რუ­სეთ­ში, რამ­დე­ნი­მე და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი მე­დია, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ძლი­ე­რი ზე­წო­ლის პი­რო­ბებ­ში, რო­გორ­ღაც ახერ­ხებს კრი­ტი­კუ­ლი აზ­რის გა­მოთ­ქმას და უკვე აქ­ტი­უ­რად სა­უბ­რობს ჩეჩ­ნე­თის პრე­ზი­დენ­ტის მი­მართ კრემლში არ­სე­ბულ მკვეთ­რად უარ­ყო­ფით და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ზე.

წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ჩეჩ­ნე­თის ლი­დე­რი ვლა­დი­მირ პუ­ტი­ნის ფა­ვო­რი­ტად ით­ვლე­ბო­და და მისი ძლი­ე­რი მხარ­და­ჭე­რით სარ­გებ­ლობ­და. თუ რო­გორ მო­ვი­და ახალ­გაზ­რდა რამ­ზან კა­დი­რო­ვი ჩეჩ­ნე­თის სა­თა­ვე­ში, რო­გორ მო­ი­პო­ვა ძა­ლა­უფ­ლე­ბა და რო­გორ ჩა­მო­ი­შო­რა ან­ტი­რუ­სუ­ლად გან­წყო­ბი­ლი ჩეჩ­ნე­ბი, ამის შე­სა­ხებ ოს­ლო­ელ­მა და­მო­უ­კი­დე­ბელ­მა ჟურ­ნა­ლის­ტმა ოსნე სა­ი­ეშ­ტად­მა, ყვე­ლა­ზე გა­ბე­დუ­ლად ისა­უბ­რა თა­ვის წიგნ­ში. მის მიერ გროზ­ნო­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბის დე­ტა­ლე­ბის აღ­წე­რი­სას, ჩეჩ­ნე­ბი ჯერ კი­დევ ხმა­მაღ­ლა სა­უბ­რობ­დნენ კა­დი­რო­ვის "ბი­ჭე­ბის" ქმე­დე­ბებ­ზე, რად­გან მი­აჩ­ნდათ, "დუ­მი­ლიც სა­ში­ში" იყო...

რამ­ზან კა­დი­რო­ვი, 10 წლის წინ რუ­სე­თის პრე­ზი­დენ­ტმა ვლა­დი­მირ პუ­ტინ­მა ჩეჩ­ნე­თის რეს­პუბ­ლი­კის მმარ­თვე­ლად და­ნიშ­ნა. ცოტა ხან­ში ამ "ოდი­ო­ზურ­მა პი­როვ­ნე­ბამ" (რო­გორც ის თა­ვის თავს ხში­რად უწო­დებს), პო­პუ­ლა­რო­ბით მოს­კო­ველ პო­ლი­ტი­კო­სებ­საც გა­ას­წრო.

ასე­ვე წა­ი­კი­თხეთ: რამ­ზან კა­დი­რო­ვის ძვი­რა­დღი­რე­ბუ­ლი გა­ტა­ცე­ბე­ბი და ცხოვ­რე­ბა წარ­მო­უდ­გე­ნელ ფუ­ფუ­ნე­ბა­ში

"მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ჩენ­ჩე­თი ის ად­გი­ლია, სა­ი­და­ნაც აფეთ­ქე­ბას მუდ­მი­ვად უნდა ელო­დე, მაგ­რამ ამას თა­ვი­სი და­უნ­დო­ბე­ლი ხა­სი­ა­თი­თა და სი­სას­ტი­კით ისე ახერ­ხებს ჩეჩ­ნე­თის ლი­დე­რი ძლი­ე­რი მხარ­და­ჭე­რის სან­ცვლოდ, რომ ამით თა­ვის მფარ­ველ პუ­ტინს და­მა­ტე­ბი­თი პრობ­ლე­მე­ბი არ შე­უქ­მნას. მას იქ სრუ­ლი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა აქვს, რისი სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც იქ დიქ­ტა­ტუ­რა და­ამ­ყა­რა. მის "ან­გა­რიშ­ზეა" არა­ერ­თი მკვლე­ლო­ბა, რომ არა­ფე­რი ვთქვათ, ადა­მი­ან­თა უფ­ლე­ბე­ბის მა­სობ­რივ დარ­ღვე­ვა­ზე, მაგ­რამ ამის გამო მისი გავ­ლე­ნე­ბი არ შე­სუს­ტე­ბუ­ლა" - წერს Новая газета.

მათი მო­საზ­რე­ბით, ჩენ­ჩეთ­ში გა­დას­რო­ლი­ლი ფი­ნან­სუ­რი დი­ვი­დენ­დე­ბის გამო, კა­დი­რო­ვი მალე და­კარ­გავს პუ­ტი­ნის მხარ­და­ჭე­რას და მას რუ­სე­თის პრე­ზი­დენ­ტი სხვა კან­დი­და­ტით შეც­ვლის, რად­გან კა­დი­რო­ვის მი­მართ ან­ტი­პა­თი­უ­რად კრემ­ლის მა­ღალ­ჩი­ნოს­ნე­ბიც არი­ან გან­წყო­ბილ­ნი.

კა­დი­რო­ვის მი­მართ აგ­რე­სი­ამ რუ­სეთ­ში მცხოვ­რებ მუს­ლი­მებ­შიც არა­ერ­თხელ იფეთ­ქა; ჯერ კი­დევ მა­შინ, რო­დე­საც 2007 წლის გა­ზა­ფხულ­ზე რუ­სეთ­ში აბ­სურ­დუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი სპექ­ტაკ­ლი გა­თა­მაშ­და, - გავ­ლე­ნი­ა­ნი რუსი პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი პუ­ტინს სა­თი­თა­ოდ სთხოვ­დნენ საპ­რე­ზი­დენ­ტო არ­ჩევ­ნებ­ში კენ­ჭი მე­სა­მედ ეყა­რა, იმის მი­უ­ხე­და­ვად, რომ კონ­სტი­ტუ­ცია ამის უფ­ლე­ბას არ აძ­ლევ­და. მა­შინ კა­დი­როვ­მა, რუ­სეთ­ში მცხოვ­რებ მუს­ლი­მებს მი­მარ­თა, - და­ი­ჩო­ქეთ და იქ­ნებ პუ­ტი­ნი მე­სა­მე ვა­დით პრე­ზი­დენ­ტო­ბას და­თან­ხმდე­სო.

"არ­გუ­მენ­ტად" მისი ლი­დე­რის სი­ტყვე­ბი მოჰ­ყავ­და, - პუ­ტი­ნი მი­უდ­მი­ვად ამ­ბობს რომ რუ­სე­თი ის­ლა­მის მე­გო­ბა­რია... თუმ­ცა, პა­სუხ­მა არ და­ა­ყოვ­ნა, - მუს­ლი­მე­ბი მხო­ლოდ ალაჰს ვუ­ჩო­ქებთ და ჩეჩ­ნე­თის მო­სახ­ლე­ო­ბა­ში არ აგე­რი­ო­თო - შე­მო­უთ­ვა­ლეს რუ­სეთ­ში მცხოვ­რებ­მა მუს­ლი­მებ­მა... ყვე­ლას­თვის გა­სა­გე­ბი იყო, კა­დი­რო­ვი სა­კუ­თა­რი ტყა­ვის გა­და­სარ­ჩე­ნად იბ­რძო­და, რად­გან პუ­ტი­ნი მისი მშვი­დად ყოფ­ნის გა­რან­ტი იყო. ეტყო­ბა, მის­მა ექ­სცენ­ტრი­კულ­მა გა­მოს­ვლებ­მა, მის გარ­შე­მო უარ­ყო­ფი­თად გან­წყო­ბილ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა გა­ზარ­და, რო­გორც კრემლში, ასე­ვე რუ­სეთ­ში მცხოვ­რებ მუს­ლიმ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში.

წა­ი­კი­თხეთ: "იმ­დე­ნი მყავს ნა­წა­მე­ბი და მოკ­ლუ­ლი, ერთი შე­ხედ­ვით მივ­ხვდე­ბი, რას წარ­მო­ად­გე­ნო..." - რას ყვე­ბა ჩე­ჩე­ნი ბიზ­ნეს­მე­ნი, რო­მე­ლიც კა­დი­რო­ვის რე­ჟიმს სა­ქარ­თვე­ლო­ში გა­მო­ექ­ცა

ბოლო არ­ჩევ­ნებ­ში გა­მარ­ჯვე­ბის შემ­დეგ, კა­დი­როვ­მა, ჩე­ჩენ ქალ­თა დღე აღ­ნიშ­ნა და ცე­რე­მო­ნი­ა­ზე შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის რა­ინ­დუ­ლი აღ­კაზ­მუ­ლო­ბით, ხან­ჯლით და აბ­ჯრით გა­მო­ცხად­და. ეს შემ­თხვე­ვით არ მომ­ხდა­რა, - მა­შინ ად­გი­ლობ­რი­ვი მე­დი­ა­სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის მიერ გა­შუ­ქე­ბულ­მა აბ­ჯრი­ან­მა კა­დი­როვ­მა მა­ლა­ი­ზი­უ­რი ავი­ა­ხა­ზე­ბის რე­ი­სი MH17-ის კა­ტას­ტრო­ფის შე­სა­ხებ ჰო­ლან­დი­უ­რი გა­მო­ძი­ე­ბის შე­დე­გე­ბიც კი გა­და­ფა­რა. არა­და, გა­მო­ძი­ე­ბის თა­ნახ­მად, MH17 პრო­რუ­სი სე­პა­რა­ტის­ტე­ბის ტე­რი­ტო­რი­ი­დან გას­რო­ლილ­მა რუ­სულ­მა რა­კე­ტამ ჩა­მო­აგ­დო.

რუ­სეთ­ში აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლი მე­თო­დია და სხვა­დას­ხვა პრობ­ლე­მე­ბის გა­და­სა­ფა­რად მას ხში­რად იყე­ნე­ბენ, თუმ­ცა, რუსი ოპო­ზი­ცი­ო­ნე­რე­ბის ნა­წილს იმე­დი აქვს, რომ ეს ან­ტი­კა­დი­რო­ვუ­ლი კამ­პა­ნი­აც უშე­დე­გოდ არ ჩა­ივ­ლის და რა­ღაც შე­იც­ვლე­ბა. მით უფრო, რომ უკ­რა­ი­ნა­ში მიმ­დი­ნა­რე სა­ო­მა­რი მოქ­მე­დე­ბე­ბის ფონ­ზე, რუ­სე­თის­თვის და­წე­სე­ბუ­ლი სან­ქცი­ე­ბი­სა და სხვა მი­ზე­ზე­ბის გამო, სა­შუ­ა­ლო სტა­ტის­ტი­კუ­რი რუ­სის სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი პი­რო­ბე­ბი ყო­ველ­დღი­უ­რად უა­რეს­დე­ბა, მაგ­რამ ჩეჩ­ნე­თის­თვის სუბ­სი­დი­ე­ბი არ წყდე­ბა. მათი ნა­წი­ლი კი კა­დი­რო­ვის ოჯა­ხის და მისი თა­ნა­მო­აზ­რე­ე­ბის კე­თილ­დღე­ო­ბას ხმარ­დე­ბა და მო­სახ­ლე­ო­ბამ­დე არ აღ­წევს...

"რომ არა­ფე­რი ვთქვათ, გახ­მა­უ­რე­ბულ მკვლე­ლო­ბებ­ზე, პუ­ტი­ნის ყვე­ლა­ზე აქ­ტი­უ­რი ოპო­ნენ­ტის ბო­რის ნემ­ცო­ვის მკვლე­ლო­ბა­ზე, რომ­ლის უკან რამ­ზან კა­დი­რო­ვის ჩრდი­ლი უკვე და­ი­ნა­ხეს; ასე­ვე, "ნო­ვა­ია გა­ზე­ტას" ჟურ­ნა­ლისტ ანა პო­ლიტ­კოვ­სკა­ი­ას მკვლე­ლო­ბა, რო­მე­ლიც ჩეჩ­ნეთ­ში მიმ­დი­ნა­რე მოვ­ლე­ნებს აქ­ტი­უ­რად აშუ­ქებ­და, კა­დი­რო­ვის ხალ­ხს უკავ­შირ­დე­ბა; ჩეჩ­ნე­თის ლი­დე­რის წი­ნა­აღ­მდეგ სა­ჩი­ვა­რი, ოჯა­ხის წევ­რე­ბის წა­მე­ბის, მოკ­ვლი­სა და უფ­ლე­ბე­ბის დარ­ღვე­ვის სა­ფუძ­ველ­ზე, სტრას­ბურ­გის სა­სა­მარ­თლო­ში ასო­ბით ჩე­ჩენ­მა შე­ი­ტა­ნა. თუმ­ცა, ამით კა­დი­როვს არა­ფე­რი დაკ­ლე­ბია..." - წერს "ნო­ვა­ია გა­ზე­ტა."

ჟურ­ნა­ლისტ ოლეგ კა­ში­ნის თქმით, კა­დი­რო­ვის გა­და­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა მხო­ლოდ პუ­ტინს აქვს, თუმ­ცა, ისიც ცხა­დია, რომ ის მას შავი საქ­მე­ე­ბის­თვის იყე­ნებს. და მა­ინც, ალ­ბათ თა­ვად რუ­სე­თის პირ­ვე­ლი პი­რიც უკვე აც­ნო­ბი­ე­რებს, რომ მის გამო არ ღირს ყვე­ლას­თან და­პი­რის­პი­რე­ბა. გა­სულ დღე­ებ­ში, რუ­სე­თის ფი­ნანსთა სა­მი­ნის­ტრომ გა­და­წყვი­ტა, ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ის ოლ­ქებს და­ფი­ნან­სე­ბა შე­უ­წყვი­ტონ, რაც რამ­ზან კა­დი­როვ­მა გა­აპ­რო­ტეს­ტა და გა­ნა­ცხა­და, რომ "ეს უბ­რა­ლოდ შე­უძ­ლე­ბე­ლია". მა­ლე­ვე ვლა­დი­მერ პუ­ტინ­მა გა­ა­კე­თა გან­ცხა­დე­ბა, - სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მე­ბის ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ა­ში გაზ­რდას­თან და­კავ­ში­რე­ბით... კრემლში უკვე ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ კა­დი­რო­ვის ხის­ტი ქმე­დე­ბე­ბი უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბის გაზ­რდის კი­დევ ერთი მი­ზე­ზია... რუსი დე­პუ­ტა­ტე­ბის თქმით, შე­საძ­ლოა, პუ­ტი­ნი კა­დი­რო­ვის გამო ორ ცე­ცხლს შუა აღ­მოჩ­ნდეს.

"შე­საძ­ლოა, არც ისე დიდი დროა, კა­დი­რო­ვის ხა­ნის და­სას­რუ­ლის და­სა­წყი­სამ­დე, მით უფრო, რომ კა­დი­რო­ვის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ წლე­ბია ძა­ლი­ან ბევ­რი საქ­მეა მომ­წი­ფე­ბუ­ლი, იქ­ნებ კა­დი­როვ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, ერთხელ მა­ინც მი­ი­ღოს საღი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა ვლა­დი­მერ პუ­ტინ­მა. თუმ­ცა, არ­სე­ბობს ერთი საფრ­თხე, პუ­ტინს თა­ვა­დაც ეში­ნია კა­დი­რო­ვი­სა და მის გარ­შე­მო შე­მოკ­რე­ბი­ლი ათა­სი "ბო­ე­ვი­კის", რომ­ლე­ბიც სხვებ­თან ერ­თად "უზ­რუნ­ველ­ყო­ფენ" ჩეჩ­ნეთ­ში "მშვი­დო­ბას"... - წერს უფ­ლე­ბა­დამ­ცვე­ლი ლევ პო­ნა­მა­რე­ვი.

ჩეჩ­ნე­თის პირ­ვე­ლი პი­რის მოჩ­ვე­ნე­ბით მშვი­დო­ბის ფონ­ზე, კრემ­ლის ფა­ვო­ტო­რის რეპ­რე­სი­ე­ბის გამო, ასო­ბით ჩე­ჩე­ნი გარ­ბის ქვეყ­ნი­დან და ბე­ლო­რუ­სი­ის გავ­ლით პო­ლო­ნეთ­ში გა­დას­ვლას ცდი­ლობს, იმ იმე­დით, რომ იქ ლტოლ­ვი­ლის სტა­ტუსს მი­ი­ღებს. ერთ-ერთი ლტოლ­ვი­ლი, რო­მელ­მაც ჩეჩ­ნე­თი ოჯახ­თან ერ­თად და­ტო­ვა, ამ­ჟა­მად ვარ­შა­ვა­ში ცხოვ­რობს.

"მდი­ნა­რე ბუ­გის მე­ო­რე მხა­რეს პო­ლო­ნე­თია, ტე­რეს­პო­ლი. ბრესტსა და ტე­რეს­პოლს შო­რის მოძ­რავ მა­ტა­რე­ბელს თუ ადრე სამი ვა­გო­ნი ჰყოფ­ნი­და, ახლა ათამ­დე ვა­გო­ნი აქვს ჩაბ­მუ­ლი ყვე­ლა გა­და­ჭე­დი­ლია... მზად ვი­ყა­ვით გზა­ში ერთი თვე ან მეტი ვყო­ფი­ლი­ყა­ვით, ოღონდ კი სამ­შვი­დო­ბოს ჩავ­სუ­ლი­ყა­ვით. მე და ჩემი ძმა ჩეჩ­ნე­თი­დან სა­ბო­ლო­ოდ წა­მო­ვე­დით და შვი­ლებს ვუ­თხა­რით, რომ და­ი­ვი­წყონ მათი ქვე­ყა­ნა... ჩეჩ­ნე­თი არის ად­გი­ლი, სა­დაც ვიდ­რე რამ­ზან კა­დი­რო­ვი ცო­ცხა­ლია, არა­ფე­რი შე­იც­ვლე­ბა. იქ მო­ხე­ლე­ე­ბი კა­ნონს არ აღი­ა­რე­ბენ. აქ კა­ნონს კა­დი­რო­ვის სა­ხე­ლი ჰქვია და ვი­თა­რე­ბა უა­რეს­დე­ბა. ხალ­ხი და­ში­ნე­ბუ­ლია... ამ რე­ჟიმს ჩემი ორი ძმა შე­ე­წი­რა, არი­ან ისე­თე­ბიც, სა­დაც ოჯახ­ში ყვე­ლა მა­მა­კა­ცი და­ხო­ცეს. თუ ვინ­მემ­ზე გა­ი­გეს, რომ რე­ჟი­მის წი­ნა­აღ­მდე­გია, თუ მას ვერ მო­ი­ხელ­თე­ბენ, მის ოჯა­ხის წევ­რს ან ნა­თე­სავს გა­ი­ტა­ცე­ბენ, რამ­დე­ნი­მე დღე სცე­მენ აწა­მე­ბენ და ასე ცდი­ლო­ბენ მის­გან ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­ღე­ბას..."

ახ­ლა­ხან ის ორი ის­ტო­რი­კო­სი, რიზ­ვან იბ­რა­გიმო­ვი და აბუ­ბა­კარ დე­დიო გა­ურ­კვე­ვე­ლი ბრალ­დე­ბით და­ა­კა­ვეს. ცოტა ხან­ში ისი­ნი ტე­ლე­ვი­ზი­ით გა­მო­ვიდ­ნენ და ბო­დი­ში მო­ი­ხა­დეს, - 1944 წელს ჩეჩ­ნე­ბის შუა აზი­ა­ში გა­სახ­ლე­ბის ის­ტო­რი­ის კვლე­ვა, შეც­დო­მა იყოო. იგი­ვე ბედი არა­ერთ მკლვე­ვარ­სა და ჟურ­ნა­ლისტს ეწია, რო­მელ­თა უმე­ტე­სო­ბა­მაც საქ­მი­ა­ნო­ბა შე­წყვი­ტა ან თავ­შე­სა­ფა­რი სხვა ქვე­ყა­ნა­ში მო­ი­თხო­ვა...

პ.ს. 2004 წელს, ჩეჩ­ნე­თის მე­ო­რე ომის და­წყე­ბის შემ­დეგ, პო­ლო­ნე­თის სა­ი­მიგ­რა­ციო სამ­სა­ხუ­რის ინ­ფორ­მა­ცი­ით, რუ­სე­თის 70 ათას­მა მო­ქა­ლა­ქემ მი­მარ­თა პო­ლო­ნე­თის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას თავ­შე­საფ­რის თხოვ­ნით. მათი უმე­ტე­სო­ბა ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ი­დან იყო. მიგ­რან­ტთა ბოლო დიდი ტალ­ღა 2013 წელს წა­მო­ვი­და ჩეჩ­ნე­თი­დან. მა­შინ იმ მიგ­რან­ტთა რი­ცხვი, რომ­ლებ­მაც თავ­შე­სა­ფა­რი მო­ი­თხო­ვეს, 13 ათა­სი იყო და ეს რი­ცხვი თან­და­თან მა­ტუ­ლობს.

ლალი პა­პას­კი­რი

სამ­ხედ­რო-ანა­ლი­ტი­კუ­რი ჟურ­ნა­ლი "არ­სე­ნა­ლი"