოშობს, რომელიც მედიკამენტების მიმართ მდგრადია.

"ასევე ჩვენ ფოკურისებულები ვართ, რომ გრიპის ახალი ვირუსის ტიპი განვსაზღვროთ, რომელსაც მილიონობით ადამიანის დაინფიცირება შეუძლია, სანამ მათ ვაქცინაზე ხელმისაწვდომობის საშუალება მიეცემათ,“ - დასძენს ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის წარმომადგენელი.

როგორ მარიან ივანუშა განმარტავს, გარდა ჩამოთვლილი დაავადებებისა, ბრძოლა მიმდინარეობს ებოლას წინააღმდეგაც, რომელიც დროდადრო აფრიკაში იჩენს თავს და ადვილად ვრცელდება. ის ასევე მალარიის გავრცელების შემთხვევებსაც იხსენებს.

"1920-იან წლებში მალარია საქართველოში სიკვდილიანობის გამომწვევ ერთ-ერთ მთავარ დაავადებას წარმოადგენდა.

ჩატარებულმა ფართომასშტაბიანმა კამპანიამ მალარიის გავრცელება შეაჩერა, ხოლო ბოლო წლებში მუშაობით საქართველოში მისი რეინტროდუქციის შენარჩუნდება მოხდა", - აღნიშნავს ის.

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის წარმომადგენელი ასევე სხვა ფართოდ გავრცელებულ არაგადამდებ დაავადებებზეც საუბრობს, რომელთა დასამარცხებლად აქტიური მუშაობა მიმდინარეობს.

"ჩვენ ვებრძვით ისეთ არაგადამდებ დაავადებებს, როგორიც არის დიაბეტი, კარდიოვასკულარული დაავადებები და სიმსივნე.

მათი თავიდან აცილება შესაძლებელია, ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ ისინი თავს ისევ იჩენენ, ადრეულ ეტაპზე დიაგნოზის დასმის შემთხვევაში მკურნალობა შესაძლებელია. რაც შეეხება მათ თავიდან აცილებას,

მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ - არ უნდა მოვიხმაროთ თამბაქო, მივირთათ ჯანსაღად, განსაკუთრებით ბევრი ხილი და ბოსტნეული, ვიყოთ ფიზიკურად აქტიურები და შევინარჩუნოთ ჯანსაღი წონა, ასევე დავიცვათ თავი მზისგან და აუცილებლად ავიცრათ B ჰეპატიტისა და პაპილომა ვირუსის წინააღმდეგ

თამბაქოს მოხმარების შეწყვეტას ბევრი დაავადებისა და ადრე სიკვდილის პრევენცია შეუძლია. ამ მიზეზით ქართველებს ვულოცავ თამბაქოს კონტროლის შესახებ შესანიშნავი კანონის მიღებას", - დასძენს მარიან ივანუშა.

მისივე განმარტებით, ბევრ ქვეყანაში არანაკლებ წინა პლანზეა მენტალური ჯანმრთელობის საკითხები, რაც ასევე მოიცავს ალკოჰოლსა და ნარკოტიკებზე დამოკიდებულობას.