როგორ იცავენ თანამედროვე თვითმფრინავებს მეხისა და სხვა საჰაერო საფრთხეებისგან

ორიოდე დღის წინ, სტამბოლი-თბილისის რეისის შესრულებისას თვითმფრინავს მეხი დაეცა. შემთხვევა თურქეთში, აფრენიდან რამდენიმე წუთში მოხდა. ავიალაინერის კორპუსში მეხის მოხვედრის შემდეგ, ეკიპაჟმა დაუყოვნებლივ აეროპორტში დაბრუნების გადაწყვეტილება მიიღო. საბედნიეროდ, ყველაფერმა მშვიდობით ჩაიარა და ბორტზე მყოფთაგან არავინ დაშავებულა.

მიუხედავად იმისა, რომ თვითმფრინავი მსოფლიოში ყველაზე უსაფრთხო სატრანსპორტო საშუალებად მიიჩნევა, შემთხვევისგან არც ისაა დაზღვეული. თვითმფრინავში მეხის მოხვედრის ფაქტები არც ისე იშვიათია.

2016 წლის ივნისის დასაწყისში მოსკოვში შერემეტიევოს აეროპორტში ჩამოვარდნილმა მეხმა სადგომზა მდგარი ერთდროულად სამი თვითმფრინავი დააზიანა. ელექტრულმა მუხტმა საჰაერო ლაინერების რიგი ელექტროსისტემები მწყობრიდან გამოყვანა. იმავე წლის მარტში ნიუ-იორკში მეხის მოხვედრის შემდეგ ავარიულად Embraer E170-ი დაეშვა, რომელშიც 55 მგზავრი იმყოფებოდა. ავიაკომპანია Delta-ს თვითმფრინავის მარცხენა ბორტში მეხმა საკმაოდ დიდი ადგილი ამოწვა. 2011 წლის 12 მაისს ავიაკომპანია Emirates-ის A380-ს მეხი ლონდონის ჰითროუს აეროპორტში დაშვებისას მოხვდა. შემთხვევის შედეგად არავინ დაშავებულა. ეს მხოლოდ სტატისტიკის მცირე ნაწილია.

როგორც წესი, მეხის მოხვედრა თვითმფრინავს არ აზიანებს. თუმცა რეისის დასრულებისთანავე თვითმფრინავს გარკვეული დროით ხსნიან რეგულარული ფრენებიდან და დეტალურად ამოწმებენ. ყველაზე მეტად მსგავსი შემთხვევებისგან საჰაერო ლაინერის შემონაკერი ზარალდება. შედარებით იშვიათად მწყობრიდან ელექტროსისტემები გამოიდის.

თვითმფრინავებს მეხის მოხვედრისგან სპეციალური საშუალებებით იცავენ. პირველ რიგში ეს ელექტრონულ ნაწილს ეხება. ცალკეული ელექტროსისტემები, ისევე, როგორც ელექტროსადენები ეკრანირებულია - ეს მათ მძლავრი ელექტრომაგნიტური იმპულსისგან იცავს.

თუ თვითმფრინავით ხშირად დაფრინავთ და ამავდროულად დაკვირვებული თვალი გაქვთ, ილუმინატორიდან ფრთის ბოლოებზე უკან გაშვერილ ერთგვარ წვრილ ღეროებს შეამჩნევდით. ეს - ელექტროგანმუმხტველებია. ფრენისას, ჰაერთან ხახუნის შედეგად, თვითმფრინავის კორპუსზე სტატიკური მუხტი გროვდება. აღნიშნული განმუმხტველები სწორედ ამ მუხტის მოცილებას უზრუნველყოფენ. დაახლოებით იგივე ხდება თვითმფრინავში მეხის მოხვედრისას. ასეთ დროს მგზავრები წამიერად მხოლოდ ხმაურის გაგებას და უეცარი ნათების დანახვას ასწრებენ.

თანამედროვე თვითმფრინავებს (Airbus A350, Boeing 787), რომლებიც უმეტესად კომპოზიციური მასალებისგან მზადდება, კონსტურქციაში სპეციალური სპილენძის თხელი ბადე აქვთ დატანებული. მეხის მოხვედრისას, ეს ბადე ერთდგვარი დამცავი ზღუდის და ეკრანის ფუნქციას ასრულებს და მეხს თვითმფრინავის სალონში შეღწევის შესაძლებლობას არ აძლევს.

ავიაციის ისტორიში უმსხვილესი კატასტროფა, რომლის გამომწვევი მიზეზიც მეხის დაცემა გახდა, 1963 წლის 8 დეკემბერს მოხდა. ელექტრომუხტმა ავიაკომპანია Pan American-ის კუთვნილ Boeing 707-ზე საწვავის ავზების აფეთქება გამოიწვია. მიწაზე დანარცხებულ ალმოდებულ თვითმფრინავში, ბორტზე მყოფი ოთხმოცდაერთივე ადამიანი დაიღუპა.

გამოძიების შემდეგ, სამოქალაქო ავიაციის ფედერალურმა სამმართველოს საქოქალაქო თვითმფრინავების ექსპლუატაციის კანონმდებლობაში მრავალი ცვლილება შეიტანა. ავიალაინერებზე განმუმხტველების გამოყენება აუცილებელი პირობა გახდა. ამაცდროულად, საწვავის აფეთქების თავიდან აცილებისთვის, ავზებში გამოცარიელებული მოცულობის ინერტული აირებით შევსება დაიწყეს.

მოამზადა ნუკრი მგელაძემ

AMBEBI.GE