გაიგე რას ნიშნავს შენი სახელი - საქართველოში გავრცელებული 30 ცნობილი სახელის განმარტება

ქართული გვარ-სახელების წარმოშობის საკითხი ყოველთვის დიდ ინტერესს იწვევს ჩვენს მკითხველში და მათი თხოვნის გათვალისწინებით, ვაგრძელებთ საქართველოში გავრცელებული ქალის სახელების თემას. ამჯერად წარმოგიდგენთ, 30 გავრცელებულ სახელს, რომლებიც პროფესორ ზურაბ ჭუმბურიძის მიერ წლების წინ არის დამუშავებული და მისსავე წიგნში, სახელწოდებით - "რა გქვია შენ?" არის წარმოდგენილი.

ია - ადრეული გაზაფხულის ყვავილის სახელია. ბერძნულად ჰქვია "იონ". მისი მრავლობითი რიცხვის ფორმაა ია, რომელიც ქალის სახელად არის ქცეული და შესულია ევროპულ ენებშიც. მაგალითად, რუსულში, ფრანგულში (ვიოლა, ვიოლეტა). იგივე სიტყვა ნასესხებია ყვავილის სახელადაც (შეადარეთ რუსული фиалка - "ია", фиолетовый - "იისფერი"). ქართულშიც შემოსულია როგორც ყვავილის, ასევე ქალის სახელადაც. ია ქალის სახელად ბორჯომის ხეობაში მარიამწმინდის ეკლესიის ფრესკაზე გვხვდება (XII-XIII სს.), რომელზეც გამოსახულები არიან ქალი და ვაჟი (დედა-შვილი) იაი და შოთა. მიაჩნიათ, რომ ესენი შოთა რუსთაველი და დედამისი იყვნენ.

იზოლდა - (ანგლოსაქსური) "გამოჩენილი მეომარი". მისი შემოკლებული ფორმაა იზო.

ინა - ნასესხებია ევროპულიდან, სადაც ადრე გავრცელებული ყოფილა კაცის სახელადაც. უკავშირდება ლათინურს და თარგმნიან როგორც "ნიაღვარი," მაგრამ ზუსტი მნიშვნელობა და წარმომავლობა უცნობია.

ინგა - (სკანდინავიური) უკავშირდება ძველი ისლანდიელების ღმერთის სახელს ინგვე-ს ქართულში ის ნასესხებია.

ინეზა, ინესა - ნასესხებია ევროპული ენებიდან. ესპანური ვარიანტია აგნესა-სი.

ინოლა - (ქართული) ირინეს ან მარინეს შეკვეცილი მოფერებითი ფორმაა, დამახასიათებელი სვანური ენისთვის.

ირინე - (ბერძნული) "მშვიდობა". მისი შემოკლებული ფორმაა ირა (ეს უკანასკნელი შეიძლება მიღებული იყოს ირაიდა-ს შემოკლებითაც, რომელიც ასევე ბერძნული სახელია და ნიშნავს "გმირ ქალს" ან "ჰერას ასულს").

ირმა - ქართული სახელია. გარეგნულად ემთხვევა გერმანულს, რომელსაც სულ სხვა მნიშვნელობა აქვს და "ირმინისადმი" (ომის ღმერთისადმი) შეწირულს ნიშნავს.

იულია - (ლათინური) "იულიუსის კუთვნილი", ან "ივლისისა".

კატო - ქართული სახელია, მიღებულია ეკატერინე-ს შემოკლებით.

კეკელა - შემოკლებით კეკე, ქართული სახელია, ნიშნავს " მშვენიერს," (შეადარეთ კეკლუცი). წინათ გავრცელებული ყოფილა როგორც ქალის, ასევე კაცის სახელად (აქედან მოდის გვარები: კეკელაშვილი, კეკელიძე, კეკელია). ეს სახელი თითქმის აღარ გვხვდება, რადგან კეკელამ უარყოფითი მნიშვნელობა შეიძინა ("ზედმეტად პრანჭია").

კესარია - (ბერძნული) "დედოფალი". შემოკლებული ფორმაა კესო, რომელიც ვრცელდება ქართულში როგორც დამოუკიდებელი სახელი. ეს სახელი ჰქვია ილია ჭავჭავაძის "ოთარაანთ ქვრივის" ერთ-ერთ მთავარ მოქმედ პირს. გვხვდება მეორე შემოკლებული ფორმაც - კესა.

კლავდია - (ლათინური) ნაწარმოებია კაცის სახელისგან: კლავდიუს - "კოჭლი". კლავდიუსს უწოდებდნენ კოჭლ ღვთაებას - ჰეფესტოსს ანუ ვულკანს.

კლარა - (ლათინური) "ნათელი". ნასესხებია ევროპული ენებიდან.

ლალი - წარმოშობით ძველი ინდურია, აღნიშნავდა წითელი ფერის ძვირფას თვალს - ლალს, წითელ ფერს. როგორც ერთი, ისე მეორე მნიშვნელობით იგი ისესხა არაერთმა აღმოსავლურმა ენამ. სხვადასხვა გზით ამ სიტყვას უკავშირდება სახელები ლალი, ლალა, ლალე, ლოლა. ზოგი მათგანი აღმოსავლეთის ხალხებში კაცის სახელადაც გვხვდება. აქედანაა გვარები: ლალაშვილი, ლალიაშვილი, ლოლაშვილი.

ლამარა - ქართული სახელია. სვანეთში, უშგულის თემში, არის წმინდა მარიამის სახელობის ტაძარი, რომელსაც ლამარა ჰქვია ("მარიამისა"). აქედან არის მიღებული ლამარა. პირველად გვხვდება გრ. რობაქიძის ამავე სახელწოდების პიესაში.

ლამზირა - (ქართული) სვანურად ნიშნავს "სალოცავს". ნაწარმოებია ლამარა-ს მსგავსად.

ლანა - (სლავური) მოფერებითი ფორმაა, მიღებული სვეტლანა, რუსლანა და სხვა მსგავსი სახელების შემოკლების გზით.

ლატავრა - (სპარსული) "რატის ასული". მისი ადრინდელი ფორმაა ლატავრი, რომელიც მემატიანის ცნობით, ქალის სახელად გვხვდება ჯერ კიდევ VII სუკუნეში: "ხოლო ამან ჯუანშერ შეირთო ცოლი, ნათესავი ბაგრატიონთა, ასული ადარნასესი, სახელით ლატავრი" ("ქართლის ცხოვრება," I, 251). ეს სახელი გვხვდება X საუკუნეშიც "სერაპიონ ზარზმელის ცხოვრებაში". ძველად გვხვდებოდა აგრეთვე ანალოგიურად ნაწარმოები ქალის სახელები: გვარამავრი და პეროჟავრი. ლატავრა ჰქვია სანდრო შანშიაშვილის ამავე სახელწოდების დრამისა და ზაქარია ფალიაშვილის ოპერის მთავარ მოქმედ გმირს.

წაიკითხეთ სტატიის პირველი ნაწილი - საქართველოში გავრცელებული ქალის სახელების განმარტება

ლაურა - (ლათინური) ნიშნავს "დაფნა"

ლეილა - (არაბული) "ღამე," გადატანით "შავი," "შავგვრემანი". სხვაგვარი ეტიმოლოგიით, არაბულში შესულია ძველი ებრაულიდან, სადაც ლილია, ლილი ნიშნავს "შროშანს". ებრაულიდან ეს სიტყვაც და საკუთარი სახელიც ნასესხებია აგრეთვე ლათინურში და მთელ რიგ ევროპულ ენებში.

ლელა - (ქართული) "სწორთმიანი" (მცენარის სახელისაგან). XVII საუკუნიდან ცნობილია თეიმურაზ მეფის ასული - ლელა ბატონიშვილი. ლელა ჰქვია ვაჟა-ფშაველას "ბახტრიონის" გმირ ქალს.

ლენა - (სლავური) მოფერებითი სახელია, მიღებული ელენა, ელეონორა, ვილენა, ლეონინა და სხვა მსგავსი სახელების შემოკლებით გზით.

ლია - (ძველი ებრაული) ეტიმოლოგია დაუზუსტებელია. არსებობს ვარაუდები, რომელთა მიხედვით, შეიძლება "დეკეულს," ან "ანტილოპას," "დაქანცულს", "დაღლილს" ნიშნავდეს.

ლიანა - ევროპული სახელის ლილიანა-ს შემოკლებული ფორმაა.

ლილი - (ძველი ებრაული) "შროშანი".

ლოლა - (ირანული) "იასამანი".

ლუიზა - ფრანგული სახელია, ნაწარმოები მამაკაცის სახელისაგან: ძველი ფრანგული "ხლოდვიკ" ნიშნავს "სახელოვან მეომარს". აქედან მომდინარეობს ვაჟის სახელი ლიუდვიგ (ლიუდვიკ), რომლისგანაც მივიღეთ ლუი, ამ უკანასკნელისაგან კი - ქალის სახელი ლუიზა.

მაგდალინა - (ლათინური) "მაგდალელი," "მაგდალინელი". ერთ-ერთ წმინდანს, სახელად მარიამს, რომელიც პალესტინის ქალაქ მაგდალიდან იყო, სხვა მარიამებისგან გასარჩევად, ეწოდა მარია მაგდალინა. შემდგომში მისი ზედწოდება კათოლიკურ წრეებში ცალკე სახელად იქცა. ამ სახელის შემოკლებული ფორმებია: მაგდანა, მაგდა, მადინა, მადი. ამჟამად ისინიც დამოუკიდებელ სახელებად არის ქცეული. ამავე სახელმა ფრანგულ ენაში მიიღო ფორმა მადლენა, რომელიც ამ სახითაც შევიდა სხვა ენებში, მათ შორის - ქართულში.

მადონა - (იტალიური) "ჩემო ქალბატონო". ასე უწოდებენ კათოლიკეები ღვთისმშობელს. ასეთივე იყო ქალისადმი ზრდილობიანი მიმართვის ფორმა, რომელიც შემდგომში სახელად იქცა.

მოამზადა ლალი ფაციამ

ასევე დაგაინტერესებთ: რატომ აქვს ქართული გვარების უმეტესობას "ძე" და "შვილი" დაბოლოება? - საინტერესო ფაქტები გვარების წარმოშობაზე