"რუსებს დაგეშილი ძაღლები ჰყავთ... იქვე დაგგლეჯს" - რეპორტაჟი ენგურის ხიდიდან და აფხაზების სურვილები, რომელიც 25 წელია არ სრულდება

"სახლები რომ მოჩანს, ის უკვე გალია... აქედან აფხაზეთი ერთი ხელის გაწვდენაზეა," - მეუბნება ჩემი მეგზური და მთაზე შეფენილ სახლებს მაჩვენებს... ენგურის ხიდამდე, რამდენიმე მეტრში, მიკროავტობუსები და თვითნაკეთ გადახურულ ურემში შებმული ცხენები დგანან, - ეს ენგურს აქეთ და იქით მცხოვრებთა დამაკავშირებელი ტრანსპორტია, რომელიც მუდმივად ხალხითა და ტვირთით არის სავსე...

გალის სხვადასხვა სოფლებიდან, ასევე აფხაზეთის სხვადასხვა ქალაქებიდან ჩამოსულები, ისინი, ვისაც მძიმე ტვირთი აქვს, ქართულ მხარეს მიკროავტობუსით ან "დროგით" გადმოდიან. სხვები, ფეხით კვეთენ ენგურის ხიდს, შედარებით მსუბუქ ტვირთს ზურგით ეზიდებიან... ენგურის ხიდამდე, ჯერ აფხაზური "პოსტი" უნდა გამოიარონ, შემდეგ რუსული. ამისთვის, ან ე.წ. აფხაზური პასპორტი უნდა ჰქონდეთ, ან "წითელი", საბჭოთა კავშირის დროინდელი. "დროებითი ბინადრობის მოწმობის" აღებაზე, რომელიც აფხაზეთის ხელმძღვანელობამ ბოლოს შესთავაზა, ჯერჯერობით უარს ამბობენ.

მათივე თქმით, რუსებს უკვირთ, რატომ არ მიდიან თუნდაც სოხუმის ბაზარში, მით უფრო, რომ იქამდე, გზა გაცილებით მარტივი და უსაფრთხოა... "არც ვუხსნით, ვერ გაიგებენო" - მეუბნებიან გალელები, - ამიტომ, ვისაც საბუთები წესრიგში აქვს, აქეთ მოდის. თუმცა, ხანდახან მათთვისაც შეუძლიათ შარის მოდება...

როგორც მითხრეს, რუსები, აფხაზებთან გაცილებით თავდაჭერილები არიან. "შეიძლება, ბრძანება აქვთ, მაგრამ ცდილობენ, მოზომილი იყვნენ და მათ ზედმეტი კითხვების გარეშე ატარებენ..." - მიყვება გალის რაიონის მკვიდრი, რომელიც ნათესავებთან სტუმრად, მცირეწლოვან შვილთან ერთად მოდის...

ერთი ნაწილის თქმით, - რუსი "მესაზღვრეების" პოსტის გავლაა მთავარი, თორემ, აფხაზები, თითო-ოროლას გარდა, პრობლემებს მაინცდამაინც არ ქმნიან...

"რუსებს დაგეშილი ძაღლები ჰყავთ, შემოვლითი გზებით არ გადმოიპაროს ვინმე. ძაღლი, გაქცევის მცდელობისთანავე ჩაგავლებს კბილებს ტანსაცმელში და განძრევას თუ შეეცდები, იქვე დაგგლეჯს...

ამიტომ, ახლა გაქცევას არავინ ცდილობს. თავდაპირველად, როდესაც სხვა გადასასვლელები გააუქმეს, რაღაც დროის განმავლობაში, ადგილობრივები მაინც ცდილობდნენ სხვა გზებით ესარგებლათ. იმ ხანებში, ერთ კვირაში რამდენიმე ათეული ადამიანი დაიჭირეს - "საზღვრის უკანონო გადაკვეთისთვის" და საკმაოდ დიდი თანხაც გადაახდევინეს. ვიღაცებმა სამთვიანი პატიმრობაც მოიხადეს..." - მიყვება ერთ-ერთი ადგილობრივი...

ე.წ. საზღვარი დილის 10 საათიდან იხსნება და 8 საათამდე, ხალხის ნაკადი არ წყდება. ახალი წლის დღეებში მათი რაოდენობა ორმაგდება. უმეტესობა, ენგურს აქეთ ნათესავებს სტუმრობს, ან ენგურს იქიდან ბრუნდება. რამდენიმემ მითხრა, მოხუცმა მშობლებმა სახლ-კარი არ დატოვეს და ახალ წელს მარტო რომ არ ყოფილიყვნენ, ეს დღეები მათთან გავატარეთო. კითხვაზე, რა პრობლემები გაატანეს გასულ წელს, - თითქმის ყველას ერთი პასუხი ჰქონდა - ხელოვნური ბარიერების გაუქმება.

კამერის წინ საუბარს უფრთხიან. რამდენიმემ გვარის თქმისგანაც შეიკავა თავი. ზოგმა პირდაპირ თქვა, - როდესაც დავბრუნდები, პრობლემები შემექმნება და ვერ დაგელაპარაკებიო... ყველას ერთნაირი სურვილი აქვს, - ენგურის ხიდი დანარჩენ საქართველოსთან არ ჰყოფდეთ, მშვიდობა იყოს და თავისივე სახლ-კარში თავს დაუცველად არ გრძნობდნენ, - დანარჩენი, თანდათან მოგვარდება...

რუბენ ფაჩულია, ჩხორთოლის მკვიდრი: - დედასთან ვიყავი ჩასული. ოჯახი აქეთ მყავს. ყოველ ახალ წელს ასე ვიხლიჩები ორად, - დედა მეცოდება. მარტო ცხოვრობს. ცოლ-შვილმა იცის, რომ ამ დღეს მათთან ვერ ვიქნები, სხვა დროს მათთან ვარ... შეძლებისდაგვარად მშვიდი ახალი წელი გვქონდა, - ადგილობრივებმა ერთმანეთს მივულოცეთ. დიდი ქეიფების არც განწყობა გვქონდა და არც გარემო. რაც მთავარია, არავინ მოუკლავთ, დაუყაჩაღებიათ და მოუტაცებიათ.

ირაკლი, აფხაზეთიდან დევნილი: "წლებია აქეთ ვცხოვრობ, ვსწავლობ და ვმუშაობ... ბიჭვინთაში აფხაზი ნათესავები მყავს, მამიდაშვილები. ჩემი თანატოლები არიან. ხან ისინი ჩამოდიან აქეთ, - ხან მე ჩავდივარ მათთან. გასულ წელს, ოჯახი შევქმენი და მინდოდა, მათთვის მეუღლე გამეცნო. გველოდნენ. ჩემი მეუღლის მშობლები ღელავდნენ, - ერთი სიტყვა რუსულიც კი არ იცისო... მე ვიქნები თარჯიმანი-მეთქი. "მოსაწვევი" მქონდა და არ ვნერვიულობდი. თან აფხაზურ მხარეს, ისინი მელოდნენ...

რუსებს არაფერი უთქვამთ, აფხაზმა ე.წ. მესაზღვრეებმა კი, მიცნეს, - დაოჯახდიო? - მკითხეს, - კი, ჩემი მეუღლე უნდა გავაცნო ნათესავებს-მეთქი, - გაუხარდათ, - ქალაქის ლამაზი ადგილები ანახე ჩვენს რძალსო, - მითხრეს... ოჩამჩირე რომ გავიარეთ, - ჩემი მეუღლე აღელდა, - დანარჩენი აფხაზეთიც ასეთი გაუდაბნოებულიაო?.. შემდეგ, სოხუმი ნახა, ბიჭვინთა და გაგრაც. სამივე ძალიან მოეწონა...

მამიდაჩემის აფხაზმა ქმარმა ქართულიც კი გაიხსენა... ომზე არასდროს ვლაპარაკობთ. მხოლოდ იმას მეუბნებიან, ვის სახლში ვინ შესახლდა, რაც ძალზე მძიმე მოსასმენია, მაგრამ აქაურ ნათესავებს და ახლობლებს აინტერესებთ მათი სახლების ამბავი... ერთი სიტყვით, აფხაზეთში, ერთი კვირა ვიყავით და არც ერთი წუთით არ მიგრძვნია, რომ დრომ გაგვთიშა და დაგვაშორა...

თავიანთ საახალწლო სურვილებსა და მოლოდინებზე წერენ თავად აფხაზებიც. მათი დიდი ნაწილის თქმით, სურთ, რომ "ხელისუფლება" მათ ემსახურებოდეს და არა - პირიქით, "როგორც ეს ბოლო, ქართველი პატიმრის ქართული მხარისთვის უჩუმრად გადაცემით დაამტკიცეს..."

ბესო, სოხუმელი აფხაზი:

- მშვიდობა მინდა. ამ სამოთხიდან თვალი გაქცევაზე მიჭირავს, რადგან აქაურობა ჯოჯოხეთს ჰგავს... დაგვღუპა ნარკომანიამ, კორუფციამ, კრიმინალმა და საერთოდ, სახელმწიფო ინსტიტუტების არქონამ... ლუკავას საქმესთან დაკავშირებით მოვისმინე აფხაზი საზოგადოების აზრი, - ყველაფერს ისე წარმოაჩენენ, თითქოს საქართველოს გარეშე ცხოვრება არ შეგვიძლიაო. ეს დამაფიქრებელია, - ბრძოლა ალბათ ბევრს შეუძლია, - შენებაა მთავარი, ჩვენ კი, წლებია არაფერი გვიშენებია...

ირინა თარბა:

- ამ უმძიმესი წლის ბოლო დღეებს ვითვლიდი, ასე მგონია, ძალიან ბევრი რამ წაგვართვა გასულმა წელმა, - კვირა არ გავიდოდა, ახალგაზრდის სიკვდილის შესახებ არ გაგვეგო, - აქაც იხოცებოდნენ და რუსეთშიც... ნარკოტიკმა გაგვანადგურა... მშვიდ გარემოზე ვოცნებობ. მინდა, ახალგაზრდებისთვის განათლება პრიორიტეტული იყოს, კანონი სრულდებოდეს. თუმცა, ამას რომ ვამბობ, მგონია, უპატრონო, მიამიტი ბავშვი ვარ, რომელიც თოვლის ბაბუას ისეთ რამეს სთხოვს, რომელიც არასდროს აუსრულდება...

ელენა კვიცინია:

- წინასაახალწლოდ, 10 წლის აფხაზი გოგონას წერილი წავიკითხე, - ის თოვლის ბაბუას ზეთს და მაკარონს სთხოვდა, რამდენიმე დღე მაინც ნოყიერი საკვები რომ ჰქონოდა... არ ვიცი, ამის შემდეგ, რა უნდა ვინატრო, რისი იმედი მქონდეს, რას უნდა ველოდოთ... დროა, დამოუკიდებლად სიარული ვისწავლოთ. ვისურვებდი, ამდენი "ბირჟა", უსაქმური, ნარკომანი და კრიმინალი აღარ იყოს. 25 წელია, ეს არის ჩვენი საახალწლო სურვილი, - მშვიდობა და უსაფრთხოება, მაგრამ ჯერ არ აგვსრულებია..."