როგორი მამა იყო ერეკლე II - პირველი აცრა ვაჟისთვის და წერილები ნაბოლარა ქალიშვილს

მეფე ერეკლე მეორეს მრავალრიცხოვანი ოჯახი ჰყავდა. "პატარა კახი" სამჯერ იყო ქორწინებაში, მისი შვილების ზუსტი რაოდენობა კი დღემდე ცნობილი არ არის. ერთ-ერთი ვერსიით, მას ცამეტი ვაჟი და თერთმეტი ქალიშვილი ჰყავდა. ამათგან, ზოგი დაბადებისთანავე გარდაიცვალა.

ისტორიული ცნობები რამდენიმე საინტერესო ფაქტს ინახავს ერეკლეს და მისი ზოგიერთი შვილის ურთიერთობის შესახებ. აღსანიშნავია, რომ ერეკლე მეფე საქართველოში ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც საკუთარ შვილს სამედიცინო აცრა ჩაუტარა. ისტორიკოსი ვაჟა კიკნაძე ერეკლე მეფის რამდენიმე წერილსაც გაგვახსენებს, რომელიც ქართველ მონარქს, სრულიად სხვა კუთხით დაგვანახებს და წარმოდგენას შეგვიქმნის, როგორი მამა იყო ის.

"ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, თუ რატომ მისცა ერეკლე მეორემ უფლება 1772 წელს აეცრათ მისი მესამე ვაჟი იულონი, შეიძლება ისიც იყო, რომ მის თვალწინ ბევრი მცირეწლოვანი იღუპებოდა, იმ დროინდელ საქართველოში ხომ ჯერ შავი ჭირის, შემდეგ კი ყვავილის ეპიდემია იყო მოდებული. ამ აცრამდე ცოტა ხნით ადრე, 8 წლის უფლისწული გიორგი დანიშნულ იქნა ჩერქეზ გოგონაზე, რომელიც ცნობილი გირეების საგვარეულოს შთამომავალი იყო. ჩერქეზებთან ძალიან კარგი ურთიერთობა ჰქონდა ერეკლეს. ხშირად იყენებდა მათ დაქირავებულ ჯარს ლეკების წინააღმდეგ. აქედან გამომდინარე, გირეეებთან დანათესავებაც მნიშვნელოვანი იყო მისთვის და ქვეყნისთვის. ქორწინება 4 წლის შემდეგ უნდა მომხდარიყო, მაგრამ მოულოდნელად ჩერქეზ საპატარძლოს ყვავილი შეჰყრია. სასწრაფოდ ჩერქეზეთში წაუყვანიათ. იმდროინდელ ჩერქეზეთში უკვე გავრცელებული ყოფილა აცრები, მაგრამ ვეღარ მოუსწრიათ ზომების დროულად მიღება, რის გამოც გოგონა გარდაცვლილა. როგორც პლატონ იოსელიანი გვიამბობს ეს ამბავი 1758 წელს მომხდარა. აღსანიშნავია, რომ ვოლტერმა სპეციალური წერილიც უძღვნა აცრას და ჩერქეზების გამოცდილებას ამ მხრივ.

სავარაუდოდ, ამ ტრაგიკული ინციდენტის გამო მიღებული ემოციის შედეგად უნდა გადაეწყვიტა ერეკლეს მისი მესამე ვაჟის - იულონის აცრა, როდესაც ყვავილის ეპიდემია გავრცელდა და მეფემ ამის აუცილებლობა დაინახა. მისი მხრიდან ეს არ იყო ადვილად გადასადგმელი ნაბიჯი. როგორც ჩანს, აცრის აუცილებლობაში ერეკლე მეფე დაარწმუნეს ევროპელმა პადრებმა. არ გამოვრიცხავ, რომ უფლისწულს რაიმე სიმპტომები აღენიშნებოდა, ამიტომაც დათანხმდა ერეკლე, რომ იულონი აეცრათ.

ამის შესახებ მეფე პირადად წერს თავის ერთ-ერთ მოხელეს - რევაზ ამილახვარს, სადაც პირველად იყენებს ისეთ ტერმინს, როგორიცაა "აჭრა". "იულონი ავჭერით და ახლა გაცხელებულიც არისო", ანუ სიცხე აქვსო. როგორც ჩანს, ყველაფერმა კარგად ჩაიარა, შემდგომში იულონი ბრძოლებში იყო ჩართული და მრავალი წლის შემდეგ რუსეთში გარდაიცვალა.

იულონის აცრის შესახებ გერმანელი მოგზაური იოჰანეს გიულდენშტედტიც წერს - ერეკლემ გარისკა და ნება დართო კათოლიკე პადრებს, ყვავილის აცრები ჩაეტარებინათ მისი შვილისთვისო..

- როგორც ცნობილია, ერეკლე მეორე ყველაზე მრავალშვილიანი მამა იყო ქართველ მეფეთაგან...

- სხვადასხვა ცნობით მას 21 და მეტი შვილი ჰყავდა. მისმა არაოფიციალურმა წერილებმა, რომელმაც ჩვენამდე მოაღწია, ძალიან დადებითად დაახასიათა ერეკლე მეორე, როგორც მოსიყვარულე მამა. ეს წერილები მთლიანად, ნაბოლარა შვილს - თეკლა ბატონიშვილს ეხება; თეკლა ბიჭს, რომელსაც მოფერებით ეძახდა იმის გამო რომ ვაჟკაცურად გამოწყობილი დადიოდა და ნადირობა და ჯირითი იცოდა. მისთვის 4 წლის ასაკში, 1780 წელს მეფე-მამას სახუმარო ბრძანებაც დაუწერია - "გიბოძეთ ეს სიგელი შენ, ჩვენს ქალს - თეკლა ბიჭსა. თუმცა, აქამდის შენ ყველასაგან ქალად იყავი ცნობილი, მაგრამ, ამიერიდგან გიწყალობებ ბიჭის სახელს და ვუბრძანებთ ყველას შენს ძმებსა და დებს, ამიერიდან გიწოდონ თეკლა ბიჭი". ამას ხელისმოწერით ამტკიცებს ერეკლე მეორე, იულონ ბატონიშვილი და ანტონ კათალიკოსი, რომელიც ერეკლეს ძმა გახლდათ.

ცნობილია რომ შემდეგში მშვენიერი ქალი და არაჩვეულებრივი დედა იყო თვითონ თეკლა ბატონიშვილიც, რომელმაც სამშობლოს 3 ვაჟკაცი გაუზარდა, ორბელიანები. სამივე მათგანი 1832 წლის აჯანყებაში მონაწილებოდა, უფროსი, ალექსანდრე (პუპლია) ერთ-ერთი ლიდერიც გახლდათ ამ შეთქმულების.

1781 წლით დათარიღებულ ერთ-ერთი წერილში, რომელსაც საომრად წასული ერეკლე თეკლას უგზავნის, დიდი სითბო და სიყვარული ჩანს:

"მადლი, წყალობა და მშვიდობა. თეკუნავ ჩემო, შენი სიბრძნით სავსე წიგნი (ანუ წერილი) მომივიდა, რომელისგანაც, შენ ხომ იცი, რა გონიერი ქალიცა ხარ, როგორც მეამებოდა, მაგრამ უცხოს ოსტატობით და მდივნობით იყო შენი გარჯილობა, უფრო რომ არაბულს ხელს გემსგავსებინა. მეტი სიღრმისაგან ვეღარ აღმოვიკითხეთ რა. შენთვის ახლა პირს კოცნა მიბრძანებია და ჩემ მაგიერად დედაშენმა გაკოცოს. ექვსი კარგი ბროწეული გამომიგზავნია. ხვალ, ღვთით, კიდევ ბევრს შაქრის ყინულს, ნუღლს (დაშაქრულ ნუშს) და შაქარს გამოგიგზავნი და თუ ღვთის ნებაც იქნება, ჩვენც წამოვალთ". წერილს გარშემო ბავშვის გასართობად დატანილი აქვს ლათინური, ბერძნული, სპარსული, სომხური და 2 ქართული ბეჭედი.

კიდევ ერთ წერილში, რომელიც 1782 წელსაა დაწერილი მეფე თეკლას წერს - მაპატიე, ვერაფერს გიგზავნიო და ასე მიმართავს - "ჩემო შინაგან გულის ნათელო თეკლავ, შენს ლამაზ პირს კოცნას მოვახსენებ. შენმა გაზრდამ, დიაღ მეჯავრება შენი მოშორება და კინაღამ ვერც გამიძლია. ღვთით ამ ორს დღეში გნახავ" - წერს მეფე.

აღნიშნული წერილები ორბელიანებმა მე-19 საუკუნის დასაწყისში ჩააბარეს არქივს და შემოგვინახეს ომში, შეთქმულებებსა და ბრძოლებში გაწაფული და დაუნდობელი ერეკლე მეორეს, სრულიად უცნობი კუთხით დანახული, რადიკალურად განსხვავებული სახე...

ფოტო: ივერიელი, დავით შუღლიაშვილის ფოტოკოლექცია