სოხუმელი "მარადონა" - აფხაზეთის საყვარელი კოლორიტი გარდაიცვალა

სოხუმში, ქალაქის კოლორიტი "მარადონა" გარდაიცვალა... ზუსტად არავინ იცის, სად ცხოვრობდა და სოხუმში რანაირად აღმოჩნდა, მაგრამ უცებ გამოჩნდა და რაღაცნაირად, ერთბაშად შეესისხლხორცა ქალაქს. ქართველი იყო, ბერძენი, ებრაელი, რუსი თუ აფხაზი, კარგა ხანს არავინ იცოდა, მაგრამ ყველას ერთნაირად ეკუთვნოდა, - უბრალოდ, სოხუმელი იყო და მორჩა... აფხაზეთის ომის დასრულებიდან წლების შემდეგ, სოხუმის კოლორიტის გარდაცვალებამ ქართველებსა და აფხაზებს ერთნაირად ატკინა გული და ძველი სოხუმის ნოსტალგიით გააერთიანა...

მას ყველგან ხედავდნენ, სანაპიროზე, ბაზარში, კაფე-რესტორნებთან... ყველა გიჟზე მეტს დადიოდა, ყველასთან ჰქონდა ურთიერთობა. განსაკუთრებით ბაშვები უყვარდა, მაგრამ ცუდს არასდროს ურჩევდა... ზამთარ-ზაფხულ შორტითა და საზაფხულო "ჩუსტებით" დადიოდა.

გარუჯულ კისერზე ზღვის ნიჟარებისგან აკინძული ყელსაბამი ეკიდა. ქამარზე კი მცირე ზომის ტაფები და ქვაბები. უმეტესად სომბრერო ეხურა და ძალიან ჰგავდა ცნობილ ფეხბურთელ დიეგო მარადონას. ალბათ, სეხნია ფეხბურთელის სიყვარულით, არგენტინის გუნდზე გაყვიროდა - "მსოფლიო ჩემპიონიაო". არავის უნახავს, ოდესმე უყურებდა თუ არა ჩემპიონატს, მაგრამ ყველამ იცოდა, რომ ფეხბურთის არგენტინელ ლეგენდას აღმერთებდა...

სოხუმელი მწერალი გურამ ოდიშარია ჩვენთან საუბარში იგონებს, რომ ომის შემდგომ, სოხუმში ჩასვლისას ყოველთვის ცდილობდა მარადონას პოვნას, მაგრამ ვერასდროს ნახა. ადგილობრივმა აფხაზებმა უთხრეს: "ახალი აკვიატება აქვს, ჰალსტუხს იკეთებს, ტროლეიბუსში ჯდება და ქალაქის ერთი თავიდან მეორეში, კელასურის ხიდიდან ახალ რაიონამდე მიჰყვება, 10 კილომეტრზე მეტი მანძილია და ტრასნპორტიდან სოხუმის ქუჩებს ათვალიერებსო.."

"ჩემი წიგნისთვის, "შავი ზღვის ოკეანე", ერთ-ერთმა ჟურნალისტმა მომცა "მარადონას" ომის პერიოდში გადაღებული ფოტო და დავბეჭდე. შემდეგ, "მარადონასთვის" ეს წიგნი ვიღაცას მიუცია, მას კი სოხუმში დაჰქონდა თურმე და ყველას აჩვენებდა, - ქართველები ჩემზე წიგნებს წერენ, თქვენ კი არ მაფასებთო...", - იხსენებს მწერალი.

"სოხუმელ მარადონას" აფხაზებიც გულისტკივილით იგონებენ. მათი თქმით, ის გამორჩეული იყო "ქალაქის გიჟებს" შორის. "სხვებიც ჰყავს სოხუმს, მათ შორის, ტოლიკა ზოლიანი მაისურით, რომელსაც "თავისუფლებას" ეძახდნენ, რადგან თავისუფლებას გაყვიროდა... ტოლიკამ იცოდა, მისი ყვირილი როგორ აღიზიანებდა ადგილობრივ ხელმძღვანელობასა და "მილიციას" და ნებისმიერი მაღალჩინოსნის დანახვაზე ატეხდა ყვირილს, - Свобода... ამიტომ, მას მუდმივად დევნიდნენ... მისი სიკვდილის შემდეგ, "მარადონა" სოხუმელი "ბომჟების" უგვირგვინო მეფე გახდა. თუმცა, ის უფრო თამამი იყო, - სოხუმის ქუჩებში სიმღერ-სიმღერით დადიოდა, - шаланды, полные кефали და პუბლიკის წინაშე გაურკვეველი წარმომავლობის ცეკვას ასრულებდა" - წერენ აფხაზები...

90-იანი წლების ომის დროს აფხაზ მეომრებში გავრცელდა ხმა, თითქოს "მარადონა" მოკლეს. "საინტერესოა, მაგრამ ზუსტად იგივე ხმები დადიოდა სოხუმელ ქართველებშიც, რომლებიც ომის შემდეგ, საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში გაიფანტნენ. შემდეგ, როგორც შევატყვე, ბევრი მათგანისთვის მათი ნოსტალგიის ნაწილი გახდა" - წერს აფხაზი ჟურნალისტი ვიტალი შარია, რომლის თქმითაც, ცნობილმა ქართველმა მწერალმა, გურტად ოდიშიარიამ მას თავის ნაწარმოებებში არაერთი ეპიზოდი მიუძღვნა.

შარიას თქმით, - ერთ-ერთი ეპიზოდის თანახმად, ომის დროს, ქართველმა გვარდიელებმა მასთან ლაზღანდარობა გადაწყვიტეს, თუმცა, "მარადონამ" მათ ღირსეული პასუხი გასცა... ამ ფაქტს თავად სოხუმელი მწერალიც იხსენებს, - "ომი ახალი დაწყებული იყო, გაჩერებაზე შევნიშნე "მარადონა", რომაელის ფორმაში გამოწყობილი, თავზე ჩაჩქანი ეხურა და ხელში შუბიც ეჭირა... ქალაქის თეატრები იძარცვებოდა და ეტყობა, ამ სამოსს სადღაც გადააწყდა, თორემ მარადონას ქურდობა არასდროს არავის გაუგია... იქვე, ქართველი შეიარაღებული ბიჭებიც იყვნენ და როგორც კი "მარადონა" დაინახეს, ერთ-ერთმა ავტომატს დაავლო ხელი და ერთი მთლიანი მჭიდი ჰაერში დაცალა... გაგიჟდა "მარადონა", - თქვე გიჟებო და არანორმალურებო, როგორ შეიძლება სოხუმში იარაღის სროლაო... მერე, ძალიან ხშირად მახსენდებოდა მისი სიტყვები და რამდენჯერ მინატრია, ნეტა იმ კეთილი გიჟივით გვყვარებოდა ყველას ჩვენი ქალაქი-მეთქი..." - იხსენებს ჩვენთან საუბარში გურამ ოდიშარია.

მის წარმოშობასთან დაკავშირებით აფხაზური ვერსიაც ახლოს არის ქართულთან, - "მარადონა" საბჭოთა კავშირის დროს, რომელიღაც პროფტექნიკუმში სწავლობდა. ერთხელაც, თანატოლებთან ჩხუბი მოუვიდა, რის შემდეგაც, "ასეთი გახდა"... ერთხელ ადგილობრივმა გაზეთმა მასზე პუბლიკაცია მოამზადა, რა დროსაც "მარადონამ" თქვა, რომ მისი ნამდვილი სახელი და გვარი შამილ გალინია. ის 1951 წელს, ბაშკირეთის დედაქალაქ უფაში დაიბადა. სოხუმში კი სრულიად შემთხვევით, "ბოთლების შეგროვებისას აღმოჩნდა..."

ომის შემდეგ, მას მერე რაც სოხუმი უცხოებით აივსო, საკუთარ ქალაქში "მარადონასაც" ისე ექცეოდნენ, როგორც უცხოს. არაყზე ეპატიჟებოდნენ, მაგრამ, ადრინდელი მასპინძლებისგან განსხვავებით, საჭმელს არავინ სთავაზობდა... შემდეგ კი ეჩხუბებოდნენ და ისე, უბრალოდ, გასართობად, ფეხებთან ესროდნენ...

ერთ დღესაც "მარადონამ" ჭკუა ისწავლა, სუფთად ჩაიცვა და ადგილობრივების ქორწილებსა და გასვენებებში დაიწყო სიარული... იქაც მიირთმევდა და სახლშიც ატანდნენ. სოხუმის სადგურში მიტოვებული ვაგონი იპოვა და იქ "შესახლდა".

ქალაქის კოლორიტთან დაკავშირებით, მოსაგონარი ბევრი აქვთ აფხაზებსაც, - "ომის დაწყებიდან არც ისე დიდი ხნის შემდეგ, 1992 წლის პირველ ნახევარში, სოხუმის სანაპიროზე შევხვდი მარადონას... კონსტიტუციის მოედანთან ახლოს, - "ზვიადისტების" მრავალათასიანი მიტინგი ქუხდა. მარადონას ვკითხე, - შენ რატომ არ მიდიხარ მიტინგზე-მეთქი, მან, მისთვის ჩვეული ლაკონურობით მიპასუხა, - პოლიტიკაში არ ვერევიო..." - იხსენებს აფხაზი ჟურნალისტი და თხრობას განაგრძობს, - "ერთ-ერთ თავის ბოლო წიგნში, "პრეზიდენტის კატა", ქართველი მწერალი, გურამ ოდიშარია წერს, - "2007 წლის დასაწყისში მითხრეს, მარადონა მოკვდაო... ისე მეტკინა გული, თითქოს ახლობელი ადამიანი ან მეგობარი დავკარგე..." - Да нет же, Гурам, жив курилка, его ничто не берет" - ამ სიტყვებით ასრულებს შარია ქართველ მწერალთან საერთო ნოსტალგიაზე ვირტუალურ საუბარს...

"მარადონას" სიკვდილის ამბავი ადრეც არაერთხელ გავრცელებულა და ამის შემდეგ მისი გამოჩენა ყველას ერთნაირად ახარებდა. "ბაშვები ჟივილ-ხივილით დასდევდნენ. ის ყველა პატარას ერთნაირად არიგებდა, სიგარეტი არ მოწიოთ, ალკოჰოლი ცუდიაო... ყოველი მისი გამოჩენა, ყველას ძალიან გვახარებდა. ის თავისი, ლამის ბავშვური ქცევებით, ომამდელი სოხუმის ნაწილი იყო. ამჯერად ეს სიმართლეა - "მარადონა" თავისი საყვარელი ქალაქის ქუჩებში ვეღარასდროს გამოჩნდება..." - წერენ აფხაზები სოციალურ ქსელში.

ლალი პაპასკირი

AMBEBI.GE