"ეს კაცი ბიძაჩემია, რომელსაც ჩემი ოჯახი წლები ელოდა..." - ქართველი ელჩის ნაამბობი ომში დაკარგულ ნათესავზე

განვაგრძობთ მეორე მსოფლიო ომში უგზო-უკვლოდ დაკარგული ქართველების თემას, რადგან გამოხმაურებები არ წყდება... წინა სტატიაში, ჩვენმა რესპონდენტმა, დავით ბლიაძემ მოგვაწოდა არაერთი საინტერესო ინფორმაცია და დოკუმენტური ცნობები, მეორე მსოფლიო ომის დროს, სხვადასხვა ვითარებაში დაღუპული და ტყვედ ჩავარდნილი ქართველების შესახებ, მათ შორის იყო ვალიკო მიქავას ფოტო და დოკუმენტური მასალა.

ამ სტატიის გამოქვეყნების შემდეგ, რედაქციაში დაგვიკავშირდა, გერმანიაში საქართველოს ელჩი, ლადო ჭანტურია და გვაცნობა, რომ ფოტოზე გამოსახული ვალიკო მიქავა, რომელიც გერმანული ცნობების მიხედვით, გერმანიაში, ქალაქ გიორლიცში, ტყვედ ჩავარდნის შემდეგ დაიღუპა, დედამისის ძმა იყო, რომლის შესახებ ოჯახს ინფორმაცია არ მიუღია.

ბერლინიდან საქართველოში გერმანიის ელჩი, ლადო ჭანტურია დაგვიკავშირდა და დაკარგული ნათესავის ისტორია გვიამბო:

- პირველ რიგში, დიდი მადლობა ამ ინფორმაციის მოძიებისთვის. ბებია-ბაბუა ისე გარდაიცვალა, რომ შვილის შესახებ არავითარი ცნობები გააჩნდათ... ბებიასგან ვიცი, რომ მფრინავობა უნდოდა და ჯარში ნებაყოფლობით წასულა. მშობლებმა იცოდნენ, რომ მასთან ერთად მისი თანასოფლელიც იყო, მაგრამ შემდეგ ერთმანეთი დაუკარგავთ და ვალიკოზე არაფერი იცოდა... მეორე მსოფლიო ომში 700 ათასზე მეტი ქართველი გაიწვიეს და ცხადია, ომმა ქვეყანას უდიდესი შედეგი დაუტოვა, - მთლიანობაში, 300 ათასზე მეტი ქართველი დაიღუპა, მათ შორის არიან უგზო-უკვლოდ დაკარგულები და რა გასაკვირია, რომ ამდენი ქართველი დღემდე ეძებს წინაპარს თუ ოჯახის წევრს... მამაჩემი და ჩემი ბიძებიც, ანუ მამის ძმებიც მონაწილეობდნენ მეორე მსოფლიო ომში.

მამა ტყვედ ჩავარდა და გერმანულ ბანაკში 3 წელი გაატარა, 7-ჯერ გადაურჩა ტყვეობას, მაგრამ სამშობლოში ცოცხალი დაბრუნდა. ამაზე წიგნიც აქვს დაწერილი და გამოცემული. ამ ბიძაზე კი, არაფერი ვიცოდით და ეს ყველას სატკივარი იყო... ეს ქალაქი ბერლინიდან რამდენიმე საათის სავალზეა, აუცილებლად ჩავალ იქ. შესაძლოა, ქართველების შესახებაც გავიგო რამე...

(ფოტოზე ლადო ჭანტურიას მამა, ლუდოვიკო ჭანტურია)

ლივენა მიქავა, ვალიკო მიქავას ძმისშვილი:

- ვალიკო მიქავა ბიძაჩემი იყო... იმდენად სდომებია მფრინავობა, კომისარიატს წერილი მისწერა თურმე, გთხოვთ, ჯარში წამიყვანოთო... ბებიას ბევრი უბრძოლია, უნდოდა შვილისთვის ეს განსაცდელი აერიდებინა, მაგრამ არ გამოუვიდა. 19 წლის ყოფილა მაშინ. ოჯახის შექმნა ვერ მოასწრო... 1942 წელს, ომის დაწყებისთანავე წასულა. როგორც კი დრო და საშუალება ექნებოდა, ოჯახს წერილებსაც სწერდა. ბებიას შენახული ჰქონდა მისი სამკუთხა ბარათები... ვალიკო იწერებოდა, რომ ძალაინ მძიმე პირობებში უწევდა ყოფნა, მაგრამ სად, რომელ მხარეს იყვნენ, არ აკონკრეტებდა. ალბათ არ ჰქონდა ამის უფლება. ღამით, ყველა რომ დაიძინებდა, ბებია ჩუმად ლოცულობდა, ღმერთს ეხვეწებოდა, - შვილი დამიბურნეო. ბაბუა, დილით რომ გაიღვიძებოდა მზეს შეხედავდა და იტყოდა, - შვილო, ვალიკო, იმედი მაქვს ამ დალოცვილ მზეს შენს ხედავო... დიდხანს ეძებდნენ თავიანთი კავშირებში, ვიღაც ვალიკო უპოვიათ, ვალიკო მეგრელით იცნობდნენ თურმე ჯარში, მაგრამ სხვა აღმოჩნდა... ბებიამ სიკვდილის წინ დაიბარა, ჩემი შვილის წერილები და სურათი ჩამატანეთო და ასეც მოვიქეცით. რატომღაც ყველას გვეგონა, რომ მისი საფლავი რუსეთში იქნებოდა.

- იმ თანასოფლელს, რომელიც ვალიკოსთან ერთად ყოფილა, არაფერი მოუყოლია?

- არ ჰყვებოდნენ, არ ჰქონდათ უფლება... მეტიც, სიკვდილის ცნობაც კი არ მიუტანიათ ვალიკოს ოჯახში. ასე მგონია, მამაჩემმა იცოდა მის ძმას რა ბედიც ეწია, რადგან მას შემდეგ, როდესაც მისი პოვნის იმედი გადაგვეწურა, მას საფლავი გავუკეთეთ, - მამაჩემმა "შინმოუსვლელი" დააწერა. ბებიას, უფროსი ბიჭი, ანუ მამაჩემი, ტყუარჩელში გაუშვია, სადაც მიწისქვეშა სამუშაოებს ასრულებდნენ. ისინი ომში არ მიჰყავდათ და ასე გადაარჩინა ერთი შვილი. ვალიკო ვერ გადავრჩინეო - ამაზე დარდი საფლავში ჩაჰყვა.

ლალი პაპასკირი

"არსენალი"