"ლურჯი ვეშაპი", ხორავას ქუჩის ტრაგედია, სუიციდის მცდელობები... - აგრესია მოზარდებში და ფსიქოლოგის რჩევები

ბოლო პერიოდში საქართველოში მოზარდებს შორის ძალადობის, ან თვითდაზიანების შემთხვევებმა საგრძნობლად იმატა. განსაკუთრებული შეშფოთება გამოიწვია ხორავას ქუჩაზე მომხდარმა სისხლიანმა გარჩევამ, რომელსაც ორი მოზარდი ემსხვერპლა, იმავე პერიოდში წყალტუბოს რაიონის სოფელ ოფშკვეთში თანატოლმა 17 წლის ბიჭი მოკლა. უკვე ორი კვირაა ეძებენ ქობულეთიდან დაკარგულ 17 წლის ბიჭს - ოჯახი ეჭვობს, რომ მოზარდის გაუჩინარება ინტერნეტთამაშებს უკავშირდება, ხელვაჩაურში კი, ასევე 17 წლის ბიჭმა თვითდაზიანება სანადირო თოფით მიიყენა, მიზეზად კვლავ ინტერნეტთამაშ "ლურჯ ვეშაპს" ასახელებენ. 2 დღის წინ დედაქალაქის ცენტრში, რუსთაველის გამზირზე 15 წლის ბიჭი დაჭრეს...

რა შეიძლება გააკეთოს მშობელმა, რომ შვილი საკუთარი, ან - სხვების აგრესიისგან დაიცვას, რატომ მოიმატა ქართველ ახალგაზრდებში აგრესიამ, AMBEBI.GE ფსიქოლოგ ნინო ახალაიას ესაუბრა.

"მოზარდობის ხანა პიროვნებად ჩამოყალიბების პროცესში ყველაზე წინააღმდეგობრივი ეტაპია, როდესაც სხეულში მიმდინარე ფიზიოლოგიური ცვლილებები და პიროვნული კრიზისები ქმნიან ძლიერ დაძაბულობას, რასთანაც გამკლავება თავად მოზარდსაც უჭირს.

აგრესია - ეს არის დესტრუქციულ ხასიათის ქმედება, რომლის მიზანი არის ზიანის მიყენება სხვისთვის, ან საკუთარი თავისთვის. აგრესიულობა განსაკუთრებით მწვავედ სწორედ მოზარდობის ასაკში ვლინდება, რაც პირველ რიგში ნიშნავს, რომ მას განსაკუთრებულად სჭირდება მხარდაჭერა, გააცნობიეროს საკუთარი წინააღმდეგობები, ისწავლოს საკუთარი იმპულსების კონსტრუქციულად მართვა, საკუთარი სურვილების, მოსაზრებების ან პროტესტის ადეკვატურად გამოხატვა.

წაიკითხეთ: ნულოვანი ტოლერანტობიდან დაუსჯელობის სინდრომამდე?

თანამედროვე მოზარდის ფსიქიკა უამრავი ნეგატიური ზეგავლენის საფრთხის ქვეშ არის - ქვეყანაში არსებული ვითარება, თავისი წინაისტორიით, მიმდინარე მდგომარეობით ეხება ყველას - რთულია, ჩვენი ქვეყნის პირობებში იყო კარგი მშობელი. ჯერ ერთი, ყველა მშობელი თავად არის შვილი და მას თავისი ბავშვობის ისტორია ხელს უშლის, ან ხელს უწყობს იყოს კარგი მშობელი. დღევანდელი მოზარდების მშობლებისთვის გარდატეხის ასაკი ჩვენი ქვეყნის ერთ-ერთ ყველაზე კრიზისულ პერიოდში მიმდინარეობდა. დღეს მოზარდი ატარებს ბევრ ტრავმას, რომლის მიღებისგან საკუთარმა მშობელმა ვერ დაიცვა.

რისკ -ფაქტორი ბევრია - ბიოლოგიური, ასაკობრივი, ინდივიდუალურ -პიროვნული თავისებურები, ეკოლოგიური სიტუაცია, სოციალური ასპექტები. გარემო, სადაც ვცხოვრობთ თავისთავად არის აგრესიული - ირგვლივ უამრავი მაგალითი არსებობს - სახლში, ქუჩაში, სკოლაში, ტელევიზიით თუ ინტერნეტით მოწოდებულ ინფორმაციაში.

ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორ ხდება ინფორმაციის გაშუქება ძალადობის შემთხვევებზე - ერთგვარი ტალღა მოჰყვება ხშირად არაეკოლოგიურად ტრანსლირებად ინფორმაციას იმავე პრობლემების, რაზედაც არის აქცენტები," - ამბობს ნინო ახალაია.

ამასთან, ფსიქოლოგი აღნიშნავს, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია ოჯახის და თანატოლთა წრის გავლენა მოზარდზე.

"თუ კი ოჯახში ურთიერთობის ძალადობრივი ფორმაა მიღებული და ძალადობა არ ნიშნავს მხოლოდ ფიზიკურ შეხებას, მას უამრავი ფორმა აქვს - პიროვნული უფლების შელახვა, გამუდმებული კრიტიკა, უპატივცემულობა, მორალური შანტაჟი, აგრესიის ვერბალური ფორმა, რომელსაც არანაკლებად სავალალო შედეგი მოჰყვება, რადაგან ეს არის ღირსების შელახვა ადამიანისთვის... თუ კი თავად მოზრდილებმა არ იციან, როგორ გაუმკლავდნენ საკუთარ გაღიზიანებას, სტრესს, აგრესიულ იმპულსებს - ცხადია, ზარალდება ოჯახის თითოეული წევრი, ტრავმირდება ჩვილიც კი, რომელმაც ლაპარაკიც კი არ იცის.

მსხვერპლობა ძალიან რთულია - გადის სახლიდან და ან თვითონ აღმოჩნდება მოძალადე, ან ადვილად დაექვმედებარება სხვისი მხრიდან ძალადობას. ნებისიერ შემთხვევაში იქნება მსხვერპლი - თავად მოძალადე რჩებათ ყურადღების და მხარდაჭერის მიღმა - რამ გაუწია პროვოცირება, როგორ აღმოჩნდა მოძალადის როლში. ეს არის როლი და მასში არავინ უნდა დარჩეს," - ამბობს ფსიქოლოგი.

მისი განმარტებით, ადამიანი წყობილებიდან გამოდის მაშინ, როდესაც არ უსმენენ, არ აქვს მხარდაჭერა, ამიტომ მას ძალიან სჭირდება საკუთარი ოჯახის წევრებისგან აღიარება.

არანაკლებ დიდი მნიშვნელობა აქვს სააღმზრდელო დაწესებულებას, როგორ ზრუნავს მასწავლებელი მოსწავლის ფსიქიკაზე.

"სკოლის დანიშნულება არ არის მხოლოდ წერა - კითხვის და ამოცანების სწავლება. სკოლა ეს არის უმნიშვნელოვანესი გარემო - სადაც იზრდება ბავშვი და ვითარდება პიროვნულად.

რას აკეთებს სკოლა მოზარდისთვის - რამდენად სწორი აქცენტები აქვს სასწავლო პროცესში? არის თუ არა ჯანსაღი ცხოვრების წესზე მიმართული დატვირთვა - სხვადასხვა წრე, სპორტული კლუბები, რაც აუცლებელია მოზარდის ფსიქოფიზიოლოგიური მდგომარეობისთვის - ენერგია, რომელიც აქვს გარდატეხის ასაკში უნდა განიმუხტოს, დაიხარჯოს, ამ ენერგიამ უნდა მისცეს განვითარების შესაძლებლობა.

რას აკეთებს თავად განათლების სისტემა, რამდენად სწორ სამუშაო მოდელს სთავაზობს სკოლას და მასწავლებელს.

ჩვენს ქვეყანაში დღემდე სირცხვილად ითვლება ფსიქოლოგთან ვიზიტი, სირცხვილია პრობლემის არსებობის აღიარება. თუკი პრობლემის აღიარება არ მოხდება, ვერ დაიძლევა.

შეუფასებელია ფსიქოგანათლების როლი. სკოლებს არ ჰყავთ არც საკმარისი რაოდენობის კარგი სპეციალისტები, ან საერთოდ არ ჰყავთ ფსიქოლოგი.

მოზარდობის ხანისთვის დამახასიათებელი აგრესიულობა შეიძლება გადაილახოს ადეკვატურად, მაგრამ უყურადღებობის შემთხვევაში, დიდი ალბათობით, შეიძლება იმოქმედოს როგორც ნაღმმა - მოიტანოს სავალალო შედგები. ამიტომ არის აუცილებელი კომპლექსური მიდგომა, ერთობლივი ძალისხმევა. რაც მთავარია, ზრუნვა თავიდანვე, არა შეშფოთება მაშინ, როდესაც აგრესიული ქცევების შედეგი ასეთი მასშტაბური და სამწუხაროა," - აცხადებს ნინო ახალაია.

თინათინ კაკიაშვილი

AMBEBI.GE