ერთ დროს პლანეტის 1/6-ზე გადაჭიმული სსრკ თითქმის 26 წელია აღარ არსებობს. თუმცა საბჭოური რეჟიმის ავკარგიანობა დღემდე დებატებისა და დაუსრულებელი განსჯის საგანად რჩება.
მიუხედავად იმისა, რომ სსრკ-ში "ყველაფერი გადასარევი" იყო, იყვნენ ადამიანები, რომლებიც რეჟიმს ვერ და არ ეგუებოდნენ - ისინი, ვინც რკინის ფარდა გაარღვიეს და საბჭოეთში ყოფნას "წყეულ კაპიტალისტებთან" ცხოვრება ამჯობინეს. სამშობლოში ასეთებს მოღალატეებად და დაბალი სულიერი განვითარების ადამიანებად მოიხსენიებდნენ. თუმცა ამ უკანასკნელთ გადადგმული ნაბიჯი ერთხელაც არ უნანიათ.
ოპერის მომღერალი თეოდორე შალიაპინი პირველი იყო, ვინც ახალგაზრდა საბჭოთა რესპუბლიკისადმი ნეგატიურად განწყობილმა, საზღვარგარეთ დარჩენა ამჯობინა. 1922 წელს აშშ-ში გასტროლებზე მყოფმა სამშობლოში დაბრუნებაზე უარი განაცხადა. სსრკ-ში მისი ნაბიჯი მტკივნეულად აღიქვეს. პოეტმა ვლადიმერ მაიაკოვსკიმ, რომელიც სსრკ-ს პოლიტიკასა და წითელ ტერორს ღიად უჭერდა მხარს, მომღერალს უმალ დამცინავი სტროფები მიუძღვნა. მოგვიანებით შალიაპინს სსრკ-ს მოქალაქეობა დაუსწრებლად ჩამოართვეს. სიცოცხლის ბოლომდე საოპერო სცენის მსოფლიო ვარსკვლავი ევროპაში მცხოვრებ რუს ემიგრანტებს ფინანსურად ეხმარებოდა.
1961 წელს სსრკ-დან გაქცეული ცნობილი ადამიანების რიცხვს მარიინის თეატრის სოლისტი რუდოლფ ნურიევი შეემატა. "კა-გე-ბეს" თანამშრომლებმა, რომლებიც პარიზში გასტროლებზე მყოფ დასს ახლდნენ, "საზღვარგარეთ ყოფნისას რეჟიმის დარღვევის გამო" ბალერონს გასტროლების გაგრძელება და ლონდონში დაგეგმილ გამოსვლებში მონაწილეობის მიღება აუკრძალეს. მომდევნო დღეს მან სსრკ-ში დაბრუნებაზე კატეგორიული უარი განაცხადა და პოლიტიკური თავშესაფარი მოითხოვა. სამშობლოს ღალატის გამო, სსრკ-ში ნურიევს დაუსწრებლად 7 წლიანი პატიმრობა შეუფარდეს. თუმცა თავად ბალერონს ეს ნაკლებად ადარდებდა. მის წინ სრულიად ახალი სამყარო გადაიშალა. რამდენიმე წელიწადში ის მსოფლიო დონის ვარსკვლავად იქცა. 1983-89 წლებში ხელმძღვანელობდა პარიზის ოპერის საბალეტო დასს.
1974 წელს მარიინის თეატრიდან საბჭოური ბალეტის კიდევ ერთი ვარსკვლავი მიხეილ ბარიშნიკოვი გაიქცა. კანადასა და აშშ-ში გასტროლებზე ყოფნისას, ამერიკის მთავრობას პოლიტიკური თავშესაფარი სთხოვა.
აშშ-ში დაბინავებისთანავე ბარიშნიკოვმა ჯორჯ ბალანჩინისგან ამერიკის საბალეტო თეატრის (American Ballet Theatre) სოლისტობის შეთავაზება მიიღო. საბჭოთა ბალერონი შემოთავაზებას დათანხმდა და 1980-89 წლებში დასის ხელმძღვანელიც კი იყო. ამერიკული ბალეტისა და ქორეოგრაფიის ჩამოყალიბება-განვითარებაში ბარიშნიკოვმა უდიდესი როლი ითამაშა.
1978 წელს გადაღებულ ფილმში "შემობრუნების პუნქტი" ბალეტის ვარსკვლავის როლის შესრულებისთვის, ბარიშნიკოვი საუკეთესო მეორეხარისხოვანი როლისთვის ოსკარის ჯილდოზე იყო წარდგენილი. 1985 წელს ამერიკაში ბარიშნიკოვის მონაწილეობით მორიგი ფილმი "თეთრი ღამეები" გამოვიდა, სადაც ბალეტმეისტერი საბჭოთა ხელისუფლებისგან გაქცეულ მოცეკვავეს თამაშობდა. 2000-იან წლებში იყო პოპულარული ტელესერიალის "სექსი დიდ ქალაქში" მონაწილე. მთლიანობაში ბარიშნიკოვი, რომელიც ქორეოგრაფიულ საქმიანობას დღესაც ეწევა, 15-მდე ფილმშია გადაღებული.
სსრკ-დან არა მხოლოდ ხელოვნების წარმომადგენლები ლამობდნენ თავის დაღწევას. 1976 წელს სამშობლოში დაბრუნებაზე უარი მსოფლიოს ერთ-ერთმა უძლიერესმა მოჭადრაკემ ვიქტორ კორჩნოიმ თქვა. ამსტერდამში გამართულ საჭადრაკო ასპარეზობაზე მიღებული გადაწყვეტილება სსრკ-ში არსებულმა მდგომარეობამ აიძულა. ანატოლი კარპოვთან წარმოქმნილი დაპირისპირების გამო კორჩნოის სსრკ-ს დატოვება აუკრძალეს. ჰოლანდიაში ის მხოლოდ კარპოვის უშუალო თხოვნის შემდეგ გაუშვეს. ევროპაში დარჩენის შემდეგ, საბჭოელი გროსმეისტერი და სსრკ-ს ოთხგზის ჩემპიონი ერთხანს ჰოლანდიაში ცხოვრობდა, შემდეგ შვეიცარიაში გადავიდა და 1994 წელს ამ ქვეყნის მოქალაქე გახდა.
1984 წელს მილანში გამართულ პრესკონფერენციაზე, ფილმების "სოლარისი" და "სტალკერი" რეჟისორმა ანდრეი ტარკოვსკიმ სსრკ-ში დაბრუნებაზე უარი თქვა. ერთი წლით ადრე კანის კინოფესტივალზე მისმა ფილმმა "ნოსტალგია" სამი ჯილდო მოიპოვა. თუმცა თავად სსრკ-ში ამ ფაქტს, ისევე, როგორც მსოფლიო დონის რეჟისორის 50 წლის იუბილეს, არანაირი ყურადღება არ მიაქციეს.
სამშობლოში ტარკოვსკის უმალ მოღალატის იარლიყი მიაკრეს. კინოთეატრებში მისი ფილმების ჩვენება, გაზეთებში კი მისი სახელის ხსენება აიკრძალა. თუმცა მოქალაქეობის ჩამორთმევამდე საქმე არ მივიდა. ფლორენციის მერმა რეჟისორს ბინა აჩუქა და ქალაქის საპატიო მოქალაქის წოდება უბოძა. 1985 წელს შვედეთში გადაღებული "მსხვერპლთშეწირვა" ტარკოვსკის უკანასკნელი ნაშრომი აღმოჩნდა. ერთი წლის თავზე ის ფილტვების სიმსივნით გარდაიცვალა.
მოამზადა ნუკრი მგელაძემ
ცნობილი პიანისტი ლექსო თორაძეც ხომ გაიქცა საბჭოთა კავშირიდან?
ანატოლი კურილიოვი რომ გაიქცა ეგრე მაინც ვერავინ გაიქცა...ეგ იყო განსაკუთრებული!!