დედამიწიდან უსასრულობისკენ - ორი კოსმოსური მოგზაურის ისტორია, რომლებსაც შორეული ვარსკვლავებისკენ ქართული "ჩაკრულო" მიაქვთ
1957 წლის 4 ოქტომბერს კაცობრიობის ისტორიაში ახალი ფურცელი გადაიშალა. სსრკ-მ პირველად მსოფლიოში, კოსმოსში ხელოვნური თანამგზავრი "სპუტნიკ-1" გაუშვა. ოთხი წლის თავზე, 1961 წლის 12 აპრილს კოსმოსს პირველი ადამიანიც ესტუმრა. მას შემდეგ აი, უკვე თითქმის 60 წლის განმავლობაში ადამიანს მზერა მზის სისტემის პლანეტებისკენ, მათი თანამგზავრებისა და შორეული ვარსკვლავებისკენ აქვს მიპყრობილი.
მთელი რიგი მიზეზების გამო, კოსმოსის ათვისების ისტორიაში დედამიწიდან ყველაზე შორს მყოფი ობიექტი, სადამდეც ადამიანმა მიღწევა შეძლო - ჩვენივე ბუნებრივი თანამგზავრია. მთვარის იქით მყოფი ობიექტებისკენ ჯერჯერობით მხოლოდ კოსმოსური ზონდები და ვარსკვლავთშორისი ავტომატური სადგურები დაფრინავენ.
1970-იანი წლების დასაწყისში ჩვენი მზის სისტემის შორეული პლანეტების - იუპიტერისა და სატურნის შესწავლისთვის, ამერიკელებმა სპეციალურ ზონდებზე დაიწყეს მუშაობა. ტყუპ კოსმოსურ აპარატებს Voyager-1 და Voyager-2 უწოდეს. მათი გამოყენებით ასობით მეცნიერი და სპეციალისტი ჩვენი მზის სისტემის ყველაზე შორეული უბნების შესწავლასა და ამოუხსნელ კითხვებზე პასუხის მიღებას გეგმავდა.
Voyager-1-მა დედამიწა 1977 წლის 5 სექტემბერს დატოვა. აპარატი 38 წლიან საექსპლუატაციო ვადაზე იყო გათვლილი. იმ დროისთვის უნიკალური ტექნოლოგიების გამოყენებით შექმნილ ზონდს სატურნი და იუპიტერი უნდა შეესწავლა. Voyager-1 პირველი კოსმოსური აპარატი გახდა, რომელმაც დედამიწაზე ამ პლანეტებისთვის გადაღებული უმაღლესი ხარისხის ფოტოები გამოგზავნა.
იუპიტერს აპარატი ორწლიანი ფრენის შემდეგ მიუახლოვდა. შემდეგი მიზანი - სატურნი იყო. მეცნიერთა განსაკუთრებულ ინტერესს პლანეტა-გიგანტის რგოლები და მათი დღემდე უცნობი ფიზიკური სტრუქტურა იწვევდა.
საგულისხმოა, რომ Voyager-1-ის ტყუპისცალი Voyager-2 რიგითი ნომრის მიუხედავად, პირველ კოსმოსურ ზონდზე 16 დღით ადრე - 1977 წლის 20 აგვისტოს აფრინდა. ეს გადაწყვეტილება Voyager-2-ის წინაშე დასახულმა მისიამ განაპირობა. მზის სისტემაში პლანეტების ურთიერთმდებარეობა მუდამ იცვლება. ყოველი პლანეტა მზის გარშემო სხვადასხვა სიჩქარით ბრუნავს. შესაბამისად ნაკლები მანძილის გავლისთვის და საწვავის ნაკლები ხარჯისთვის ოპტიმალური დერეფნის შერჩევაა საჭირო.
Voyager-2-ის კვლევითი პროგრამა გაცილებით უფრო მრავალფეროვანი იყო. იუპიტერის და სატურნის გარდა, მას ურანი და ნეპტუნიც უნდა შეესწავლა.
წმინდა სამეცნიერო მისიების გარდა, Voyager-1-ს უცხო ცივილიზაციებისთვის სპეციალური შეტყობინებაც მიაქვს. 30 სმ-ის დიამეტრის ოქროთი დაფარულ ფირფიტაზე 55 ენაზე (მათ შორის შუმერულზე, ხეთურზე, არამეულზე, ძველ სომხურზე, ძველ ბერძნულზე, ლათინურზე) გამოთქმული მისალმებაა ჩაწერილი. ჩანაწერების 78% მუსიკალურ ნაწარმოებებს მოიცავს. მათ შორისაა ბეთჰოვენის მე-5 სიმფონია, ლუი არმსტრონგის Melancholy Blues და, რა თქმა უნდა, ქართული "ჩაკრულო". უნიკალურ ფირფიტაზე ადამიანის დნმ-ის აგებულების სქემები, დედამიწის მასშტაბით გადაღებლი ლანდშაფტების ფოტოები და აშშ-ის მაშინდელი პრეზიდენტის, ჯიმი კარტერის მიმართვაა ჩაწერილი.
Voyager-1-ს ეკუთვნის ორი უნიკალური ფოტოც. ერთს "ოჯახური პორტრეტი" ჰქვია. 60 ცალკეული ფოტოსგან შედგენილ პანორამაზე მზის სისტემის 7 პლანეტა მოხვდა. მეორე ფოტოზე სახელად Pale Blue Dot 5,9 მლრდ კილომეტრიდან გადაღებული დედამიწა ერთი ციცქნა წერტილად მოსჩანს.
2017 წლის მდგომარეობით Voyager-1-ი კოსმოსში 39 წელი და 5 თვე იმყოფება. ის კვლავ მწყობრშია და მუშაობას განაგრძობს. დედამიწიდან ის 138 ასტრონომიული ერთეულით არის დაშორებული. ეს დაახლოებით 21 მლრდ კილომეტრია. ასტრონომიული ერთეული მანძილია, რომელსაც სინათლის სხივი 500 წმ-ის განმავლობაში გადის.
ზონდის რადიოგადამცემი, რომლითაც ის დედამიწაზე ინფორმაციას და ფოტოებს გზავნის, დაახლოებით კიდევ 15-20 წელს იმუშავებს. მისი ტყუპისცალი Voyager-2 ამჟამად ჩვენგან 114 ასტრონომიული ერთეულითაა დაშორებული, რაც 17 მლრდ კოლომეტრის ექვივალენტურია. დაახლოებით 10-20 წლის შემდეგ ზონდი მზის სისტემას გასცდება და ვარსკვლავთშორის სივრცეში აღმოჩნდება. ჰელიოპაუზის საზღვრის გადალახვის შემდეგ ჩვენ მასთან კავშირს სამუდამოდ დავკარგავთ. დედამიწაზე სიგნალის გამოგზავნისთვის რადიოგადამცემის სიმძლავრე არასაკმარისი იქნება.
იგივე ბედი ელის Voyager-1-ს. 40 ათასი წლის შემდეგ მას და დედამიწას შორის მანძილი 1 პარსეკამდე (დაახლოებით 31 ტრილიონი კილომეტრი) გაიზრდება. აპარატების შემდგომი ბედის განსაზღვრა საკმაოდ რთულია. სავარაუდოდ, ისინი გალაქტიკაში სამუდამო მოხეტიალეებად იქცევიან.
მოამზადა ნუკრი მგელაძემ
AMBEBI.GE
უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის ყოფილი კანდიდატი თამთა თოდაძეზე - "რა ბრიჯიტ ბარდო ესა მყავს, რა აბია ასეთი ნეტავ"
ვინ არის შორენა ბეგაშვილის ყოფილი ქმრის მეუღლე, რომელიც უკრაინაში ცნობილი დიზაინერია
