გაუჩინარებული ადამიანების უსასრულო ჯაჭვი ჩრდილოეთ კავკასიაში

ინგუშეთში ბოლო წლებში უგზო-უკვლოდ დაკარგული ადამიანების ახლობლებმა ინფორმაციის მიღების მოთხოვნით აქცია გამართეს. მათი თქმით, 90-იან წლებში დაკარგულ ასობით ადამიანს ყოველდღიურად ახალი გვარ-სახელი ემატება... დაკარგული ადამიანების ოჯახის წევრების თქმით, ბოლო წლებში უგზო-უკვლოდ დაკარგულების პოვნის იმედი თითქმის არ არსებობს, რადგან მიუხედავად იმისა, რომ გენეტიკური კვლევა ჩატარდა, არც 90-იანი წლების საქმეებია გახსნილი. ბოლო ინფორმაციით, ჯერჯერობით მხოლოდ ის არის ცნობილი, რომ რამდენიმე ასეული ადამიანის საპოვნელად, ხელისუფლებამ ძებნა დაიწყო, რაც ნაკლებად სარწმუნოა...

ინგუშეთში უგზო-უკვლოდ დაკარგულთა რაოდენობა 400-ს აღწევს. 200-მდე ადამიანი ეთნიკური კონფლიქტის დროს, 2002-2013 წლებში, ჩრდილოეთ ოსეთის ტერიტორიაზე, კონტრტერორისტული ოპერაციების დროს დაიკარგა. ერთ-ერთი ვერსიით, მათი საერთო სამარხის შესახებ ინფორმაცია არსებობს, თუმცა, მისი გახსნა და ნეშტის იდენტიფიკაცია ვერ მოხერხდა.

ერთ-ერთი სტუდენტის, 1992 წელს დაკარგული მაგომედ გორჩხანოვის დედა ამბობს, რომ შვილის პოვნის იმედი ჯერ კიდევ აქვს. თუმცა, არიან ისეთებიც, ვისაც იმედი უკვე გადაწურული აქვს.

"უკვე არ მჯერა, რომ ოდესმე ჩემს შვილზე რამეს გავიგებ. ამას წინათ ინგუშეთში მოსკოვიდან ჩამოვიდა სპეციალური კომისია, დაპირებებით, თუმცა, არაფერი გაურკვევიათ... კარგა ხანია მათი იმედი არ მაქვს, - ამაზე არ ვფიქრობ, ჩემით თუ გავარკვევთ რამეს, თორემ ხელისუფლების იმედი უკვე აღარავის აქვს, გარდა იმათი, ვისაც წინასწარ ასწავლიან, რა უნდა თქვას" - ამბობს ელიზავეტა ჰასანოვა ბარკინხოევა, რომლის თქმითაც, შვილთან ერთად, მამა და ძმაც დაკარგა და არც მათ შესახებ იცის რამე...…მას ადგილობრივმა სამართალდამცავებმა ვერ უშველეს. უფრო სწორად, რომ არა ასეთი მასობრივი მღელვარება, დაკარგულ ადამიანების ძებნასაც კი არავინ აპირებდა.

დაკარგული ადამიანების ოჯახის წევრების თქმით, მათ წლების წინ, ჯერ კიდევ 2009 წელს ჩააბარეს დნმ-ის ანალიზი, თუმცა, დღემდე როსტოვის ლაბორატორიაში ინახება და მათი შესწავლა და მით უფრო, კვლევა არავის დაუწყია...

მხოლოდ 2016 წელს, 14 ადამიანი დაიკარგა და მათზე საქმეც კი არ აღძრულა... "ადგილობრივი ორგანოების გულგრილობის გამო, იძულებული ვართ, ევროპულ ინსტანციებს მივმართოთ და იქ ვიპოვოთ პასუხი ჩვენს კითხვებზე, - სად გაქრნენ ეს ადამიანები...", - ამბობს ბარკინხოევა.

ადამიანების მასობრივი გაუჩინარება მხოლოდ ინგუშეთში არ ხდება, - დაღესტანში ეს საკმაოდ "ჩვეულებრივი" რამ არის, რადგან არაერთი შემთხვევა ყოფილა, როდესაც ახალგაზრდები პირდაპირ ლოცვის შემდეგ, მეჩეთიდან გამოსვლისთანავე "გამქრალან".

უფლებადამცველთა ცენტრი "მემორიალი" აცხადებს, რომ დაახლოებით, სამ კვირაში, რესპუბლიკაში 12 ადამიანია მოტაცებული - სავარაუდოდ, ძალოვანი სტრუქტურების თანამშრომლების მიერ.

გატაცებების ტალღა 2010 წელს დაიწყო და ახლაც გრძელდება. თუ დაკარგული ადამიანი ორ-სამ დღეში არ გამოჩნდება, და არ დადგინდება, რომ გაუჩინარებული ადამიანი პოლიციის რაიონულ განყოფილებაში იმყოფება, 90%-ით შეიძლება ითქვას, მას ცოცხალს ვეღარ იპოვნიან, - მიიჩნევს "სამართლებრივი ინიციატივის" ადვოკატი შამილ ისაევი, რომელიც იურიდიულ დახმარებას უწევს იმ პირებს, რომლებიც ადამიანის უფლებათა დარღვევის მსხვერპლად იქცნენ (მათ შორის -ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოშიც).

"თუ გაუჩინარებული ადამიანის ადგილსამყოფელი ვერ დადგინდება, ეს ნიშნავს, რომ მის გვამს მორიგი სპეცოპერაციის დროს მოკლულთა შორის აღმოაჩენენ", - აცხადებს შამილ ისაევმა. მისივე თქმით, ძალოვანი უწყებები, ადამიანების გაუჩინარებას მათი "ტყეში გასვლით" ხსნიან. ასეთ შემთხვევებში აღიძრება სისხლის სამართლის საქმეები, რომლებიც ძალოვანებთან შეტაკებისას ეჭვმიტანილების სიკვდილის, ან თავის აფეთქების შემდეგ იხურება. ისაევის თქმით, ეს ჩრდილოეთ კავკასიაში აპრობირებული მეთოდია.

ლალი პაპასკირი

AMBEBI.GE