"ინ­ფორ­მა­ცი­ის თა­ვი­სუფ­ლე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტი" (IDFI) ის­ტო­რი­ულ დო­კუ­მენ­ტებს ასა­ჯა­რო­ვებს, რომ­ლე­ბიც მათი ინ­ფორ­მა­ცი­ით ჯერ კი­დევ 2010 წელს გა­სა­ჯა­როვ­და IDFI-ის შუ­ამ­დგომ­ლო­ბით და მისი ამე­რი­კე­ლი პარტნი­ო­რის, ეროვ­ნუ­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბის არ­ქი­ვის (The National Security Archive) მო­თხოვ­ნით.

ანა­ლი­ტი­კუ­რი მოხ­სე­ნე­ბე­ბი მომ­ზა­დე­ბუ­ლია ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის დაზ­ვერ­ვის ცენ­ტრა­ლუ­რი სა­ა­გენ­ტოს მიერ და ეხე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს პირ­ველ პრე­ზი­დენტ ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას. დო­კუ­მენ­ტებ­ში გან­ხი­ლუ­ლია რო­გორც იმ­ჟა­მინ­დე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს პო­ლი­ტი­კუ­რი ვი­თა­რე­ბა, ასე­ვე გამ­სა­ხურ­დი­ას ბი­ოგ­რა­ფია.

"IDFI პირ­ვე­ლად აქ­ვეყ­ნებს აღ­ნიშ­ნულ დო­კუ­მენ­ტებს და ფარ­თო მკი­თხველს, ისე­ვე რო­გორც სა­ქარ­თვე­ლოს უახ­ლე­სი ის­ტო­რი­ის შეს­წავ­ლით და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ მკვლე­ვა­რებს, სთა­ვა­ზობს CIA-ის ანა­ლი­ტი­კურ მოხ­სე­ნე­ბებს რომ­ლე­ბიც მომ­ზად­და 1991 წლის ივ­ნი­სი-სექ­ტემ­ბე­რის პე­რი­ოდ­ში" - ნათ­ქვა­მია IDFI-ის სა­იტ­ზე გან­თავ­სე­ბულ მა­სა­ლებ­ში.

25 ივ­ნი­სი 1991

ასევე დაგაინტერესებთ

11:29 / 09-04-2021

საიდუმლო მასალები, რომლებიც აშშ-ს საარქივო ფონდებში 9 აპრილის მოვლენებთან დაკავშირებით ინახება

მა­ის­ში, პირ­ვე­ლად სა­ქარ­თვე­ლო­ში, პირ­და­პი­რი წე­სით არ­ჩევ­ნებ­ში, გამ­სა­ხურ­დია, ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი პო­ლი­ტი­კო­სი რეს­პუბ­ლი­კა­ში, არ­ჩე­ულ იქნა ქვეყ­ნის პრე­ზი­დენ­ტად. დო­კუ­მენ­ტი აღ­წერს, რომ პრე­ზი­დენ­ტად არ­ჩე­ვის შემ­დეგ პრეს­კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე გამ­სა­ხურ­დი­ამ გან­ცხა­და, რომ მის პრი­ო­რი­ტე­ტებს წარ­მო­ად­გენ­და სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის დაც­ვა და აღი­ა­რე­ბის­თვის ბრძო­ლა, იმ ქვეყ­ნებ­თან [1] თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის გა­ფარ­თო­ე­ბა, რომ­ლებ­მაც ხელი არ მო­ა­წე­რეს 9+1 შე­თან­ხმე­ბას და და­სავ­ლურ ქვეყ­ნებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის გაღ­რმა­ვე­ბა.

ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია, ქარ­თვე­ლე­ბის ყვე­ლა­ზე საყ­ვა­რე­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე რო­მა­ნის­ტის - კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ას შვი­ლი, 1939 წელს და­ი­ბა­და. და­ამ­თავ­რა თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტი და მუ­შა­ობ­და ლი­ტე­რა­ტუ­რის ინ­სტი­ტუ­ტში. 1950-იანი წლე­ბი­დან ჩა­ერ­თო დი­სი­დენ­ტურ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში, ხოლო 17 წლი­სამ ანტი-საბ­ჭო­თა საქ­მი­ა­ნო­ბის­თვის პი­რო­ბი­თი 5 წლი­ა­ნი სას­ჯე­ლი მი­ი­ღო. მოხ­სე­ნე­ბის ავ­ტო­რის მტკი­ცე­ბით, ბევ­რი ქარ­თვე­ლი ნა­ცი­ო­ნა­ლის­ტი, გამ­სა­ხურ­დი­ას მე­რაბ კოს­ტა­ვას­თან ერ­თად გა­ნი­ხი­ლავს "ქარ­თუ­ლი ნა­ცი­ო­ნა­ლიზ­მის ნათ­ლი­მა­მად". დო­კუ­მენ­ტში აღ­ნიშ­ნუ­ლია, რომ ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია 60 – 70 იან წლებ­ში ნა­ცი­ო­ნა­ლის­ტუ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბის გამო და­პა­ტიმ­რე­ბუ­ლა არა­ერ­თხელ პო­ლი­ცი­ის მიერ, გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლა სამ­სა­ხუ­რი­დან და გა­რი­ცხუ­ლი იქნა სა­ქარ­თვე­ლოს მწე­რალ­თა კავ­ში­რი­დან. გამ­სა­ხურ­დია 1976 წელს მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას იღებ­და სა­ქარ­თვე­ლოს ჰელ­სინ­კის ჯგუ­ფის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ში. მის­მა და­პა­ტიმ­რე­ბამ და შემ­დგომ­მა სა­ჯა­რო მო­ნა­ნი­ე­ბამ, სამი წლის შემ­დეგ, ბევრ ქარ­თველ ნა­ცი­ო­ნა­ლის­ტში მის მი­მართ ეჭვი გა­ა­ჩი­ნა, თუმ­ცა, გამ­სა­ხურ­დია აცხა­დებ­და, რომ ასე "ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის გუ­ლის­თვის მო­იქ­ცა". 1989 წლის 9 აპ­რი­ლის შემ­დეგ ის 40 დღით და­ა­კა­ვეს.

CIA-ის მოხ­სე­ნე­ბა­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლია, რომ გამ­სა­ხურ­დი­ას და­ო­ჯა­ხე­ბუ­ლია და ჰყავს სამი შვი­ლი. გა­ნათ­ლე­ბით ფი­ლო­ლო­გი, გამ­სა­ხურ­დია ამე­რი­კუ­ლი პო­ე­ზი­ის სპე­ცი­ა­ლის­ტია და რო­ბერტ ფროსტს საყ­ვა­რელ პო­ე­ტად მო­იხ­სე­ნი­ებს. იგი ფლობს გერ­მა­ნულ, ფრან­გულ და უზა­დო ინ­გლი­სურს.

ასე­ვე წა­ი­კი­თხეთ: ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას წე­რი­ლი ჯე­იმს ბე­ი­კერს, რო­მე­ლიც 26 წლის შემ­დეგ პირ­ვე­ლად გა­სა­ჯა­როვ­და

12 ივ­ლი­სი 1991

გამ­სა­ხურ­დია იმე­დოვ­ნებს, რომ მალე შეხ­ვდე­ბა გორ­ბა­ჩოვს სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კი­თხის გან­სა­ხილ­ვე­ლად. მას ასე­ვე სურს ვა­შინგტონ­ში გამ­გზავ­რე­ბა რათა შეხ­ვდეს პრე­ზი­დენტ ბუშს, სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის მხარ­და­ჭე­რის მო­სა­პო­ვებ­ლად. აპ­რილ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ორ­გა­ნომ შე­მო­ი­ღო პრე­ზი­დენ­ტის თა­ნამ­დე­ბო­ბა, გამ­სა­ხურ­დი­ას­ვე თხოვ­ნით, რო­მე­ლიც ამ­ტკი­ცებ­და რომ "ცენ­ტრი" (მოს­კო­ვი) მის მტრებ­თან ერ­თად მუ­შა­ობ­და მთავ­რო­ბის ძი­რის გა­მო­სა­თხრე­ლად. უზე­ნა­ეს­მა საბ­ჭომ ერ­თხმად აირ­ჩია ის პრე­ზი­დენ­ტად, ხოლო აკა­კი ასა­თი­ა­ნი უზე­ნა­ე­სი საბ­ჭოს თავ­მჯდო­მა­რედ. დო­კუ­მენ­ტის მი­ხედ­ვით, მა­შინ რო­დე­საც გამ­სა­ხურ­დი­ას მომ­ხრე­ებს მისი გაპ­რე­ზი­დენ­ტე­ბა უხა­რო­დათ, ოპო­ნენ­ტე­ბი აღ­ნიშ­ნავ­დნენ, რომ მისი გა­მარ­ჯვე­ბა ავ­ტო­რი­ტა­რიზ­მის დაბ­რუ­ნე­ბის საფრ­თხეს შე­ი­ცავ­და. ისი­ნი ასე­ვე ადა­ნა­შა­უ­ლებ­დნენ პრე­ზი­დენტს, სტა­ლი­ნის მსგავ­სი პი­როვ­ნე­ბის კულ­ტის გაღ­ვი­ვე­ბა­ში. მის­მა ოპო­ნენ­ტმა, რო­მე­ლიც ში­შობ­და, რომ გამ­სა­ხურ­დია სა­მო­ქა­ლა­ქო ომამ­დე მი­იყ­ვან­და მდგო­მა­რე­ო­ბას, პრე­ზი­დენ­ტი ჩი­ნუ­რი ლე­გენ­დის გმირს შე­ა­და­რა, რო­მე­ლიც დრა­კონს ამარ­ცხებს, მაგ­რამ თა­ვად ხდე­ბა დრა­კო­ნი.

ოპო­ნენ­ტე­ბის აზ­რით, გამ­სა­ხურ­დია ხელ­სუფ­ლე­ბა­ში მოს­ვლის შემ­დეგ:

- არა­ტო­ლე­რან­ტუ­ლი გახ­და პო­ლი­ტი­კუ­რი ოპო­ნენ­ტე­ბის, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი ეროვ­ნუ­ლი კონ­გრე­სის და ეთ­ნი­კუ­რი უმ­ცი­რო­სო­ბე­ბის მი­მართ;

- მე­დია მთავ­რო­ბის კონ­ტროლს და­უქ­ვემ­დე­ბა­რა;

- პრე­ფექ­ტე­ბის და­ნიშ­ვნით ად­გი­ლობ­რი­ვი თვით­მმარ­თვე­ლო­ბა კონ­ტრო­ლის ქვეშ მო­აქ­ცია;

- მცდე­ლო­ბა ჰქონ­და, თუმ­ცა კრი­ტი­კის შემ­დეგ უკან და­ი­ხია, მი­ე­ღო სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ო­ბის კა­ნო­ნი, რო­მე­ლიც მო­ქა­ლა­ქე­ო­ბას და სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბას მარ­ტო მათ მი­ა­ნი­ჭებ­და, ვისი წი­ნაპ­რე­ბიც სა­ქარ­თვე­ლო­ში 1801 წლამ­დე ცხოვ­რობ­დნენ.

CIA-ის მოხ­სე­ნე­ბა­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლია, რომ არ­ჩევ­ნე­ბის შემ­დეგ, პირ­ველ პრეს­კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე, გამ­სა­ხურ­დი­ამ რა­დიო თა­ვი­სუფ­ლე­ბის ჟურ­ნა­ლისტს, რო­მე­ლიც უოლ სტრიტ ჯორ­ნალ­თან ერ­თად კრემ­ლის ინ­სტრუ­მენ­ტად გა­მო­ა­ცხა­და, პრო­ვო­კა­ტო­რი უწო­და და შეხ­ვედ­რა და­ა­ტო­ვე­ბი­ნა.

დო­კუ­მენ­ტი აღ­ნიშ­ნავს, რომ გამ­სა­ხურ­დი­ას შო­ვი­ნიზ­მით ყვე­ლა­ზე შეშ­ფო­თე­ბუ­ლი რეს­პუბ­ლი­კის არა­ქარ­თუ­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბაა. გამ­სა­ხურ­დი­ამ სამ­ხრეთ ოსეთს "ბოლ­შე­ვი­კუ­რი გა­მო­გო­ნე­ბა" უწო­და, ხოლო ხში­რად ოსებს და მათ ლი­დე­რებს "კრი­მი­ნა­ლე­ბად და მო­ღა­ლა­ტე­ე­ბად" მო­იხ­სე­ნი­ებ­და. გამ­სა­ხურ­დია აცხა­დებს, რომ მას მკაც­რი ზო­მე­ბის გა­ტა­რე­ბა უწევს, რად­გან ოსე­ბი საბ­ჭო­თა ხე­ლისფლე­ბის მხარ­დამ­ჭე­რე­ბი არი­ან. თუმ­ცა, ნე­გა­ტი­უ­რი სა­გა­რეო იმი­ჯის გა­მო­სას­წო­რებ­ლად გამ­სა­ხურ­დია ცდი­ლობს ოსე­თის მი­მართ პო­ზი­ცი­ე­ბი შე­არ­ბი­ლოს. 23 აპ­რილს მან გა­ნა­ცხა­და, რომ სამ­ხრეთ ოსე­თის კონ­ფლიქ­ტის მო­საგ­ვა­რებ­ლად შე­საძ­ლე­ბე­ლი იყო სა­ქარ­თვე­ლოს ოს მო­სახ­ლე­ო­ბა­ში ავ­ტო­ნო­მი­ის სა­კი­თხზე რე­ფე­რენ­დუ­მის ჩა­ტა­რე­ბა.

დო­კუ­მენ­ტის თა­ნახ­მად, გამ­სა­ხურ­დი­ას არა­ერ­თხელ გა­ნუ­ცხა­დე­ბია, რომ თუ "ცენ­ტრი" შე­ეც­დე­ბო­და სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის­კენ სწრაფ­ვის ძა­ლით ჩახ­შო­ბას, ისე­ვე რო­გორც ეს ლიტ­ვა­სა და ლატ­ვი­ა­ში მოხ­და, ის ხალ­ხს აჯან­ყე­ბის­კენ მო­უ­წო­დებ­და. გამ­სა­ხურ­დია მიჩ­ნევს რომ "ცენ­ტრსა" და სა­ქარ­თვე­ლოს შო­რის სა­კი­თხე­ბი რო­გორც ორ თა­ნას­წორ ქვე­ყა­ნას შო­რის უნდა მოგ­ვარ­დეს და არა რო­გორც სა­კავ­ში­რო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­სა და მო­კავ­ში­რე რეს­პუბ­ლი­კას შო­რის. გამ­სა­ხურ­დია კა­ტე­გო­რი­უ­ლად უარ­ყოფს შე­საძ­ლებ­ლო­ბას, რომ სა­ქარ­თვე­ლომ ახალ სა­მო­კავ­ში­რეო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას მო­ა­წე­როს ხელი. გამ­სა­ხურ­დია გორ­ბა­ჩოვს ლე­ნი­ნი­სა და სტა­ლი­ნის იმ­პე­რი­უ­ლი პო­ლი­ტი­კის გაგ­რძე­ლე­ბა­ში ადა­ნა­შა­უ­ლებს და გარ­დაქ­მნას ("პე­რესტრო­ი­კას") აშშ-ს დამ­სა­ხუ­რე­ბად მი­იჩ­ნევს.

კავ­კა­სი­ის რეს­პუბ­ლი­კებს შო­რის მშვი­დო­ბის და­სამ­ყა­რებ­ლად, გამ­სა­ხურ­დი­ამ აზერ­ბა­ი­ჯან­სა და სომ­ხეთს შუ­ა­მავ­ლო­ბა შეს­თა­ვა­ზა მთი­ა­ნი ყა­რა­ბა­ღის კონ­ფლიქ­ტის სა­კი­თხზე.

გამ­სა­ხურ­დი­ას ოპო­ნენ­ტე­ბი ში­შო­ბენ, რომ მისი ამე­რი­კა­ში ვი­ზი­ტი, აშშ-ის ხე­ლისფლე­ბის მიერ გამ­სა­ხურ­დი­ას მხარ­და­ჭე­რის შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას და­ტო­ვებს.

გამ­სა­ხურ­დი­ას აზ­რით, ეკო­ნო­მი­კუ­რი სი­ტუ­ა­ცია გა­მოს­წორ­დე­ბო­და მა­შინ, რო­დე­საც სა­ქარ­თვე­ლო საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის ეკო­ნო­მი­კუ­რი იზო­ლა­ცი­ი­დან გა­მო­ვა. გამ­სა­ხურ­დია მხარს უჭერს სა­ბაზ­რო ეკო­ნო­მი­კა­ზე სწრაფ გა­დას­ვლას და აღ­ნიშ­ნავს, რომ და­სავ­ლუ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მო­სა­ზი­დად სა­ჭი­როა სა­ქარ­თვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კის რესტრუქ­ტუ­რი­ზა­ცია.

8 სექ­ტემ­ბე­რი 1991

დო­კუ­მენ­ტის თა­ნახ­მად, ოპო­ნენ­ტე­ბის მტკი­ცე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ, გამ­სა­ხურ­დი­ას მხა­რი არ და­უ­ჭე­რია პუტ­ჩის მცდე­ლო­ბის­თვის, თუმ­ცა მისი ხმა არც მათ შო­რის ის­მო­და, ვინც გა­დატ­რი­ა­ლე­ბის მცდე­ლო­ბა დაგ­მო. მოხ­სე­ნე­ბის მი­ხედ­ვით, მისი სი­ჩუ­მე, ალ­ბათ, გა­მოწ­ვე­უ­ლი იყო სურ­ვი­ლით, სა­გან­გე­ბო კო­მი­ტეტს არ გა­მო­ე­ყე­ნე­ბი­ნა ძალა სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ.

დო­კუ­მენ­ტში აღ­ნიშ­ნუ­ლია, რომ მი­უ­ხე­და­ვად და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის პერ­სპექ­ტი­ვი­სა, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ში­და­პო­ლი­ტი­კუ­რი არას­ტა­ბი­ლუ­რო­ბა მა­ტუ­ლობს. ოსებ­თან და­პი­რის­პი­რე­ბამ სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი შე­უქ­მნა სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბის სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ იმიჯს. გამ­სა­ხურ­დი­ას კონფრონ­ტა­ცი­ამ მოს­კოვ­თან გა­ამ­ძაფ­რა სა­ქარ­თვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა: იზ­რდე­ბა უმუ­შევ­რო­ბა, შე­იმ­ჩნე­ვა საკ­ვე­ბი­სა და ელექ­ტო­რე­ნერ­გი­ის დე­ფი­ცი­ტი და მა­ტუ­ლობს სა­მომ­ხმა­რებ­ლო ფა­სე­ბი.

CIA-ის მოხ­სე­ნე­ბის მი­ხედ­ვით, გამ­სა­ხურ­დია გა­ე­ყა­რა პირ­ველ ცოლს მას შემ­დეგ, რაც ის მისი და მისი მა­მის მოკ­ვლის მიზ­ნით სუკ-თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბა­ში და­ა­და­ნა­შა­უ­ლა. მისი მე­ო­რე მე­უღ­ლე პე­დი­ატ­რია. გამ­სა­ხურ­დია უარ­ყოფს ჭო­რებს, რომ მას მე­უღ­ლის მი­ნის­ტრად და­ნიშ­ვნა სურს. უკა­ნას­კნელ ინ­ტერ­ვი­უ­ში გამ­სა­ხურ­დია აფიქ­სი­რებ­და თა­ვის აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბას რო­ნალდ რე­ი­გა­ნის­და­მი და შარლ დე­გოლს თა­ნა­მედ­რო­ვე პო­ლი­ტი­კო­სის იდე­ა­ლად მო­იხ­სე­ნი­ებ­და.

წყა­რო: "ინ­ფორ­მა­ცი­ის თა­ვი­სუფ­ლე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტი"