მას ტე­ლე­ეკ­რან­ზე თით­ქმის ყო­ველ­დღე ვხე­დავთ, ჟურ­ნა­ლის­ტია, მაგ­რამ ბევ­რმა არ იცის, რომ არა­ერ­თი მო­თხრო­ბი­სა და ლექ­სის ავ­ტო­რი­ცაა. ყვე­ლა­ზე ძლი­ერ პრო­ზა­ი­კო­სად გუ­რამ რჩე­უ­ლიშ­ვილს მი­იჩ­ნევს, ძა­ლი­ან მოს­წონს კა­მი­უს შე­მოქ­მე­დე­ბაც. ამ ორი ავ­ტო­რის ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი მას­ში ერ­თნა­ირ შეგ­რძნე­ბებს იწ­ვევს. საყ­ვა­რელ პო­ე­ტად ტე­რენ­ტი გრა­ნელს ასა­ხე­ლებს. ამ­ბობს, რომ ცუდ ხა­სი­ათ­ზე ყოფ­ნი­სას, მის საფ­ლავ­ზე მი­დის და კი­თხვებს უს­ვამს... "ერუ­დი­ტის" სტუ­მა­რი ჟურ­ნა­ლის­ტი - და­ვით ქა­ში­აშ­ვი­ლი გახ­ლავთ.

- ტე­რენ­ტი გრა­ნე­ლის საფ­ლავ­ზე ხში­რად და­დი­ხარ?

- ხან­და­ხან... სა­ერ­თოდ, ჩვე­ვად მაქვს: საყ­ვა­რელ ნივ­თებს გა­ლა­კტი­ო­ნის ხი­დი­დან ვყრი... ზოგ­ჯერ მათ­თან გან­შო­რე­ბა მი­ჭირს და ასეთ დროს, გრა­ნელს ვე­კი­თხე­ბი: - რო­გორ მო­ვიქ­ცე? ისიც "მპა­სუ­ხობს", რომ გა­დავ­ყა­რო...

- მა­ინც რა გა­და­გიგ­დია?

- მა­გა­ლი­თად, რვე­უ­ლი, მას­ში ჩემს პირ­ველ ლექ­სებს ვწერ­დი; მე­გობ­რის ნა­ჩუ­ქა­რი ჯამ­ბა­ზი, რო­მე­ლიც ჩემი კომ­პი­უ­ტე­რის მო­ნი­ტორ­თან "იჯდა" და საბ­რა­ლო თვა­ლე­ბით მი­ყუ­რებ­და. ჯამ­ბაზს პა­უ­ლი­ო­სი და­ვარ­ქვი. შემ­დეგ მო­თხრო­ბაც დავ­წე­რე, რო­მელ­საც ტრა­გი­კუ­ლი ფი­ნა­ლი ჰქონ­და. რო­გორც მკი­თხველს, გული დამ­წყდა და პა­უ­ლი­ოსს გა­მო­ვემ­შვი­დო­ბე - გა­ლა­კტი­ო­ნის ხი­დი­დან გა­და­ვაგ­დე.

- ლექ­სებს უფრო ხში­რად წერ თუ მო­თხრო­ბებს?

- პო­ე­ზი­ას პრო­ზა მირ­ჩევ­ნია. დღის სა­ა­თებ­ში არა­ფე­რი და­მი­წე­რია, რად­გა­ნაც წე­რის მუზა ყო­ველ­თვის ღა­მეს­თან ერ­თად მო­დის. შე­საძ­ლოა, დღე იმი­ტომ ვერ ვწერ, რომ ვმუ­შა­ობ და დატ­ვირ­თუ­ლი რე­ჟი­მი მაქვს, მაგ­რამ თა­ვი­სუ­ფა­ლი დღე­ე­ბიც მქო­ნია და მა­ინც ვერ და­მი­წე­რია...

- პო­ე­ზი­ის სა­ღა­მო­ებს ვიცი, რომ ხში­რად მარ­თავ. წიგ­ნის გა­მო­ცე­მა­ზე არ გი­ფიქ­რია?

- 2006 წელს, მე­გობ­რე­ბის დახ­მა­რე­ბით, კრე­ბუ­ლი გა­მო­ვე­ცი. ახლა კი აქ­ტი­უ­რად პო­ე­ზი­ის სა­ღა­მო­ებს ვმარ­თავ. სა­სი­ა­მოვ­ნოა, როცა შენი მოს­მე­ნის სურ­ვი­ლი უჩ­ნდე­ბათ; გა­ზა­ფხულ­ზე ქალ­თა კო­ლო­ნი­ა­ში ვი­ყა­ვი. ახლა მინ­და, რომ არას­რულ­წლო­ვან პა­ტიმ­რებ­თან მი­ვი­დე. სა­ღა­მო ეზო­ში და "პა­დი­ეზდ­შიც" ხში­რად ჩა­მი­ტა­რე­ბია. ბო­ლოს "რო­კკ­ლუბ­ში" ვი­ყა­ვით. მე ვკი­თხუ­ლობ­დი, რობი კუ­ხი­ა­ნი­ძე უკ­რავ­და.

- შენი მუზა ვინ­მე კონ­კრე­ტუ­ლი პი­როვ­ნე­ბაა?

- ჩემი მუზა გან­წყო­ბი­ლე­ბაა... სა­ერ­თოდ, კონ­კრე­ტულ პი­როვ­ნე­ბებს ლექ­სებს ხში­რად არ ვუ­წერ. 2 წლის მან­ძილ­ზე მუ­ზად ბრო­წე­უ­ლის ხე მყავ­და, შემ­დეგ ჩემი დიდი ბე­ბი­ე­ბის ნამ­ზით­ვი - ფილ­თაქ­ვე­ბი. რამ­დე­ნი­მე ლექ­სი ჩემს მე­უღ­ლეს - მა­რი­ამს მი­ვუ­ძღვე­ნი.

- რო­გორც ვიცი, 2 შვი­ლის მამა ხარ...

- დიახ. სახ­ლში მე, ჩემი მე­უღ­ლე, პა­ტა­რა და­ვი­თი და ნი­კო­ლო­ზი ვცხოვ­რობთ.

- შვილს შენი სა­ხე­ლი რა­ტომ და­არ­ქვი?

- ცრურ­წმე­ნე­ბის და სიზ­მრე­ბის არ მჯე­რა, მაგ­რამ ასე­თი რამ მოხ­და - წლე­ბია, რაც დედა სა­ბერ­ძნეთ­ში ცხოვ­რობს. იგი ერთხელ, ერთი კუნ­ძუ­ლი­დან მე­ო­რე­ზე გა­და­დი­ო­და, გზად მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი რუსი მო­ძღვრე­ბი დამ­გზავ­რე­ბი­ან, რო­მელ­თათ­ვი­საც დე­დას უთ­ქვამს, რომ შვი­ლიშ­ვილს ელო­დე­ბო­და (მა­რი­ა­მი მა­შინ 2 თვის ფეხ­მძი­მე იყო). დამ­შვი­დო­ბე­ბი­სას ერთ-ერთ მო­ძღვარს უთ­ქვამს, - იცო­დე, შენს შვილს ბიჭი შე­ე­ძი­ნე­ბა და და­ვი­თი და­არ­ქვი­თო.

მო­ძღვრის რჩე­ვა გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნე - შვილს და­თას ვე­ძა­ხი.

- იო­სებ გრი­შაშ­ვი­ლი "ძვე­ლი თბი­ლი­სის ლი­ტე­რა­ტუ­რულ ბო­ჰე­მა­ში" წერს: "ძვე­ლად ქა­ლაქ­გა­რეთ მხო­ლოდ ორი დრო­ის გა­სა­ტა­რე­ბე­ლი ად­გი­ლი არ­სე­ბობ­და: მდა­ბიო ხალ­ხის­თვის - ორ­თა­ჭა­ლის ბა­ღე­ბი და ევ­რო­პუ­ლად გაზ­რდილ­თათ­ვის..." - და­ა­სა­ხე­ლე ეს ად­გი­ლი.

- ზუს­ტად არ ვიცი, მაგ­რამ გრი­შაშ­ვი­ლის დროს ძა­ლი­ან პო­პუ­ლა­რუ­ლი იყო მუშ­თა­ე­დის ბაღი. შე­საძ­ლე­ბე­ლია, პო­ე­ტი მას გუ­ლის­ხმობ­და.

- პარ­კის სა­ხელ­წო­დე­ბა გარ­კვე­ულ ის­ტო­რი­ულ პი­როვ­ნე­ბას­თან არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. მის შე­სა­ხებ რა იცი?

- ვიცი, რომ მუშ­თა­ე­დი სპარ­სე­თის ერთ-ერთი თვალ­სა­ჩი­ნო რე­ლი­გი­უ­რი მოღ­ვა­წე იყო. სხვას ვე­რა­ფერს ვიხ­სე­ნებ. აქ რო­გორ მოხ­ვდა?

- ის რუ­სეთ-სპარ­სე­თის ომის (1821-1828) დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ შა­ჰის წი­ნა­აღ­მდეგ შეთ­ქმუ­ლე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და. ბო­ლოს იძუ­ლე­ბუ­ლი გახ­და, სამ­შობ­ლო­დან გა­ხიზ­ნუ­ლი­ყო. რუ­სე­თის მთავ­რო­ბამ მას თბი­ლის­ში 50 დე­სე­ტი­ნა მიწა უბო­ძა, სა­დაც ბაღი გა­ა­შე­ნა. 1845 წელს შა­ჰის მიერ შე­წყა­ლე­ბუ­ლი მუშ­თა­ე­დი ისევ სპარ­სეთ­ში დაბ­რუნ­და. ახლა კი მი­პა­სუ­ხე, რო­მელ ქვე­ყა­ნა­შია მდი­ნა­რე პო?

- პო იტა­ლი­ა­შია.

- მისი პო­ე­ტუ­რი ბი­ოგ­რა­ფია ხან­მოკ­ლე იყო. 1917 წლის 14 იან­ვარს, ქუ­თა­ის­ში და­ი­ბა­და. ლექ­სე­ბის პირ­ვე­ლი კრე­ბუ­ლი 1940 წელს გა­მო­ვი­და. 1943 წლის 23 ივ­ნისს ჭლე­ქით გარ­და­იც­ვა­ლა. და­ა­სა­ხე­ლე ეს პო­ე­ტი.

- ლადო ასა­თი­ა­ნი. მის სო­ფელს ბარ­დნა­ლა ერ­ქვა, რომ­ლის­თვი­საც არა­ერ­თი ლექ­სი აქვს მი­ძღვნი­ლი.

- ასა­თი­ა­ნის პო­ე­ზი­ი­დან ამ წუთ­ში რო­მე­ლი სტრო­ფი გახ­სენ­დე­ბა?

-"...რად­გან სი­ცო­ცხლე ასე ნა­ვარ­დობს,/ სიკ­ვდი­ლის ყვე­ლა კარი ჩა­რა­ზეთ/ და იმ ბედ­ნი­ერ დღეს გა­უ­მარ­ჯოს,/ როცა ჩვენ გავჩნდით ამ ქვე­ყა­ნა­ზე..." და კი­დევ ერთი: "...რომ ლექ­სი შვე­ლის ყო­ველ­გვარ ტკი­ვილს და თვი­თონ ლექ­სი ტკი­ვი­ლი არის".

- რა ეწო­დე­ბა სა­ხელ­მწი­ფოს ერ­თპი­როვ­ნულ მმარ­თველს, რო­მე­ლიც აღ­ჭურ­ვი­ლია შე­უ­ზღუ­და­ვი ძა­ლა­უფ­ლე­ბით?

- ვერ ვიხ­სე­ნებ.

- დათო, ნუ ჩქა­რობ, და­ფიქ­რდი...

- გთხოვ, კი­თხვა გა­მი­მე­ო­რე (გა­მე­ო­რე­ბის შემ­დეგ): - ა! დიქ­ტა­ტორს გუ­ლის­ხმობ, არა?

- რა თქმა უნდა. რა ეწო­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის სა­ზღვარ­ზე გა­მა­ვალ ხიდს?

- "წი­თე­ლი ხიდი".

- რა ეწო­დე­ბა ადა­მი­ა­ნის ხა­სი­ა­თის გარ­კვე­ვას მისი ხელ­ნა­წე­რის მი­ხედ­ვით?

- არც ეს ვიცი.

- გრა­ფო­ლო­გია. "ცოდ­ნა ან­თე­ბულ სან­თელს ჰგავს, ერთს სან­თელ­ზედ რომ ათასს სხვა სან­თელს მო­უ­კი­დო, სან­თელს იმით არც ალი და­აკ­ლდე­ბა, არც სი­ნათ­ლე, არც სი­ცო­ცხლე, პი­რი­ქით, იმა­ტებს კი­დეც, რად­გა­ნაც ერ­თის მა­გი­ერ ათა­სი სხვა სან­თე­ლი იმას­თან ერ­თად და­ი­წყებს ლაპ­ლაპს" - ვინ არის ამ სი­ტყვე­ბის ავ­ტო­რი?

- ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძე.

- ის­ლან­დია, გერ­მა­ნია, ირ­ლან­დია, ტა­ი­ვა­ნი, ეს­პა­ნე­თი - ჩა­მოთ­ვლილ­თა­გან რო­მე­ლი ქვე­ყა­ნა მდე­ბა­რე­ობს ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძულ­ზე?

- ახლა უნდა მად­რო­ვო, ყვე­ლა ამ ქვე­ყა­ნას გა­ვიხ­სე­ნებ (პა­უ­ზის შემ­დეგ). ეს­პა­ნე­თი, ასე არ არის?

- ნამ­დვი­ლად ასეა. ფრენ­სის ბე­კო­ნი ამ­ბობ­და: "ფული კარ­გი მსა­ხუ­რია, მაგ­რამ - ცუდი ბა­ტო­ნი". - რის გამო და­ი­თხო­ვეს იგი სა­ხელ­მწი­ფო სამ­სა­ხუ­რი­დან?

- რად­გან სი­ტყვე­ბი: ფული, და­თხოვ­ნა და სა­ხელ­მწი­ფო სამ­სა­ხუ­რი ახ­სე­ნე, ვხვდე­ბი, რომ ქრთა­მის აღე­ბას­თან გვაქვს საქ­მე.

- დიახ, ის სამ­სა­ხუ­რი­დან ამ ბრალ­დე­ბით გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლეს. ამე­რი­კის ეს პრე­ზი­დენ­ტი ახალ­გაზ­რდო­ბა­ში მო­ჯა­მა­გი­რედ, მი­წისმზო­მე­ლად, ტყისმჭრე­ლად და ფოს­ტის მო­ხე­ლე­დაც კი მუ­შა­ობ­და. და­ა­სა­ხე­ლე იგი.

- ეს მეც მახ­სოვს, მაგ­რამ რომ­ლის ბი­ოგ­რა­ფი­ას უკავ­შირ­დე­ბა, ზუს­ტად ვე­ღარ ვიხ­სე­ნებ.

- ლინ­კოლ­ნი გახ­ლდათ. რა ერ­ქვათ მე­ქა­დან მე­დი­ნა­ში გაქ­ცე­ულ მუ­ჰა­მე­დის თა­ნა­მებ­რძო­ლებს?

- მუ­ჰა­ჯი­რე­ბი.

- "100000 ხიშტზე მე­ტად 3 გა­ზე­თის მე­ში­ნია" - ვინ არის ამ ცნო­ბი­ლი გა­მო­ნათ­ქვა­მის ავ­ტო­რი?

- არ ვიცი.

- ნა­პო­ლე­ონ ბო­ნა­პარ­ტე, რო­მე­ლი ქარ­თვე­ლი მე­ფის მა­მას და შვილს ერ­ქვა ბაგ­რა­ტი?

- მო­სა­ფიქ­რებ­ლად 5 წუთს და­მით­მობ?

- მი­ნიშ­ნე­ბას გე­ტყვი, თა­მა­რი, ერეკ­ლე, მი­რი­ა­ნი, გი­ორ­გი I - ამ მე­ფე­ე­ბი­დან ერთ-ერთი იყო.

- (ფიქ­რობს) გი­ორ­გი I. ჩემი აზ­რით, სწო­რი პა­სუ­ხია.

- ნამ­დვი­ლად ასეა. რა ჰქვია დღის და ღა­მის გა­თა­ნაბ­რე­ბას?

- ვი­ცო­დი, მაგ­რამ იმ სი­ტყვას ვე­ღარ ვიხ­სე­ნებ.

- ბუ­ნი­ო­ბა. ამაღ­ლე­ბა, ბზო­ბა, აღ­დგო­მა, ნათ­ლის­ღე­ბა - რო­მე­ლია უძ­რა­ვი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი დღე­სას­წა­უ­ლი?

- ნათ­ლის­ღე­ბა.

- გახ­სოვს თუ არა, ამ დღე­სას­წა­ულს რო­დის აღ­ვნიშ­ნავთ?

- 19 იან­ვარს.

- "მიხა", "არ­და­დე­გე­ბი", "ბე­ბე­რი მე­ზურ­ნე­ე­ბი", "დიდი მწვა­ნე ველი", "ნუ­ცას სკო­ლა" - რა სა­ერ­თო აქვს ამ ფილ­მებს?

- (ფიქ­რობს) ყვე­ლა ფილ­მი მე­რაბ კო­კო­ჩაშ­ვი­ლის გა­და­ღე­ბუ­ლია.

- მსოფ­ლი­ო­ში ყვე­ლა­ზე დიდი კაშ­ხა­ლი ტა­ჯი­კეთ­ში მდე­ბა­რე­ობს. მას ნუ­რე­ქი­სი ჰქვია და სი­მაღ­ლე 300 მეტ­რია. შემ­დეგ მო­დის იტა­ლი­ა­ში მდე­ბა­რე 285-მეტ­რი­ა­ნი გრანდ დიქ­სენ­სი, შემ­დეგ?

- არ ვიცი.

- ენ­გუ­რის, მისი სი­მაღ­ლე 272 მეტ­რია. რა ერ­ქვა ვახ­ტანგ გორ­გას­ლის ვაჟს, რო­მე­ლიც მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ ქარ­თლში, 502-515 წლებ­ში მე­ფობ­და?

- დაჩი ერ­ქვა.

- "სამ­შობ­ლოს არ­ვის წა­ვარ­თმევთ, ჩვენს ნურ­ვინ შეგ­ვე­ცი­ლე­ბა, თო­რემ ისეთ დღეს და­ვაყ­რით, მკვდარ­საც კი გა­ე­ცი­ნე­ბა" - ვინ არის ამ სი­ტყვე­ბის ავ­ტო­რი?

- ვა­ი­მე, რა ნაც­ნო­ბი სტრო­ფია და და­ვი­ბე­ნი, ვაჟა-ფშა­ვე­ლას არ ეკუთ­ვნის?

- დიახ. ორი კაცი მდი­ნა­რის ნა­პი­რას მი­ვი­და, ორი­ვეს გა­დას­ვლა მე­ო­რე ნა­პირ­ზე უნ­დო­და. იქვე იყო ნავი, რო­მელ­შიც მხო­ლოდ 1 კაცი ეტე­ო­და. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მდი­ნა­რე­ზე ამ ნა­ვით გა­დას­ვლა ორი­ვემ შეძ­ლო და შემ­დეგ თავ-თა­ვი­სი გზა გა­აგ­რძე­ლა. რო­გორ მო­ა­ხერ­ხეს ეს?

- რაო, რაო? გა­მი­მე­ო­რე, ვე­რა­ფე­რი გა­ვი­გე. (გა­მე­ო­რე­ბის შემ­დეგ) სხვა კი­თხვა­ზე გა­და­ვი­დეთ, რა.

- ორი­ვე პი­როვ­ნე­ბა მდი­ნა­რის სხვა­დას­ხვა ნა­პირ­ზე იყო მი­სუ­ლი.

- მე კი ამ კი­თხვის ეშ­მა­კო­ბა ვერ გა­მო­ვი­ცა­ნი.

- კი­დევ ერთ ამ­დაგ­ვარ კითვხას და­გის­ვამ.

- არა, რა, სხვა რამე მკი­თხე.

- არ მგო­ნია, პა­სუ­ხის გა­ცე­მა ვერ შეძ­ლო. გო­გო­ნა სარ­კეს­თან მი­ვი­და, თა­ვი­სი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა და­ი­ნა­ხა და შუბ­ლზე აკო­ცა. შე­იძ­ლე­ბა თუ არა, რომ ასე მოხ­დეს?

- არ შე­იძ­ლე­ბა, სარ­კე­ში სა­კუ­თარ თავს შუბ­ლზე ვერ აკო­ცებ.

- კა­ნა­დე­ლი სწავ­ლუ­ლი ჰენ­რი ლე­მა­ნი ფიქ­რობ­და, რომ პო­ე­ტებ­ში ეს 26-30 წლის ასაკ­ში ხდე­ბა, ექი­მებ­ში - 30-35, მხატ­ვრებ­ში - 30-35 წლის ასაკ­ში. რას გუ­ლის­ხმობ­და ლე­მა­ნი?

- ზუს­ტად არ ვიცი, ამ დროს ნი­ჭის გაღ­ვი­ძე­ბა ხომ არ ხდე­ბა?

- ლე­მა­ნი ამას გე­ნი­ის გაღ­ვი­ძე­ბას უწო­დებ­და. ამ კი­თხვა­ზე პა­სუ­ხი ჩა­გეთ­ვა­ლა. ოკე­ა­ნე­ში მდე­ბა­რე ღრმუ­ლე­ბი­დან ყვე­ლა­ზე ღრმა მა­რი­ა­ნის ღრმუ­ლია (10863 მ). რო­მელ ოკე­ა­ნე­შია იგი?

- წყნარ ოკე­ა­ნე­ში.

- ბო­ტი­ჩე­ლის ფერ­წე­რუ­ლი ტილო - "ვე­ნე­რას და­ბა­დე­ბა" გახ­სოვს?

- რა თქმა უნდა.

- რაზე დგას ვე­ნე­რა?

- ნი­ჟა­რა­ზე.

- არის­ტო­ტე­ლე ამ­ბობ­და: "ნა­თე­სა­ვი - ეს ჩვე­ნი სხე­უ­ლის ნა­წი­ლია" - ვინ წარ­მო­ად­გენს, მისი აზ­რით, ჩვე­ნი სუ­ლის ნა­წილს?

- ალ­ბათ მე­გობ­რე­ბი.

- დიახ. რამ­დე­ნი წლის იყო თა­მა­რი, როცა მა­მამ - გი­ორ­გი III-მ ტახ­ტის მემ­კვიდ­რედ გა­მო­ა­ცხა­და?

- პა­ტა­რა იყო.

- მა­ინც რამ­დე­ნი წლის?

- 12 თუ 14 წლის, არა?

- 12 წლის იყო. "როცა მო­ცარ­ტი ნო­ტებს არ­ჩევ­და, დრო­ე­ბით შერ­ცხვა დროს და გა­ჩერ­და" - ვინ არის ამ სტრო­ფის ავ­ტო­რი?

- ნიკო გო­მე­ლა­უ­რი.

- და­ას­რუ­ლე ჩერ­ჩი­ლის ცნო­ბი­ლი გა­მო­ნათ­ქვა­მი - "ორა­ტორ­მა თემა უნდა ამო­წუ­როს და არა მსმე­ნელ­თა"...

-"...და არა მსმე­ნელ­თა მოთ­მი­ნე­ბა".

თა­მუ­ნა კვი­ნი­კა­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)