"ბავ­შვო­ბი­დან მა­ინ­ტე­რე­სებ­და და მინ­დო­და მეტი გა­მე­გო სამ­ყა­როს, ბუ­ნე­ბის კა­ნო­ნე­ბის, სი­ცო­ცხლის შე­სა­ხებ... ინ­ტე­რე­სის გაღ­ვი­ვე­ბა­ზე გავ­ლე­ნა იქო­ნია დე­და­ჩე­მის ქი­მი­კო­სო­ბამ - ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და მის სამ­სა­ხურ­ში, ქი­მი­ურ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში სტუმ­რო­ბა, სა­დაც შე­მეძ­ლო "ჯა­დოს­ნურ" ექ­სპე­რი­მენ­ტებ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბა, თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბე­ბის, წიგ­ნე­ბის და და­ნად­გა­რე­ბის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა...

დე­დის გავ­ლე­ნით­ვე შე­მიყ­ვარ­და სა­მეც­ნი­ე­რო ფან­ტას­ტი­კა და მთე­ლი გუ­ლით ვოც­ნე­ბობ­დი, მეც გავმხდა­რი­ყა­ვი მეც­ნი­ერ-გა­მომ­გო­ნე­ბე­ლი და სნე­უ­ლე­ბა­თა გან­კურ­ნე­ბის ჯა­დოს­ნუ­რი მან­ქა­ნა შე­მექ­მნა..." - სწო­რედ ასე, ბავ­შვო­ბა­ში ჩა­ე­ყა­რა სა­ფუძ­ვე­ლი 30 წლის ანა ტრა­პა­ი­ძის წარ­მა­ტე­ბულ სა­მეც­ნი­ე­რო კა­რი­ე­რას, რო­მე­ლიც ახლა გერ­მა­ნი­ა­ში სა­მეც­ნი­ე­რო პრო­ექ­ტებ­ზე მუ­შა­ობს.

ახალ­გაზ­რდა მეც­ნი­ე­რი წარ­მა­ტე­ბის შე­სა­ხებ AMBEBI.GE-ს მკი­თხველს თა­ვად უამ­ბობს:

- სა­ზღვარ­გა­რეთ საქ­მი­ა­ნო­ბის და­წყე­ბამ­დე, თბი­ლის­ში რას საქ­მი­ა­ნობ­დით? რა გა­ნათ­ლე­ბა მი­ი­ღეთ?

ასევე დაგაინტერესებთ

13:24 / 06-09-2018

"ძმა ავარიაში დამეღუპა, მხოლოდ დედა დამრჩა..." - ავსტრიაში წარმატებული ქართველი, რომელიც რობოტებს ქმნის

- ჩემი ოც­ნე­ბის ასას­რუ­ლებ­ლად ლო­გი­კუ­რად მეჩ­ვე­ნე­ბო­და სა­მე­დი­ცი­ნო ფა­კულ­ტეტ­ზე ჩა­ბა­რე­ბა, სა­დაც ფი­ზი­კის სა­ფუძ­ვლი­ა­ნი ცოდ­ნის გა­რე­შე მოხ­ვედ­რა იმ დროს წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი იყო. ამი­ტომ ე.წ "კო­მა­რო­ვის" ფი­ზი­კა-მა­თე­მა­ტი­კურ სკო­ლა­ში სწავ­ლა პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი უნდა ყო­ფი­ლი­ყო ოც­ნე­ბის ახ­დე­ნი­სა­კენ. მას­წავ­ლებ­ლის, ბა­ტონ რა­მინ ჭე­ლი­ძის წყა­ლო­ბით ფი­ზი­კა ჩემი საყ­ვა­რე­ლი სა­გა­ნი გახ­და და ჯა­ვა­ხიშ­ვილ­ში ფი­ზი­კის ფა­კულ­ტეტ­ზე გან­ვაგ­რძე სწავ­ლა იმ იმე­დით, რომ თუკი სურ­ვი­ლი მექ­ნე­ბო­და, ყო­ველ­თვის შე­მეძ­ლო მოგ­ვი­ა­ნე­ბით სა­სურ­ვე­ლი სპე­ცი­ა­ლი­ზა­ცი­ის არ­ჩე­ვა. თა­ვი­დან კოს­მო­ლო­გი­ამ გა­მი­ტა­ცა, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით კი ისევ სი­ცო­ცხლის მეც­ნი­ე­რე­ბე­ბით და­ინ­ტე­რე­სე­ბამ და ექ­სპე­რი­მე­ტე­ბის ჩა­ტა­რე­ბის სიყ­ვა­რულ­მა გა­დას­ძა­ლა და ბი­ო­ფი­ზი­კის მი­მარ­თუ­ლე­ბით წას­ვლა გა­და­მა­წყვე­ტი­ნა.

- სად და რა პრო­ექ­ტზე მუ­შა­ობთ ამ­ჟა­მად? ამ კონ­კრე­ტულ პრო­ექ­ტამ­დე რას საქ­მი­ა­ნობ­დით?

- ბა­კა­ლავ­რი­ა­ტის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ, სწავ­ლე­ბის და კვლე­ვის მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით არ­ჩე­ვა­ნი გერ­მა­ნი­ა­ში, ბრე­მე­ნის ჯა­კობ­სის სა­ერ­თა­შო­რი­სო უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში მო­ლე­კუ­ლუ­რი სი­ცო­ცხლის მეც­ნი­ე­რე­ბე­ბის სა­მა­გის­ტრო პროგ­რა­მა­ზე შე­ვა­ჩე­რე, სა­დაც 2-წლი­ა­ნი სწავ­ლი­სათ­ვის სრუ­ლი და­ფი­ნან­სე­ბა და სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი სტი­პენ­დია მი­ვი­ღე. ეს ჩემს კა­რი­ე­რა­ში გარ­დამ­ტე­ხი მნიშ­ვნე­ლო­ბის მოვ­ლე­ნა იყო, რად­გან მო­მე­ცა სა­შუ­ა­ლე­ბა, სხვა­დას­ხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბის წამ­ყვა­ნი სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის გვერ­დით თე­ო­რი­ულ­თან ერ­თად მრა­ვალ­მხრი­ვი პრაქ­ტი­კუ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბაც მი­მე­ღო გე­ნე­ტი­კის, ეპი­გე­ნე­ტი­კის, ბი­ო­ფი­ზი­კის და ბი­ო­ინ­ფორ­მა­ტი­კის ლა­ბო­რა­ტო­რი­ებ­ში. მას შემ­დეგ მო­ლე­კუ­ლე­ბის ურ­თი­ერ­თა­მოც­ნო­ბი­სა და ურ­თი­ერთქმე­დე­ბის მე­ქა­ნიზ­მე­ბის გა­მოკ­ვლე­ვა ჩემ­თვის ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო და საყ­ვა­რე­ლი სა­კი­თხი გახ­და.

სა­მა­გის­ტრო ნაშ­რომ­ზე საფ­რან­გეთ­ში, ტუ­ლუ­ზის კო­ორ­ნი­ნა­ცი­უ­ლი ქი­მი­ის ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში ვმუ­შა­ობ­დი, სა­დაც შე­ვის­წავ­ლი­დი თუ რო­გორ გავ­ლე­ნას ახ­დე­ნენ სი­ცო­ცხლის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მე­ტა­ლე­ბი, თუ­თია და სპი­ლენ­ძი ტვი­ნის დე­გე­ნე­რა­ცი­უ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის, კერ­ძოდ კი, ალ­ცჰა­ი­მე­რის და­ა­ვა­დე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ში. ალ­ცჰა­ი­მე­რის და­ა­ვა­დე­ბა წარ­მო­ად­გენს შე­ძე­ნი­ლი ჭკუ­ა­სუს­ტო­ბის ყვე­ლა­ზე გავ­რცე­ლე­ბულ ფორ­მას, რო­მე­ლიც ხან­დაზ­მუ­ლებ­ში წამ­ყვა­ნი პრობ­ლე­მაა და მისი გან­ვი­თა­რე­ბის ხელ­შემ­წყო­ბი მი­ზე­ზე­ბის და მე­ქა­ნიზ­მე­ბის შეს­წავ­ლა, რა თქმა უნდა, პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლია მისი თა­ვი­დან აცი­ლე­ბის, დრო­უ­ლი დი­აგ­ნო­ზი­სა და ავად­მყო­ფის სი­ცო­ცხლის ხა­რის­ხის გა­სა­უმ­ჯო­ბე­სებ­ლად.

მა­გის­ტრა­ტუ­რის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ აკა­დე­მი­უ­რი წარ­ჩი­ნე­ბი­სათ­ვის, საფ­რან­გე­თის გა­ნათ­ლე­ბის და მეც­ნი­ე­რე­ბის სა­მი­ნის­ტრომ სტი­პენ­დია მო­მა­ნი­ჭა, რათა სა­დოქ­ტო­რო პრო­ექ­ტი სა­მეც­ნი­ე­რო კვლე­ვის ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ცენ­ტრის (LAAS-CNRS) ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში გა­მე­კე­თე­ბი­ნა. პრო­ექ­ტი შე­ე­ხე­ბო­და ბი­ო­სენ­სო­რის შექ­მნას, რო­მე­ლიც ინ­სულ­ტი­ან, ინ­ფარ­ქტი­ან და ზო­გად ქი­რურ­გი­ულ პა­ცი­ენ­ტებ­ში ცილა თრომ­ბი­ნის გან­სა­ზღვრას შეძ­ლებ­და. ცილა თრომ­ბი­ნი სის­ხლის შე­დე­დე­ბის მთა­ვა­რი მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი ცი­ლაა და მისი რა­ო­დე­ნო­ბა გან­სა­ზღვრავს სის­ხლის უკონ­ტრო­ლო შე­დე­დე­ბი­სა (თრომ­ბო­ზის) თუ გა­თხე­ლე­ბის (ჰე­მო­რა­გი­ის) რისკს. ამ ცი­ლის რა­ო­დე­ნო­ბის მყი­სი­ე­რი დად­გე­ნა ექი­მებს და­ეხ­მა­რე­ბა დრო­უ­ლად მი­ი­ღონ კრი­ტი­კუ­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა და პა­ცი­ენტს შე­სა­ფე­რი­სი მკურ­ნა­ლო­ბა რის­კე­ბის შემ­ცი­რე­ბით და­უ­ნიშ­ნონ.

ეს პრო­ექ­ტი მა­ღა­ლი ინ­ტერ­დის­ციპ­ლი­ნა­რუ­ლო­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ო­და, რა­მაც სა­შუ­ა­ლე­ბა მომ­ცა მრა­ვა­ლი ტი­პის ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში სხვა­დას­ხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბის ინ­სტრუ­მენ­ტთან და მე­თო­დებ­თან მქო­ნო­და აქ­ტი­უ­რი შე­ხე­ბა. მი­ღე­ბუ­ლი შე­დე­გე­ბით ჩემი სა­დოქ­ტო­რო ნაშ­რო­მი საკ­მა­ოდ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი აღ­მოჩ­ნდა და წლის ბო­ლოს სა­დოქ­ტო­რო სკო­ლის წლის სა­უ­კე­თე­სო ნაშ­რო­მებს შო­რის იყო.

დოქ­ტო­რან­ტუ­რის შემ­დეგ ძა­ლი­ან და­მინ­ტე­რე­სა ბი­ო­მა­სა­ლე­ბის სფე­რომ - თუ რა გა­სა­ო­ცა­რი მა­სა­ლე­ბის­გან შედ­გე­ბა ცო­ცხა­ლი სამ­ყა­რო და რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა ბუ­ნე­ბის მი­ბაძ­ვით უნი­კა­ლუ­რი თვი­სე­ბე­ბის მქო­ნე ახა­ლი ხე­ლოვ­ნუ­რი მა­სა­ლა შე­იქ­მნას. ჩემი პოსტ დოქ­ტო­რან­ტუ­ლი კვლე­ვა, პოც­და­მის კო­ლო­ი­დე­ბის და ზე­და­პი­რე­ბის კვლე­ვის მაქს პლან­კის ინ­ტი­ტუ­ტში (MPIKG), ბი­ო­მა­სა­ლე­ბის გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში პრო­ფე­სორ პი­ტერ ფრაცლ­თან მიმ­დი­ნა­რე­ობს.

მთა­ვარ სა­წყის კომ­პო­ნენ­ტად ვი­ყე­ნებ ცი­ლე­ბის მიმ­დევ­რო­ბას, გა­მო­ყო­ფილს ზღვის მი­დი­ე­ბის ძა­ფე­ბის­გან, რომ­ლე­ბი­თაც მი­დია სხვა­დას­ხვა ზე­და­პირ­ზე და­სა­მაგ­რებ­ლად იყე­ნებს. ცი­ლის ამ სა­ო­ცარ მიმ­დევ­რო­ბას შე­უძ­ლია გა­რე­მოს ზე­მოქ­მე­დე­ბით შე­სა­ტყვი­სად გა­და­ე­წყოს მო­წეს­რი­გე­ბულ სტრუქ­ტუ­რად, რო­მელ­საც თვი­თაღ­დგე­ნა­დი მე­ქა­ნი­კუ­რი თვი­სე­ბე­ბი გა­აჩ­ნია.

სწო­რედ ამ მიმ­დევ­რო­ბას და ბიო-შე­თავ­სე­ბად პო­ლი­მე­რულ ბლო­კებს ვი­ყე­ნებთ, რომ შევ­ქმნათ ისე­თი მა­სა­ლა, რო­მე­ლიც გარ­კვე­ულ პი­რო­ბებ­ში სი­თხეა, მაგ­რამ პა­ტა­რა ქი­მი­უ­რი ბიძ­გით მყარ ჟე­ლედ გა­და­იქ­ცე­ვა, სა­დაც უჯრე­დე­ბის და­ნერგვა და სხვა­დას­ხვა და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის უჯრე­დუ­ლი ქსო­ვი­ლე­ბის გაზ­რდა შე­იძ­ლე­ბა, მა­გა­ლი­თად და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ხრტი­ლის, ძვლის აღ­დგე­ნა, ან­დაც 3-გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ბიო-ბეჭდ­ვა.

- მეც­ნი­ე­რე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, რითი ხართ და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი? რო­გო­რია თქვენ ცხოვ­რე­ბის სტი­ლი?

- მე, რო­გორც დედა, მე­უღ­ლე, მე­გო­ბა­რი, ჩემს პრო­ფე­სი­ა­ზე შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი და ადა­მი­ა­ნი მრა­ვა­ლი ინ­ტე­რე­სით, ვცდი­ლობ ოპ­ტი­მა­ლუ­რად გა­ვა­ნა­წი­ლო დრო ჩემი პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბის­თვის, რომ ჰარ­მო­ნი­უ­ლად მო­ვა­ხერ­ხო ყვე­ლა მო­ვა­ლე­ო­ბის და ფუნ­ქცი­ის შეს­რუ­ლე­ბა, პრო­ფე­სი­უ­ლი და პი­რა­დი გან­ვი­თა­რე­ბი­სათ­ვის ზრუნ­ვა და ამას­თან დავ­ტკბე სი­ცო­ცხლით "აქ და ახლა". თა­ვი­სუ­ფალ დროს მიყ­ვარს ცეკ­ვა, ცურ­ვა, და ბუ­ნე­ბა­ში ხე­ტი­ა­ლი. დიდ სი­ა­მოვ­ნე­ბას მა­ნი­ჭებს ადა­მი­ა­ნე­ბის დახ­მა­რე­ბა, ცოდ­ნის და გა­მოც­დი­ლე­ბის გა­ზი­ა­რე­ბა, არ მე­ნა­ნე­ბა დრო­ის გა­ნა­წი­ლე­ბა კე­თი­ლი საქ­მე­ე­ბის­თვის.

რაც შე­ე­ხე­ბა ცხოვ­რე­ბის სტილს, მკვლე­ვა­რო­ბა ჩემ­თვის მხო­ლოდ პრო­ფე­სი­უ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა არ არის, ყო­ველ­თვის მა­ინ­ტე­რე­სებს ბო­ლომ­დე გა­ვერ­კვიო და გა­მო­ვიკ­ვლიო სა­კი­თხი, იქ­ნე­ბა ეს ახა­ლი რე­ცეპ­ტი, ხელ­საქ­მე, თა­მა­ში თუ მოგ­ზა­უ­რო­ბის გეგ­მა. ჩემი პრინ­ცი­პი და მი­ზა­ნია, ვიყო გულ­წრფე­ლი. სიყ­ვა­რუ­ლით მო­ვე­კი­დო საქ­მეს, რა­საც მოვ­კი­დებ ხელს, არ შევ­წყვი­ტო პერ­სო­ნა­ლუ­რი და პრო­ფე­სი­უ­ლი ზრდა.

- რა მი­გაჩ­ნი­ათ თქვენს ყვე­ლა­ზე დიდ მიღ­წე­ვად?

- მგო­ნია, რომ დიდი მიღ­წე­ვე­ბი ჯერ კი­დევ წინ მაქვს. ჩემ­თვის მნიშ­ვე­ლო­ვა­ნია ოჯა­ხის და კა­რი­ე­რის ჰარ­მო­ნი­უ­ლად შე­თავ­სე­ბა, მუდ­მი­ვი პრო­ფე­სი­უ­ლი და პი­როვ­ნუ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა. სა­ბედ­ნი­ე­როდ, სპე­ცი­ა­ლუ­რად ამ მიზ­ნით მხვდა პა­ტი­ვი გავმხდა­რი­ყა­ვი ნო­ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­უ­რე­ატ კრის­ტი­ან ნუს­ლა­ინ-ვოლ­ჰარ­დის ფონ­დის სტი­პენ­დი­ან­ტი. ნო­ბე­ლი­ან­ტი ქალ­ბა­ტო­ნი ლო­რე­ა­ლის ფონდთან ერ­თად ყო­ველ წელს გერ­მა­ნი­ა­ში მოღ­ვა­წე 10-მდე ახალ­გაზ­რდა წარ­ჩი­ნე­ბულ მეც­ნი­ერ დე­დას აფი­ნან­სებს, რათა მათ რთულ სა­მეც­ნი­ე­რო მუ­შა­ო­ბა­ში ოჯა­ხურ­მა საქ­მე­ებ­მა ხელი არ შე­უ­შა­ლოს. სტი­პენ­დია სა­შუ­ა­ლე­ბის იძ­ლე­ვა სა­ჭი­რო დახ­მა­რე­ბის ორ­გა­ნი­ზე­ბა­ში, რომ მეც­ნი­ერ­მა ქალ­ბა­ტო­ნებ­მა დრო და ენერ­გია უფრო მნიშ­ვნე­ლო­ვან ოჯა­ხურ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­სა და კა­რი­ე­ულ წარ­მა­ტე­ბას მო­ახ­მა­რონ.

- რო­გო­რია თქვე­ნი სა­მო­მავ­ლო გეგ­მე­ბი? უკავ­შირ­დე­ბა თუ არა ის სა­ქარ­თვე­ლოს?

- ჩემი გეგ­მე­ბი მჭიდ­როდ უკავ­შირ­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს. მე­ტიც, ჩემი უა­ხა­ლო­ე­სი გეგ­მე­ბი კონ­კრე­ტუ­ლად უკავ­შირ­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს უმაღ­ლეს სას­წავ­ლებ­ლებს სწავ­ლე­ბის კუ­თხით. მინ­და, ჩემი ცოდ­ნა და გა­მოც­დი­ლე­ბა გა­ვუ­ზი­ა­რო ახალ თა­ო­ბას. მგო­ნია, სა­ქარ­თვე­ლო არის უდი­დე­სი პო­ტენ­ცი­ა­ლის და შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის ქვე­ყა­ნა, ნოყი­ე­რი ნი­ა­და­გი, რომ სა­ზღვარ­გა­რეთ მი­ღე­ბუ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა წარ­მა­ტე­ბუ­ლი შე­დე­გი მო­ი­ტა­ნოს.

- თქვე­ნი აზ­რით, რო­გო­რი უნდა იყოს სა­ქარ­თვე­ლო­ში მეც­ნი­ე­რე­ბი­სად­მი მიდ­გო­მა?

- მეც­ნი­ე­რე­ბა ინო­ვა­ცი­ე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლია, ინო­ვა­ცი­ე­ბი კი ცოდ­ნის და გა­მოც­დი­ლე­ბის უნი­ვერ­სა­ლუ­რი ვა­ლუ­ტაა, რო­მე­ლიც ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზრდი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის­თვის უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სია. ვი­სურ­ვებ­დი, რომ სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში მეც­ნი­ე­რე­ბი უფრო მე­ტად და­ფა­სე­ბულ­ნი იყ­ვე­ნენ და ახალ­გაზ­რდა მეც­ნი­ე­რებს თა­ვის გა­მო­ჩე­ნის მეტი სა­შუ­ა­ლე­ბა გა­აჩ­ნდეთ.