უნიკალური აღმოჩენა ანტარქტიდაში - 26-წლიანი სამუშაოების შემდეგ მეცნიერებმა სიცოცხლის ახალ ფორმას მიაკვლიეს

ანტარქტიდა და მისი საუკუნოვანი ყინულები მეცნიერთა დიდ ინტერესს ყოველთვის იწვევდა. თანამედროვე აღჭურვილობამ და ტექნოლოგიებმა მკვლევარებს თოვლით დაფარული ამ უკიდეგანო სივრცეების უფრო დეტალური შესწავლის საშუალება მისცა.

თითქმის ერთი საუკუნეა, მეცნიერები, პინგვინებთან ერთად, აქაურობის მუდმივი ბინადრები არიან. ექსტრემალური კლიმატური პირობების მიუხედავად, თეთრი კონტინენტის მიმართ ადამიანის ინტერესი არ ნელდება.

რუსული "ვოსტოკი" ანტარქტიდის თოვლსა და ყინულებს შორის დაკარგული ერთ-ერთი სადგურთანაგია. 1957 წელს დაარსებული "ვოსტოკი" ზღვის დონიდან 3 488 მ-ზე, დედამიწის სიცივის პოლუსის მახლობლად მდებარეობს. 1983 წელს აქ რეკორდულად დაბალი ტემპერატურა - მინუს 89,2 გრადუსი ცელსიუსით დაფიქსირდა. თუმცა სახელი ამ სადგურმა სხვა რამით გაითქვა. ამ ადგილას, დაახლოებით, 3 400 მ-ის სისქის ყინულის ქვეშ უნიკალური და ანტარქტიდის ყველაზე დიდი ყინულქვეშა ტბა - ვოსტოკი მდებარეობს. მეცნიერთა შეფასებით, ყინულის უშველებელ მასებს შორის მოქცეული ეს ტბა 15 მილიონი წელია გარე სამყაროსგან იზოლირებულია.

უჩვეულო მდებარეობის მიუხედავად, ტბაში წყლის ტემპერატურა 10 გრადუსს აღწევს. მეცნიერთა აზრით, წყალს დედამიწის სიღრმიდან ამომავალი თერმული წყაროები ათბობენ. სავარაუდოდ, ტბაში სიცოცხლის უნიკალური ფორმების არსებობა სწორედ ამან განაპირობა.

1989 წელს, ტბის წყლამდე მისაღწევად, საბჭოთა, ფრანგი და ამერიკელი მეცნიერების ერთობლივი ძალებით ყინულის ბურღვა დაიწყო. "ვოსტოკის" ზედაპირს მკვლევარებმა მხოლოდ 2015 წელს მიაღწიეს და 3767,57 მ-ის სიღრმიდან კერნი (ქანის ცილინდრული მონოლითი, რომელიც ჭაბურღილიდან ამოაქვთ) ამოიღეს.

მკვლევართა გაოცებას საზღვარი არ ჰქონდა, როდესაც ყინულის დეტალური შესწავლის შედეგად, მასში აქამდე უცნობი ბაქტერია აღმოაჩინეს. მას W123-10 უწოდეს. საინტერესო ის არის, რომ აღმოჩენილ ბაქტერიასა და მეცნიერებისთვის ცნობილ ცოცხალ არსებებს შორის გენეტიკური მსგავსება მხოლოდ 86%-ია. რაიმეს მტკიცება ჯერ ნაადრევია, თუმცა ვარაუდის დონეზე შეიძლება ითქვას, რომ მეცნიერებმა სიცოცხლის ახალ ფორმას მიაკვლიეს.

ანტარქტიდაში გაკეთებული ეს უკვე მეორე უნიკალური აღმოჩენაა. პირველი 2004 წელს რუსმა და ფრანგმა მეცნიერებმა გააკეთეს. 3607 და 3561 მ-ის სიღრმეზე მკვლევარებმა Hydrogenophilaceae thermoluteolus აღმოაჩინეს. ეს ბაქტერია მინუს 50 გრადუსის პირობებში ცხოვრობს.

დედამიწაზე გაკეთებული უნიკალური აღმოჩენის შემდეგ, მეცნიერებმა მზერა შორეულ კოსმოსს მიაპყრეს. სავსებით შესაძლებელია, რომ მსგავსი ფორმით სიცოცხლე იუპიტერის (განიმედი, კალისტო, ევროპა) და სატურნის (დიონა, ენცელადი) თანამგზავრების ყინულქვეშა ოკეანეებშიც არსებობდეს.

დედამიწაზე ენცელადის ოკეანის მსგავსი ადგილი კალიფორნიაში მდებარეობს. ეს მონოს ტბაა. შორეული სატურნის თანამგზავრის მსგავსად, აქაც წყალი მარილისა და სოდის უხვი რაოდენობით არის გაჯერებული. თუმცა ამ ერთი შეხედვით სიცოცხლისთვის უჩვეულო და შეუფერებელ ადგილას ბაქტერია GFAJ ბინადრობს.

მოამზადა ნუკრი მგელაძემ

AMBEBI.GE