"აფხაზური სახელმწიფო დრამატული თეატრი" თურქეთში

აფხაზური პრესა აფხაზური დრამატული თეატრის თურქეთში გამართულ გასტროლზე წერს და ამას "კულტურულ წინსვლად" მიიჩნევს.

"90-იანი წლების ომის შემდეგ, აფხაზეთისთვის ჩამოშვებული "რკინის ფარდა" თანდათან გაირღვა და თურქეთში მყოფ აფხაზურ დიასპორასთან კულტურული და საზოგადოებრივი ურთიერთობები სულ უფრო ვითარდება, თუმცა მხოლოდ ამ თვეში გახდა შესაძლებელი, აფხაზეთის სახელმწიფო თეატრი თურქეთს სტუმრებოდა", - წერს აფხაზური პრესა.

მათი ინფორმაციით, თვის დასაწყისში სამსონ ჩანბა თურქეთში თავისი სპექტაკლით წარსდგა. ამ გასტროლის შესახებ სოხუმში პრესკონფერენცია გამართა თეატრის რეჟისორმა ალხაზ შამბამ და აფხაზეთის დამსახურებულმა არტისტმა დაურ არუხაამ.

აფხაზური პრესის  თქმით, ამ გასტროლის ისტორია ასეთი იყო - როდესაც თურქეთიდან ჩამოსულმა აფხაზურმა დიასპორამ სოხუმში ნახა აფხაზი დრამატურგის, სამსონ ჩანბას პიესის მიხედვით დადგმული სპექტაკლი "მაჰაჯირები", ისინი ძალიან დაინტერესდნენ, ეს სპექტაკლი თურქეთშიც წარედგინათ. "აფხაზური სახელმწიფო თეატრი" სწორედ პირველი აფხაზი დრამატურგის სამსონ ჩანბას სახელს ატარებს.

საქმე ის არის, რომ ეს არის პირველი დრამა, რომელიც აფხაზურ ენაზეა და რომელიც 1920 წლის მაჰაჯირობას მიეძღვნა. თითქმის საუკუნის წინ, აფხაზეთიდან მაჰაჯირობის ყველაზე დიდი ტალღა განხორციელდა. სპექტაკლში ის პერიოდია ასახული, როდესაც ჭრილობა ჯერ კიდევ ახალია... სწორედ ამ სპექტაკლის წარსადგენად, 30-ზე მეტი მსახიობისგან შემდგარი დასი თურქეთში გაემგზავრა. დასმა მონაწილეობა მიიღო კავკასიელი მაჰაჯირების ხსოვნისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაში, რომელიც 1864 წლის 21 მაისს, რუსეთს-კავკასიის ომის დასრულების თარიღს უკავშირდებოდა.

ღონისძიება სიმბოლურად, იგივე ადგილას, შავი ზღვის სანაპიროზე, თურქეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, საქარიაში გაიმართა, სადაც საუკუნე-ნახევრის წინ გადასახლებული მთიელების ძირითადი ნაწილი ჩაასახლეს.

მსახიობებსა და რეჟისორებთან ერთად, თურქეთში იმყოფებოდა აფხაზეთის სახალხო პოეტი რუშბეი სმირი, პოემა "სიმრას" ავტორი, რომლის მიხედვითაც თეატრალური კომპოზიცია დადგა აფხაზმა რეჟისორმა მადინა არგუნმა.  

თურქეთში "მაჰაჯირის" წარმოდგენასთან ერთად, ამ თეატრალური კომპოზიციის ჩვენებაც გაიმართა. გასტროლის ფინანსური ხარჯები აფხაზეთის ხელმძღვანელობამ დაფარა.

"ჩვენი თეატრის წარმომადგენლები სტამბოლში შეიკრიბნენ და ღონისძიებაზე იქიდან გაემგზავრნენ... ეს საკმაოდ სარისკო იყო. ბათალ ფაჩალია მეუბნებოდა, როგორ არ უნდა ამოვთქვათ ეს ყველაფერი, როდესაც ჩვენს გარშემო, ამ ქვებმა ყველაფერი იციან და ყველაფრის მომსწრე არიან, მაგრამ ისინი დუმან... ვიღაცამ ხომ უნდა ილაპარაკოს... ჩვენ იქ უნდა გავემგზავროთ, იქ ჩვენი ხალხი ცხოვრობს, ჩვენი სისხლი და ხორცი და ისინი გველოდებიან. დაახლოებით, ათასამდე ადამიანი... მათგან ყველაზე ყველაზე უფროსი ადამიანი მოვიდა ჩვენთან და გვიამბო, რომ როდესაც მაჰაჯირები იქ ჩაასახლეს, გარშემო არაფერი იყო ქვებისა და კლდეების გარდა, იქიდან ისინი ქეფქენში გადასახლდნენ. შემდეგ დაიწყო მალარია... გადმოცემით ვიცით, რომ არსებობს ბავშვების სასაფლაო, სადაც 1200-მდე ბავშვია დაკრძალული... თურქეთის ხელმძღვანელობა შეგვპირდა, რომ სახელმწიფო პროგრამაში ჩადებულია და იმ ადგილას მათი ხსოვნის პატივსაცემად მემორიალი იქნება", - ჰყვება დაურ არუხაა, რომლის თქმითაც, მაყურებლის დიდმა ნაწილმა სპექტაკლის ყურება ემოციებისა და ცრემლების გარეშე ვერ შეძლო.

აფხაზი მსახიობების თქმით, აფხაზური ენა მხოლოდ  უფროსი თაობის 30 პროცენტს ესმოდა. ახალ თაობას კი წინაპრების ენის შესახებ, მხოლოდ მათი უფროსებისგან სმენიათ. გამონაკლისი იყო მხოლოდ ერთი გოგონა, რომელიც აფხაზურად საუბრობდა... აფხაზურმა დიასპორამ მათ სთხოვა შემდგომშიც ჩასულიყვნენ, რათა მაჰაჯირობის მემკვიდრეობასთან კავშირი არ გაწყდეს და საკუთარ ფესვებს კიდევ უფრო დაუახლოვდნენ.

ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც აფხაზური ხელისუფლება თურქეთში დიასპორასთან დაახლოების საბაბით, იქ შეფარვით საკუთარი კულტურის გატანას ცდილობს... შარშან, ნოემბერში, თურქეთში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალრეიტინგული გაზეთის "საბაჰის" აფხაზური ჩანართი "აფხაზია" გამოვიდა. მაშინ თურქეთის ელჩი საქართველოში ზექი ლევენთ გურმუქჩუ აცხადებდა, რომ "აფხაზია" თურქეთში არსებული აფხაზური სათვისტომოების ძალისხმევით გამოვიდა და აღნიშნულთან დაკავშირებით თურქეთის მთავრობა ინფორმირებული არ ყოფილა.

დიპლომატი ასევე აცხადებდა, რომ ოფიციალური ანკარას პოზიცია საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით მტკიცე და ურყევი იყო და მსგავსი პრეცედენტი აღარ განმეორდებოდა.

ლალი პაპასკირი

ამბები. გე