მას ტელეეკრანზე თითქმის ყოველდღე ვხედავთ, ჟურნალისტია, მაგრამ ბევრმა არ იცის, რომ არაერთი მოთხრობისა და ლექსის ავტორიცაა. ყველაზე ძლიერ პროზაიკოსად გურამ რჩეულიშვილს მიიჩნევს, ძალიან მოსწონს კამიუს შემოქმედებაც. ამ ორი ავტორის ნაწარმოებები მასში ერთნაირ შეგრძნებებს იწვევს. საყვარელ პოეტად ტერენტი გრანელს ასახელებს. ამბობს, რომ ცუდ ხასიათზე ყოფნისას, მის საფლავზე მიდის და კითხვებს უსვამს... "ერუდიტის" სტუმარი ჟურნალისტი - დავით ქაშიაშვილი გახლავთ.
- ტერენტი გრანელის საფლავზე ხშირად დადიხარ?
- ხანდახან... საერთოდ, ჩვევად მაქვს: საყვარელ ნივთებს გალაკტიონის ხიდიდან ვყრი... ზოგჯერ მათთან განშორება მიჭირს და ასეთ დროს, გრანელს ვეკითხები: - როგორ მოვიქცე? ისიც "მპასუხობს", რომ გადავყარო...
- მაინც რა გადაგიგდია?
- მაგალითად, რვეული, მასში ჩემს პირველ ლექსებს ვწერდი; მეგობრის ნაჩუქარი ჯამბაზი, რომელიც ჩემი კომპიუტერის მონიტორთან "იჯდა" და საბრალო თვალებით მიყურებდა. ჯამბაზს პაულიოსი დავარქვი. შემდეგ მოთხრობაც დავწერე, რომელსაც ტრაგიკული ფინალი ჰქონდა. როგორც მკითხველს, გული დამწყდა და პაულიოსს გამოვემშვიდობე - გალაკტიონის ხიდიდან გადავაგდე.
- ლექსებს უფრო ხშირად წერ თუ მოთხრობებს?
- პოეზიას პროზა მირჩევნია. დღის საათებში არაფერი დამიწერია, რადგანაც წერის მუზა ყოველთვის ღამესთან ერთად მოდის. შესაძლოა, დღე იმიტომ ვერ ვწერ, რომ ვმუშაობ და დატვირთული რეჟიმი მაქვს, მაგრამ თავისუფალი დღეებიც მქონია და მაინც ვერ დამიწერია...
- პოეზიის საღამოებს ვიცი, რომ ხშირად მართავ. წიგნის გამოცემაზე არ გიფიქრია?
- 2006 წელს, მეგობრების დახმარებით, კრებული გამოვეცი. ახლა კი აქტიურად პოეზიის საღამოებს ვმართავ. სასიამოვნოა, როცა შენი მოსმენის სურვილი უჩნდებათ; გაზაფხულზე ქალთა კოლონიაში ვიყავი. ახლა მინდა, რომ არასრულწლოვან პატიმრებთან მივიდე. საღამო ეზოში და "პადიეზდშიც" ხშირად ჩამიტარებია. ბოლოს "როკკლუბში" ვიყავით. მე ვკითხულობდი, რობი კუხიანიძე უკრავდა.
- შენი მუზა ვინმე კონკრეტული პიროვნებაა?
- ჩემი მუზა განწყობილებაა... საერთოდ, კონკრეტულ პიროვნებებს ლექსებს ხშირად არ ვუწერ. 2 წლის მანძილზე მუზად ბროწეულის ხე მყავდა, შემდეგ ჩემი დიდი ბებიების ნამზითვი - ფილთაქვები. რამდენიმე ლექსი ჩემს მეუღლეს - მარიამს მივუძღვენი.
- როგორც ვიცი, 2 შვილის მამა ხარ...
- დიახ. სახლში მე, ჩემი მეუღლე, პატარა დავითი და ნიკოლოზი ვცხოვრობთ.
- შვილს შენი სახელი რატომ დაარქვი?
- ცრურწმენების და სიზმრების არ მჯერა, მაგრამ ასეთი რამ მოხდა - წლებია, რაც დედა საბერძნეთში ცხოვრობს. იგი ერთხელ, ერთი კუნძულიდან მეორეზე გადადიოდა, გზად მართლმადიდებელი რუსი მოძღვრები დამგზავრებიან, რომელთათვისაც დედას უთქვამს, რომ შვილიშვილს ელოდებოდა (მარიამი მაშინ 2 თვის ფეხმძიმე იყო). დამშვიდობებისას ერთ-ერთ მოძღვარს უთქვამს, - იცოდე, შენს შვილს ბიჭი შეეძინება და დავითი დაარქვითო.
მოძღვრის რჩევა გავითვალისწინე - შვილს დათას ვეძახი.
- იოსებ გრიშაშვილი "ძველი თბილისის ლიტერატურულ ბოჰემაში" წერს: "ძველად ქალაქგარეთ მხოლოდ ორი დროის გასატარებელი ადგილი არსებობდა: მდაბიო ხალხისთვის - ორთაჭალის ბაღები და ევროპულად გაზრდილთათვის..." - დაასახელე ეს ადგილი.
- ზუსტად არ ვიცი, მაგრამ გრიშაშვილის დროს ძალიან პოპულარული იყო მუშთაედის ბაღი. შესაძლებელია, პოეტი მას გულისხმობდა.
- პარკის სახელწოდება გარკვეულ ისტორიულ პიროვნებასთან არის დაკავშირებული. მის შესახებ რა იცი?
- ვიცი, რომ მუშთაედი სპარსეთის ერთ-ერთი თვალსაჩინო რელიგიური მოღვაწე იყო. სხვას ვერაფერს ვიხსენებ. აქ როგორ მოხვდა?
- ის რუსეთ-სპარსეთის ომის (1821-1828) დამთავრების შემდეგ შაჰის წინააღმდეგ შეთქმულებაში მონაწილეობდა. ბოლოს იძულებული გახდა, სამშობლოდან გახიზნულიყო. რუსეთის მთავრობამ მას თბილისში 50 დესეტინა მიწა უბოძა, სადაც ბაღი გააშენა. 1845 წელს შაჰის მიერ შეწყალებული მუშთაედი ისევ სპარსეთში დაბრუნდა. ახლა კი მიპასუხე, რომელ ქვეყანაშია მდინარე პო?
- პო იტალიაშია.
- მისი პოეტური ბიოგრაფია ხანმოკლე იყო. 1917 წლის 14 იანვარს, ქუთაისში დაიბადა. ლექსების პირველი კრებული 1940 წელს გამოვიდა. 1943 წლის 23 ივნისს ჭლექით გარდაიცვალა. დაასახელე ეს პოეტი.
- ლადო ასათიანი. მის სოფელს ბარდნალა ერქვა, რომლისთვისაც არაერთი ლექსი აქვს მიძღვნილი.
- ასათიანის პოეზიიდან ამ წუთში რომელი სტროფი გახსენდება?
-"...რადგან სიცოცხლე ასე ნავარდობს,/ სიკვდილის ყველა კარი ჩარაზეთ/ და იმ ბედნიერ დღეს გაუმარჯოს,/ როცა ჩვენ გავჩნდით ამ ქვეყანაზე..." და კიდევ ერთი: "...რომ ლექსი შველის ყოველგვარ ტკივილს და თვითონ ლექსი ტკივილი არის".
- რა ეწოდება სახელმწიფოს ერთპიროვნულ მმართველს, რომელიც აღჭურვილია შეუზღუდავი ძალაუფლებით?
- ვერ ვიხსენებ.
- დათო, ნუ ჩქარობ, დაფიქრდი...
- გთხოვ, კითხვა გამიმეორე (გამეორების შემდეგ): - ა! დიქტატორს გულისხმობ, არა?
- რა თქმა უნდა. რა ეწოდება საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვარზე გამავალ ხიდს?
- "წითელი ხიდი".
- რა ეწოდება ადამიანის ხასიათის გარკვევას მისი ხელნაწერის მიხედვით?
- არც ეს ვიცი.
- გრაფოლოგია. "ცოდნა ანთებულ სანთელს ჰგავს, ერთს სანთელზედ რომ ათასს სხვა სანთელს მოუკიდო, სანთელს იმით არც ალი დააკლდება, არც სინათლე, არც სიცოცხლე, პირიქით, იმატებს კიდეც, რადგანაც ერთის მაგიერ ათასი სხვა სანთელი იმასთან ერთად დაიწყებს ლაპლაპს" - ვინ არის ამ სიტყვების ავტორი?
- ილია ჭავჭავაძე.
- ისლანდია, გერმანია, ირლანდია, ტაივანი, ესპანეთი - ჩამოთვლილთაგან რომელი ქვეყანა მდებარეობს ნახევარკუნძულზე?
- ახლა უნდა მადროვო, ყველა ამ ქვეყანას გავიხსენებ (პაუზის შემდეგ). ესპანეთი, ასე არ არის?
- ნამდვილად ასეა. ფრენსის ბეკონი ამბობდა: "ფული კარგი მსახურია, მაგრამ - ცუდი ბატონი". - რის გამო დაითხოვეს იგი სახელმწიფო სამსახურიდან?
- რადგან სიტყვები: ფული, დათხოვნა და სახელმწიფო სამსახური ახსენე, ვხვდები, რომ ქრთამის აღებასთან გვაქვს საქმე.
- დიახ, ის სამსახურიდან ამ ბრალდებით გაათავისუფლეს. ამერიკის ეს პრეზიდენტი ახალგაზრდობაში მოჯამაგირედ, მიწისმზომელად, ტყისმჭრელად და ფოსტის მოხელედაც კი მუშაობდა. დაასახელე იგი.
- ეს მეც მახსოვს, მაგრამ რომლის ბიოგრაფიას უკავშირდება, ზუსტად ვეღარ ვიხსენებ.
- ლინკოლნი გახლდათ. რა ერქვათ მექადან მედინაში გაქცეულ მუჰამედის თანამებრძოლებს?
- მუჰაჯირები.
- "100000 ხიშტზე მეტად 3 გაზეთის მეშინია" - ვინ არის ამ ცნობილი გამონათქვამის ავტორი?
- არ ვიცი.
- ნაპოლეონ ბონაპარტე, რომელი ქართველი მეფის მამას და შვილს ერქვა ბაგრატი?
- მოსაფიქრებლად 5 წუთს დამითმობ?
- მინიშნებას გეტყვი, თამარი, ერეკლე, მირიანი, გიორგი I - ამ მეფეებიდან ერთ-ერთი იყო.
- (ფიქრობს) გიორგი I. ჩემი აზრით, სწორი პასუხია.
- ნამდვილად ასეა. რა ჰქვია დღის და ღამის გათანაბრებას?
- ვიცოდი, მაგრამ იმ სიტყვას ვეღარ ვიხსენებ.
- ბუნიობა. ამაღლება, ბზობა, აღდგომა, ნათლისღება - რომელია უძრავი ქრისტიანული დღესასწაული?
- ნათლისღება.
- გახსოვს თუ არა, ამ დღესასწაულს როდის აღვნიშნავთ?
- 19 იანვარს.
- "მიხა", "არდადეგები", "ბებერი მეზურნეები", "დიდი მწვანე ველი", "ნუცას სკოლა" - რა საერთო აქვს ამ ფილმებს?
- (ფიქრობს) ყველა ფილმი მერაბ კოკოჩაშვილის გადაღებულია.
- მსოფლიოში ყველაზე დიდი კაშხალი ტაჯიკეთში მდებარეობს. მას ნურექისი ჰქვია და სიმაღლე 300 მეტრია. შემდეგ მოდის იტალიაში მდებარე 285-მეტრიანი გრანდ დიქსენსი, შემდეგ?
- არ ვიცი.
- ენგურის, მისი სიმაღლე 272 მეტრია. რა ერქვა ვახტანგ გორგასლის ვაჟს, რომელიც მისი გარდაცვალების შემდეგ ქართლში, 502-515 წლებში მეფობდა?
- დაჩი ერქვა.
- "სამშობლოს არვის წავართმევთ, ჩვენს ნურვინ შეგვეცილება, თორემ ისეთ დღეს დავაყრით, მკვდარსაც კი გაეცინება" - ვინ არის ამ სიტყვების ავტორი?
- ვაიმე, რა ნაცნობი სტროფია და დავიბენი, ვაჟა-ფშაველას არ ეკუთვნის?
- დიახ. ორი კაცი მდინარის ნაპირას მივიდა, ორივეს გადასვლა მეორე ნაპირზე უნდოდა. იქვე იყო ნავი, რომელშიც მხოლოდ 1 კაცი ეტეოდა. მიუხედავად ამისა, მდინარეზე ამ ნავით გადასვლა ორივემ შეძლო და შემდეგ თავ-თავისი გზა გააგრძელა. როგორ მოახერხეს ეს?
- რაო, რაო? გამიმეორე, ვერაფერი გავიგე. (გამეორების შემდეგ) სხვა კითხვაზე გადავიდეთ, რა.
- ორივე პიროვნება მდინარის სხვადასხვა ნაპირზე იყო მისული.
- მე კი ამ კითხვის ეშმაკობა ვერ გამოვიცანი.
- კიდევ ერთ ამდაგვარ კითვხას დაგისვამ.
- არა, რა, სხვა რამე მკითხე.
- არ მგონია, პასუხის გაცემა ვერ შეძლო. გოგონა სარკესთან მივიდა, თავისი გამოსახულება დაინახა და შუბლზე აკოცა. შეიძლება თუ არა, რომ ასე მოხდეს?
- არ შეიძლება, სარკეში საკუთარ თავს შუბლზე ვერ აკოცებ.
- კანადელი სწავლული ჰენრი ლემანი ფიქრობდა, რომ პოეტებში ეს 26-30 წლის ასაკში ხდება, ექიმებში - 30-35, მხატვრებში - 30-35 წლის ასაკში. რას გულისხმობდა ლემანი?
- ზუსტად არ ვიცი, ამ დროს ნიჭის გაღვიძება ხომ არ ხდება?
- ლემანი ამას გენიის გაღვიძებას უწოდებდა. ამ კითხვაზე პასუხი ჩაგეთვალა. ოკეანეში მდებარე ღრმულებიდან ყველაზე ღრმა მარიანის ღრმულია (10863 მ). რომელ ოკეანეშია იგი?
- წყნარ ოკეანეში.
- ბოტიჩელის ფერწერული ტილო - "ვენერას დაბადება" გახსოვს?
- რა თქმა უნდა.
- რაზე დგას ვენერა?
- ნიჟარაზე.
- არისტოტელე ამბობდა: "ნათესავი - ეს ჩვენი სხეულის ნაწილია" - ვინ წარმოადგენს, მისი აზრით, ჩვენი სულის ნაწილს?
- ალბათ მეგობრები.
- დიახ. რამდენი წლის იყო თამარი, როცა მამამ - გიორგი III-მ ტახტის მემკვიდრედ გამოაცხადა?
- პატარა იყო.
- მაინც რამდენი წლის?
- 12 თუ 14 წლის, არა?
- 12 წლის იყო. "როცა მოცარტი ნოტებს არჩევდა, დროებით შერცხვა დროს და გაჩერდა" - ვინ არის ამ სტროფის ავტორი?
- ნიკო გომელაური.
- დაასრულე ჩერჩილის ცნობილი გამონათქვამი - "ორატორმა თემა უნდა ამოწუროს და არა მსმენელთა"...
-"...და არა მსმენელთა მოთმინება".
თამუნა კვინიკაძე
ჟურნალი "გზა"
(გამოდის ხუთშაბათობით)