შორეული კოსმოსიდან მიღებული უცნაური სიგნალები - მარტონი ვართ თუ არა სამყაროში?

კოსმოსი - უსასრულობიდან უსასრულობამდე გადაჭიმული უკიდეგანო სივრცე; პლანატებით, ვარსკვლავებით, თანავარსკვლავედებით, ნისლეულებით მოჭედილი სამყარო, რომელიც უხსოვარი დროიდან ადამიანს მოსვენებას არ აძლევს. ადამიანი, საკუთარი ბუნებიდან გამომდინარე, მუდამ უცნობისკენ მიისწრაფის და ცოდნის არეალის გაფართოებას ცდილობს. ვარსკვლავებს ჯერ კიდევ ძველი ეგვიპტელები აკვირდებოდნენ. შუა საუკუნეებში, ტელესკოპის გამოგონებასთან ერთად მეცნიერებმა კოსმოსის შესწავლა უფრო აქტიურად დაიწყეს. დღეს ამ მიმართულებით ათეულობით და ასეულობით მილიონი დოლარი იხარჯება.

პლანეტების და ასტეროიდების შესწავლა-აღმოჩენასთან ერთად, მეცნიერების მუშაობის ერთ-ერთი მთავარი მიმართულება კოსმოსში სხვა ცივილიზაციებისა ან სიცოცხლის ნებისმიერი ფორმის აღმოჩენაა. მარტონი ვართ თუ არა სამყაროში - ეს კითხვა ადამიანს მოსვენებას არ აძლევს.

1950-იან წლებში ამერიკაში კოსმოსის შესწავლის მასშტაბურ პროგრამას ჩაეყარა საფუძველი. 1959 წელს პროექტი SETI - Search for Extra-Terrestrial Intelligence - არამიწიერი სიცოცხლის მოძიება - ამოქმედდა. მძლავრი, 27 მ-იანი რადიოტელესკოპით მეცნიერები ფრენკ დრეიკის ხელმძღვანელობით სამყაროს შესწავლას შეუდგნენ. მალევე NASA-მ SETI-ის დაფინანსება დაიწყო. კოსმოსში პირველობისთვის გაჩაღებულ პაექრობაში გამარჯვების მოპოვებისთვის ამერიკა ძალღონეს არ იშურებდა. ამბიციური პროექტი "ციკლოპი" 1 500 რადიოტელესკოპის (!) აგებას ითვალისწინებდა. გეგმა, რომელიც რეალიზებისთვის 10 მლრდ დოლარს საჭიროებდა, ქაღალდზე დარჩა.

მეცნიერებმა კოსმოსის შესწავლა არსებული ბიუჯეტით განაგრძეს და მალევე პირველ წარმატებასაც მიაღწიეს. 1977 წლის 15 აგვისტოს ოჰაიოს შტატში მდებარე რადიოტელესკოპ "დიდ ყურზე" მომუშავე ასტრონომმა ჯერი ეიმანმა შორეული კოსმოსიდან მიღებული რადიოსიგნალი დააფიქსირა. ეს მოვლენა ისტორიაში "Wow!"-ის სახელით შევიდა - ქაღალდზე ამობეჭდილი და ექვსი სიმბოლოსგან 6EQUJ5 შემდგარი რადიოსიგნალის გასწვრივ ეიმანმა წითელი ფანქრით "Wow!" დაწერა.

გამოთვლებით, 72 წმ-ის ხანგრძლივობის რადიოსიგნალი, მშვილდოსნის თანავარსკვლავედიდან მოდიოდა.

მას შემდეგ, აგერ უკვე 40 წლის განმავლობაში ეს რადიოსიგნალი მეცნიერებს მოსვენებას არ აძლევს. აქტიური დაკვირვების მიუხედავად, ის აღარ განმეორებულა.

2015 წლის მაისში, რუსეთში მდებარე რადიოტელესკოპმა РАТАН-600 ვარსკვლავთა სისტემიდან HD164595 წამოსული სიგნალი დააფიქსირა. მისმა ხანგრძლივობამ მხოლოდ 2 წმ შეადგინა. აღნიშნული ვარსკვლავი ჰერკულესის თანავარსკვლავედში მდებარეობს, რომელიც ჩვენგან დაახლოებით 94 სინათლის წლით არის დაშორებული. ამ ეტაპზე ვარსკვლავთა სისტემაში მეცნიერებს მხოლოდ ერთი პლანეტა - HD164595 b აქვთ აღმოჩენილი.

რადიოსიგნალების გარდა, მეცნიერები კოსმოსში არსებული ხმებითა და მათი წარმოშობის ბუნებით არიან დაინტერესებულნი. 1996 წლის 27 ივნისს, მზის სისტემის უდიდესი პლანეტის - იუპიტერის შესასწავლად გაშვებულმა კოსმოსურმა აპარატმა Galileo, იუპიტერის ერთ-ერთი თანამგზავრის - განიმედის ორბიტაზე უცნაური ხმოვანი სიგნალი დააფიქსირა. მეცნიერთა აზრით, ამ ხმას განიმედის ორბიტაზე არსებული დამუხტული ნაწილაკები გამოსცემენ.

კიდევ ერთი უცნაური ხმოვანი სიგნალი 1997 წელს სატურნის შესასწავლად გაშვებულმა Cassini-Huygens-მა დააფიქსირა. სიგნალს, რომელიც პლანეტის პოლუსის მხრიდან მოდიოდა, საკმაოდ რთული სტრუქტურა და ცვალებადი სიხშირეები ჰქონდა. "კასინიმდე", სატურნიდან მომავალი უცნაური ხმოვანი სიგნალები კოსმოსურმა აპარატმა "ვოიაჯერმაც" დააფიქსირა.

მოამზადა ნუკრი მგელაძემ

AMBEBI.GE