არჩევნები სომხეთში: სერჟ სარგსიანის და პრორუსი სომეხი ოლიგარქის ფარული ტანდემი?

წინასწარი შედეგებით, სომხეთში გამართულ საპარლამენტო არჩევნებში, პრეზიდენტ სერჟ სარგსიანის მმართველი, "რესპუბლიკური პარტია" ლიდერობს. სომხეთში უკვე გადაწყვეტილია, რომ ქვეყნის მმართველობის სტილი საპარლამენტო სისტემა იქნება.

ეგზიტპოლის შედეგების თანახმად, სარგისიანის პარტიამ ხმათა 46 პროცენტი მოიპოვა, 25 პროცენტი კი ყოფილ კოალიციურ პარტნიორს, მემარჯვენე-ცენტრისტულ ალიანსს ეკუთვნის, რომელსაც პრორუსულად განწყობილი ოლიგარქი გაგიკ ცარუკიანი ხელმძღვანელობს.

გაგიკ ცარუკიანმა ბიზნესკარიერა რუსეთში ააწყო. ის გარკვეული დროის განმავლობაში ქველმოქმედებას ეწეოდა, თუმცა, შემდეგ პოლიტიკური ამბიციები გაუჩნდა და სარგსიანის მთავარი კონკურენტი გახდა, რამაც მათ შორის ურთიერთობა დაძაბა... თავის წინასაარჩევნო დაპირებაში ცარუკიანი აცხადებდა, რომ გამარჯვების შემთხვევაში, მისი ევროპელი პარტნიორები სომხეთში 15 მილიარდი დოლარის ინვესტიციას განახორციელებდნენ.

სომხური გამოცემების ინფორმაციით, ამ თანხის ინვესტირებას მას დუბაისა და ყატარის შეიხები შეპირდნენ, რომელთანაც ცარუკიანს ერთობლივი ბიზნესი აქვს...

ცარუკიანს ბიზნესი აქვს ბელორუსში, უკრაინასა და ლატვიაშიც. 2009 წელს ბულგარული მინერალური წყლის კომპანია "გორნა ბანია" (Горна Баня) იყიდა... ის სომხეთის ერთ-ერთი მდიდარი ადამიანია, 2003 წელს საქველმოქმედო ფონდი "გაგიკ ცარუკიანი" დააარსა და ძალიან ბევრ ადამიანს ფინანსურად დაეხმარა. სომხური მედიის ინფორმაციით, ამომრჩეველთა გარკვეულ ნაწილს სჯერა, რომ ის მათ სიღარიბის დამარცხებაში დაეხმარება.

ბოლო წლებში ცარუკიანის მიმართ ნდობამ სომხეთის პრეზიდენტი დააფრთხო და 2015 წელს სერჟ სარგსიანმა აღნიშნა, რომ ცარუკიანი სომხეთისთვის პრობლემა გახდა... გარკვეული უსიამოვნო საუბრების შემდეგ ის პოლიტიკიდან წავიდა, თუმცა მალევე დაბრუნდა. სომხური პრესის მოსაზრებით, სარგსიანი მას "გარკვეული პროექტების დაფინანსების სანაცვლოდ, ასევე გარკვეულ შეღავათებს დაჰპირდა..." თუმცა, სარგსიანი ჩარჩოებიდან არ უნდა გასულიყო... მისი კოალიცია სახელისუფლებო "რესპუბლიკურ პარტიას" ახლა მთავარ ოპოზიციურ ძალად მოევლინა.

სომხეთის 2 აპრილის საპარლამენტო არჩევნების ეგზიტპოლის შედეგით, ასევე, პარლამენტში მოხვედრის შანსი აქვთ ბლოკს - "ელკ" (გამოსავალი), რომელმაც ხმათა 10% აიღო და პარტია "დაშნაკციუტუნს", რომელსაც ამომრჩევლების 5% უჭერს მხარს.

სომხეთის პარლამენტში მოსახვედრად საარჩევნო ბარიერი პოლიტიკური ბლოკებისთვის 7, ხოლო პარტიებისთვის 5%-ია... 2 აპრილის არჩევნებზე 1 574 947 ამომრჩეველი, ანუ 60%-ზე მეტი მივიდა.

ცხრა პარტიის თუ ალიანსის მიერ წარმოებული წინასაარჩევნო კამპანიის მთავარი მესიჯები ქვეყნის ეკონომიკურ პრობლემები იყო. 2015 წელს დამტკიცებული საკონსტიტუციო ცვლილებების შედეგად, სომხეთში გაძლიერდება პრემიერ-მინისტრის ოფისი, პრეზიდენტს კი მხოლოდ სიმბოლური დატვირთვა ექნება და მას პარლამენტი აირჩევს.

ცვლილებები ძალაში მას შემდეგ შევა, რაც 2018 წელს სარქისიანის მეორე და ბოლო ვადა ამოიწურება. კრიტიკოსების აზრით, ეს ცვლილებები სწორედ სარქისიანისთვის ძალაუფლების შენარჩუნებას ემსახურება - ორი საპრეზიდენტო ვადის ამოწურვის შემდეგ, მას ქვეყნის მართვის უფლება შეუნარჩუნდება. თავად სარქისიანი ამ ინფორმაციას უსაფუძვლოს უწოდებს და უარყოფს, რომ მსგავსი ამბიცია აქვს, მაგრამ თუ მმართველი პარტია საკმარის ხმებს მოიპოვებს საპარლამენტო უმრავლესობის შესაქმნელად - მარტო, ან კოალიციაში - ის შეძლებს აღმასრულებელი ძალაუფლების შენარჩუნებას, უკვე როგორც პრემიერ-მინისტრი.

სომეხი ანალიტიკოსები მის სვლას საქართველოს ექსპრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილის გეგმის კოპირებასაც უწოდებენ, რომელსაც ქვეყნის მართვა პრემიერ-მინისტრის პოსტზე სურდა, თუმცა, პოლიტიკურ ორბიტაზე "ქართული ოცნების" გამოჩენამ მას გეგმები წყალში ჩაუყარა... საქმე ის არის, რომ სომეხი ანალიტიკოსები ქვეყანაში ისეთ ძლიერ ალტერნატიულ პოლიტიკურ ძალას ვერ ხედავენ, რომელიც სარგსიანს გეგმებს წყალში ჩაუყრის...

მთლიანობაში, არჩევნები ძალიან დაძაბულ რეჟიმში მიმდინარეობდა. 2 აპრილამდე პოლიტიკურ ნიადაგზე ათამდე ადამიანი დაჭრეს... მმართველი პარტია "რესპუბლიკელების" მხარდამჭერები ან ადგილობრივი ჩინოვნიკები სიტუაციის გაკონტროლებას სხვადასხვა, მათ შორის ძალადობრივი მეთოდებით ცდილობდნენ. ტექნიკური დარღვევების გარდა, ოპოზიცია ე.წ. კარუსელებზე და საარჩევნო უბნებთან თავმოყრილ უცხო პირებზეც საუბრობს.

არჩევნების მიმდინარეობისას საკუთარი საქმიანობის შესრულებაში ხელი შეეშალათ ჟურნალისტებსაც. "რადიო თავისუფლების" სომხეთის ბიუროს ჟურნალისტს, აზატიუნუნ გაბრიელიანს ერევანში, რუსთაველის 15 ნომერში თავს დაესხნენ. როგორც სომხეთის პოლიციის პრესსამსახური აცხადებს, უწყებაში შესულია შეტყობინება ამის შესახებ და ფაქტს პოლიციის ცენტრალური განყოფილება სწავლობს.

ასევე, თავისუფალი მუშაობის უფლება არ მისცეს იმ ადგილობრივ ჟურნალასტებს. ისინი ერევანში საარჩევნო შტაბებთან თავმოყრილი ჩინოვნიკების ქმედების გაშუქებას ცდილობდნენ, რომლებსაც სამარშუტო ტაქსებით მოჰყავთ მხარდამჭერები ხმის მისაცემად და ქრთამს -10 000 დრამს (დაახლოებით, 50 ლარი) არიგებდნენ, ხოლო ჟურნალისტებს ეუბნებოდნენ, რომ ეს საჩუქარი იყო. ფაქტის გადაღების მცდელობისას ჟურნალისტებს უცნობმა პირებმა ქვები დაუშინეს...

არჩევნების საბოლოო შედეგებს სომხეთის საარჩევნო კომისია 2017 წლის 9 აპრილს, არჩევნებიდან ერთი კვირის შემდეგ გამოაცხადებს, თუმცა უკვე საუბარია იმაზე, რომ ეს წინასწარი შედეგებისგან დიდად განსხვავებული არ იქნება...

სომეხი პოლიტოლოგის, რუბენ მაჰრაბიანის თქმით, არ ჩანს ახალი ძალა, რომელიც კონსტრუქციული, მაგრამ ამავდროულად პრინციპული იქნება. რადიკალებს კი მოსახლეობა არ აჰყვება, რაც სწორიც არის... ამ არჩევნებში სარქსიანის გამარჯვებამ ქვეყანაში ახალი ცვლილებებისა და პროგრესის მოლოდინი გააცამტვერა. "2 აპრილის არჩევნები დასტურია იმისა, რომ კიდევ დიდხანს არაფერი შეიცვლება. ჩვენ ზაფხულის ამბებმა კარგად დაგვანახა, რომ არ გვყავს ოპოზიცია, ისევე როგორც ხელისუფლება, რადგან სომხეთში პოლიტიკა "მკვდარია", ამ არჩევნებით კი ჩვენ ის გაურკვეველი დროით "დავასამარეთ".

ლალი პაპასკირი

AMBEBI.GE