უშვილობა: მიზეზები და პრობლემის დაძლევის გზები - რას ურჩევს წყვილებს გინეკოლოგი
"უშვილობა მდგომარეობაა, როცა 1 წელზე მეტი დროის მანძილზე, მიუხედავად რეგულარული დაუცველი სქესობრივი კონტაქტისა, ორსულობა არ დგება. სტატისტიკურად, მსოფლიოს მასშტაბით, ყოველი მეექვსე წყვილი უშვილოა," - გვეუბნება მანანა მგალობლიშვილი, ექიმი-რეპროდუქტოლოგი. სწორედ მასთან ერთად ვსაუბრობთ თემაზე, რა არის უშვილობის მიზეზი და როგორ უნდა დაიძლიოს ეს პრობლემა.
- უშვილობა ავადმყოფობა არ არის და არ აწუხებს წყვილს მანამ, სანამ არ გაირკვევა, რომ ერთ წელზე მეტი დროის მანძილზე ორსულობა არ შედგა. უმეტეს შემთხვევაში წყვილები აბსოლუტურად ჯანმრთელები არიან, მაგრამ მათ აქვთ ისეთი ცვლილებები, რომელიც ხელს უშლის განაყოფიერებას ან ნაყოფის მიმაგრებას.
- რა არის ამის მიზეზი?
- მიზეზი უამრავია და შეგვიძლია ისინი სამ ძირითად მიმართულებად განვიხილოთ. პირველი, ქალის კვერცხუჯრედების მდგომარეობა და საკვერცხეების ფუნქციაა, რაც თავის თავის მხრივ, პირდაპირ კავშირშია ქალის ასაკთან და ჰორმონალურ სტატუსთან; მეორე - ქალის რეპროდუქციული ორგანოებია, კერძოდ: საშვილოსნო, მილები, საკვერცხეები, მცირე მენჯის ღრუ, რომლებშიც უშუალოდ ხდება ქალისა და მამაკაცის სასქესო უჯრედების გადაადგილება, "შეხვედრა", განაყოფიერება, მიმაგრება და ორსულობის დადგომა; მესამე მიზეზი მამაკაცის სპერმის ხარისხია.
შვილოსნობის პრობლემის მქონე წყვილები ხშირად ამბობენ, რომ ყველანაირი გამოკვლევა ჩაიტარეს, იმკურნალეს, მაგრამ ორსულობა მაინც არ დგება. როცა გავეცნობი მათ ისტორიას და გადავხედავ ჩატარებულ გამოკვლევებს, ვხედავ საქმის ვითარების რამდენიმე ვარიანტს:
1. ჩატარებულია მკურნალობა და გამოკვლევები, რომლებიც არ არის პირდაპირ კავშირში შვილოსნობის ფუნქციასთან. მაგალითად, საშვილოსნოს ყელის გამოკვლევა, პაპტესტი და ვირუსები დეტალურადაა გამოკვლეული, მაგრამ ამავე დროს მილების გამტარობა და საკვერცხეების ფუნქციის შეფასება, სპერმოგრამა და შვილოსნობისთვის საჭირო სხვა ძირითადი კვლევები არაა ან არასრულყოფილადაა ჩატარებული;
2. ყველა გამოკვლევაა ჩატარებული შვილოსნობის შესაფასებლად, მაგრამ, ქალის ასაკიდან გამომდინარე არ დგება შედეგი, შეიძლება ითქვას რომ ამ შემთხვევაში, მიზეზი მხოლოდ ასაკშია და აქ მიდგომაც სხვაგვარია;
3. გამოკვლევები და მკურნალობა ჩატარებულია არათანმიმდევრულად;
4. პაციენტს არ ყოფნის მოთმინება და სურს, ჩატარებული გამოკვლევების და მკურნალობის შემდეგ მყისიერად მიიღოს შედეგი, რაც ხშირ შემთხვევაში, შეუძლებელია.
5. უშვილობის მრავალწლიანი უშედეგო მკურნალობით გატანჯული და იმედგაცრუებული წყვილი თავად წყვეტს, რა გამოკვლევები და მკურნალობა და როგორი თანმიმდევრობით სჭირდებათ, რაც ცხადია, არ იძლევა სასურველ შედეგს. ამასობაში მიდის დრო, ქალს ემატება ასაკი და დგება ის მომენტი, როცა სრულიად ილევა კვერცხუჯრედების მარაგი, რომლის გარეშე ფიზიოლოგიური ორსულობა შეუძლებელია და ერთადერთი გამოსავალი ამ შემთხვევაში ინვიტრო განაყოფიერებაა, დონორი კვერცხუჯრედით.
- განვიხილეთ სამი ძირითადი მიმართულება, სადაც უნდა ვეძებოთ მიზეზი და დიაგნოსტიკაც ამ სამ მიმართულებაზეა დაყრდნობილი?
- დიახ, როდესაც მაგალითად, კვერცხუჯრედს ვიკვლევთ, აქ პირველ რიგში ყურადღება ექცევა ქალის ასაკს, ასევე ტარდება გინეკოლოგიური ექოსკოპია და რამდენიმე ანალიზი: ანტიმიულერის და კიდევ რამდენიმე ჰორმონი და აქედან გამომდინარე, ვაფასებთ კვერცხუჯრედების მარაგს და ხარისხს.
აღსანიშნავია, რომ ქალი, განსხვავებით მამაკაცისგან, იბადება კვერცხუჯრედების გარკვეული მარაგით, რომელსაც ის რეპროდუქციულ ასაკში "ხარჯავს," ქალის ორგანიზმში არ ხდება ახალი კვერცხუჯრედების წარმოქმნა მამაკაცისგან განსხვავებით, რომელთანაც სპერმატოზოიდების წარმოქმნა ანუ სპერმატოგენეზი თითქმის უწყვეტი პროცესია საკმაოდ ხანდაზმულ ასაკამდე. როცა ქალის სასქესო უჯრედები – კვერცხუჯრედები "გამოილევა," ქალი კლიმაქსურ პერიოდში შედის და რაც მეტია ქალის ასაკი, მით ნაკლებია დაორსულების შანსი და არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად "მოწესრიგებული" და ჯანმრთელი რეპროდუქციული ორგანოებია. ეს არ არის პათოლოგია, ეს ფიზიოლოგიური და ბუნებრივი პროცესია...
- ე.ი. დიდი მნიშვნელობა აქვს ქალის ასაკს და კვეცხუჯრედების ხარისხს...
- დიახ, თუმცა არსებობს ნაადრევი კლიმაქსი ან სხვა გენეტიკური თუ ჰორმონალური მიზეზებით გამოწვეული კვერცხუჯრედების არარსებობა ან ნაადრევი განლევა, რომლის დროსაც შეუძლებელია ორსულობა საკუთარი კვერცხუჯრედით. ეს სწორედ ის შემთხვევაა, როცა არის პირდაპირი ჩვენება დონორი კვერცხუჯრედით ინვიტრო განაყოფიერებისა. საკმაოდ ხშირია ისევე შემთხვევები, როდესაც ქალს კვერცხუჯრედები აქვს, მაგრამ საკვერცხედან მისი გამოყოფა ვერ ხერხდება ანუ არ ხდება ოვულაცია და შესაბამისად, განაყოფიერებაც შეუძლებელია. ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მიზეზი ამ მდგომარეობისა პოლიკისტოზური საკვერცხეების სინდრომია, რომლის დროსაც დარღვეულია ჰორმონალური ბალანსი. პოლიკისტოზური საკვერცხეების მქონე ქალებს ხშირად აწუხებთ მენსტრუაციის გადაცდენები, ჭარბი წონა, ჭარბთმიანობა. თუმცა, პოლიკისტოზური საკვერცხეების პრობლემისადმი სწორი და თანმიმდევრული მიდგომა და მკურნალობა ორსულობის მიღწევის საკმაოდ მაღალ შედეგს იძლევა.
რაც შეეხება ქალის რეპროდუქციულ ორგანოებს, რომლებშიც უშუალოდ ხდება ორსულობის დადგომისთვის უმთავრესი მოვლენა - განაყოფიერება და ემბრიონის მიმაგრება (საშვილოსნო, მილები, საკვერცხეები, მცირე მენჯის ღრუ), მნიშვნელოვანია მათი სრულყოფილი გამოკვლევა.
არსებობს ქალის რეპროდუქციული ორგანოების რამდენიმე სახის კვლევა: ექოსკოპიური (სონო-სალპინგოგრაფია), რენტგენით (მეტროსალპინგოგრაფია), ლაპარასკოპია, ჰისტეროსკოპია, თუმცა ამათგან ყველაზე ინფორმატიული და ეფექტური ლაპარასკოპია და ჰისტეროსკოპიაა. ლაპარასკოპიით და ჰისტეროსკოპიით ხდება სპეციალური ვიდეოკამერით აღნიშნული ორგანოების დეტალური დათვალიერება, ხოლო ისეთი ცვლილებების გამოვლენის შემთხვევაში, რომლებიც ხელს უშლიან ორსულობას (პოლიპი, შეხორცება, დახურული მილები, ენდომეტრიოზი, მიომა და ა.შ.) შესაძლებელია მათი ოპერაციული მკურნალობა. ოპერაცია ტარდება მცირე ზომის ნახვრეტიდან, ეს არის ე.წ. უსისხლო ოპერაცია, რომლის შემდეგ რეაბილიტაციის პერიოდი მინიმალურია, 24 საათში პაციენტი ეწერება კლინიკიდან, ხოლო 36 საათში შრომისუნარიანია.
მესამე ძირითადი გამოკვლევა მამაკაცის სპერმის ანალიზია. თუ სპერმა ნორმალურია და განაყოფიერების უნარის მქონეა, მაშინ მას არ სჭირდება დამატებით არანაირი გამოკვლევა. თუ მამაკაცის სპერმაში არის ისეთი მძიმე ცვლილებები, როგორიცაა - სპერმატოზოიდების არარსებობა ან რამდენიმე ერთეული სპერმატოზოიდი, პირველ რიგში ვადგენთ მიზეზს, მაგრამ ორსულობის მიღწევა ძირითადად შესაძლებელია მხოლოდ დამხმარე რეპროდუქციული მეთოდებით, როგორიცაა ინვიტრო განაყოფიერება და ინსემინაცია.
- როცა მიზეზი დადგენილია, მკურნალობის რა გზები არსებობს?
- გააჩნია, რა არის მიზეზი. დავიწყოთ ქალის ასაკით, როგორც ვთქვით, იქ კვერცხუჯრედების ხარისხი დაბალია და მარაგიც თითქმის გამოლეულია, თუმცა 40-46 წლის ქალებიც დაორსულებულან, ბოლომდე მიუტანიათ ფეხმძიმობის სრული ციკლი, მაგრამ ეს ცალკეული შემთხვევებია. მედიცინა კი სტატისტიკას ეყრდნობა და ვიცით, რომ რაც უფრო მეტია ქალის ასაკი, მით უფრო ნაკლებია დაორსულების შანსი. ქალის ასაკით გამოწვეული უშვილობის დროს ორსულობის მიღწევის ერთადერთი გზაა ინვიტრო განაყოფიერება დონორი კვერცხუჯრედით.
როგორც უკვე აღვნიშნე, რეპროდუქციული ორგანოების ისეთი ცვლილებების მკურნალობა, რომლებიც ხელს უშლის დაორსულებას (პოლიპი, კისტა, მიომა, შეხორცებები და ა. შ.), ხდება ლაპარასკოპიით და ჰისტეროსკოპიით. მაგალითად, ორსულობის მრავლობითი თვითნებითი შეწყვეტის დიაგნოზის შემთხვევაში ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სადიაგნოსტიკო ან სამკურნალო პროცედურაა ჰისტეროსკოპია. ხოლო ისეთი მდგომარეობის შემთხვევაში, როცა ოვულაცია არ ხდება (პოლიკისტოზური საკვერცხეები, მაღალი პროლაქტინი და სხვა) ანუ არ გამოიყოფა არსებული კვერცხუჯრედი საკვერცხედან იმისათვის, რომ შეხვდეს სპერმატოზოიდს და განაყოფიერდეს, მკურნალობა ჰორმონების ბალანსის დარეგულირება და ლაპარასკოპიული დრილინგია.
- პროცენტულად ყველაზე მეტად რა მიზეზით არის გამოწვეული უშვილობა?
- პროცენტულად ქალისა და მამაკაცის უშვილობა დაახლოებით ერთნაირი სიხშირიდ გვხვდება: 40% ქალის ფაქტორით გამოწვეული უშვილობა, 40% მამაკაცის ფაქტორით გამოწვეული უშვილობა და 20% შერეული - ქალისა და მამაკაცის ფაქტორებით გამოწვეული უშვილობა. ხოლო ქალისა და მამაკაცის უშვილობის მიზეზებზე უკვე ვისაუბრეთ.
- ფარისებრის ჯირკვლის პრობლემა უშვილობაზე არ მოქმედებს?
- ფარისებრი ჯირკვლის პრობლემა ქალების უმეტესობას აქვს, ამიტომ, ჩვენთან რომ ქალი მოდის, აუცილებლად ფარისებრ ჯირკვალს ვიკვლევთ. ფარისებრი ჯირკვალი გამოყოფს ისეთ სასიცოცხლოდ აუცილებელ ჰორმონებს, რომლებიც მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ქალის რეპროდუქციულ ფუნქციაზე.
- იქნებ თქვენი პრაქტიკიდან რამდენიმე პაციენტიც გაიხსენოთ, რომლებსაც შვილი დიდხანს არ ჰყავდათ და შემდეგ გააჩინეს...
- მახსოვს მაგალითად, ქალბატონი, რომელიც 46 წლის ასაკში დაორსულდა. 17 წელი უშვილო იყო, ჩვენთვისაც საოცრება იყო... ახალხანს დაფეხმძიმდა ქალბატონი, რომელსაც 8 წლის უშვილობა ჰქონდა, 38 წლის არის. ჩავუტარეთ ყველანაირი კვლევა, მკურნალობა დავუნიშნეთ, მაგრამ ისეთი მდგომარეობა ჰქონდა, ექოსკოპიური კვლევითაც, ძალიან დაბალი იყო კვერცხუჯრედების მარაგი და ხარისხი. ინვიტრო განაყოფიერებისთვის ვამზადებდი, მაგრამ სასინჯად მკურნალობის კიდევ ერთი მოკლე კურსი ჩავუტარე. არსებობს მედიცინაში ასეთი გამონათქვამი: თუ არ უშველის, არ ავნებსო და სწორედ ამ პრინციპით ვიმოქმედე ამ შემთხვევაში, რომლის შემდეგ ქალბატონი დაფეხმძიმდა და სიხარულით მეცხრე ცაზეა, რომ იცოდეთ, ჩვენც არანაკლებად გვიხარია, როცა შედეგს ვაღწევთ. ჩემი ცხოვრების ერთ-ერთ აზრს სწორედ ჩემს საქმიანობაში ვხედავ და მიხარია, როცა ჩემი მცირედი მონაწილეობით ის უდიდესი სასწაული აღესრულება, რასაც ადამიანის გაჩენა ჰქვია.
ლალი ფაცია
მოსამართლე მაია ოშხარელი კორონავირუსით გარდაიცვალა
"სასაფლაოებზე გასვლასთან დაკავშირებით შეზღუდვები ბრწყინვალე "შვიდეულის პერიოდში" იქნება" - ამირან გამყრელიძე
