"ეს ძალიან იშვიათი აღმოჩენაა..." - ანტიკური ხანის ნაქალაქარი კახეთში, რომელიც ისტორიას ახალ ინფორმაციას შესძენს

კახეთში აქამდე უცნობი არქეოლოგიური ობიექტი აღმოაჩინეს. სენსაციური აღმოჩენის შესახებ განცხადება რამდენიმე დღის წინ გაავრცელა საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულმა სააგენტომ. მათი ინფორმაციით, ივრის ნაპირზე, კოწახურას ქედის სამხრეთ-აღმოსავლეთით სავარაუდოდ, ანტიკური ხანის ნაქალაქარია აღმოჩენილი.

ობიექტი ამჟამინდელი მდგომარეობით, გავრცელებულია 2,5 ჰექტარზე, თუმცა არქეოლოგიური შესწავლის შემდეგ, არქეოლოგები არ გამორიცხავენ, რომ მისი ფართობი შეიცვალოს.

კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს დირექტორი ნიკა ანთიძე AMBEBI.GE-ს მკითხველს ახალი აღმოჩენის მნიშვნელობაზე უამბობს:

- ჩვენ ასეთი აღმოჩენებით არ ვართ განებივრებულები და ეს რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანია ქვეყნის კულტურული განვითარებისთის. ცალკეულად აღებული არც ყორღანი და არც ნაქალაქარი არ არის გასაკვირი, მაგრამ ამ აღმოჩენამ ახალი რეალობა გვანახა. ეს არის ნაქალაქარისა და ყორღანის თანაცხოვრების მაგალითი. საყურადღებოა, რომ მსგავსი სიდიდის ყორღანი საქართველოში აქამდე არ აღმოუჩნიათ. ეს სპეციალისტებისთვის ძალიან იშვიათი აღმოჩენაა. ჩვენ ვიწყებთ წამყვანი არქეოლოგიური ორგანიზაციების მოზიდვას, რათა დავაინტერესოთ ისინი და ერთობლივად დიდი პროექტი წამოვიწყოთ. ვფიქრობ, რომ ბოლომდე შესწავლის შემდეგ, ეს იქნება ერთ-ერთი საუკეთესო ტურისტული ადგილი. ჩვენი ქვეყნის ისტორია კიდევ ერთი ფურცლით გამდიდრდება. პირველადი შეფასებით, ვფიქრობ, რომ გარკვეულ რიტუალურ საკითხებთან გვაქვს საქმე.

ქეთი დიღმელაშვილი ერთ-ერთია იმ ორ არქეოლოგს შორის, რომლებმაც ობიექტი აღმოაჩინეს. მისი თქმით, პირველადი ვარაუდით, ნაქალაქარს ხანძრის ძლიერი ზემოქმედების კვალი ეტყობა:

"ანტიკური ხანის ნაქალაქარი სრულიად შემთხვევით აღმოვაჩინე გიორგი ლაღიაშვილთან ერთად. წლის დასაწყისში მონიტორინგის ჯგუფი გავედით შირაქისა და ელდარის ველებზე არქეოლოგიური ძეგლების სანახავად. არქეოლოგიური ძეგლების მდებარეობის დადგენისას რუკაზე შევნიშნეთ უცნობი ნაქალაქარი, რომელიც საინტერესოდ მოგვეჩვენა. ადგილზე ჩასვლის შემდეგ გაგვიჭირდა ზუსტად გვეთქვა იყო თუ არა არქეოლოგიური ობიექტი, რადგან იმ ტერიტორიიდან შესაბამისი მასალა არ გვქონდა. 2016 წლის დეკემბერში ისევ დავბრუნდით და გარემომ მოგვცა საშუალება დრონით გადაღებულ კადრებზე უკეთ აღბეჭდილიყო რასთანაც გვქონდა საქმე. იქვე აღმოჩნდა ნაშალი ფენა, არტეფაქტების კვლევამ დაადასტურა, რომ ეს იყო არქეოლოგიური ობიექტი.

- შეიძლება ითქვას, რა სახის არქეოლოგიური აღმოჩენაა და რომელ პერიოდს ეკუთვნის?

- ამ ეტაპზე იმის განსაზღვრა, რა არქეოლოგიური აღმოჩენაა, რთული სათქმელია. თუმცა ვფიქრობთ, რომ უნდა იყოს ან ნაქალაქარი, ან სატაძრო კომპლექსი. საუკუნის დაკონკრეტება ზუსტად შეუძლებელია, თუმცა ეს არის ანტიკური პერიოდის ნამოსახლარი. ზედა ზღვარი კი არ მგონია მე-5 საუკუნეს გასცდეს. ვერ ვიტყვით, რომ ის შეიძლება იყოს ბრინჯაოს ხანის, მაგრამ ძვ.წ. პირველი ათასწლეულიდან ახ.წ. პირველი ათასწლეულის პირველ ნახევარს ეკუთვნის. იერსახით, მოძიებული მასალითა და ნაგებობის ტიპით, ის ალიზითაა ნაშენი. რით განადგურდა ამ ეტაპზე ჯერ უცნობი რჩება, თუმცა ხანძრის ძლიერი ზემოქმედების კვალი ეტყობა.

- რამდენად უნიკალურია აღმოჩენილი ყორღანი?

- რაც შეეხება იქვე მდებარე ყორღანს, ის ძალიან დიდია და ყველა სხვა აღმოჩენილი ყორღანისგან მასშტაბებით გამოირჩევა. მეცნიერებსა და არქეოლოგებს ეს ყორღანი ჩვენამდეც ჰქონდათ დაფიქსირებული, თუმცა სანამ არქეოლოგიურ სამუშაოებს არ დავიწყებთ, მისი რაობის ზუსტი განსაზღვრა ჩვენც გვიჭირს. მინდა დავაზუსტო, რომ ყორღანის შემჩნევა სხვებს აქამდეც შეეძლო, მაგრამ მახლობლად მდებარე ნაქალაქარის ფიქსაცია მოხდა 2016 წელს, მაშინ როცა მე და არქეოლოგი გიორგი ლაღიაშვილი მონიტორინგს ვაკეთებდით. მეცნიერებში ამ აღმოჩენამ დიდი ხმაური გამოიწვია, რადგან კახეთის რეგიონი არის შეუსწავლელი, შესაბამისად არც ისტორიული წყაროები არ არსებობს, ამიტომ ეს რეგიონი გამოსაკვლევად ძალიან რთულია. ეს ადგილი ისტორიული ჰერეთის ადგილზეა, სადაც გარკვეული პერიოდი სამეფოც იყო, ამიტომ აქ აღმოჩენილი ახალი ობიექტები ჩვენს ისტორიას და არქეოლოგიას ახალ ინფორმაციას შესძენს.

ეკა გადახაბაძე

AMBEBI.GE