თა­ნა­მედ­რო­ვე მნიშ­ვნე­ლო­ბით ტერ­მი­ნი "კა­მი­კა­ძე" პირ­ვე­ლად მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დროს გა­მო­ი­ყე­ნეს იმ ია­პო­ნელ თვით­მკვლელ მფრი­ნა­ვებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, რომ­ლე­ბიც სა­კუ­თა­რი სი­ცო­ცხლის ფა­სად ანად­გუ­რებ­დნენ მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის საბ­რძო­ლო ტექ­ნი­კას. თუმ­ცა, თა­ვად სი­ტყვა ბევ­რად ადრე გაჩ­ნდა ია­პო­ნი­ის ის­ტო­რი­ა­ში.

ლე­გენ­და "ღვთა­ებ­რივ ქარ­ზე"

1281 წელს, ჩი­ნე­თის და­პყრო­ბის შემ­დეგ მონ­ღოლ­მა ხან­მა ხუ­ბი­ლა­ი­ამ უზარ­მა­ზა­რი ფლო­ტი (4,5 ათა­სი გემი და 140-ათა­სი­ა­ნი არ­მია) შეკ­რი­ბა და ია­პო­ნი­ის ნა­პი­რებს მი­ად­გა, რათა ისიც სა­კუ­თა­რი მმარ­თვე­ლო­ბის ქვეშ მო­ექ­ცია. ყო­ველ­თვის მებ­რძო­ლი ია­პო­ნე­ლე­ბი ბევ­რად მცი­რე არ­მი­ით და­უხ­ვდნენ მტერს, თუმ­ცა, ლე­გენ­დის თა­ნახ­მად გა­დამ­წყვე­ტი ბრძო­ლა არ შედ­გა, რად­გან მო­უ­ლოდ­ნე­ლად ზღვა­ზე ამო­ვარ­დნილ­მა ქა­რიშ­ხალ­მა მონ­ღო­ლე­ბის მთე­ლი ფლო­ტი გა­ა­ნად­გუ­რა. სწო­რედ ტა­ი­ფუნს, რო­მელ­მაც ია­პო­ნე­ლე­ბი და­პყრო­ბის­გან გა­და­არ­ჩი­ნა, ეწო­და "კამი კაძე" ანუ "ღვთა­ებ­რი­ვი ქარი". რამ­დე­ნი­მე ას­წლე­უ­ლის შემ­დეგ, ია­პო­ნე­ლებ­მა ისევ გა­ა­ცო­ცხლეს ძვე­ლი თქმუ­ლე­ბა და თვით­მკვლელ მფრი­ნავ­თა რაზ­მი "კა­მი­კა­ძე" შექ­მნეს, რო­მე­ლის მთა­ვარ მი­ზანს მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის გე­მე­ბი­სა და თვითმფრი­ნა­ვე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბა წარ­მო­ად­გენ­და.

"ტო­მია-სი­ო­კუ­დო" და ქალ­ბა­ტო­ნი ტო­რი­ხა­მა ტომე

ია­პო­ნი­ის სამ­ხრეთ­ში, პა­ტა­რა ქა­ლაქ მი­ნა­მი­კი­უ­სი­უ­ში, რო­მე­ლიც რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი წლის წინ ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სო­ფე­ლი იყო, დღემ­დეა შე­მორ­ჩე­ნი­ლი სა­სა­უზ­მე "ტო­მია-სი­ო­კუ­დო", რო­მელ­საც ომის წლებ­ში ქალ­ბა­ტო­ნი ტო­რი­ხა­მა ტომე ფლობ­და. სწო­რედ სა­სა­უზ­მე და მისი დი­ა­სახ­ლი­სი, "დე­დი­ლო-კა­მი­კა­ძეს" სა­ხე­ლით ცნო­ბი­ლი ქალ­ბა­ტო­ნი ტომე იქ­ცნენ იმ ასო­ბით ია­პო­ნე­ლი ყმაწ­ვი­ლის უკა­ნას­კნელ თავ­შე­საფ­რად, რომ­ლებ­მაც სა­კუ­თა­რი სი­ცო­ცხლე შეს­წი­რეს სამ­შობ­ლოს. მშობ­ლი­უ­რი სახ­ლი­დან შორს, დღეს უკვე ღირ­სშე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბად ქცე­ულ სა­სა­უზ­მე­ში ატა­რებ­დნენ სა­სიკ­ვდი­ლოდ გან­წი­რუ­ლი მფრი­ნა­ვე­ბი სი­ცო­ცხლის ბოლო სა­ა­თებს, იქ ტკბე­ბოდ­ნენ საყ­ვა­რე­ლი სა­კე­თი უკა­ნას­კნე­ლად და იქ იკე­რავ­დნენ რი­ტუ­ა­ლურ თეთრ სახ­ვევს - ხა­ტი­მა­კის,"დე­დი­ლო-კა­მი­კა­ძე" კი, ყვე­ლას სა­კუ­თა­რი შვი­ლი­ვით აცი­ლებ­და ომში.

მო­გე­ბუ­ლი ბრძო­ლე­ბი და წა­გე­ბუ­ლი ომი

1941 წლის 8 დე­კემ­ბერს, ჰიტ­ლე­რის ერთ-ერ­თმა მთა­ვარ­მა მო­კავ­ში­რემ, ია­პო­ნელ­მა იმ­პე­რა­ტორ­მა ხი­რა­ხი­ტომ, ჰა­ვა­ის კუნ­ძუ­ლებ­ზე გან­ლა­გე­ბულ ამე­რი­კის სამ­ხედ­რო ბა­ზა­ზე შე­ტე­ვის ბრძა­ნე­ბა გას­ცა. ია­პო­ნუ­რი ფლო­ტის ვიცე-ად­მი­რალ­მა ტი­უ­ი­ტი ნა­გუ­მომ "პერლ-ჰარ­ბორ­ზე" 441 თვითმფრი­ნა­ვი გაგ­ზავ­ნა და რამ­დე­ნი­მე სა­ათ­ში შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის წყნა­რი ოკე­ა­ნის ფლო­ტის თით­ქმის ყვე­ლა ლინ­კო­რი გა­ა­ნად­გუ­რა. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ია­პო­ნი­ამ კი­დევ რამ­დე­ნი­მე ბრწყინ­ვა­ლე გა­მარ­ჯვე­ბა მო­ი­პო­ვა - შე­იჭ­რა ინ­დო­ნე­ზი­ა­ში და ბირ­მა­ში, და­ი­კა­ვა ფი­ლი­პი­ნე­ბი და და­პყრო­ბით და­ე­მუქ­რა ავ­სტრა­ლი­ას. მარ­თა­ლია, ია­პო­ნია სრუ­ლად აკონ­ტრო­ლებ­და წყნა­რი ოკე­ა­ნის ქვეყ­ნებს, მაგ­რამ 1942 წლის 4 ივ­ნისს, სა­ბე­დის­წე­რო მარ­ცხი გა­ნი­ცა­და მა­დუ­ე­ის კუნ­ძუ­ლებ­თან და სა­ბო­ლო­ოდ ომ­შიც და­მარ­ცხდა.

სპე­ცი­ა­ლუ­რი რაზ­მი და პირ­ვე­ლი საბ­რძო­ლო გაფ­რე­ნა

პირ­ვე­ლი საბ­რძო­ლო გაფ­რე­ნა 1944 წლის 25 ოქ­ტომ­ბერს გან­ხორ­ცი­ელ­და, როცა კა­პი­ტან იო­კიო სე­კის მე­თა­უ­რო­ბით, ფი­ლი­პი­ნე­ბის აე­როდ­რო­მი­დან აფ­რე­ნილ­მა "მი­ცუ­ბი­სი ზე­როს" ხუთ­მა თვითმფრი­ნავ­მა ლე­ი­ტეს ყუ­რე­ში ამე­რი­კულ ავი­ა­მზი­დებ­ზე მი­ი­ტა­ნა იე­რი­ში.

სე­კის თვითმფრი­ნა­ვი გე­მის "სუ­ო­ნის" კი­ჩო­ზე და­ე­ხეთ­ქა. აფეთ­ქე­ბამ 16 ადა­მი­ა­ნი იმ­სხვერ­პლა, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით გა­ჩე­ნილ­მა ხან­ძარ­მა კი, ავი­ა­მზი­დი სა­ბო­ლო­ოდ გა­ა­ნად­გუ­რა. ეს­კად­რას და­ნარ­ჩენ გე­მებ­ზე გან­გა­ში გა­მო­ცხად­და და მარ­თა­ლია, რა­და­რებ­მა სა­ეჭ­ვო ვე­რა­ფე­რი და­ა­ფიქ­სი­რეს, მაგ­რამ რამ­დე­ნი­მე წუთ­ში კი­დევ ერთი მო­უ­ლოდ­ნე­ლი იე­რი­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და და ავი­ა­მზი­დე­ბის "სე­ნი­სა"და "სენტ-ლოს" მე­ზღვა­უ­რებ­მა უკვე სა­კუ­თარ თავ­ზე გა­მოს­ცა­დეს "ღვთა­ებ­რი­ვი ქა­რიშ­ხლის" ძალა.

ია­პო­ნე­ლე­ბის პირ­ვე­ლი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი შე­ტე­ვა, "სენტ-ლოს" ორ ნა­წი­ლად გახ­ლე­ჩით, ექ­ვსი სა­ეს­კორ­ტო ავი­ა­მზი­დის ჩა­ძირ­ვით და 114 მე­ზღვა­უ­რის და­ღუპ­ვით დას­რულ­და. მარ­თა­ლია, 17 მფრი­ნა­ვი ია­პო­ნე­ლებ­მაც და­კარ­გეს, მაგ­რამ სწო­რედ მა­შინ გა­ი­გო მსოფ­ლი­ომ რას წარ­მო­ად­გენ­დნენ "ღვთებ­რივ ქა­რად" წო­დე­ბუ­ლი პი­ლო­ტე­ბი სი­ნამ­დვი­ლე­ში.

კა­მი­კა­ძე­თა შე­ტე­ვე­ბი ყო­ველ­თვის ერთი გეგ­მით ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და - მო­უ­ლოდ­ნე­ლო­ბის ეფექ­ტის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად მფრი­ნა­ვე­ბი რა­და­რის მოქ­მე­დე­ბის ზო­ნის მიღ­მა, პრაქ­ტი­კუ­ლად ზღვის ზე­და­პირ­ზე დაფ­რი­ნავ­დნენ, სა­მიზ­ნეს­თან ახ­ლოს მი­სუ­ლე­ბი კი, მკვეთ­რად იჭ­რე­ბოდ­ნენ ცაში და 2-3 კი­ლო­მეტ­რის სი­მაღ­ლი­დან ეხეთ­ქე­ბოდ­ნენ გემ­ბანს. პი­ლოტს არ ჰქონ­და თვითმფრი­ნავ­ზე მი­მაგ­რე­ბუ­ლი 250-კი­ლოგ­რა­მი­ა­ნი ბომ­ბის ჩა­მოგ­დე­ბის უფ­ლე­ბა, მას მხო­ლოდ ბოლო წა­მებ­ში მოჰ­ყავ­და ასა­ფეთ­ქე­ბე­ლი მოქ­მე­დე­ბა­ში და იმ შემ­თხვე­ვა­შიც კი, თუ მო­წი­ნაღ­მდე­გის ტყვი­ას ჰა­ერ­ში ემსხვერ­პლე­ბო­და, მისი უმარ­თა­ვი თვითმფრი­ნა­ვი მა­ინც აღ­წევ­და მი­ზანს. ამ­გვა­რი ტაქ­ტი­კა, რო­მე­ლიც არ­ნა­ხულ თავ­და­დე­ბას მო­ი­თხოვ­და, ომის ბო­ლომ­დე შე­ნარ­ჩუნ­და და მარ­თა­ლია, ია­პო­ნე­ლე­ბი სა­ბო­ლო­ოდ მა­ინც და­მარ­ცხდნენ, მაგ­რამ შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის არ­მი­აც საგ­რძნობ­ლად აზა­რა­ლეს.

ია­პო­ნუ­რი არ­მი­ის "ცო­ცხა­ლი ია­რა­ღი"

იუკო სე­კის და მისი მე­გობ­რე­ბის წარ­მა­ტე­ბის შემ­დეგ ია­პო­ნი­ა­ში ნამ­დვი­ლი ის­ტე­რია და­ი­წყო. ათა­სო­ბით ახალ­გაზ­რდა ოც­ნე­ბობ­და კა­მი­კა­ძე­თა ქვე­და­ნა­ყოფ­ში მოხ­ვედ­რას, სა­ერ­თო მო­ბი­ლი­ზა­ცი­ის გა­მო­ცხა­დე­ბი­დან რამ­დე­ნი­მე დღე­ში კი, ნა­თე­ლი გახ­და, რომ სამ­შობ­ლოს­თვის სი­ცო­ცხლის გა­წირ­ვის მსურ­ვე­ლი უფრო მეტი იყო, ვიდ­რე გა­მარ­თუ­ლი თვითმფრი­ნა­ვი.

სპე­ცი­ა­ლუ­რი რაზ­მე­ბი არა მარ­ტო მფრი­ნა­ვებს, არა­მედ პა­რა­შუ­ტის­ტებ­სა და მე­ზღვა­უ­რებს შო­რი­საც შე­იქ­მნა. თვით­მკვლე­ლი პა­რა­შუ­ტის­ტე­ბი მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის აე­როდ­რო­მებს და სტრა­ტე­გი­ულ ნა­გე­ბო­ბებს აფეთ­ქებ­დნენ, სიკ­ვდი­ლის­თვის გან­წი­რუ­ლი მე­ზღვა­უ­რე­ბი კი, ასა­ფეთ­ქებ­ლით დატ­ვირ­თუ­ლი კა­ტარ­ღე­ბით ეჯა­ხე­ბოდ­ნენ უზარ­მა­ზარ ტორ­პე­დო­ებს და სა­მუ­და­მოდ თუ არა, დიდი ხნით მა­ინც გა­მოჰ­ყავ­დათ მწყობ­რი­დან.

უსაქ­მოდ არც სა­ხელ­მწი­ფო პრო­პა­გან­და ცდე­ბო­და, რო­მელ­მაც "კა­მი­კა­ძეს" ახა­ლი დატ­ვირ­თვა შეს­ძი­ნა და ახალ­გაზ­რდებს ბუ­სი­დოს კო­დექ­სის სრუ­ლი მორ­ჩი­ლე­ბის­კენ მო­უ­წო­და, რაც სიკ­ვდი­ლის­თვის მუდ­მივ მზად­ყოფ­ნას ნიშ­ნავ­და.

სპე­ცი­ა­ლურ რაზმში მოხ­ვედ­რის მსურ­ვე­ლე­ბი ოფი­ცი­ა­ლურ დო­კუ­მენ­ტებ­საც კი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ფორ­მით ავ­სებ­დნენ. გან­ცხდე­ბა­ში ხაზ­გას­მუ­ლი იყო, რომ ისი­ნი მზად იყ­ვნენ სი­ცო­ცხლის გა­სა­წი­რად და არ­ჩე­ვა­ნი მხო­ლოდ ორ გრა­ფას შო­რის: "მზად ვარ" ან "და­უ­ყო­ნებ­ლივ მზად ვარ" უნდა გა­ე­კე­თე­ბი­ნათ.

თვით­მკვლე­ლე­ბის გმი­რუ­ლი გაფ­რე­ნა სა­დღე­სას­წა­უ­ლო რი­ტუ­ალს ემ­სგავ­სე­ბო­და, რომ­ლის გა­ნუ­ყო­ფელ ნა­წი­ლად თეთ­რი სახ­ვე­ვი და სა­კეს უკ­ნას­კნე­ლი თასი, იმ­პე­რა­ტო­რის სა­სახ­ლის მხა­რეს მო­წი­წე­ბით თა­ვის დაკ­ვრა და ახალ­გაზ­რდა გო­გო­ნე­ბის­გან მირ­თმე­უ­ლი თა­ი­გუ­ლი ით­ვლე­ბო­და. თა­ვად "კა­მი­კა­ძე­ებ­საც" ხში­რად ადა­რებ­დნენ სა­კუ­რას ყვა­ვი­ლო­ბას ანუ ალუბ­ლის ხეს, რო­მე­ლიც ისე­ვე სწრა­ფად ჭკნე­ბა, რო­გორც იფურ­ჩქნე­ბა. სიკ­ვდილს ია­პო­ნე­ლებ­მა ერ­თგვა­რი რო­მან­ტი­კუ­ლი ელ­ფე­რი შეს­ძი­ნეს, რაც უფრო მე­ტად იზი­დავ­და ახალ­გაზ­რდა, ჯერ კი­დევ, გა­მო­უც­დელ ჯა­რის­კა­ცებს.

გმი­რო­ბა თუ ფუჭი მსხვერ­ლი?

ია­პო­ნელ­თა თავ­გან­წი­რულ ბრძო­ლას წერ­ტი­ლი ფი­ლი­პი­ნე­ბის ნა­პი­რებ­თან და­ეს­ვა. მარ­თა­ლია, და­ნა­კარ­გე­ბი ორი­ვე მხა­რეს­თვის მძი­მე აღ­მოჩ­ნდა, მაგ­რამ ია­პო­ნე­ლე­ბის მსხვერ­პლი უფრო მას­შტა­ბუ­რი იყო, რად­გან მათ 108 000 ჯა­რის­კაც­თან ერ­თად 80 000-ზე მეტი მშვი­დო­ბი­ა­ნი მო­ქა­ლა­ქეც და­კარ­გეს და ომ­შიც და­მარ­ცხდნენ.

1945 წლის 2 სექ­ტემ­ბერს კა­პი­ტუ­ლა­ცი­ის აქ­ტზე ხე­ლის მო­წე­რით ია­პო­ნი­ის იმ­პე­რა­ტორ­მა აღი­ა­რა სა­კუ­თა­რი და­მარ­ცხე­ბა, თუმ­ცა, მარ­ცხით ცხოვ­რე­ბის გაგ­რძე­ლე­ბა ვერ შეძ­ლეს სამ­ხედ­რო ჩი­ნოს­ნებ­მა, რომ­ლებ­მაც იმ­პე­რა­ტო­რის სა­სახ­ლის წინ მო­ე­დან­ზე ჩა­ა­ტა­რეს ხა­რა­კი­რის რი­ტუ­ა­ლი. "კა­მი­კა­ძეს მა­მად" წო­დე­ბულ­მა ონი­სი ტა­კი­მო­რომ სე­კუნ­დანტზეც კი უარი თქვა, რო­მელ­საც მის­თვის თავი უნდა მო­ეკ­ვე­თა და ხა­რა­კი­რი თვი­თონ გა­ი­კე­თა. ად­მი­რა­ლი 12 სა­ათს იც­ლე­ბო­და სის­ხლის­გან და სწო­რედ აგო­ნი­ა­ში და­წე­რა გა­მო­სამ­შვი­დო­ბე­ბე­ლი წე­რი­ლი: "პა­ტი­ე­ბას ვთხოვ და­ღუ­პუ­ლი მფრი­ნა­ვე­ბის სუ­ლებს და მათ და­ობ­ლე­ბულ ოჯა­ხებს. ვი­სურ­ვებ­დი, ჩემი სიკ­ვდი­ლი გაკ­ვე­თი­ლი ყო­ფი­ლი­ყოს ახა­ლი თა­ო­ბის ია­პო­ნე­ლე­ბის­თვის. ჩვენ სამ­შობ­ლოს­თვის ვიბ­რძო­დით, თქვენ კი, ქვეყ­ნის კე­თილ­დღე­ო­ბის­თვის უნდა გა­აგ­რძე­ლოთ ბრძო­ლა და ნუ­რას­დროს და­ი­ვი­წყებთ სი­ა­მა­ყეს თუნ­დაც მარ­ტო იმი­ტომ, რომ ია­პო­ნე­ლე­ბი ხართ".

ვინ იყ­ვნენ სი­ნამ­ვი­ლე­ში კა­მი­კა­ძე­ე­ბი? - ბუ­სი­დოს იდე­ა­ლებ­ზე გაზ­რდი­ლი გმი­რე­ბი, რომ­ლებ­მაც ნე­ბით აირ­ჩი­ეს სიკ­ვდი­ლი, თუ სა­ხელ­მწი­ფოს პრო­პა­გან­დით თავ­გზა­აბ­ნე­უ­ლი ახალ­გაზ­რდე­ბი, რომ­ლებ­მაც ფუ­ჭად გა­ი­ღეს სა­კუ­თა­რი სი­ცო­ცხლე მსხვერ­პლად? ასეა თუ ისე, დღეს კა­მი­კა­ძე ის­ტო­რი­ის ის ნა­წი­ლია, რომ­ლი­თაც ია­პო­ნელ­თა ნა­წი­ლი ამა­ყობს, ნა­წილს კი, მხო­ლოდ სიბ­რა­ლუ­ლის გრძნო­ბა უჩ­ნდე­ბა, თუმ­ცა, გულ­გრი­ლი მა­ინც არა­ვინ რჩე­ბა.

იხი­ლეთ რუბ­რი­კა "არჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ის­ტო­რი­ე­ბი"

ნანა ჩხა­ი­ძე