ევროკავშირის კონსტიტუციის პროექტი ქართველმა პროფესორმა დაწერა - ვინ იყვნენ "ერთიანი ევროპის სულისჩამდგმელი" ქართველები

2017 წლის 28 მარტიდან საქართველოს მოქალაქეებისთვის შენგენის ზონაში უვიზოდ მიმოსვლის რეჟიმი ამოქმედდა. ბიომეტრული პასპორტების მქონე საქართველოს მოქალაქეები შენგენის ზონის ქვეყნებში უვიზო მიმოსვლით 180 დღის განმავლობაში მაქსიმალური, 90 დღის ვადით სარგებლობენ.

მაშინ, როცა ევროპასთან ასე ახლოსაა ჩვენი ქვეყანა, ბევრმა ქართველმა თითქმის არაფერი იცის იმ ქართველების შესახებ, რომლებიც ევროინტეგრაციის სათავეებთან იდგა. მიხეილ მუსხელიშვილი ერთ-ერთი იმ ქართველთაგანი იყო, რომელიც ევროკავშირის შექმნასა და ევროპულ ქვეყნებს შორის საზღვრების წაშლას ქადაგებდა - სტრასბურგის უნივერსიტეტის სამართლის, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის პროფესორი და საერთაშორისო საჯარო სამართლის კათედრის გამგე, ევროპის ხალხთა კონგრესის პრეზიდენტი, სსრ კავშირისა და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების კვლევის ცენტრის დამაარსებელი და დირექტორი, რომელიც სტრასბურგში დღესაც არსებობს და მუსხელის ცენტრად იწოდება.

ტექნიკური უნივერსიტეტის პროფესორი, პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი ვაჟა შუბითიძე იმ დიდ ქართველზე გვიამბობს, რომელსაც ევროინტეგრაციაში დიდი წვლილი მიუძღვის.

"ქართველმა დიპლომატებმა, სახელმწიფო მოხელეებმა, საქართველოში აკრედიტებულმა ელჩებმა და მთლიანად საზოგადოებამ უნდა იცოდეს ევროკავშირის შექმნის სათავეებთან ქართველებიც რომ იდგნენ და საკმაოდ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს რობერ შუმანთან და ჟან მონესთან ერთად! (რობერტ შუმანი და ჟან მონე - ევროპის მშენებლობის პროექტის ორი ფრანგი ინიციატორი, დარწმუნებულნი იყვნენ კონტინენტის სახელმწიფოთა ერთ სარტყელში მოქცევის აუცილებლობაში. ისინი ირწმუნებოდნენ, რომ ამ სახელმწიფოთა ეკონომიკური სოლიდარობა დააჩქარებდა მათ პოლიტიკურ დაახლოებას. ავტ.) მოგეხსენებათ ეს ორი პიროვნება ევროკავშირის სულისჩამდგმელად ითვლება, მაგრამ მათზე არანაკლები წვლილი აქვთ ქართველ პროფესორებს - მიხეილ მუსხელიშვილს და ალექსანდრე ნიკურაძეს... განსაკუთრებულად დიდი წვლილი კი მიხეილ მუსხელიშვილს მიუძღვის. ძალიან საინტერესოა ის ფაქტი, ქართულ-ევროპული მოძრაობა რომ ჯერ კიდევ 64 წლის წინ, 1953 წლის 10 აგვისტოს დაარსდა. მოძრაობის საპატიო თავჯდომარედ აირჩიეს პროფესორი მიხაკო წერეთელი, მაგრამ ყველაფერს საფუძველი მიხეილ მუსხელიშვილმა შეუმზადა.

მუსხელიშვილი დაიბადა თბილისში 1903 წელს, გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ ევროპაში გაემგზავრა და ბრწყინვალე განათლება მიიღო. მან შემდეგ იმდენად დიდი წვლილი შეიტანა ევროინტეგრაციაში, რომ პროფესორმა ილია ტაბაღუამ მიხეილ მუსხელიშვილს - "ერთიანი ევროპის ორგანიზატორი და სულისჩამდგმელი" უწოდა.

მიხეილ მუსხელიშვილი პარიზში საერთაშორისო გამოკვლევათა ინსტიტუტის პროფესორი იყო. შემდეგ კაიროში მუშაობდა, კაიროს სამართლის ფრანგული სკოლისა და კაიროს უნივერსიტეტის პროფესორად... 1948 წელს დაბრუნდა საფრანგეთში და 1948 წლიდან 1964 წლამდე სტრასბურგის უნივერსიტეტის იურიდიულ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის წამყვანი პროფესორი იყო... მიხეილ მუსხელიშვილი დაკრძალულია სტრასბურგში და სამწუხაროდ, არცერთმა ქართველმა დიპლომატმა ეს არ იცის და მის საფლავზე არც მისულან პატივის მისაგებად. როდესაც პარლამენტის თავჯდომარეები იყვნენ ნინო ბურჯანაძე და შემდეგ დავით ბაქრაძე, პირადად მოვუყევი მიხეილ მუსხელიშვილზე, მაგრამ არცერთმა მათგანმა ყურიც კი არ შეიბერტყა... დღევანდელი ხელისფლება დაინტერესებულია და იმედი მაქვს სათანადო პატივს მიაგებენ ამ დიდი ქართველის ხსოვნას...

- დღევანდელი ხელისუფლების წარმომადგენლებიდან არცერთ მათგანს არ უხსენებია მიხეილ მუსხელიშვილი...

- ეს იმიტომ, რომ არ იციან... როდესაც რამე სათანადო დონეზე არ იცი, ვერც ისაუბრებ... ამიტომ იმედი მაქვს, რომ ეს ინტერვიუ ბევრს გააგებინებს, როგორც ხელისუფლების წარმომადგენლებს, ისე ქართულ საზოგადოებას... მიხეილ მუსხელიშვილს ევროპაში იცნობდნენ როგორც - მიშელ მუსხელს. მან დააარსა სტრასბურგში საბჭოთა კავშირის კვლევის ცენტრი. მანვე შექმნა კრებული, რომელშიც მსოფლიოს გამოჩენილი იურისტები და პოლიტოლოგები მონაწილეობდნენ. ორი დიდი კრებული გამოვიდა, სადაც ძალიან საინტერესო სტატიებია. მუსხელიშვილის სტატიები ქვეყნდებოდა პარიზში გამომავალ ჟურნალში - "ბედი ქართლისა". სტატიები ასეთი სათაურით გვხვდება - "საქართველო და ევროპა"...

მუსხელიშვილმა ფრანგულ ჟურნალში დაბეჭდა სტატია სათაურით "საბჭოთა კავშირი და ევროპა", სადაც ამტკიცებდა, რომ რუსეთი ევროპა არ არის... ლექციების წასაკითხად იწვევდნენ - ამერიკაში, ნორვეგიაში, იტალიაში, სადაც უმნიშვნელოვანეს თემებზე ჰქონდა მოხსენებები. მიხეილ მუსხელიშვილი იყო ერთ-ერთი პირველი, რომელმაც მოხსენება წაიკითხა ევროპის ცივილიზაციის კრიზისზე ... მან წამოაყენა ომის შემდგომი ევროპის გაერთიანების და მისი ფედერაციის იდეა. მისი აზრით, ეს ევროპული ფედერალიზმი მხოლოდ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი კი არა, არამედ მშვიდობის განმტკიცების, ევროპის ერების აყვავების და ადამიანთა თავისუფლების გარანტიაა. სპეციალური ნაშრომი შექმნა - "ევროპის ფედერალიზმის საფუძვლები და სტრუქტურა" (ასეთი ნაშრომი არცერთ ევროპელ იურისტს არ შეუქმნია). ეს ნაშრომი დღემდე არ არის ქართულად გადმოთარგმნილი. უცხოელებს უნდა ვაჩვენოთ, ჯერ კიდევ როდის წერდა ქართველი ევროპის გაერთიანების აუცილებლობაზე.

მიხეილ მუსხელიშვილი იყო ევროპის კონგრესის, ერთიანი ევროპის სულისჩამდგმელი, ორგანიზატორი და პირველი პრეზიდენტი. ფედერალური ევროპის მოძრაობის კომიტეტის წევრი. ევროპის ერთიანობის საერთაშორისო ცენტრის ბიუროს ვიცე-პრეზიდენტი. იგი აქტიურად მონაწილეობდა საფრანგეთში ერთიანი ევროპის წარმომადგენელთა არჩევნებში. არსებობდა ასეთი ჟურნალი "ევროპის ფორმირება", რომლის რედაქციის წევრიც იყო.

მიხეილ მუსხელიშვილი იყო ძალიან აქტიური პიროვნება, როგორც ადამიანის და ერების უფლებების დამცველი. იგი მხოლოდ საქართველოს კი არა, სხვა მცირე ერების უფლებებსაც იცავდა.

მუსხელიშვილს ალპინისტობა იტაცებდა. იგი 1964 წელს იტალიაში დაიღუპა, აოსტას ხეობაში, სადაც 61 წლის ასაკში კლდიდან ჩამოვარდა. ხუთი წლით ადრე, ვიდრე მიხეილ ხერგიანი დაიღუპებოდა იტალიაში... მიხეილ მუსხელიშვილი სტრასბურგში დიდი პატივით დაკრძალეს. მის დაკრძალვაზე სიტყვა წარმოთქვა ევროპის საბჭოს გენერალური მდივნის მოადგილემ, ყველამ დიდი პატივი მიაგო მის ღვაწლს, ქართველებისგან კი სამწუხაროდ, დღემდე უყურადღებოდ არის მისი საფლავი მიტოვებული"

კიდევ ერთი საინტერესო ფაქტი: მიშელ მუსხელის გარდაცვალების წლისთავზე ორმა სტუდენტმა დალაშქრა მონბლანი, სადაც ერთიანი ევროპის დროშა ააფრიალა... და ეს აქტი საყვარელი პროფესორის ხსოვნას მიუძღვნა...

მიხეილ მუსხელიშვილს მემკვიდრე არ დარჩენია. მისი ძმისშვილია ისტორიკოსი, აკადემიკოსი დავით მუსხელიშვილი, ასევე ცნობილი ისტორიკოსისა და არქეოლოგის ლევან მუსხელიშვილის ვაჟი.