შუა და გვი­ან­დელ შუა სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში სა­ქარ­თვე­ლო­ში დიდი პო­პუ­ლა­რო­ბით სარ­გებ­ლობ­და ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა, ყა­ბა­ხი, ჩო­გან­ბურ­თი, ჭი­და­ო­ბა, ნა­დი­რო­ბა, კრი­ვი (ხრი­დო­ლი, მუშ­ტის კრი­ვი, სალ­დას­ტი), ყო­ჩე­ბის, მამ­ლე­ბი­სა და აქ­ლე­მე­ბის ჭი­დი­ლი და სხვა თა­მა­შე­ბი, გარ­და ამი­სა, ერ­თო­ბოდ­ნენ თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის ნაკ­ლე­ბად ცნო­ბი­ლი დათვთა თა­მა­შით, თოკ­ზე გას­ვლით, აშ­ფა­შა­გით, აქ­ლემ­კა­ცო­ბით, ცხენ­კა­ცო­ბი­თა და სხვა თა­მა­შე­ბით. სწო­რედ ამ­გვა­რად ერ­თო­ბოდ­ნენ სა­ქარ­თვე­ლო­ში მა­შინ, როცა არც კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი თა­მა­შე­ბი არ­სე­ბობ­და და არც ღა­მის კლუ­ბე­ბი. ამ თა­მა­შებ­სა და გა­სარ­თობ ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ში ჩარ­თულ­ნი იყ­ვნენ, რო­გორც მეფე-დიდ­გვა­როვ­ნე­ბი, ასე­ვე გლე­ხო­ბა. სა­ინ­ტე­რე­სოა, უფრო კონ­კრე­ტუ­ლად რო­გორ ერ­თო­ბოდ­ნენ შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის სა­ქარ­თვე­ლო­ში? ამის შე­სა­ხებ AMBEBI.GE სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი მუ­ზე­უ­მის ის­ტო­რი­ი­სა და ეთ­ნო­ლო­გი­ე­ბის კო­ლექ­ცი­ე­ბის უფ­როს კუ­რა­ტორს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძეს ესა­უბ­რა, რო­მელ­მაც ინ­ფორ­მა­ცია გვი­ან­დე­ლი და შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ის­ტო­რი­უ­ლი წყა­რო­ე­ბის მი­ხედ­ვით მოგ­ვა­წო­და.

მისი თქმით, სულ­ხან-საბა ორ­ბე­ლი­ა­ნის გან­მარ­ტე­ბით „თა­მა­შო­ბა“ უცხო ენი­დან შე­მო­სუ­ლი სი­ტყვაა და სა­ნა­ხა­ო­ბას ნიშ­ნავს. ქარ­თულ ენა­ში დამ­კვიდ­რე­ბი­სას მან სა­ნა­ხა­ო­ბას­თან ერ­თად სიმ­ღე­რა-შექ­ცე­ვის მნიშ­ვნე­ლო­ბაც შე­ი­ძი­ნა.

"გვი­ან შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის წე­რი­ლო­ბი­თი წყა­რო­ე­ბის მი­ხედ­ვით, თა­მა­შო­ბა­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბა უქ­მე­ე­ბის გარ­და, ლხინ­თან, სა­სი­ხა­რუ­ლო დღე­ებ­თან ასო­ცირ­დე­ბო­და, რომ­ლებ­საც ქორ­წილ­სა და სხვა სალ­ხი­ნო­ბელ წვე­უ­ლე­ბებ­ზე მარ­თავ­დნენ ხოლ­მე. სა­ნა­დი­მო თა­მა­შო­ბებს გარ­და, ეთ­ნოგ­რა­ფი­ულ ყო­ფა­ში და­მოწ­მე­ბუ­ლია ასე­ვე გარ­დაც­ვლილ­თა სუ­ლე­ბი­სად­მი მი­ძღვნი­ლი რი­ტუ­ა­ლუ­რი ხა­სი­ა­თის შე­ჯიბ­რე­ბე­ბი და აზარ­ტუ­ლი თა­მა­შო­ბე­ბი. ნარ­დით, ჭად­რა­კით, ზა­რით, კო­ჭა­ო­ბი­თა და სხვა აზარ­ტუ­ლი თა­მა­შე­ბით, ჯერ კი­დევ ან­ტი­კუ­რი პე­რი­ო­დის სა­ქარ­თვე­ლო­ში ერ­თო­ბოდ­ნენ. მათ უტყუ­არ არ­სე­ბო­ბას სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე სხვა­დას­ხვა დრო­სა და ად­გი­ლას აღ­მო­ჩე­ნი­ლი არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი არ­ტე­ფაქ­ტე­ბი ადას­ტუ­რე­ბენ, ერთ-ერთი ასე­თია დე­დოფ­ლის გორა, სა­დაც უხ­ვა­დაა აღ­მო­ჩე­ნი­ლი სხვა­დას­ხვა სა­ხე­ო­ბის სა­თა­მა­შო ფირ­ფი­ტა და ბევ­რი სხვა რამ", - გან­მარ­ტავს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

გარ­თო­ბა-თა­მა­შო­ბა­ნი, რომ­ლე­ბი­თაც შუა და გვი­ან­შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბა იყო და­კა­ვე­ბუ­ლი სამ ძი­რი­თად ჯგუფ­შია გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი: წარ­მარ­თულ-რი­ტუ­ა­ლურ, ფი­ზი­კურ ძალ­თა სა­დე­მონ­სტრა­ციო და უბ­რა­ლო თავ­შე­საქ­ცევ თა­მა­შო­ბე­ბად, რო­გორც დი­დე­ბის­თვის, ასე­ვე ბავ­შვე­ბი­სა და მო­ზარ­დე­ბის­თვის. გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძის თქმით, პირ­ველ ჯგუფ­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლია რი­ტუ­ა­ლურ-სა­ნა­ხა­ო­ბი­თი ხა­სი­ა­თის თა­მა­შო­ბე­ბი, კერ­ძოდ, „დათვთა თა­მა­ში,“ „ცხენ­კა­ცო­ბა,“ „აქ­ლემ­კა­ცო­ბა,“ „ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა“ და სხვა, რომ­ლებ­საც რი­ტუ­ა­ლუ­რი ხა­სი­ა­თის სცე­ნა­რი­თა და მუ­სი­კა ახ­ლავს.

ასევე დაგაინტერესებთ

20:34 / 04-01-2018

როგორ მკურნალობდნენ საუკუნეების წინ ქართველები - ქირურგიული ოპერაციები და უძველესი საექიმო ინსტრუმენტები

03:08 / 18-08-2017

"თანამედროვე ევროპული და ძველი ქართული სადღეგრძელოები ერთმანეთს ჰგავს" - რას ადღეგრძელებდნენ უძველესი ქართველები

07:04 / 14-12-2017

სად და როდის შეიქმნა პირველი უნიტაზი - შოკისმომგვრელი ფაქტები უძველესი საპირფარეშოების ისტორიიდან

01:42 / 22-12-2017

როგორ წარმოიქმნა უძველესი ქართული გვარები და რატომ არ ქორწინდებოდნენ ერთი გვარის წარმომადგენლები

10:40 / 04-05-2018

როგორ უვლიდნენ თავს ძველ დროში ქართველი ქალები - შუა საუკუნეების მოდა და ჰიგიენა საქართველოში

მე­ო­რე ჯგუ­ფის თა­მა­შე­ბი ფი­ზი­კურ წვრთნა­სა და სიძ­ლი­ე­რე­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი ას­პა­რე­ზო­ბე­ბი იყო, რომ­ლე­ბიც რო­გორც უქმე, ასე­ვე რე­ლი­გი­უ­რი დღე­სას­წა­უ­ლე­ბი­სა თუ სალ­ხი­ნო­ბე­ლი სუფ­რის და­მამ­შვე­ნე­ბელ სა­ნა­ხა­ო­ბად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­და. ასე­თე­ბია: ჭი­და­ო­ბა, კრი­ვი, ყა­ბა­ხი, ჩოგ­ბურ­თი, ნა­დი­რო­ბა, თოკ­ზე გას­ვლა, აშ­ფა­შა­გი და სხვა.

გა­სარ­თობ-სა­ნა­ხა­ო­ბა­თა მე­სა­მე ჯგუ­ფი, რომ­ლე­ბიც შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის სა­ქარ­თვე­ლო­ში პო­პუ­ლა­რო­ბით სარ­გებ­ლობ­და, მო­ი­ცავს თავ­შე­საქ­ცევ-სა­ნა­ხა­ო­ბით და ამავდრო­უ­ლად, აზარ­ტუ­ლი ხა­სი­ა­თის თა­მა­შებს. ასე­თია ყო­ჩე­ბის, მამ­ლე­ბი­სა და აქ­ლე­მე­ბის ჭი­და­ო­ბა, სხვა­დას­ხვა სა­მა­გი­დო თა­მა­შო­ბა­ნი და სა­ბავ­შვო გა­სარ­თო­ბე­ბი.

გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძის გან­მარ­ტე­ბით, რი­ტუ­ა­ლურ-სა­ნა­ხა­ო­ბი­თი თა­მა­შე­ბი წარ­მარ­თუ­ლი ეე­ლე­მენ­ტე­ბის გამო, ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი ეკ­ლე­სი­ის მიერ იდევ­ნე­ბო­და.

„დათვთა თა­მა­შის მსგავ­სი, სა­კულ­ტო-სა­რი­ტუ­ა­ლო თა­მა­შო­ბე­ბია: „ცხენ­კა­ცო­ბა და აქ­ლემ­კა­ცო­ბა“. მათ შე­სა­ხებ იო­ა­ნე ბა­ტო­ნიშ­ვი­ლი მოგ­ვი­თხრობს „კალ­მა­სო­ბა­ში“: "ცხენ­კა­ცო­ბა" ერ­თდრო­უ­ლად რამ­დე­ნი­მე წყვი­ლის­გან ითა­მა­შე­ბო­და, რომ­ლე­ბიც „ხე­ებს გა­იკ­რავ­დნენ ტან­ზედ და ჩი­თებს გა­და­ი­ფა­რებ­დნენ, ცხე­ნი­ვით თავ­სა და კი­სერს ხის­გან გა­ი­კე­თებ­დნენ და შე­მო­ახ­ვევ­დნენ რას­მე და ჰკი­დებ­დნენ წვრილს ზან­ზა­ლაკთ და ეს­რეთ ითა­მა­შებ­დენ მრა­ვალ­ნი და უცხოდ ხმა­რობ­დენ ფეხ­თა და მსგავ­სად ცხენ­თა მჯდომ­თა­ებრ იხილ­ვე­ბო­დენ.“

რაც შე­ე­ხე­ბა აქ­ლემ­კა­ცო­ბას, ისც ხენ­კა­ცო­ბის მაგ­ვა­რი თა­მა­ში ყო­ფი­ლა. მო­თა­მა­შე­ნი წყვილ-წყვი­ლად, ფარ­დაგ გა­და­ფა­რე­ბუ­ლე­ბი, ცხე­ნებს გა­ნა­სა­ხი­ე­რებ­დნენ. ორი­ვე მათ­გა­ნი და­ფი­სა და ზურ­ნის თან­ხლე­ბით მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და. თა­მა­შო­ბე­ბი წი­ნა­რე ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი ხა­ნი­დან უნდა მომ­დი­ნა­რე­ობ­დეს“, - გან­მარ­ტავს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

რაც შე­ე­ხე­ბა "ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბას,“ რო­გორც ჯუ­ლი­ე­ტა რუ­ხა­ძის მიერ და­წე­რი­ლი მო­ნოგ­რა­ფი­ი­და­ნაა ცნო­ბი­ლი, უძ­ვე­ლე­სი, წარ­მარ­თუ­ლი დრო­ის თა­მა­შო­ბაა და გვი­ან შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის თბი­ლის­ში ძა­ლი­ან პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო. კერ­პთაყ­ვა­ნის­მცემ­ლო­ბის ელე­მენ­ტე­ბის გამო თა­მაშს ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი ეკ­ლე­სია კრძა­ლავ­და, სწო­რედ ამი­ტომ, მის შე­სა­ხებ მწი­რი ინ­ფორ­მა­ცი­აა და­ცუ­ლი წე­რი­ლო­ბით წყა­რო­ებ­ში. ძი­რი­თა­დი მა­სა­ლა მის შე­სა­ხებ ველ­ზეა მო­პო­ვე­ბუ­ლი, რა­საც ავ­სებს XIX სა­უ­კუ­ნის თბი­ლი­სის პრე­სა.

„ად­რე­ულ, გვი­ან თუ შემ­დგომ სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში, მისი აკ­რძალ­ვის მი­უ­ხე­და­ვად",ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა" ყვე­ლა­სათ­ვის საყ­ვა­რე­ლი გარ­თო­ბა-სა­ნა­ხა­ო­ბა იყო. ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა ადრე გა­ზა­ფხულ­ზე, თე­ბერ­ვალ­ში ან მარ­ტში, ყვე­ლი­ე­რის კვი­რა­ში იმარ­თე­ბო­და და შვიდ დღეს მო­ი­ცავ­და. მერ­ვე დღეს, დიდ­მარ­ხვის ორ­შა­ბათს ყე­ე­ნო­ბას ზე­ი­მობ­დნენ. "ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა" სა­ქარ­თვე­ლოს თით­ქმის ყვე­ლა კუ­თხე­ში აღი­ნიშ­ნე­ბო­და. იმე­რეთ­ში, სვა­ნეთ­ში, ხევ­სუ­რეთ­ში, თუ­შეთ­სა და ფშავ­ში. ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა ეპი­ზო­დე­ბა­დაა და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი, რომ­ლის დრო­საც შე­სა­ბა­მი­სად ჩაც­მუ­ლი და აღ­ჭურ­ვი­ლი მო­ნა­წი­ლე­ე­ბი კარ­და­კარ და­დი­ოდ­ნენ, სურ­სათ-სა­ნო­ვა­გის აგ­რო­ვებ­დნენ, შემ­დეგ ხდე­ბო­და ნა­ყო­ფი­ე­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი რი­ტუ­ა­ლის - „ქორ­წი­ლის“ ინ­სცე­ნი­რე­ბა და მე­სა­მე ეპი­ზო­დის სა­ფი­ნა­ლო ქმე­დე­ბა: მთა­ვარ მოქ­მედ პირ­თა სიკ­ვდილ-აღ­დგო­მის რი­ტუ­ა­ლე­ბი და ერო­ტი­კუ­ლი ქმე­დე­ბე­ბი, მოქ­მედ პერ­სო­ნა­ჟებს ქა­მარ­ზე ჩა­მო­კი­დე­ბუ­ლი ჰქონ­დათ სა­თა­მა­შო კუ­კე­ბი, „ფა­ლო­სე­ბი“ (ხის კონ­კი­ლა), ძვლის კო­ჭე­ბი და სხვა“ - გან­მარ­ტავს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

ში­ნა­არ­სობ­რი­ვი თან­მიმ­დევ­რო­ბა "ბე­რი­კა­ო­ბა­ში" და "ყე­ე­ნო­ბა­ში" ერთი იყო. სხვა­ო­ბა მხო­ლოდ "ყე­ე­ნო­ბის" სა­ფი­ნა­ლო ეპი­ზოდ­ში იყო, რო­მე­ლიც სრულ­დე­ბო­და „გუთ­ნით წყლის მოხ­ვნი­სა“ და საკ­რა­ლუ­რი დრო­შის აღ­მარ­თვის რი­ტუ­ა­ლით.

ეთ­ნო­ლო­გის ინ­ფორ­მა­ცი­ით, XIX ს. II ნა­ხევ­რი­სათ­ვის, „ბე­რი­კა­ო­ბა-ყე­ე­ნო­ბა“ მე­ფის მთავ­რო­ბამ თბი­ლი­სე­ლებს მყუდ­რო­ე­ბის დარ­ღვე­ვის მი­ზე­ზით აკ­რძა­ლა, შე­დე­გად გარ­თო­ბამ სახე იც­ვა­ლა და ამ­გვა­რად მო­წყო­ბილ დღე­სას­წა­ულს ქა­ლა­ქე­ლებ­მა „ყე­ე­ნო­ბის კუდი“ ანუ "ის­პა­ჰა­ნო­ბა" უწო­და. „ის­პა­ჰა­ნო­ბის“ დროს მას­ხა­რას ტან­საც­მელ­ში გა­მო­წყო­ბი­ლი თბი­ლი­სე­ლი ვაჭ­რე­ბი ორ­თა­ჭა­ლის ბაღ­ში ქე­ი­ფობ­დნენ. აგ­რო­ვილ ფულს კი კე­თილ საქ­მე­ებს ახ­მარ­დნენ.

რაც შე­ე­ხე­ბა ფი­ზი­კურ წვრთნა­სა და სიძ­ლი­ე­რე­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბულ გა­სარ­თობ ას­პა­რე­ზო­ბებს, გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძის გან­მარ­ტე­ბით, ამ ჩა­მო­ნათ­ვალ­ში­ერთ-ერთი პირ­ვე­ლია ჭი­და­ო­ბა, რო­მე­ლიც ქარ­თუ­ლი ეროვ­ნუ­ლი სპორ­ტის ერთ-ერთი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ხე­ო­ბაა, რო­მელ­საც ცოტა ხნის წინ ძეგლის სტა­ტუ­სი მი­ე­ნი­ჭა.

„ყვე­ლა ფა­ლა­ვანს თა­ვი­სი მომ­ხრე ჰყავ­და. ჩა­დი­ოდ­ნენ სა­ნაძ­ლე­ო­ებ­საც, რაც აზარტს მა­ტებ­და გა­მარ­თულ ორ­თაბ­რძო­ლას. ას­პა­რე­ზო­ბა ზოგ­ჯერ მო­ჭი­და­ვე­ე­ბის ფი­ზი­კუ­რი ზი­ა­ნით მთავ­რდე­ბო­და. სა­ჭი­დაო ორ­თაბ­რძო­ლე­ბი სა­გან­გე­ბოდ შერ­ჩე­ულ სა­ას­პა­რე­ზო მო­ედ­ნებ­ზე რე­ლი­გი­ურ და უქმე დღე­ებ­ში იმარ­თე­ბო­და. აღ­ნიშ­ნულ შერ­კი­ნე­ბა­ში შეხ­ვედ­რე­ბი ქალ­ბა­ტო­ნებს შო­რი­საც იმარ­თე­ბო­და“, - დას­ძენს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

სა­ქარ­თვე­ლო­ში ასე­ვე პო­პუ­ლა­რო­ბით სარ­გებ­ლობ­და კრი­ვი, ისე­ვე რო­გორც სხვა სპორ­ტუ­ლი სა­ნა­ხა­ო­ბე­ბი. XIX სა­უ­კუ­ნე­ში, პო­პუ­ლა­რო­ბით სარ­გებ­ლობ­და „ავ­ლაბ­რის კრი­ვი“, რო­მე­ლიც კვი­რა­ცხოვ­ლო­ბის დღე­სას­წა­ულ­ზე ამა­ვე სა­ხე­ლო­ბის ეკ­ლე­სი­ას­თან იმარ­თე­ბო­და.

„არა­ნაკ­ლებ აზარ­ტუ­ლი იყო, ცხე­ნოს­ნუ­რი სპორ­ტის ერთ-ერთი სა­ხე­ო­ბა "ყა­ბა­ხი,“ რო­მე­ლიც XVII-XVIII სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში ძა­ლი­ან პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო. "ყა­ბა­ხი", ისე­ვე რო­გორც სხვა სა­ნა­ხა­ო­ბი­თი გა­სარ­თო­ბე­ბი, სა­ას­პა­რე­ზო მო­ედ­ნებ­ზე იმარ­თე­ბო­და. თბი­ლის­ში ასე­თი მო­ე­და­ნი ქა­ლა­ქის გა­ნა­პი­რა მხა­რეს, ბაზ­რის მიმ­დე­ბა­რე ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე მდე­ბა­რე­ობ­და. "ყა­ბა­ხი" მა­ღა­ლი ბო­ძა­ლია, რომ­ლის თავ­ზე და­დე­ბუ­ლია „ჯილ­დო“. თა­მა­შის მი­ზა­ნი, ცხე­ნოს­ნე­ბის მიერ „ჯილ­დოს“ ბო­ძი­დან ჩა­მოგ­დე­ბაა. სა­ა­მი­სოდ გა­მო­ი­ყე­ნებ­დნენ მშვილდ-ისარს ან შუბს. ვინც „ჯილ­დოს“ ნაკ­ლებ ცდა­ში ჩა­მო­აგ­დებ­და, გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლიც ის იქ­ნე­ბო­და,“ - გან­მარ­ტავს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

XVII-XVIII სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის კი­დევ ერთი პო­პუ­ლა­რუ­ლი თა­მა­ში „აშ­ფა­შა­გი“ იყო. ეთ­ნო­ლო­გის გან­მარ­ტე­ბით, ის­ტო­რი­უ­ლი წყა­რო­ე­ბის მი­ხედ­ვით", აშ­ფა­შა­გი" "ყა­ბა­ხის" პრინ­ციპ­ზე აგე­ბუ­ლი, გა­სარ­თო­ბი თა­მა­ში იყო, რო­მე­ლიც მი­ზან­ში ამო­ღე­ბულ ნივთზე ის­რის მოხ­ვედ­რას გუ­ლის­ხმობ­და.

„ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში, აღ­მო­სავ­ლეთ და და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში გარ­თო­ბა-სა­ნა­ხა­ო­ბა თოკ­ზე გას­ვლით ერ­თო­ბოდ­ნენ. თო­კებს კარ­ვებს შო­რის გა­ჭი­მავ­დნენ და აღ­ნიშ­ნუ­ლი თა­მა­შით აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბას ვერ მა­ლავ­დნენ,“ - გან­მარ­ტავს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

გვი­ან შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩოგ­ბურ­თიც ძა­ლი­ან პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო, რო­მელ­საც ასე­ვე ცხე­ნოს­ნე­ბი თა­მა­შობ­დნენ და ახ­ლან­დე­ლის­გან გან­სხვავ­დე­ბო­და კი­დეც. მა­შინ­დელ ჩოგ­ბურთს „ჩო­გან­ბურთს“ უწო­დებნდნენ.

ეთ­ნო­ლო­გი გან­მარ­ტავს, რომ წე­რი­ლო­ბი­თი წყა­რო­ე­ბის მი­ხედ­ვით", ჩო­გან­ბურ­თი" "ყა­ბა­ხის" შემ­დეგ იწყე­ბო­და. არა­ნაკ­ლებ პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო ცხენ­ბურ­თი, რო­მე­ლიც, გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძის გან­მარ­ტე­ბით, ქარ­თუ­ლი ეროვ­ნუ­ლი სა­ცხე­ნოს­ნო სპორ­ტის სა­ხე­ო­ბაა.

„ასე­ვე პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო ნა­დი­რო­ბა. გვი­ან შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში ნა­დი­რით მდი­და­რი ად­გი­ლე­ბი ყო­ფი­ლა ში­რა­ქი, „ელიდ­რის მინ­დო­რი“, სამ­გო­რი, შუ­ამ­თა და ყა­რა­ია.

ნა­დი­რო­ბის პო­პუ­ლა­რო­ბას, სა­მე­ფო კარ­ზე, ბა­ზი­ერ­თუ­ხუ­ცე­სის თა­ნამ­დე­ბო­ბა ადას­ტუ­რებს“, - დას­ძენს ეთ­ნო­ლო­გი.

მი­სი­ვე თქმით, გარ­და ჩა­მოთ­ვლი­ლი თა­მა­შე­ბი­სა, გვი­ან ფე­ო­და­ლურ აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ასე­ვე პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო სა­მა­გი­დო აზარ­ტუ­ლი და უბ­რა­ლოდ თავ­შე­საქ­ცე­ვი თა­მა­შე­ბი.

გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძის თქმით, წე­რი­ლო­ბით წყა­რო­ე­ბით დას­ტურ­დე­ბა, რომ გვი­ან შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში მცხოვ­რე­ბი ბავ­შვე­ბი თო­ნი­ჯი­ნე­ბით „დე­დო­ფა­ლე­ბით“ ერ­თო­ბოდ­ნენ, რომ­ლებ­საც სა­რი­ტუ­ა­ლო დატ­ვირ­თვაც ჰქონ­დათ.

„თო­ჯი­ნა­თა გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლი, ხალ­ხის რწმე­ნით, მა­გი­უ­რი ძა­ლის მფლო­ბე­ლე­ბი უნდა ყო­ფი­ლიყ­ვნენ, რო­მელ­თაც შე­ეძ­ლოთ გვალ­ვის დროს წვი­მა მო­ეყ­ვა­ნათ, წვი­მი­ა­ნო­ბა კი და­რით შე­ეც­ვა­ლათ,“ - გან­მარ­ტავს გუ­ლი­კო კვან­ტი­ძე.

მისი თქმით, სა­თა­მა­შო და სა­რი­ტუ­ა­ლო დე­დო­ფა­ლე­ბის გარ­და, ბავ­შვე­ბი „წრე-ლახ­ტით“, „ქუ­დის აღე­ბით“, „ჯო­ხი­ტა­ცი­ა­ო­ბი­თა“და სხვა თა­მა­შე­ბით ერ­თო­ბოდ­ნენ.