სოფელი ხარაგაულში, რომელსაც მსოფლიოში ანალოგი არ გააჩნია
ევგენი ხარაძე, არჩილ ხარაძე, ნადეჟდა ხარაძე, კიტა ბუაჩიძე, თენგიზ ბუაჩიძე, რეზო თაბუკაშვილი, - ექვსივე ხარაგაულის ერთი ციცქნა სოფლის, ფარცხნალის მადლიან ბუნებაში იშვა, ახლა კი დიდუბის პანთეონში განისვენებენ... ეს არ არის სრული სია: ერთი ციდა სოფელმა, სადაც 400 კომლია აღრიცხული, მაგრამ მხოლოდ 200 ცხოვრობს, საქართველოსა და მსოფლიოს ოთხი აკადემიკოსი, ორმოცზე მეტი პროფესორი და მეცნიერების, ხელოვნებისა თუ მწერლობის არაერთი ღირსეული წარმომადგენელი აღუზარდა...
აქ დაიბადნენ და გაიზარდნენ ადამიანები, რომელთაც საქართველოში შვიდ მეცნიერებას დაუდეს სათავე და ამით საქართველო და ფარცხნალი მსოფლიოს გააცნეს... სოფლის ღირსეული წარმომადგენლები წლების მანძილზე ხელმძღვანელობდნენ საქართველოს სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებელს. სოფელში ხუმრობენ, - ფარცხნალს სასაფლაო არ სჭირდება, აქ ყოველი მეორე პანთეონის ბინადარი ხდებაო... სოფლის ისტორიის ფურცლებს ასევე ამშვენებს ცნობა იმის შესახებ, რომ აქ ერთი წლის მანძილზე, პედაგოგად მუშაობდა 18 წლის გალაკტიონ ტაბიძე...
ფარცხნალზე, რომელსაც თავისი დანიშნულებით მსოფლიოში ანალოგი არ გააჩნია, რეზო თაბუკაშვილის სახელობის სახალხო ლიტერატურული თეატრის დამაარსებელმა, სცენარისტმა, მსახიობმა და რეჟისორმა, იზა ვეფხვაძემ წიგნი გამოსცა.
იზა ვეფხვაძე:
- ჩვეულებრივი იმერული სოფელია - მაღალი, ცადაზიდული მთების ძირას გაშლილი, ჭალაკებში ჩაფლული წყლის წისქვილებით, ფერდობებზე შეფენილი ოდა-სახლებით, უმშვენიერესი ეზოებითა და ასწლოვანი ხეებით დამშვენებული. ერთი შეხედვით, ეს ჩვეულებრივი სოფელი არაჩვეულებრივი იმით გახლავთ, რომ აქ დაუჯერებლად ბევრი სახელოვანი ადამიანის აკვანი დაირწა... გადმოცემის თანახმად, ფარცხნალში სოლომონ მეორეს საზაფხულო რეზიდენცია ჰქონია. სოფელში არის ადგილები, რომელსაც დღემდე უწოდებენ "მეფის ნასახლარს", "მეფისადგომს", "მეფის ნავენახარს". ერთ-ერთი გადმოცემის თანახმად, კახორის მთაზე კახორის წმინდა გიორგის სალოცავის აგება მეფე თამარს უკავშირდება. ეს ტაძარი საბჭოთა ხელისუფლების წლებში ნაცარტუტად აქციეს, წმინდა ხატები კი ტყეებში მიმოფანტეს პირუტყვთა და ნადირთა სათრევად... სწორედ ფარცხნალში, თაბუკაშვილების საგვარეულო ოდა-სახლში დაიბადა ქართული დოკუმენტური კინოს ახალი მიმართულების ფუძემდებელი, რეზო თაბუკაშვილი და მისი ვაჟი - ლაშა...
- ამ პატარა სოფელს მხოლოდ ეს ადამიანები ეყოფოდა საამაყოდ, მაგრამ სხვადასხვა სფეროს უთვალსაჩინოესი წარმომადგენლების რაოდენობა, ვინც სწორედ ამ მიწამ ასაზრდოვა, ათეულებს სცდება... მოდი, იმ ადამიანების შესახებ მოგვითხრეთ, ვის შესახებაც შესაძლოა, არც კი იცოდეს ფართო საზოგადოებამ... ვინ იყვნენ ისინი და რა შესძინა მათმა ღვაწლმა ჩვენს სამშობლოს?
- ახლა ყველას ჩამოთვლა შეუძლებელია. თუმცა, ვეცდები რამდენიმე მათგანის შესახებ მოგითხროთ... რადგან რეზო და ლაშა თაბუკაშვილებზე ხშირად წაუკითხავთ, ამჯერად, დავიწყოთ ევგენი ხარაძეზე საუბრით... ის საქართველოში ასტრონომიის ქართული სკოლის ფუძემდებელი და აბასთუმნის ასტროფიზიკური ობსერვატორიის დამაარსებელი გახლდათ. 60 წლის მანძილზე ობსერვატორიის უცვლელი ხელმძღვანელი იყო. ასევე, თსუ-ის რექტორად და მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტად მუშაობდა. ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდამ, კონტაქტი დაამყარა ლენინგრადის ასტრონომიული ინსტიტუტის დირექტორთან, პროფესორ ნუმეროვთან და გახდა მისი ასპირანტი, მონაწილეობდა სამეცნიერო ექსპედიციაში - იმდროინდელი საბჭოთა კავშირის მასშტაბით, პირველი სამთო ასტროფიზიკური ობსერვატორიის ასაშენებლად საქართველოში ადგილი უნდა შეერჩიათ. პირველი ქართველი ასტრონომი თავად გახლდათ... მისი ძალისხმევით აშენდა აბასთუმნის პირველხარისხოვანი ობსერვატორია და ყანობილის მანამდე უცნობი სერი მსხვილ მსოფლიო სამეცნიერო ცენტრად გადაიქცა. მალე ევგენი ხარაძემ თსუ-ში ასტრონომიის კათედრა შექმნა, შეადგინა სახელმძღვანელოები, აღზარდა არაერთი კადრი... განაგრძეთ კითხვა