საქართველოში ყოველი მეორე ქორწინება განქორწინებით მთავრდება - დემოგრაფიული პრობლემები საგანგაშო ნიშნულზეა

საქართველოში დემოგრაფიული თვალსაზრისით მძიმე სიტუაციაა, რასაც გასულ კვირას, სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ გამოქვეყნებული არცთუ სახარბიელო მონაცემები მოწმობს. შობადობა საგრძნობლად არის შემცირებული, შემცირებულია ქორწინების რიცხვიც, გაზრდილია განქორწინების მაჩვენებელი, გაიზარდა სიკვდილიანობაც.

რა იწვევს ასეთ საგანგაშო შედეგებს და რაში შეიძლება ვეძებოთ გამოსავალი - ამაზე AMBEBI.GE კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის დემოგრაფიული პრობლემების შემსწავლელი კვლევის ცენტრის დირექტორს, პროფესორ ანზორ თოთაძეს ესაუბრა:

"25 წელია, რაც დემოგრაფიული ვითარება ქვეყანაში სულ უფრო მძიმდება. ეს პროცესი საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ დაიწყო, როდესაც ადამიანებს მანამდე არსებული საარსებო საშუალებები მოესპოთ და სხვა საარსებო საშუალებების ძებნა დაიწყეს... ბოლო წლებში შობადობის კუთხით, მართლაც საგანგაშო მაჩვენებლები ფიქსირდება. თუ რაიმე გადამწყვეტი და გადამჭრელი ღონისძიებები არ მივიღეთ, შემდეგ წლებში მოსახლეობა განახევრდება," - გვეუბნება ჩვენი რესპოდენტი.

ცნობისათვის, საქართველოში 2016 წელს 56 569 ბავშვი დაიბადა. სტატისტიკის სამსახურის ინფორმაციით, აღნიშნული მაჩვენებელი 2 680-ით ნაკლებია 2015 წლის მონაცემებზე, როცა საქართველოში შობადობა 59 249-ს შეადგენდა.

- შობადობასთან ერთად, ქორწინების, განქორწინების და სიკვდილიანობის სურათიც საგანგაშოდ არის შეცვლილი...

- კი, ასეა, ვითარება განსაკუთრებით რთულია ქართველებით დასახლებულ რეგიონებში - შობადობა 2016 წელს 2015 წელთან შედარებით საგრძნობლად შემცირდა. მაგალითად, 2015 წელს 58.000 ადამიანი დაიბადა, 2016 წელს - 56.500, ხოლო 2017 წლის პირველ ნახევარში - 25.000... როდესაც შობადობა ასე მცირდება, ეს იმის მაჩვენებელია, რომ მომავალში კიდევ უფრო დაიკლებს. ამის ფონზე შესაბამისად მცირდება ქორწინებაც და იზრდება მოკვდავობის რიცხვი. დიდია განქორწინებულთა რაოდენობაც.

- რა არის ამის მიზეზი?

- ცხადია, ეკონომიკის დასუსტება, ცხოვრების დონისა და პირობების არცთუ სახარბიელო მდგომარეობა, რაც ჯერ კიდევ 90-იანი წლებში დაიწყო. ასევე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საქართველოდან ემიგრაციაში 1.700.000 ადამიანი წავიდა (ძირითადად ახალგაზრდები). ამიტომ, თუ გასული საუკუნის 80-იან წლებში, 1989 წლამდე (10 წლის განმავლობაში) 455.000 გოგონა დაიბადა, ეს რიცხვი 90-იან წლებში განახევრდა, 2000-იანებში კი 236.000 გახდა.

1990 წელს 10-19 წლის ასაკის 859.000 ახალგაზრდა გვყავდა. 2015 წელს - 415.000 - ნახევარიც კი არა. ბუნებრივია, ამის ფონზე, შობადობაც შემცირდება, ქორწინებაც და მოკვდავობაც. სიკვდილიანობის რიცხვის ასეთი ზრდა იმიტომაა, რომ ბოლო 20-25 წლის განმავლობაში ქვეყნიდან ახალგაზრდები წავიდნენ, დარჩნენ ძირითადად არასრულწლოვნები და ხანდაზმულები. ამ სერიოზული პრობლემის 2 ძირითადი ფაქტორიც ესაა.

- რა შედეგებია მოსალოდნელი 2017 წლის მეორე ნახევარში (ივლისიდან დეკემბრის ჩათვლით)?

- წლის მეორე ნახევარში საერთოდ, დემოგრაფიული პროცესები პირველისგან სხვაგვარია ხოლმე, რადგანაც მეორე ნახევარში უფრო მეტი ბავშვი იბადება, ვიდრე პირველში.

- რატომ?

- 2013-14-15 წლებში დაკვირვებას ვაწარმოებდი - იმ პერიოდში რამდენი ბავშვი იბადებოდა (როგორც პირველ-მეორე ნახევარში, ასევე მთლიანად, წელიწადში). ზოგადად, ასეა, წლის მეორე ნახევარში უფრო მეტი ადამიანი იბადება. ასე იყო XIX საუკუნეშიც, XX-შიც, - შემოდგომით მეტი იბადებოდა. წელიწადის ამ დროს ქორწინებაც მეტი იყო. სოფელში მოსავალს აიღებდნენ, დააბინავებდნენ და ქორწილები მერე იწყებოდა. დაახლოებით ერთი წლის თავზე, წლის მეორე ნახევარში ბავშვი იბადებოდა.

ჩემი დაკვირვებების პერიოდში, მეორე ნახევარში ქორწინება 1 599-ით ნაკლები იყო, ხოლო წლის მეორე ნახევარში, განქორწინება - 539-ით მეტი, ვიდრე პირველ ნახევარში, სიკვდილიანობა კი (წლის პირველ ნახევარში) მეტი. იმ სამი წლის მონაცემებით, საშუალოდ, წელიწადში, წლის პირველ ნახევარში, 2118-ით მეტი ადამიანი გარდაიცვალა. წლევანდელი მონაცემებით, პირველ ნახევარში ძალიან მცირეა დაბადებულთა რიცხვი? გამოდის, მეორე ნახევარში მოსახლეობის ბუნებრივი კლება გვექნება, ანუ მეტი გარდაიცვლება, ვიდრე დაიბადება.

ბოლო მონაცემებით, განსაკუთრებით ცუდი მდგომარეობაა ქართველებით დასახლებულ რეგიონებში, ყველაზე ცუდი კი იმერეთში (არადა, საქართველოში ყველაზე დიდი რეგიონია). გასულ წელს ერთ წელიწადში 1218-ით მეტი ადამიანი გარდაიცვალა, ვიდრე დაიბადა, ხოლო ნახევარ წელიწადში 1348 ადამიანი გარდაიცვალა. ასეთივე მდგომარეობაა გურიაში, კახეთში, მცხეთა-მთიანეთში, სამეგრელოში. წელს ამ მდგომარეობას ემატება შიდა ქართლი და სამცხე-ჯავახეთიც და ამის გამო იქნება პირველი შემთხვევა, როცა უფრო მეტი გარდაიცვლება, ვიდრე დაიბადება.

როცა ადრეულ წლებზე ვსაუბრობთ, მაგალითად, 1970 წელს ბუნებრივი მატება წელიწადში 76.000 ათასი იყო, მაგრამ 2017 წელს, როგორც უკვე ვთქვით, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, მეტი გარდაიცვლება, ვიდრე დაიბადება. ამის გამო შემცირდება ქორწინებაც, მით უფრო, რომ პირველ ნახევარში უკვე 100.000-ია ეს მაჩვენებელი.

- 2017 წელს დაბადებულ ჩვილებს შორის ბევრი ვაჟია. ამას სელექციური აბორტით ხსნიან. ამ ქმედებამ რა შედეგებამდე შეიძლება მიგვიყვანოს?

- საერთოდ ყველა ეპოქაში ვაჟი მეტი იბადებოდა, ვიდრე ქალი. ყოველ 100 გოგონაზე 102-105 ვაჟი მოდიოდა, მაგრამ მერე ისე ხდება, რომ ვაჟი მეტი იღუპება და იმ ასაკში, როცა შთამომავლობა უნდა მოგვცეს, დაახლოებით 25 წლისამ, მათი რაოდენობა თანაბრდება (100 ვაჟია და 100 ქალი). ბუნებამ ასე დააპროგრამა.

არის ქვეყნები (კორეა, ჩინეთი...), სადაც ვაჟის კულტია გავრცელებული... ამერიკის შეერთებულ შტატებში გამოკითხვა ჩატარდა - პირველ შვილს გოგონას თუ ვაჟს ისურვებდნენ? 39%-ს პირველი შვილი ვაჟი სურდა, თითქმის ამდენივეს - გოგონა უნდოდა, გარკვეულმა რაოდენობამ თქვა - ჩემთვის სულ ერთია. საქართველოში ვაჟი მეტად უნდათ, თუმცა პირველ ჯერზე შვილს ულაპარაკოდ აჩენენ, ხოლო მეორე და შემდგომ შვილზე, მას მერე, რაც მუცლად მყოფი ნაყოფის სქესს იგებენ, ზოგიერთი შერჩევით აბორტს მიმართავს, რაც ძალიან ცუდია, ჯერ კიდევ დაუბადებელ პატარას სიცოცხლის უფლებას ართმევენ იმის გამო, რომ გოგონაა და არა ვაჟი, მაგრამ საბედნიეროდ, ეს მაჩვენებელი არც ისე დიდია. მაგრამ ასე ინტენსიურად რომ გაგრძელდეს, ქვეყანა ამოწყდება, - მხოლოდ ბიჭები დარჩებიან, საცოლეების დეფიციტი გაჩნდება, საზოგადოება უფრო აგრესიული გახდება და მთელ რიგ უარყოფით პროცესებს წამოიწვევს.

- განქორწინებების სიმრავლეზე რას იტყოდით? 2016 წელს 10 000 წყვილი განქორწინდა...

- 30-40 წლის წინ განქორწინებულთა რაოდენობა მცირე იყო. 50-იან წლებში 49 ქორწინებაზე ერთი მოდიოდა, 1990-იანებში 6 ქორწინებაზე 1 განქორწინება, ქალაქად სამ ქორწინებაზე 1 განქორწინება, სოფლად 19-ზე - ერთი. 2017 წელს ცუდი მდგომარეობაა - ყოველი მეორე ქორწინება განქორწინებით მთავრდება. ახალგაზრდები ზერელედ უყურებენ ქორწიებას, არადა, ეს ისეთი გადაწყვეტილებაა, რომელიც ადამიანმა ცხოვრებაში ერთხელ უნდა მიიღოს.

თბილისში ერთ-ნახევარ ქორწინებაზე ერთი განქორწინება მოდის, რაც იმას ნიშნავს, რომ ყოველ სამ ქორწინებაში 2 განქორწინებაა; იმერეთში, გურიაში ყოველ ორში - ერთი. ოდნავ უკეთესი სიტუაციაა კახეთში, მცხეთაში, სამცხე- ჯავახეთში...

- განქორწინების მიზეზებად უმეტესად რა სახელდება?

- ეს მიზეზები ხანდახან ძნელი გამოსაკვლევია. ჯერ ერთი პირად ცხორებაში ჩარევის უფლება არ გვაქვს. სასამართლოშიც გაურბიან ვთქვათ, ღალატზე საუბარს, ეჩოთირებათ. არადა, განქორწინების მიზეზი ბევრნაირია: ცოლ-ქმრული ურთიერთობისადმი ზერელე დამოკიდებულება, ცუდი საბინაო პირობები, ცოლ-ქმრული ერთგულების დარღვევა - ღალატი, სქესობრივი დაუკმაყოფილებლობა და ა.შ.

ძველ რომში რომაელი ცოლს გაშორდა, ხალხმა ჰკითხა - რატომ გადადგი ასეთი ნაბიჯი? შენი ცოლი ხომ ლამაზი, განათლებული, პატიოსანი, მდიდარი იყო, სხვა რაღა გინდოდა? რომაელმა მიუგო: აი, ჩემი ლამაზი ფეხსაცმელი და ფეხი წინ საჩვენებლად წადგა - კარგი ფეხსაცმელი კი მაცვია, მაგრამ ღმერთმა არ იცის, სად მიჭერს...

მოკლედ, ოჯახში ჰარმონია აუცილებელია, ეს არა მარტო ოჯახის სიმტკიცეს ამყარებს, შობადობას, ერის გამრავლებას ხელს უწყობს.

ამიტომ, სახელმწიფომ აქტიური დემოგრაფიული კულტურის გატარება უნდა დაიწყოს, თუ არ ვიზრუნეთ ამაზე, 25 წელიწადში საქართველო აღარ იქნება.

ლალი ფაცია

AMBEBI.GE